Δεν μιλά σαν όλους μας, άρα δεν είναι δικός μας

Στις μέρες μας ακούμε από παντού για παγκοσμιοποίηση, πολυπολιτισμικότητα και ανοιχτά σύνορα. Τα χαρακτηριστικά της παγκοσμιοποίησης εμφανίζονται σε ποικίλους τομείς. Ένας από αυτούς έχει να κάνει και με τη διαφοροποίηση που παρατηρείται στο γλωσσικό μας κώδικα. Έτσι όχι σπάνια παρατηρείται το φαινόμενο του γλωσσικού ρατσισμού. Όλοι είμαστε πρόθυμοι να δεχτούμε τους άλλους, όποιοι κι αν είναι, όπως κι αν είναι, ό,τι κι αν πιστεύουν ή μιλάνε. Στην πορεία όμως φαίνεται ότι μάλλον δεν είμαστε ακόμη έτοιμοι. Συχνά μάλιστα δεν είμαστε έτοιμοι ούτε της διπλανής πόλης τους ανθρώπους να δεχτούμε. Εξετάζουμε προσεκτικά πώς μιλά και γρήγορα βγάζουμε τα συμπεράσματά μας:

αυτός έχει κρητική προφορά
Άρα είναι κρητικός.
Οι κρητικοί είναι ψεύτες
Άρα: αυτός είναι ψεύτης

Ωστόσο, ο τρόπος με τον οποίο κάποιος μιλάει, παρέχει απλώς κάποια δείγματα κοινωνικής φύσης και σε καμιά περίπτωση ασφαλή δεδομένα για το χαρακτήρα του. Ως επί το πλείστον, ο τρόπος ομιλίας κάποιου δε θα πρέπει να χρωματίζεται ούτε θετικά ούτε αρνητικά. Αντίθετα, πολλές φορές στη διάρκεια μιας συζήτησης, οι διάφοροι συνδαιτυμόνες ίσως αντιμετωπίσουν δυσκολίες στον τρόπο επικοινωνίας που αναπτύσσεται. Σαν αποτέλεσμα δημιουργείται δυσφορία και ο διάλογος δεν μπορεί να αναπτυχθεί ομαλά. Η αλήθεια μένει απροσπέλαστη και δεν επιτυγχάνονται οι αρχικοί στόχοι.

Σε ποιο βαθμό όμως επηρεάζονται τα θύματα του γλωσσικού ρατσισμού από τέτοιου είδους συμπεριφορές; Λόγω αυτών των αρνητικών προκαταλήψεων μπορεί κάποιος να οδηγηθεί σε γλωσσική «ανασφάλεια», να θεωρεί ότι δε μιλάει καλά αφού δεν είναι αποδεκτός και έτσι να εγκαταλείψει τη μητρική του γλώσσα και να προσαρμοστεί τελείως στη γλώσσα που γίνεται αποδεκτή από το κοινωνικό σύνολο. Κατ’ αυτόν τον τρόπο δεν εγκαταλείπει μόνο τη γλώσσα του αλλά και την οικογένειά του, τους φίλους του, την ιδιαίτερη πατρίδα του, τις παραδόσεις του. Εγκαταλείποντας τον ιδιαίτερο χρωματισμό της διαλέκτου του, φράσεις ολόκληρες ιδιωματικές, τελικά εγκαταλείπει στοιχεία του χαρακτήρα του.

Είναι όμως τόσο καταλυτικός ο φορέας αυτής της μορφής ρατσισμού;
Ο γλωσσικός ρατσισμός δεν έχει όρια. Υπάρχουν διάφορες μορφές εκδήλωσης που οδηγούν σε μία γενικότερη αποστροφή. Κάθε παιδί-θύμα αυτής της μορφής περιθωριοποίησης προσλαμβάνει τις διάφορες νύξεις και σχόλια με τον δικό του τρόπο. Όταν μάλιστα πρόκειται για μικρά παιδιά, αν το σχολείο και η οικογένεια δεν τα στηρίξει, τότε οι συμμαθητές τους εύκολα θα τους κολλήσουν μια ετικέτα που θα τα συνοδεύει για πολλά χρόνια: «ήρθε από το χωριό, γι αυτό μιλάει έτσι»: είναι τα πιο συνήθη σχόλια που ακούγονται.

Παιδιά …φαναριών, παιδιά …του πεζοδρομίου, παιδιά χωρίς γονείς…

Όμως υπάρχουν και περιπτώσεις παιδιών που έχουν στιγματιστεί από τις πράξεις των μεγάλων. Παιδιά που έχουν βιαστεί, που έχουν εξαναγκαστεί να δουλεύουν αντί να μορφώνονται, που έχουν αδικηθεί, που έχουν τρομοκρατηθεί και φοβισμένα καλούνται να συμμετάσχουν σε μια κοινωνία που υποκριτικά τα αγκαλιάζει, αφού προηγουμένως τα έχει στιγματίσει. Τα παιδιά αυτά νιώθουν έναν άλλο ρατσισμό όχι εξαιτίας της γλώσσας τους, αλλά εξαιτίας του στιγματισμού τους. Γι’ αυτά δεν υπάρχουν δικαιώματα ούτε αγάπη ούτε αγκαλιά. Κρατούν το στόμα τους κλειστό και υπομένουν πάνω τους βάρβαρες πράξεις. Εγκαταλείπουν το σχολείο, δε γελούν όπως εμείς, δε μεγαλώνουν όπως εμείς. Στερούνται αυτά που καθένας μας θεωρεί αυτονόητα. Ο αριθμός τους φαίνεται να αυξάνει καθημερινά, καθώς είναι πολλοί αυτοί που θέλουν πάνω τους ή μέσα τους να αποτυπώσουν όλη την αρρωστημένη φύση τους. Πού μπορούν να απευθυνθούν;

Ρωτήσαμε και μας είπαν για διάφορους φορείς, ανάμεσα στους οποίους καταθέτουμε λίγα για το σύλλογο ‘το χαμόγελο του παιδιού’, ιδρυμένο μόνο για ένα σκοπό: την παροχή αγάπης και φροντίδας των παιδιών που έχουν την ανάγκη μας. Αυτά τα αφανή θύματα που είναι η πιο θλιβερή εικόνα της σημερινής κοινωνίας. Ζητήσαμε από έναν Ψυχολόγο του Συλλόγου, τον κ. Στέφανο Αλεβίζο, να μας δώσει κάποιες πληροφορίες για τις δραστηριότητές του. Μας συγκίνησε ο λόγος για τον οποίο κλήθηκαν ειδικοί επιστήμονες να ιδρύσουν και να στελεχώσουν αυτό το φορέα. Είναι γραμμένος στο κείμενο του μικρού Ανδρέα. Ο κ. Αλεβίζος μας μίλησε με πολύ πόνο αλλά και αποφασιστικότητα για το έργο που καθημερινά επιτελείται στους χώρους του Συλλόγου. Δεν είναι και μικρό πράγμα παιδιά Ελληνάκια, Αλβανάκια, Κινεζάκια να παίζουν μαζί, να παλεύουν να διώξουν από μέσα τους τον κακό λόγο που άκουσαν, την κακή πράξη που δέχτηκαν, το κρύο, τη δίψα και την πείνα που έζησαν. «Χωρίς κοινή γλώσσα να τα ενώνει, τα βλέπουμε να αγκαλιάζονται, να γελούν, να παίζουν, να τραγουδούν και να χορεύουν όλα μαζί, μια αγκαλιά, ένα χαμόγελο» μας είπε ο κ. Αλεβίζος κι αυτό είναι σίγουρα η καλύτερη αμοιβή τους.

Εμείς που ζούμε μέσα στη σιγουριά της καθημερινότητας, στη ζεστή αγκαλιά του σπιτιού μας νομίζουμε ότι αυτά τα απλά πράγματα που λέγονται στέγη, γονείς, φαί και σχολείο είναι για όλους. Μια ματιά στους γύρω μας αρκεί για να εκτιμήσουμε ό,τι απλόχερα μας δίδεται και να γίνουμε λιγότερο αντικοινωνικοί, ρατσιστές και μισάνθρωποι.

Αυτή η εργασία έχει άδεια χρήσης Creative Commons -Αναφορά Δημιουργού – Μη Εμπορική Χρήση – Παρόμοια Διανομή4.0.