Τσέρνομπιλ

Με αφορμή μια συζήτηση που έγινε στο μάθημα της Φυσικής με τον κ, Παπαδομανωλάκη για την ραδιενέργεια και τις επιπτώσεις της, αποφασίσαμε να ασχοληθούμε με το θέμα και με γεγονότα σχετικά που έχουν επηρεάσει τη ζωή μας.
Η ραδιενέργεια είναι ακτινοβολία που δημιουργείται από τη σχάση των πυρήνων. Η ενέργεια των φωτονίων της ακτινοβολίας αυτής είναι τεράστια με αποτέλεσμα να προκαλεί σημαντικές επιπτώσεις στον ανθρώπινο μηχανισμό. Οι συνέπειες της έκθεσης ενός ανθρώπου σε ραδιενέργεια μπορεί να αρχίζει είναι από μια βλάβη του κυττάρου χωρίς άλλες συνέπειες, καταστροφή του κυττάρου ή βλάβη του κυττάρου που μπορεί να εξελιχθεί σε καρκινογέννεση. Αν τα κύτταρα που προσβάλλονται είναι γενετικά (ωάρια ή σπερματοζωάρια ) τότε η βλάβη έχουμε τερατογεννέσεις. Η πολύ μεγάλη έκθεση σε ραδιενεργή ακτινοβολία μπορεί να επιφέρει το θάνατο σε μερικές ώρες.
Ένα από τα σημαντικότερα ατυχήματα που έχουν συμβεί είναι αυτό του Τσέρνομπιλ, που είναι γνωστό σε όλους και έχει αλλάξει την αντίληψη μας για τα πυρηνικά εργοστάσια και την χρησιμοποίηση της πυρηνικής ενέργειας.
Στις 26 Απριλίου 1986 στο εργοστάσιο παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας κοντά στο Pripyat της Ουκρανίας συντελέστηκε μια από τις μεγαλύτερες καταστροφές του 20ού αιώνα, όταν ο αντιδραστήρας No. 4 στο εργοστάσιο Τσέρνομπιλ του σταθμού πυρηνικής ενέργειας «Βλαντίμιρ Ιλιτς Λένιν» εξερράγη.
Τη στιγμή του ατυχήματος διεξαγόταν ένα πείραμα που σκοπό είχε να δείξει ότι οι στρόβιλοι του αντιδραστήρα θα συνέχιζαν την παροχή κρύου νερού στο σύστημα ψύξης -ακόμα και στην περίπτωση που θα υπήρχε ολική απώλεια ενέργειας – μέχρι να μπει σε λειτουργία το σύστημα έκτακτης ανάγκης. Για να επιτευχθεί το πείραμα οι τεχνικοί απενεργοποίησαν τα συστήματα ασφαλείας. Λόγω όμως των αλλεπάλληλων λαθών και των αντιφατικών ενδείξεων των οργάνων μέτρησης, αποφασίστηκε ο τερματισμός έκτακτης ανάγκης του αντιδραστήρα No. 4. Στους αντιδραστήρες όμως του τύπου RBMK όπως αυτούς του Τσέρνομπιλ, μπορεί να εμφανιστεί υπό κατάλληλες συνθήκες θετικός συντελεστής της ικανότητας αντιδράσεως, ο οποίος δημιουργεί ένα φαύλο κύκλο με την αύξηση της θερμοκρασίας: οδηγεί σε αύξηση της ανεργίας και αντίστροφα. Μόλις πατήθηκε το κουμπί τερματισμού εμφανίστηκε ακριβώς αυτό το φαινόμενο, με αποτέλεσμα το νερό στο σύστημα ψύξης να υπερθερμανθεί τόσο ώστε να ακολουθήσουν διαδοχικές εκρήξεις ατμού που τίναξαν το κάλυμμα του αντιδραστήρα στον αέρα, σκοτώνοντας τους τεχνικούς. Ο ακάλυπτος αντιδραστήρας άρχισε να απελευθερώνει ραδιενεργό ουράνιο στην ατμόσφαιρα μολύνοντας μια μεγάλη περιοχή γύρω του, η οποία διευρύνθηκε ακόμα περισσότερο μέσα στις επόμενες μέρες.
Αν και η αντίδραση των αρχών ήταν άμεση, η σοβιετική κυβέρνηση αποπειράθηκε να συγκαλύψει το δυστύχημα. Όταν όμως στις 28 Απριλίου σουηδικοί σταθμοί παρατήρησης άρχισαν να καταγράφουν υψηλά επίπεδα ραδιενέργειας και απαίτησαν μια εξήγηση, παραδέχθηκε ότι υπήρξε ένα «μικρό ατύχημα». Πέντε ημέρες μετά την καταστροφή οι ανώτατοι αξιωματούχοι στο Κίεβο διαβεβαίωναν τους κατοίκους ότι δεν βρίσκονταν σε κίνδυνο. Ακόμα όμως και έναν μήνα μετά το Τσερνομπίλ απελευθέρωνε καθημερινά τεράστια ποσά ραδιενέργειας. Τελικά, χρειάστηκαν 7.000 τόνοι μετάλλου και 400.000 κυβικά μέτρα σιδηροπαγούς σκυροδέματος ώστε να θαφτούν οι εκατοντάδες τόνοι πυρηνικών καυσίμων και ραδιενεργών συντριμμιών μέσα σε μια «σαρκοφάγο».
Το συμβάν στο Τσερνομπίλ άλλαξε δραματικά το ρου της ιστορίας. Τα αποτελέσματα της καταστροφής διακρίνονται ακόμα στις πληγείσες περιοχές, στις οποίες παρατηρούνται μέχρι και στις μέρες μας τερατογενέσεις. Παράλληλα, πολλές γειτονικές στο Τσέρνομπιλ περιοχές εκκενώθηκαν. Το ραδιενεργό νέφος προκάλεσε βροχές σχεδόν σε όλη την Ευρώπη, δηλητηριάζοντας φυτά και ζώα. Η κρίση κράτησε πολλούς μήνες, καθώς πολλά τρόφιμα κρίθηκαν ακατάλληλα για κατανάλωση, ενώ πολλές χώρες αναγκάστηκαν να δεχθούν βοήθεια, μια και δεν μπορούσαν να διαχειριστούν την κατάσταση.
Δυστυχώς το ατύχημα θα μπορούσε να αποτραπεί αν οι τεχνικοί δεν βρίσκονταν σε τρομερή πίεση χρόνου να ολοκληρώσουν το πείραμα και δεν αγνοούσαν κάποιες δυσλειτουργίες κατά την εκκίνησή του. Επίσης, η όλη διαδικασία δεν είχε σχεδιαστεί από πυρηνικούς φυσικούς αλλά από ηλεκτρολόγους οι οποίοι παρέκαμψαν κάποιες πάγιες διαδικασίες ασφαλείας. Ακόμα, το Τσερνομπίλ αποτέλεσε την πρώτη ένδειξη αδυναμίας του κομουνιστικού συστήματος. Τέλος ήταν ο παράγοντας που οδήγησε στην αναθεώρηση των μέτρων ασφαλείας στους πυρηνικούς αντιδραστήρες, καθώς και στην απόσυρση των παλιών τεχνολογιών που υπήρχαν και την αντικατάστασή τους με πιο προηγμένες, αποτρέποντας έτσι πιθανές καταστροφές παρόμοιου μεγέθους.

Αυτή η εργασία έχει άδεια χρήσης Creative Commons -Αναφορά Δημιουργού – Μη Εμπορική Χρήση – Παρόμοια Διανομή4.0.