Στις 16/1/2007, στην αίθουσα του Μορφωτικού Ιδρύματος της Ένωσης Ημερησίων Εφημερίδων Μακεδονίας-Θράκης, το Εθνικό Κέντρο Βιβλίου (ΕΚΕΒΙ) παρουσίασε μια καινούργια δράση για τη διάδοση της ανάγνωσης και την αγάπη για το βιβλίο. Πρόκειται για τις Λέσχες Ανάγνωσης, μικρές ομάδες ανθρώπων που συναντιούνται συστηματικά, επιλέγουν τα βιβλία που επιθυμούν να διαβάσουν και συζητούν γι αυτά. Η Λέσχη Ανάγνωσης είναι μια παρέα αναγνωστών κάθε ηλικίας, με κοινή επιδίωξη την ανάγνωση επιλεγμένων βιβλίων και τη συζήτηση που ξεκινάει απ’ αυτά. Λειτουργεί με απλό τρόπο, αποσκοπώντας στην καλλιέργεια της σχέσης μας με το διάβασμα και είναι ένας ευχάριστος και εποικοδομητικός τρόπος για να απασχοληθούμε ευχάριστα και δημιουργικά στον ελεύθερο χρόνο μας, αποκομίζοντας γνώσεις και εμπειρίες. Τέτοιες Λέσχες λειτουργούν ήδη σε διάφορες πόλεις της Ελλάδας με σκοπό «να δημιουργηθεί ένα νέο φυτώριο αναγνωστών και χωρίς κανενός είδους πίεση, ν` αναπτυχθούν στιγμές συντροφικότητας σε εποχές που ίσως αυτή χάνεται», όπως δήλωσε η διευθύντρια του ΕΚΕΒΙ κ. Κατρίν Βελισσάρη.
Μια τέτοια Λέσχη Ανάγνωσης ξεκίνησε τη λειτουργία της στο Πειραματικό Γυμνάσιο της Ιωνιδείου Σχολής Πειραιά από το σχ. Έτος 2007-08 με την καθοδήγηση της Δρος φιλολογίας και καθηγήτριας κας Ευφροσύνης Κλαμπανιστή και τη συνδρομή της υπευθύνου της Σχολικής Βιβλιοθήκης, φιλολόγου κ. Μαρίας Πάλμου. Η Λέσχη αυτή επιχειρήθηκε να αναπτυχθεί μέσα στα πλαίσια και τους περιορισμούς που θέτει το πιεστικό ωρολόγιο πρόγραμμα και οι δεσμευτικές εξωσχολικές υποχρεώσεις των μαθητών, αξιοποιώντας το πολύτιμο υλικό που διαθέτει η Σχολική Βιβλιοθήκη της Ιωνιδείου Σχολής. Γι αυτό το λόγο διαφέρει απ’ τις συνηθισμένες Λέσχες ανάγνωσης.
Έτσι οι τριάντα μαθητές ενός Τμήματος της Β΄ ή της Γ΄ Γυμνασίου, στο οποίο διδάσκει η κ. Κλαμπανιστή, συγκροτούν κάθε φορά τα μέλη της Λέσχης Ανάγνωσης, ώστε να είναι ευκολότερη η επικοινωνία των μελών και του συντονιστή, αλλά και οι συζητήσεις για τα βιβλία να συνδεθούν με την εκπαιδευτική διαδικασία.
Στόχος της λέσχης αυτής είναι να φέρει τους μαθητές σε επαφή με το εξωσχολικό βιβλίο, αναπτύσσοντάς τους τη βιβλιοφιλία, αλλά και να καλύψει τα κενά που αφήνει το δασκαλοκεντρικό εκπαιδευτικό σύστημα, κυρίως στους τομείς της Νεοελληνικής Γραμματείας και Ιστορίας. Επιπλέον, να προωθήσει τη διαθεματική και συνεργατική μέθοδο προσέγγισης της γνώσης, παράλληλα με την αισθητική απόλαυση από την ανάγνωση. Απαραίτητη προϋπόθεση είναι η διάθεση από τους συμμετέχοντες να μοιραστούν με τα υπόλοιπα μέλη τη συγκίνηση, τον προβληματισμό ή τη δυσαρέσκεια που ένιωσαν από ένα βιβλίο.
Η επιλογή του θέματος και των βιβλίων γίνεται από τους ίδιους τους μαθητές σε συνεργασία με την καθηγήτριά τους και την υπεύθυνη της Σχ. Βιβλιοθήκης, που φροντίζει να υπάρχει από ένα βιβλίο της βιβλιοθήκης, ανάλογο με το θέμα, για κάθε μαθητή. Χρησιμοποιήθηκαν μέχρι τώρα διάφορα λογοτεχνικά είδη (μυθιστόρημα, διήγημα, ποίηση) και επιλέχθηκαν διάφορες θεματολογίες. Ενδεικτικά αναφέρομαι στις Λέσχες του Β3 Σχ. Έτος: 2007-08 με θέμα: Αναγνώσεις Κειμένων Νεοελληνικής Λογοτεχνίας και του Γ3 Σχ. Έτος: 2007-08 με θέμα: Ελληνική Επανάσταση του 1821. Όλα εξαρτώνται απ’ τα ενδιαφέροντα των μελών της Λέσχης και τους διδακτικούς στόχους της υπεύθυνης καθηγήτριας. Σε μια Λέσχη, για παράδειγμα, μπορεί να δοθεί έμφαση σε έναν συγγραφέα, ας πούμε τον Παπαδιαμάντη, και το κάθε μέλος ή μια ομάδα μελών να διαβάσει διαφορετικό βιβλίο του.
Οι μαθητές καλούνται να απαντήσουν σε εισαγωγικές ερωτήσεις, όπως, για παράδειγμα, αν άρεσε ή όχι το βιβλίο στα μέλη της λέσχης και γιατί, ποιο είναι το θέμα του βιβλίου και ποια στοιχεία συνθέτουν τους χαρακτήρες του, τι γνώμη έχουν για τον τρόπο γραφής του συγγραφέα, αν τους άρεσε, τους δυσκόλεψε ή τους μπέρδεψε. Σε κάποιες από τις Λέσχες αναθέτεται σε κάποιο από τα μέλη τους να κάνει μια «έρευνα» είτε για το θέμα του βιβλίου είτε για τον συγγραφέα είτε για παράλληλες δραστηριότητες που θα μπορούσαν να υλοποιηθούν σε σχέση με το βιβλίο.
Τέτοιες δραστηριότητες είναι, για παράδειγμα, μια συνάντηση με τον συγγραφέα του βιβλίου που πραγματικά ενθουσίασε τους μαθητές ή ακόμα και μία εκδρομή ή μια επίσκεψη σε χώρους που έχουν σχέση με το θέμα της Λέσχης. Το Σχολικό έτος 2009-2010 οι μαθητές είχαν την ευκαιρία να γνωρίσουν το συγγραφέα Τεύκρο Μιχαηλίδη και να συζητήσουν μαζί του για τα «μαθηματικά στη λογοτεχνία». Τέλος, πολλά βιβλία μεταφέρονται κατά καιρούς στις κινηματογραφικές αίθουσες ή στα θέατρα. Τότε μπορεί να οργανωθεί μια έξοδος με τη Λέσχη μας ή κάποια επίσκεψη σε έκθεση ή μουσείο, εάν φιλοξενείται κάτι σχετικό.
Επειδή, λόγω έλλειψης χρόνου, είναι αδύνατο να εκφράσουν προφορικά και οι τριάντα μαθητές τις απόψεις τους και να τις συζητήσουν με τους συμμαθητές τους, τις παρουσιάζουν σε γραπτές εργασίες, οι οποίες συγκεντρώνονται σε έναν τόμο. Τα όρια και τα θέματα της εργασίας, το πόσο θα εμβαθύνουν ή όχι σε σημεία του βιβλίου, καθορίζονται από τον συντονιστή καθηγητή αλλά κι απ’ τη διάθεση και τις ικανότητες του ίδιου του μαθητή.
Θα μπορούσα να επεκταθώ, επιχειρηματολογώντας υπέρ των Λεσχών Ανάγνωσης και τον πολύπλευρο πολιτιστικό και παιδευτικό ρόλο τους σε μια εποχή που η εικόνα έχει εκτοπίσει το βιβλίο απ’ τις νεανικές συντροφιές. Θα κλείσω, όμως, με την αξιοσημείωτη παρατήρηση της συγγραφέως κας Σοφίας Νικολαΐδου που περικλείει όλα όσα στοχεύουμε να πετύχουμε με τη δική μας Λέσχη Ανάγνωσης: «Το σίγουρο είναι ότι πρέπει να καταλάβουμε όλοι ότι το βιβλίο δεν είναι μοναξιά και μελαγχολία ούτε ακαδημαϊκό λούστρο και ότι είναι πολύ σοβαρό πράγμα για να το αφήσουμε μόνο σε συγγραφείς και ειδικούς».
Πειραιάς 22/02/2011
Η Υπεύθυνη της Σχ. Βιβλιοθήκης
Ιωνιδείου Σχολής Πειραιά
Μαρία Πάλμου
