Το ιστολόγιο “Νοηματοδοτήσεις Συνεκπαίδευσης” στόχο έχει να συνεισφέρει στη συζήτηση για την ειδική εκπαίδευση (special education), την ενταξιακή/συμπεριληπτική εκπαίδευση (inclusive education), την ενταξιακή ειδική εκπαίδευση (inclusive special education), αλλά και την ισότιμη εκπαίδευση (equitable education) των μαθητών με αναπηρία ή/και ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες (ε.ε.α.), η οποία βρίσκεται σε εξέλιξη διεθνώς. Οι συνεισφορές μας στη συζήτηση στο παρόν ιστολόγιο γίνονται με αναφορά σε δράσεις και αναστοχασμούς από την ελληνική εκπαιδευτική πολιτική και πρακτική, με έμφαση στον παρόντα χρόνο.
Από το 1981 μέχρι και το 2021, η ελληνική εκπαιδευτική πολιτική για τα Άτομα με Αναπηρία (ΑμεΑ) έχει εκφραστεί, κατά κύριο λόγο, με νόμους, υπουργικές αποφάσεις, προεδρικά διατάγματα και εγκυκλίους. Από τη μελέτη του νομικού λόγου της συγκεκριμένης χρονικής περιόδου, η οποία αφορά την πρωτοβάθμια, τη δευτεροβάθμια, αλλά και την τριτοβάθμια εκπαίδευση, γίνεται σαφές ότι η εκπαίδευση των ΑμεΑ ονοματοδοτείται, διαδοχικά, ως “ειδική αγωγή” (Νόμος 1143, 1981, Νόμος 1566, 1985), “ειδική εκπαίδευση” (Νόμος 1143, 1981· Νόμος 1566, 1985· Νόμος 2817, 2000), “ειδική αγωγή και εκπαίδευση” (Νόμος 3699, 2008), “εκπαίδευση χωρίς διακρίσεις και βάσει ίσων ευκαιριών” (Νόμος 4074, 2012) και, τέλος, “ενταξιακή εκπαίδευση” (Νόμος 4547, 2018· Νόμος 4823, 2021). Αντίστοιχα, η συγκεκριμένη εκπαίδευση προβλέπεται κάθε φορά να παρέχεται, αντίστοιχα, σε “αποκλίνοντα εκ του φυσιολογικού άτομα” (Νόμος 1143, 1981), σε “άτομα με ειδικές ανάγκες” (Νόμος 1566, 1985), σε “άτομα με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες” (Νόμος 2817, 2000), σε “άτομα με αναπηρία και ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες” (Ν. 3699, 2008), σε “άτομα με αναπηρίες” (Νόμος 4074, 2012), σε “όλους τους μαθητές, συμπεριλαμβανομένων των μαθητών με αναπηρία” (Νόμος 4547, 2018) και, τέλος, σε “όλους τους μαθητές, συμπεριλαμβανομένων των μαθητών με αναπηρία και ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες” (Νόμος 4823, 2021). Από τις ως άνω καταγραφές, γίνεται σαφές ότι, σε επίπεδο νομικού λόγου, η εκπαίδευση των ΑμεΑ μεταβάλλεται προοδευτικά σε λιγότερο διαχωριστική ή/και εξελίσσεται σε περισσότερο ενταξιακή, σε ανταπόκριση προς τις διεθνείς και ευρωπαϊκές πολιτικές και τάσεις, για τις οποίες ο Βιώσιμος Αναπτυξιακός Στόχος 4 (Sustainable Developmental Goal 4-SDG4) για την Εκπαίδευση για Όλους (Education for All-EfA) αποτελεί τόσο πολιτική πρωτοβουλία όσο και ηθική επιταγή για τη Εκπαίδευση του 2030 (UNESCO, 1990· 2000· 2016· European Agency for Special Needs and Inclusive Education 2015· 2017· 2020).
Η συζήτηση περί της κατηγοριοποίησης των ΑμεΑ στην εκπαίδευση έχει ξεκινήσει διεθνώς εδώ και αρκετά χρόνια (Hobbs, 1975· Florian & McLaughlin, 2008), ενώ πολλά από τα διλήμματα που αφορούν την καθημερινή εκπαιδευτική πράξη έχουν ήδη καταγραφεί (Wedell, 2008). Τα διλήμματα αυτά αποτελούν πλέον μέρος μιας ευρύτερης συζήτησης, η οποία σχετίζεται με το μέλλον και τον ρόλο της ειδικής αγωγής και εκπαίδευσης, η αναγκαιότητα της οποίας έχει αρχίσει να αμφισβητείται έντονα στις εκθέσεις διεθνών οργανισμών (UNESCO, 2020).
Στην Ελλάδα, ο ρυθμός των αλλαγών σε επίπεδο κατηγοριοποίησης των ΑμεΑ και παροχής εκπαιδευτικών υπηρεσιών στο δημόσιο σχολείο εμφανίζεται να είναι αναντίστοιχος προς τον ρυθμό των αλλαγών σε επίπεδο νομικού λόγου. Ακόμη και μετά την ψήφιση του Νόμου 4823 (2021) για την ενταξιακή εκπαίδευση και τον SDG4, στις αξιολογικές εκθέσεις, οι οποίες παρέχονται από τα ΚΕΔΑΣΥ, οι μαθητές με αναπηρία αξιολογούνται και ταξινομούνται σύμφωνα με τις κατηγορίες του Νόμου 3699 (2008). Αν και στον νομικό λόγο για την εκπαίδευση των ΑμεΑ η “Εκπαίδευση για Όλους” καταγράφεται εν ισχύ, είναι, ωστόσο, απούσα από τη γενικευμένη πρακτική στην καθημερινή εκπαιδευτική πραγματικότητα του σχολείου.
Απόσπασμα από το: Ημέλλου, Όλγα (2022). Ιστορίες τεχνολογιών αξιολόγησης, αναπηρία και ελληνική εκπαίδευση: Συμμετρίες-ασυμμετρίες στον νομικό και δημόσιο λόγο. Θέματα Ειδικής Αγωγής, τεύχος 97, σελ. 79-88 (Α΄ Μέρος) & τεύχος 98, σελ. 63-73 (Β΄ Μέρος). Διαθέσιμο στο: https://www.researchgate.net/publication/363470620
