Αξιοποιώντας τα ηλεκτρονικά λεξικά: από το θέμα στις ομόρριζες λέξεις

Στο τετράδιο εργασιών της Νεοελληνικής Γλώσσας Β΄ Γυμνασίου (1η ενότητα, άσκηση 2, σελ. 13) ζητείται να σχηματίσετε λέξεις με τα μόρια α-, ξε-, κτλ. Δίνεται η λέξη κύμα και πρέπει να σχηματίσετε ένα επίθετο που θα τεθεί μπροστά από τη λέξη θάλασσα. Ας υποθέσουμε ότι δεν ξέρετε ποια λέξη πρέπει να σχηματίσετε.

Τα ηλεκτρονικά λεξικά (http://www.greek-language.gr/greekLang/index.html) σάς δίνουν τη δυνατότητα να επεκταθείτε εμπρός και πίσω από τη ρίζα μιας λέξης, καθώς με τη χρήση του συμβόλου % η μηχανή αναζήτησης ψάχνει λέξεις που εμπεριέχουν αυτή τη ρίζα, σύνθετες, παρασύνθετες, παράγωγες.

Με άλλα λόγια, αν πληκτρολογήσειτε %κυμ% θα πάρετε ως αποτέλεσμα τα λήμματα αγριοκύμινο, ακύμαντος, ακυμάτιστος κτλ. Απορρίπτετε όσα αποτελέσματα δε σχετίζονται με αυτό που ψάχνετε και βρίσκετε τη λέξη που σας ζητείται.

Κάποια από τα αποτελέσματα της αναζήτησης %κυμ%

Σημείωση:  από τα παραπάνω γίνεται εύκολα αντιληπτό ότι η δυνατότητα αυτή, που μας παρέχουν τα ηλεκτρονικά λεξικά, μπορεί να αξιοποιηθεί και  για να βρούμε σύνθετες  λέξεις, αν μας δίνεται το πρώτο ή το δεύτερο συνθετικό τους:

Παράδειγμα: στη σελίδα 30 του Τετραδίου Εργασιών της Νεοελληνικής  Γλώσσσας  Β΄ Γυμνασίου υπάρχει η  άσκηση Β2:  “Σχημάτισε σύνθετες λέξεις με β΄ συνθετικό -φίλος και –φιλία.”

 Στην αρχική σελίδα της Πύλης  στο πλαίσιο Αναζήτηση στα Λεξικά  επιλέγουμε  “Λεξικό Τριανταφυλλίδη” και πληκτρολογούμε στη μηχανή αναζήτησης  %φιλ% .  Στη συνέχεια επιλέγουμε από τα αποτελέσματα που μας επιστρέφει η μηχανή αναζήτησης. Έτσι, με ευχάριστο τρόπο, μαθαίνουμε καινούριες λέξεις και εστιάζουμε την προσοχή μας σε ένα τμήμα των λημμάτων των λεξικών, που συνήθως το αγνοούμε ή το προσπερνούμε βιαστικά, το ετυμολογικό.