Ο ΠΕΛΑΡΓΟΣ (Ciconia ciconia), το «λελέκι» του ελληνικού κάμπου, είναι ένα πραγματικά ανθρωπόφιλο πουλί, που φωλιάζει κοντά σε οικισμούς, σε περιοχές που γειτονεύουν με υγροτόπους, λειβάδια και καλλιέργειες.
H πασίγνωστη ασπρόμαυρη φιγούρα του πελαργού με το μακρύ λαιμό και τα μεγάλα πόδια, αποτελεί μια οικεία χαρακτηριστική εικόνα της ανοιξιάτικης ελληνικής υπαίθρου, ιδίως στις πεδινές περιοχές της Κεντρικής και Βόρειας Ελλάδας.
Οι πελαργοί είναι πουλιά μεταναστευτικά, που ζουν μια ζωή μοιρασμένη ανάμεσα στις χώρες που φωλιάζουν και σ’ εκείνες που ξεχειμωνιάζουν. Οι μακριές και φαρδιές φτερούγες τους διευκολύνουν τις μακρινές πτήσεις τους, καθώς τους επιτρέπουν να πετούν χωρίς πολλά φτεροκοπήματα, επωφελούμενοι από τα θερμά ανοδικά ρεύματα. Τα ρεύματα αυτά δημιουργούνται μόνο πάνω από τη στεριά γι’ αυτό και οι πελαργοί κατά τις μεταναστεύσεις τους προς και από την Αφρική, αντί να διασχίσουν τη Μεσόγειο, παρακάμπτουν την ανοιχτή θάλασσα ακολουθώντας τα περάσματα του Γιβραλτάρ και του Βοσπόρου. Εξαίρεση αποτελεί ένα τμήμα του πληθυσμού των πελαργών της Κεντρικής Ελλάδας, που μάλλον πετούν πάνω από το Αιγαίο ή την Κρήτη.
Οι πελαργοφωλιές φτιάχνονται πάντα σε ψηλά σημεία, πάνω στις στέγες των σπιτιών, στις καμινάδες, σε κολόνες, μεγάλα δέντρα, γκρεμούς, ερείπια, εκκλησίες και καμπαναριά. Ο αρσενικός πελαργός είναι αυτός που φθάνει συνήθως πρώτος και αναλαμβάνει τη συντήρηση ή και την εξαρχής κατασκευή της φωλιάς. Αν και το χτίσιμο της φωλιάς μπορεί να ολοκληρωθεί μέσα σε λίγες μέρες, οι πελαργοί προτιμούν να μη φτιάχνουν κάθε χρόνο νέα φωλιά, αλλά να επισκευάζουν και να ξαναχρησιμοποιούν την παλιά. Γεννούν 3-5 αυγά και η επώαση κρατά περίπου ένα μήνα. Στο κλώσσημα των αυγών εναλλάσσονται και οι δύο γονείς. Τα μικρά πραγματοποιούν την πρώτη τους πτήση έπειτα από εννέα έως δέκα εβδομάδες.
H τροφή των πελαργών αποτελείται κατά ένα μεγάλο μέρος από έντομα, σκουλήκια, ερπετά (φίδια, σαύρες) και αμφίβια. Επίσης τρέφονται και με μικρά θηλαστικά (ποντίκια, αρουραίους κ.λπ.). H επιδεξιότητα και η γρηγοράδα τους στη σύλληψη της τροφής τους είναι αξιοθαύμαστη, ειδικά όταν αυτή αφθονεί. Έχει παρατηρηθεί π.χ. ότι μπορούν να πιάσουν 25-30 ακρίδες μέσα σε ένα λεπτό!
Οι πελαργοί, ως ρυθμιστές του πληθυσμού πολλών άλλων οργανισμών (εντόμων, τρωκτικών κ.ά.) έχουν μια σημαντικότατη θέση στα αγροτικά οικοσυστήματα. Είναι δείκτες της ισορροπίας του περιβάλλοντος και παράλληλα αποτελούν σύμβολο της αρμονικής συμβίωσης του ανθρώπου με τη φύση της υπαίθρου.
(πληροφορίες από https://dasarxeio.com/2014/08/30/15645/)
Τα χελιδόνια
Τα χελιδόνια πετούν σε όλες τις ηπείρους, εκτός από την Ανταρκτική, διανύοντας χιλιάδες χιλιόμετρα για βδομάδες. Σχεδόν όλα εγκαταλείπουν την Ευρώπη για να περάσουν τον χειμώνα στην Αφρική, στις χώρες νότια από τη Σαχάρα, όπου βρίσκουν ευκολότερα την τροφή τους, όπως έντομα (κουνούπια, μυγάκια κ.ά.)
Υπάρχουν πολλά είδη χελιδονιών, τα οποία διαφέρουν ως προς το σχήμα, το χρώμα, τον τρόπο που φτιάχνουν τη φωλιά τους, αλλά και το μέρος που τα βλέπει κανείς. Το πλέον χαρακτηριστικό τους είναι οι μακριές φτερούγες που τα κάνουν να είναι από τα πιο χαρακτηριστικά πουλιά στον αέρα, τα οποία μάλιστα μπορούν να τρέφονται ενώ πετούν!
Το Σπιτοχελίδονο (παλαιότερα γνωστό ως Λευκοχελίδονο Delichon urbicum), για το οποίο μπορείτε να βρείτε παρακάτω οδηγίες για την κατασκευή τεχνητής φωλιάς, είναι λευκό στο κάτω μέρος του σώματός του, ενώ στο επάνω έχει λευκή τη βάση της ουράς του.
Οι φωλιές τους, όπως και των περισσότερων άλλων ειδών χελιδονιών, είναι πλίθινες ενώ τα μικρά τα ανατρέφουν -στην κυριολεξία- στα πούπουλα που στρώνουν προηγουμένως, με επιμέλεια, μέσα στη φωλιά.
Για την ετοιμασία τους δουλεύουν και οι δύο «σύζυγοι». Μαζεύοντας λάσπη από κάποιο σχετικά κοντινό σημείο συνήθως 50-150 μέτρα μακριά, τη μεταφέρουν σε μορφή σβόλων ως τη θέση που έχουν επιλέξει. Κάθε φορά μεταφέρουν ένα μόνο σβόλο. Για μια φωλιά μπορεί να χρειαστούν περίπου από 700 έως 1.500 σβόλοι! Έτσι, ανάλογα με τις συνθήκες, χρειάζονται από 8 έως 18 ημέρες για να την ετοιμάσουν.
Όμως οι φωλιές είναι σημαντικές. Σε μια φωλιά μπορούν να φέρουν στον κόσμο περίπου 10 νέα χελιδόνια κάθε χρόνο. Αν σκεφτούμε ότι μπορεί να την χρησιμοποιούν για πάρα πολλά χρόνια, φανταστείτε πόσες γενιές χελιδονιών μπορούν να ανατραφούν σε μία μονάχα φωλιά. Ακόμη, στις φωλιές κουρνιάζουν με ασφάλεια χωρίς να κινδυνεύουν. Αφήνουν δε τόσο στενή είσοδο στη φωλιά ώστε δύσκολα μπορούν να τρυπώσουν μέσα άλλα ζώα. Τέλος οι φωλιές είναι ένα καταφύγιο για τις δύσκολες ώρες. Όταν ο καιρός είναι πολύ άσχημος, μέχρι και 14 μαζί μπορούν να στριμωχτούν μέσα μέχρι να καλυτερέψουν οι συνθήκες.
Κάποτε συναντούν προβλήματα με τους ανθρώπους-συγκάτοικους που συμβαίνει να γκρεμίζουν τις φωλιές τους. Ακόμη και αν έχουν γεννήσει αυγά ή μικρά. Ο κυριότερος λόγος είναι ότι τα χελιδόνια «λερώνουν» τη βεράντα. Οι άνθρωποι που κάθε χρόνο τα περιμένουν με ανυπομονησία έχουν λύσει αυτό το πρόβλημα: τοποθετούν κάτω από τη φωλιά μια όμορφη ξύλινη πλάκα που την καθαρίζουν μια φορά το χρόνο, αργά το φθινόπωρο ή τον χειμώνα. Άλλοι τοποθετούν κάτω από την φωλιά μια γλάστρα εξασφαλίζοντας μια πρώτης τάξεως λίπανση ακριβώς την περίοδο που χρειάζεται! (https://ornithologiki.gr/el/enhmerwsh-ekpaideush/enimerosi/yliko-enimerosis-ekdoseis/1413-ypodexomaste-ta-xelidonia )
Μπορούμε να φτιάξουμε τις δικές μας φωλιές, ακολουθώντας τις οδηγίες της Ελληνικής Ορνιθολογικής Εταιρείας:
