Προγράμματα συνεκπαίδευσης στην Ευρώπη
Η συνεκπαίδευση – inclusion έχει γίνει τελευταία ένα από τα πιο βασικά θέματα στον εκπαιδευτικό προγραμματισμό των περισσοτέρων ευρωπαϊκών χωρών. Ιδιαίτερα στην Γερμανία έχει αναπτυχθεί ένα ευρύ σύστημα Ειδικής Αγωγής για όλα τα παιδιά με ειδικές ανάγκες, έτσι καταβάλλονται έντονες προσπάθειες για την υλοποίηση της συνεκπαίδευσης. Παλιότερα στα σχολεία δεν δέχονταν παιδιά με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες, όπως οι βρεφονηπιακοί σταθμοί και τα νηπιαγωγεία, σήμερα ανοίγουν τις πόρτες τους, βάζουν τέλος στον αποκλεισμό και την απομόνωση αυτών των παιδιών και των οικογενειών τους. Σύμφωνα με τη σύμβαση του ΟΗΕ για τους μαθητές με μαθησιακές δυσκολίες προτείνεται το σχολείο προτεραιοτήτων. Ένα σχολείο με κοινωνικό λειτουργό, επαρκή εξοπλισμό και εξειδικευμένο προσωπικό και με δυνατότητες επιμόρφωσης .
Στις περισσότερες χώρες σήμερα γίνονται πειραματικές προσπάθειες και εφαρμόζονται πιλοτικά προγράμματα συνεκπαίδευσης. Στο Βερολίνο για την ενσωμάτωση απαιτούνται ορισμένες προϋποθέσεις, τόσο σε επίπεδο ευαισθητοποίησης των παιδαγωγών και της κοινής γνώμης, όσο και σε επίπεδο παιδαγωγικής διδακτικής και υλικοτεχνικής υποδομής που να ανταποκρίνεται στις συγκεκριμένες ανάγκες των μαθητών.
Στη Γερμανία έχει αναγνωριστεί η ανάγκη των παιδιών με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες να εκπαιδεύονται στο σχολείο της γειτονιάς. Κατά την εφαρμογή των προγραμμάτων συνεκπαίδευσης παρουσιάστηκαν προβλήματα όπως οι στάσεις της κοινωνίας απέναντι σε ορισμένες κατηγορίες ατόμων με ειδικές ανάγκες και η έλλειψη οικονομικών πόρων για την παροχή των απαραίτητων υπηρεσιών. «Η άποψη και η ανάλογη στάση της κοινωνίας σύμφωνα με την οποία σε μια δημοκρατική χώρα επιβάλλεται να συμμετέχουν ισότιμα τα άτομα με ειδικές ανάγκες σ’ όλα τα επίπεδα της κοινωνικής ζωής, οδήγησε όλες τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης να αποδεχτούν αξιωματικά την ισοτιμία αυτή και να προτείνουν νέους ρόλους και στόχους για το σχολείο.
Σε όλες επομένως τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης προτείνονται, όχι απαραίτητα με παιδαγωγικά κριτήρια, νέες κατευθύνσεις εκπαιδευτικής πολιτικής, με στόχο την κοινή αγωγή όλων των μαθητών». Στην ευρωπαϊκή εκπαίδευση για τους μαθητές με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες γίνονται συνεχώς νομοθετικές ρυθμίσεις ύστερα από πιέσεις από τους συλλόγους γονέων.
Στη Γερμανία υπάρχει σύστημα υποστήριξης μετά το σχολείο, είναι οι ειδικές σχολές επαγγελματικής όπου μπορούν μαθητές με προβλήματα όρασης και ακοής να αποκτούν ειδίκευση. Στο Βερολίνο υπάρχουν 50 επαγγελματικά σχολεία. Μαθητές με προβλήματα ακοής μπορούν να γίνουν ξυλουργοί ή μαραγκοί. Μαθητές ενήλικες με νοητικές δυσκολίες μπορούν καθοδηγούμενοι να εκπαιδευτούν στο πλύσιμο πιάτων, σερβίρισμα φαγητού κ.ά. Περίπου το 2% του ποσοστού των μαθητών με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες στις Ευρωπαϊκές χώρες εκπαιδεύεται σε ξεχωριστό περιβάλλον. Σε κάθε περίπτωση η διαδικασία της ένταξης /ενσωμάτωσης παιδιών με ιδιαιτερότητες έχει ένα δυναμικό και διαχρονικό χαρακτήρα, αφορά όλα τα επίπεδα και τομείς της ζωής του παιδιού (επαγγελματικό, ακαδημαϊκό, κοινωνικό, διαπροσωπικό, κλπ.), καθώς και διαφορετικές εξελικτικές φάσεις (παιδική ηλικία, εφηβεία, ενήλικη ζωή κ.ά.).
Η ενσωμάτωση αποτελεί συνιστώσα παραμέτρων, της νομοθεσίας, εκπαιδευτικής πολιτικής, κοινωνικής ανεκτικότητας, προκαταλήψεων, υποδομών, προσβασιμότητας σε εξειδικευμένες υπηρεσίες, σχολικής μονάδας, φιλοσοφίας σχολείου, διεύθυνσης, εκπαιδευτικών, γονέων άλλων παιδιών, που αλληλεπιδρούν μεταξύ τους. Η συνεκπαίδευση αποτελεί σημαντική παράμετρο μίας επιτυχημένης κοινωνικοποίησης για τα περισσότερα παιδιά με ιδιαιτερότητες, παρά τις δυσκολίες και αντιφάσεις που προκύπτουν. Όταν η ένταξη ξεκινά από παρά πολύ νωρίς και τα παιδιά με ιδιαιτερότητες μέσα από τη διαδικασία της συνεκπαίδευσης αποτελούν μέρος της σχολικής κοινότητας από την αρχή της κοινωνικής και ακαδημαϊκής τους ζωής, φαίνεται να συμβάλλει τουλάχιστον στην κοινωνική αποδοχή αυτών των διαφορετικών παιδιών.
Η παρακολούθηση στο σχολείο του Βερολίνου, που χαρακτηρίζεται από μεικτούς πληθυσμούς Γερμανών και μειονοτικών καθώς και παιδιών με ανεπάρκειες μικρή εικόνα μου έδωσε για τα ενταξιακά τους προγράμματα. Διαφοροποίηση υπάρχει σχετικά με τα εργαστήρια (ζαχαροπλαστικής, πλεξίματος) τα οποία στο εκπαιδευτικό σύστημα για το Γυμνάσιο δεν συμπεριλαμβάνονται. Το εργαστήριο τεχνολογίας υπάρχει σε ελληνικά σχολεία.
Από τη συνολική εμπειρία μου θα πρότεινα στην Ελλάδα με βάση τη γερμανική εμπειρία να υπάρχουν εργαστήρια στο Γυμνάσιο, όχι μόνο για μαθητές με νοητικές δυσκολίες, αλλά και για μαθητές που δυσκολεύονται στις επιδόσεις και έχουν άλλες ικανότητες και δεξιότητες (στην τέχνη). Θα μπορούσαν έτσι να αγαπήσουν κάποια τέχνη από μικρότερη ηλικία αντί να περιμένουν σε ηλικία 15 χρονών να φοιτήσουν στα επαγγελματικά λύκεια. Για την επιτυχία των Γυμνασίων με εργαστήρια απαιτείται στελέχωση από ειδικούς ώστε οι μαθητές που θα τα παρακολουθήσουν να αγαπήσουν την τέχνη και τις τεχνικές που θα διδαχθούν.
Η Διευθύντρια
Aποστόλου Μαριάννα, MSc. Kαθηγήτρια Γαλλικής Φιλολογίας
