John Stuart Mill <<On Liberty>> 1859
Μέσα στα πλαίσια μιας οργανωμένης κοινωνίας η αρμονική συνύπαρξη των ατόμων προϋποθέτει την ειρήνη μεταξύ των ανθρωπίνων σχέσεων. Είναι απαραίτητο λοιπόν να επιβάλλονται αυστηρές ποινές σε κάθε προσπάθεια παραβίασης των δικαιωμάτων των άλλων και των θεμελιωδών συμφερόντων τους. Οι πολίτες προστατεύονται ατομικά και συλλογικά κάθε φορά που η παραβίαση των κανόνων δικαιοσύνης είναι δυνατό να προκαλέσει ζημία στους άλλους: «Κάθε φορά που υπάρχει βέβαιη ζημία ή βέβαιος κίνδυνος ζημίας, είτε ενός ατόμου είτε του κοινού, η περίπτωση παύει να ανήκει στη σφαίρα της ελευθερίας και εμπίπτει στην αρμοδιότητα της ηθικής και του νόμου». Επομένως η δικαιοσύνη αποτελεί μια ηθική υποχρέωση, την οποία τα άτομα οφείλουν να σεβαστούν προκειμένου να μην προξενούν δυσμένεια στις μεταξύ τους σχέσεις. Στο “Περί Ελευθερίας” ο Mill αναφέρεται στο ζήτημα της οριοθέτησης της κρατικής επέμβασης θέτοντας το ερώτημα «κατά πόσο η κυβέρνηση πρέπει να κάνει ή να φροντίζει, ώστε να γίνει κάτι που θα ωφελήσει τα άτομα, ή να αφήσει τους ενδιαφερόμενους να το κάνουν οι ίδιοι, είτε ατομικά, είτε εκούσια συνασπιζόμενοι» . Ο περιορισμός της κρατικής παρέμβασης είναι ένα από τα βασικότερα αιτήματα του Mill, ο οποίος θεωρεί ότι κάθε φορά που η κυβερνητική εξουσία αναλαμβάνει μια πρόσθετη αρμοδιότητα, χάνεται η αξία των ατόμων που απαρτίζουν το κράτος «ένα κράτος που μικραίνει τους ανθρώπους του για να είναι πιο πειθήνια όργανα στα χέρια του, ακόμα και για αγαθούς σκοπούς, θα διαπιστώσει ότι με μικρούς ανθρώπους δε γίνονται μεγάλα πράγματα και ότι η τελειότητα του μηχανισμού του, για την οποία θυσίασε τα πάντα, δε θα το ωφελήσει τελικά σε τίποτα, αφού δε θα έχει πια τη ζωτική εκείνη δύναμη που προτίμησε να καταστρέψει, για να επιτύχει την ομαλότερη λειτουργία αυτού του μηχανισμού»
ΕΡΩΤΗΣΗ
Στην <<Πολιτεία>>, ο Πλάτων, θεωρεί ότι ,<<αυτός που θεάται το αγαθό>>, έχει ηθική υποχρέωση να το μεταφέρει στους ανυποψίαστους δεσμώτες, στο βάθος του σπηλαίου. Ποια κοινά στοιχεία βλέπετε και ποιες διαφορές διακρίνετε από το παραπάνω απόσπασμα του διανοητή J.S.Mill;
John Stuart Mill <<On Liberty>> 1859
Η φύση των ανθρώπων είναι τέτοια που κάνει τις δυνάμεις τους να διαφέρουν μεταξύ τους. Έτσι, όσοι κατέχουν από τη φύση τους περισσότερα εφόδια, είναι πιο εύκολο να υπερπηδήσουν τα εμπόδια της ζωής, τα οποία επίσης διαφέρουν από άνθρωπο σε άνθρωπο. Οι άνθρωποι κατέχουν δυνάμεις διαφορετικού τύπου και γι’ αυτό και οι ικανότητές τους, οι επιδόσεις τους και οι κλίσεις τους ποικίλουν σε κάθε τομέα. Αυτή είναι η πραγματικότητα της ζωής, να υπάρχουν τόσο οι δυνατοί και ταλαντούχοι όσο και οι αδύναμοι και ατάλαντοι. Οι πιο δυνατοί, οι ιδιοφυείς άνθρωποι αναλαμβάνουν το καθήκον της καθοδήγησης των αδυνάτων, προκειμένου να επέλθει η βελτίωση μέσω της αφύπνισης: «Αυτοί οι ελάχιστοι είναι το άλας της γης. Χωρίς αυτούς η ανθρώπινη ζωή θα έμοιαζε λάκκος με στάσιμα νερά. Πρόκειται για ανθρώπους οι οποίοι εγκαινιάζουν τα καλά πράγματα που δεν υπήρχαν πριν και ταυτόχρονα διατηρούν ζωντανά τα ήδη υπάρχοντα».
ΕΡΩΤΗΣΗ
Ποιες ομοιότητες βλέπετε στην άποψη του Mill για τον ρόλο στην κοινωνία των ιδιοφυών ανθρώπων και στην άποψη του Πλάτωνα για το ρόλο των φιλοσόφων , όπως διατυπώνεται στο έργο <<Πολιτεία>>;
