“Μετασχηματίζουσα Μάθηση μέσα από την Αισθητική Εμπειρία”
Η παρακολούθηση του σεμιναρίου “Εκπαίδευση μέσα από την Τέχνη” που διοργάνωσε το Ίδρυμα Φωκά Κοσμετάτου, με εισηγητή τον κο Κόκκο Αλέξη, μας βοήθησε να εφαρμόσουμε τις αρχές και τις μεθόδους της Μετασχηματίζουσας Μάθησης στην εκπαιδευτική πρακτική.
Το αντικείμενο της διδακτικής μας παρέμβαση είχε τίτλο “Το βιβλίο”
Η μέθοδος αυτή χρησιμοποιεί ως αφετηρία της εμπειρίες και τα βιώματα των παιδιών και επιδιώκεται η συστηματική και σε βάθος παρατήρηση έργων τέχνης σχετικών με ένα θέμα υπο διαπραγμάτευση, εδώ το βιβλίο. Επιδιώκεται η κατανόηση των παραμέτρων που σχετίζονται με το θέμα και η καλλιέργεια της επαγωγικής και της κριτικής σκέψης των παιδιών. Επίσης, μέσω της μεθόδου γίνεται προσπάθεια για αλλαγή στερεοτύπων και παγιωμένων αντιλήψεων των συμμετεχόντων.
Η επεξεργασία και ανάλυση των έργων τέχνης έγινε σύμφωνα με το μοντέλο του D. Perkins με προσαρμογές στην μικρή ηλικία των παιδιών.
- Στόχοι του προγράμματος
Να εντοπίσουν τα διαφορετικά ήδη βιβλίων
Να αναγνωρίσουν την αξία του βιβλίου και τα οφέλη που συνδέονται με αυτό
Να αρχίσουν να αντιλαμβάνονται την αξιοποίηση συμβόλων στην τέχνη
- Υλοποίηση – Η μέθοδος
- Τα παιδιά ενθαρρύνθηκαν να σκεφτούν και να εκφράσουν λεκτικά οτιδήποτε αφορά στο βιβλίο. Η εκπαιδευτικός κατέγραψε τις σκέψεις τους σε ιστόγραμμα και τα παιδιά εικονογράφησαν τις απαντήσεις τους.
- Στη συνέχεια έγινε ο προσδιορισμός των ‘κριτικών’ ερωτημάτων
– Γιατί να διαβάζουμε βιβλία;
– Αν ξυπνούσαμε μια μέρα και δεν είχαμε καθόλου βιβλία, πως θα νιώθαμε; Γιατί; - Στο κυρίως μέρος του προγράμματος επεξεργαστήκαμε διαφορετικά έργα που συνδέονταν με τα ερωτήματα που είχαν τεθεί. Σε όλα τα έργα αποτυπώνονται, με ποικίλους τρόπους, τα συναισθήματα των ‘πρωταγωνιστών’ και των δημιουργών για την ‘αγάπη’ τους για το βιβλίο.
Προβολή ταινίας μικρού μήκους
The Fantastic Flying Books of Mr. Morris Lessmore
Κατά τη διάρκεια της παρακολούθησης της ταινίας τα παιδιά άρχισαν να εκφράζουν αυθόρμητα σκέψεις, συναισθήματα και να κάνουν υποθέσεις για την εξέλιξη. Μερικές παρατηρήσεις των παιδιών – που σχετίζονται με τα ‘κριτικά’ ερωτήματα – ακολουθούν στη συνέχεια:
«Είναι λυπημένος, έχασε το βιβλίο του.»
«Νιώθει στεναχωρημένος γιατί έφυγαν τα γράμματα απ’ το βιβλίο και δεν μπορούσε να το διαβάσει»
«… και πήγε μακριά σε άλλο μέρος με άλλους ανθρώπους.»
«Μια νεράιδα … εκεί έχει όλα τα μαγικά βιβλία μια νεράιδα … αυτή είναι μια βιβλιοθήκη … θα ζήσει εκεί τώρα …»
«… το φτιάχνει … ακούει την καρδιά του … το εξετάζει κιόλας …»
– Είναι σημαντικό να το φτιάξει το βιβλίο;
«Ναι … κάτι μαγικό να έχει μέσα … κάτι που του αρέσει … τώρα θα γίνει και αυτός νεράιδος …»
Ακρόαση τραγουδιού
Τί να είναι τα βιβλία;
Το τραγούδι αυτό θεωρούμε πως ταιριάζει ιδιαίτερα με το θέμα μας και βοηθάει στην επεξεργασία του. Η μουσική πλαισιώνει αποτελεσματικά τους στίχους και δεν τους υπερκαλύπτει. Έχει κατάλληλο ρυθμό ώστε να ενθαρρύνει την κινητική έκφραση των παιδιών χωρίς όμως να τους αποσπά την προσοχή από τους στίχους. Το περιεχόμενο των στίχων δημιουργεί ‘εικόνες’ στα παιδιά ενεργοποιώντας τη φαντασία τους και τη συμβολική αντίληψη με τη χρήση παρομοιώσεων και μεταφορών. Τέλος, χρησιμοποιεί οικείο λεξιλόγιο το οποίο συνδέεται με τις εμπειρίες των παιδιών.
Μετά την ακρόαση του τραγουδιού και την κινητική του επένδυση, διευκολύναμε την επεξεργασία του περιεχομένου του, αξιοποιώντας ένα εικονόλεξο που δημιουργήσαμε.
Τα παιδιά απόλαυσαν τη διαδικασία ‘ανάγνωσης’ του εικονόλεξου και διατύπωσαν ενδιαφέρουσες απόψεις σχετικά με το περιεχόμενο του τραγουδιού.
«Με τα βιβλία γινόμαστε ότι θέλουμε … με τα παραμύθια … γοργόνες…»
«Μας μαθαίνουν πράγματα πολλά … έχω ένα βιβλίο για τα ζώα του δάσους … με παραθυράκια»
«Είναι σαν να πάμε ταξίδια … όπως ο κύριος στη ταινία … και τα όνειρά μου …»
Παρατήρηση πίνακα ζωγραφικής
Interesting Story
Στην αρχή οι παρατηρήσεις των παιδιών αφορούσαν τα προφανή στοιχεία του πίνακα (χώρος, πρόσωπα, κατάσταση). Αργότερα, εμβάθυναν περισσότερο:
«Διαβάζουν»
«Βλέπω σύννεφα … στον ουρανό … έχει και παράθυρα»
«Βιβλία … είναι σαν σελίδες … παλιά … είναι λίγο μαυρισμένα»
Πως να νιώθουν τα παιδάκια που διαβάζουνε βιβλίο;
«Καλά … είναι χαρούμενα»
Και μετά κατέγραψαν τις σκέψεις τους.
4. Κριτικός αναστοχασμός: Μετά την ολοκλήρωση των προηγούμενων σταδίων τα παιδιά, στην ολομέλεια, κλήθηκαν πάλι να εκφράσουν τις απόψεις τους σχετικά με το θέμα. Η εκπαιδευτικός κατέγραψε τις σκέψεις τους σε ένα ιστόγραμμα, όπως έγινε και στην αρχή της διδακτικής παρέμβασης. Ο εμπλουτισμός του ιστογράμματος είναι εμφανής.
Συμπερασματικά: Η ενασχόληση με το πρόγραμμα και η προσέγγιση του θέματος με μια πιο ‘καλλιτεχνική’ ματιά, εμπλούτισε της εμπειρίες μας και μας βοήθησε να γνωριστούμε καλύτερα. Η μικρή ηλικία των παιδιών δεν στάθηκε εμπόδιο στην σε βάθος επεξεργασία του θέματος και στην εξωτερίκευση σκέψεων και συναισθημάτων.
Βιβλιογραφία – Πηγές
Κόκκος, Α., Μέγα, Γ. (2007). Κριτικός Στοχασμός και Τέχνη στην Εκπαίδευση. Εκπαίδευση Ενηλίκων, 12, 16-21.
Παπαδημητρίου Άρτεμις (χ.χ.). Παράδειγμα εφαρμογής της μεθόδου «Μετασχηματίζουσα Μάθηση μέσα από την Αισθητική Εμπειρία». Σημειώσεις σεμιναρίου.
