Η Μουσική είναι συμμετοχή: Συνέντευξη με τον Ψαραντώνη

Ψαραντώνης

Σε τι ηλικία ξεκινήσατε να ασχολείστε με την παραδοσιακή μουσική;

Από το δημοτικό. Έπαιζε ο Νίκος τον άκουγα, πιο μεγάλος, πιο παλιός, παίζοντας ο Νίκος άρεσε και εμένα, του πείραζα την λύρα του, του έκανα ζημιές και όταν είδε ότι έπαιζα με δίδαξε ο ίδιος. Όταν έμαθα πια να παίζω, γυρίζαμε όλο το χωριό και κάναμε καντάδες, μας βάζανε οι άνθρωποι μέσα στα σπίτια, μας κερνούσαν και κάναμε χαβαλέ. Έτσι στα δέκα μου έφτασα να κάνω παρέα με μεγαλύτερους που έπαιζαν κάποιο όργανο. Στα δεκατρία μου άρχισα να πηγαίνω σε γάμους και αρραβώνες και σιγά-σιγά έγινα κάπως γνωστός και έτσι πήρα αυτό το δύσκολο δρόμο.

Πώς επηρέασε την επιλογή σας το ότι η οικογένειά σας έχει παράδοση στη μουσική;

Ναι βεβαία.

Πώς αισθάνεστε που κάνατε γνωστή στο εξωτερικό την κρητική μουσική;

Η μεγαλύτερη ικανοποίηση είναι αυτή, όχι για τον εαυτό μου. Εγώ όταν πάω κάπου να παίξω τον πολιτισμό μας, την μουσική μας, δε σκέφτομαι να παρουσιάσω τον εαυτό μου. Θέλω να δείξω τι έχουμε εμείς οι Έλληνες. Πάω στα καλυτέρα φεστιβάλ του κόσμου και με καλούν αυτοί. Πρώτη φορά πήγα το 1982 στην Κολωνία, στη Γερμάνια. Το έκανε ένα τηλεοπτικό πρόγραμμα εκεί αν και με παρουσιάσανε τελευταίο. Μετά είπαν ότι αυτή είναι η τέχνη της αρχαίας Ελλάδας, αυτή είναι η κραυγή που έρχεται από την Κρήτη, το νησί των θεών. Μου έχουν πει συνάδελφοι από όλο τον κόσμο ότι μαθαίνουν πρώτα για την αρχαία Κρήτη και μετά για την αρχαία Ελλάδα, γιατί από την Κρήτη ξεκίνησαν όλα. Οι Γαβριάδες ήταν οι πρώτοι που έπαιξαν μουσική στη Κρήτη και μας έδωσαν τη μουσική και τα φωτά του πολιτισμού τους. Όσοι λαοί επισκεφτήκαν αυτό τον τόπο, δεν είχαν να δώσουν τίποτα περισσότερο. Η γλωσσά μας τα λέει όλα, η μουσική μας……….. Κάποια στιγμή με είχαν προσκαλέσει στη συνάντηση των πέντε ηπείρων που έγινε στο Άμστερνταμ για να εκπροσωπήσω την Ελλάδα. Στην πόλη αυτή υπάρχει και λεωφόρος και πλατεία με το όνομα μου. Εκεί έπαιξα με έναν Τούρκο. Έχουν ανακατέψει το δικά μας στοιχειά με Βυζαντινά τροπάρια και έχουν κάνει κάτι δικό τους. Εμένα όμως δεν μου αρέσει. Αν και παίζουν καλά όπως ο Αριφ που σας έλεγα, εμένα μου φαίνεται ψεύτικο.

Πώς επιλέγετε τους συνεργάτες σας;

Δύσκολη ερώτηση……… αυτό που θα ήθελα από τους συνεργάτες μου είναι να συμμετέχουν. Γιατί αυτό είναι μουσική. Η συμμετοχή. Δεν είναι μόνο να μαζευτούμε πέντε άτομα να φτιάξουμε κάποιες νότες. Η μουσική δεν είναι μόνο νότες. Δεν γράφεται στο χαρτί για να το διαβάσει κάποιος και να το μάθει. Θέλει τέχνη και συναίσθημα, αν μπορεί να ‘γεννήσει’ την μουσική. Αυτό όμως δεν είναι κάτι που το μαθαίνεις. Το να μορφωθείς είναι ωραίο. Ο άνθρωπος όμως που επιλεγεί να γίνει μουσικός δεν πρέπει να μπει σε καλούπι. Χρειάζεται μεράκι. Πρέπει να το έχει ο άνθρωπος μέσα του.

Επηρεάσατε τα τρία από τα πέντε παιδιά σας να ακολουθήσουν τη μουσική;

Ναι ο Γιώργος ο Λάμπης και η Νίκη παίζουνε και τραγουδάνε. Ο καθένας έχει τον δικό του χαρακτήρα. Εγώ δεν τους επηρέασα καθόλου. Εξάλλου τόσα εκατομμύρια άνθρωποι στον πλανήτη και ο καθένας έχει το δικό του δακτυλικό αποτύπωμα.

Σε τι θα συμβουλεύατε τους νέους μουσικούς που ξεκινούν να ασχολούνται με την παραδοσιακή μουσική;

Εγώ χαίρομαι γιατί δεν υπήρχαν ποτέ τόσα εκατοντάδες παιδιά να παίζουν λύρα γιατί η παράδοση αντιστέκεται πάντα. Από αυτά τα παιδιά κάποια ταλέντα θα ξεχωρίσουν. Άμα είναι κάποιος ταλέντο θα φανεί από μόνος του. Όταν κανείς έργο μένεις. Η «μαγκιά» είναι να ξεχωρίσεις. Να κανείς κάτι που δεν μπορούν να κάνουν οι άλλοι. Εμένα οι άλλοι δεν μπορούν να με αντιγράψουν. Εγώ όμως τα παλιά τα κάνω κτήμα μου και έτσι δεν ξεχνιούνται στο πέρασμα των χρονών. Τα καινούρια που γραφώ είναι δικά μου αλλά τραγουδάμε και παλιά για να τα προστατεύσουμε.

Άλλαξε η παραδοσιακή μουσική τα χρόνια της δικής καριέρας;
Μακάρι να μπορούσαμε να παίζουμε όπως έπαιζαν οι μεγάλοι οργανοπαίχτες. Εγώ έπαιξα Σκορδαλό, Κλάδο που είναι ωραίοι και διαφόρους άλλους πολύ καλούς. Πριν όμως από αυτούς υπήρχαν πολλοί, μεγάλοι μουσικοί όπως ο Ροδινός, ο Χαρίλαος ο Καρβέλας, ο Καραβίτης. Άρα μπορούμε να πούμε ότι ο καθένας μας έχει συμβάλει στη διαμόρφωση της παραδοσιακής μουσικής.

Πιστεύετε ότι θα υπάρξουν άξιοι συνεχιστές του έργου σας;

Άμα παρουσιαστεί κάποιο ταλέντο θα φανεί. Ακούς κάποια παιδιά να ξεχωρίζουν αλλά δεν προχωράνε. Ο χρόνος θα κρίνει το έργο τους. Πρέπει όμως κάθε φορά να γίνεται κάτι διαφορετικό που να βγαίνει από μέσα τους.

Ποια είναι η έμπνευσή σας;

Αυτό που μου αρέσει περισσότερο είναι να μελοποιώ παλιούς καλούς στίχους. Δεν έχω το χρόνο να γραφώ δικούς μου. Όμως όταν κάποιος μου δίνει εκατό στίχους μπορεί να με εμπνεύσει μόνο ο ένας. Όταν δεν με εκφράζει κάτι δεν μπορώ να το δουλέψω. Όταν όμως με εκφράζει με βοηθά να παίρνω την εικόνα για το ντύσω.

Πείτε μας μια μαντινάδα για το τέλος.

Θα σας πω δυο που θα τις βάλω στο καινούργιο μου cd και μου αρέσουν πολύ. Είναι της Φερενίκης Κεφαλογιάννη που είναι συγχωριανή μου και χρόνια τώρα άρρωστη. Πριν από λίγο καιρό ζήτησε να με δει και μου είπε αυτές τις μαντινάδες:

ΤΟΝ ΣΤΑΥΡΟ ΤΟΥ ΓΟΛΓΟΘΑ
ΣΗΚΩΝΩ ΝΥΧΤΑ ΜΕΡΑ
ΚΙ ΕΣΥ ΧΡΙΣΤΕ ΜΟΥ ΜΙΑ ΦΟΡΑ
ΚΑΙ ΔΕΝ ΤΑ ΠΗΓΕΣ ΠΕΡΑ

ΜΑΖΙ ΤΟΝ ΑΝΕΒΗΚΑΜΕ
ΤΟΝ ΓΟΛΓΟΘΑ ΧΡΙΣΤΕ ΜΟΥ
ΜΑ ΟΜΩΣ ΕΓΩ ΑΝΑΣΤΑΣΗ
ΔΕΝ ΓΝΩΡΙΣΑ ΠΟΤΕ ΜΟΥ

Αυτή η εργασία έχει άδεια χρήσης Creative Commons -Αναφορά Δημιουργού – Μη Εμπορική Χρήση – Παρόμοια Διανομή4.0.