ΚΟΝΤΡΑ ΣΤΟ ΡΕΜΑ

Οι αρχαίοι Ελληνες, αντίθετα με όσα πιστεύει ο μέσος πολίτης σήμερα, γνώριζαν από την εποχή του Αριστοτέλη ότι η Γη είναι σφαιρική και όχι επίπεδη. Ο Ερατοσθένης μάλιστα, με ένα πείραμα που έχει μείνει στην Ιστορία, μπόρεσε να μετρήσει την ακτίνα της Γης με ακρίβεια απρόσμενη για τα μέσα της εποχής εκείνης. Οι μεταγενέστεροι αστρονόμοι και γεωγράφοι όμως συντάχθηκαν με την άποψη του Πτολεμαίου ότι η Γη είναι 30% μικρότερη από όσο είχε μετρήσει ο Ερατοσθένης. Το λάθος αυτό παρέμεινε για 15 αιώνες και ήταν η αιτία να αποφασίσει ο Κολόμβος το ταξίδι για την Ινδία, το οποίο κατέληξε στην ανακάλυψη της Αμερικής.

Στον τροπικό του Καρκίνου
Το πείραμα του Ερατοσθένη βασίστηκε στη μέτρηση του ύψους του Ηλίου την ίδια ημερομηνία σε δύο διαφορετικές τοποθεσίες, καθώς και στην πεποίθηση του μεγάλου έλληνα μαθηματικού ότι ο Ηλιος είναι πολύ μακριά από τη Γη, τόσο ώστε οι ακτίνες του να φθάνουν στον πλανήτη μας σχεδόν παράλληλα. Από διηγήσεις ταξιδιωτών ο Ερατοσθένης έμαθε ότι στις 21 Ιουνίου, την ημέρα του θερινού ηλιοστασίου, ο Ηλιος καθρεφτίζεται στην επιφάνεια του νερού των πηγαδιών της πόλης Συήνης, αυτής που σήμερα οι Αιγύπτιοι ονομάζουν Ασουάν. Από την πληροφορία αυτή ο Ερατοσθένης συμπέρανε ότι η Συήνη βρίσκεται πάνω στον τροπικό του Καρκίνου, δηλαδή στον παράλληλο κύκλο με γεωγραφικό πλάτος 23,5 μοίρες. Το χαρακτηριστικό των τόπων που βρίσκονται στον τροπικό του Καρκίνου είναι ότι το μεσημέρι της 21ης Ιουνίου ο Ηλιος βρίσκεται στο ζενίθ, δηλαδή ακριβώς κατακόρυφα προς τα πάνω. Ετσι οι ακτίνες του διαδίδονται κατά μήκος των κατακόρυφων τοιχωμάτων των πηγαδιών, ανακλώνται στην επιφάνεια του νερού και επιστρέφουν προς την επιφάνεια, κάνοντας ορατό το είδωλό του σε έναν παρατηρητή που κοιτάζει από το στόμιο του πηγαδιού.

Το μεσημέρι της ημέρας του θερινού ηλιοστασίου ο Ερατοσθένης μέτρησε το ύψος του Ηλίου στην πόλη στην οποία κατοικούσε, την Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου. Η μέτρηση έγινε με τη βοήθεια ενός οβελίσκου, ο οποίος είναι το αρχαιότερο αστρονομικό όργανο στην ιστορία της επιστήμης. Το μήκος της σκιάς που ρίχνει ο οβελίσκος, διαιρεμένο με το ύψος του οβελίσκου, μας δίνει, όπως μάθαμε στο σχολείο, την εφαπτομένη της γωνίας του ύψους του Ηλίου. Η γωνία αυτή, η οποία από τη μέτρηση του Ερατοσθένη προέκυψε 7,2 μοίρες, είναι ίση (ως «εντός-εκτός και επί τα αυτά», όπως θυμούνται οι παλαιότεροι) με την επίκεντρη γωνία που σχηματίζουν δύο ακτίνες της Γης με άκρα τη Συήνη και την Αλεξάνδρεια, υπό την προϋπόθεση ότι οι δύο πόλεις έχουν το ίδιο γεωγραφικό μήκος, βρίσκονται δηλαδή στον ίδιο μεσημβρινό. Επειδή από τη γεωμετρία γνωρίζουμε ότι η απόσταση των δύο πόλεων, η ακτίνα της Γης και η γωνία που μέτρησε ο Ερατοσθένης συνδέονται με τη σχέση απόσταση/ακτίνα = 6,28x(7,2/360), η ακτίνα της Γης βρίσκεται αμέσως αν γνωρίζουμε την απόσταση των δύο πόλεων. Την εποχή του Ερατοσθένη, περί το 250 π.Χ., δεν υπήρχε ακριβής μέθοδος μέτρησης τόσο μεγάλων αποστάσεων. Σύμφωνα με την παράδοση, ο Ερατοσθένης ανέθεσε σε επαγγελματίες βαδιστές να την υπολογίσουν, και το αποτέλεσμά τους το συνέκρινε με τις εκτιμήσεις αρχηγών καραβανιών. Το τελικό του αποτέλεσμα ήταν ότι η απόσταση Αλεξάνδρειας- Συήνης ισούται με 5.000 στάδια, οπότε η ακτίνα της Γης προκύπτει ίση με 252.000 στάδια.

Για να μπορέσουμε να εκτιμήσουμε την ακρίβεια της μέτρησης του Ερατοσθένη, θα έπρεπε να γνωρίζουμε πόσο είναι το μήκος ενός σταδίου σε μέτρα, καθώς και κατά πόσο αληθεύουν οι δύο υποθέσεις του Ερατοσθένη, δηλαδή ότι η Συήνη έχει γεωγραφικό πλάτος 23,5 μοίρες και ότι Συήνη και Αλεξάνδρεια βρίσκονται στον ίδιο μεσημβρινό. Μια ματιά σε έναν σύγχρονο χάρτη δείχνει ότι και οι δύο υποθέσεις ήταν λανθασμένες, αλλά το λάθος δεν ήταν μεγάλο: το γεωγραφικό πλάτος της Συήνης είναι 24,1 μοίρες, ενώ τα γεωγραφικά μήκη των δύο πόλεων διαφέρουν μόνο κατά μία μοίρα. Επομένως η βασική πηγή σφάλματος είναι το μήκος ενός σταδίου σε μέτρα. Θα έλεγε κανείς ότι έχουν διασωθεί πολλά αρχαία στάδια, οπότε δεν έχουμε παρά να μετρήσουμε πόσο μήκος έχει ένα από αυτά. Δυστυχώς τα στάδια δεν είχαν το ίδιο μήκος σε όλες τις περιοχές της αρχαίας Ελλάδας. Αν υποθέσουμε ότι ο Ερατοσθένης εννοούσε αττικά στάδια των 185 μέτρων, τότε το αποτέλεσμά του δίνει για την ακτίνα της Γης 7.400 χιλιόμετρα, τιμή 16% μεγαλύτερη από την πραγματική. Αν όμως εννοούσε αιγυπτιακά στάδια, πράγμα που είναι και το πιθανότερο, τότε κατά τον Ερατοσθένη η ακτίνα της Γης είναι 6.316 χιλιόμετρα, μόλις 1% μικρότερη από την πραγματική, που σήμερα γνωρίζουμε ότι είναι 6.366 χιλιόμετρα!

Πώς ξεγελάστηκε ο Κολόμβος
Το πείραμα του Ερατοσθένη είχε δημιουργήσει μεγάλη εντύπωση στην εποχή του, και αρκετοί μεταγενέστεροι φυσικοί φιλόσοφοι, όπως ονομάζονταν οι επιστήμονες εκείνη την εποχή, θέλησαν να το επαναλάβουν. Ο πρώτος που γνωρίζουμε, χρονολογικά, ήταν ο Ελληνας Ποσειδώνιος ο Ρόδιος, ο οποίος γύρω στο 100 π.Χ. υπολόγισε την ακτίνα της Γης με διαφορετική μέθοδο από αυτήν του Ερατοσθένη. Υπέθεσε ότι η Αλεξάνδρεια και η Ρόδος είναι στον ίδιο μεσημβρινό και υπολόγισε ότι η επίκεντρη γωνία που σχηματίζουν οι δύο πόλεις είναι 7,5 μοίρες, παρατηρώντας όχι τον Ηλιο αλλά το ύψος του αστέρα Κάνωπου, όπως φαίνεται από τις δύο πόλεις. Υποθέτοντας ότι η απόσταση των δύο πόλεων είναι 5.000 στάδια, κατέληξε σε ένα αποτέλεσμα πρακτικά ίδιο με αυτό του Ερατοσθένη. Μεταγενέστερα όμως αναθεώρησε την εκτίμησή του για την απόσταση Ρόδου- Αλεξάνδρειας σε 3.750 στάδια, οπότε η ακτίνα της Γης προέκυψε ίση με 4.500 χιλιόμετρα, δηλαδή 30% μικρότερη από την πραγματική. Με την τιμή αυτή συμφώνησε στη συνέχεια ο ρωμαίος ναύαρχος και φυσικός φιλόσοφος Πλίνιος, ενώ την καθιέρωσε οριστικά ο έλληνας αστρονόμος Πτολεμαίος αναφέροντάς τη στο βιβλίο του Γεωγραφία.

Τα βιβλία του Πτολεμαίου έχαιραν μεγάλης εκτίμησης μεταξύ των επιστημόνων ως την Αναγέννηση, και αυτό το γεγονός ήταν η αιτία να επικρατήσει τελικά η λανθασμένη τιμή του Ποσειδώνιου για την ακτίνα της Γης. Σε υδρόγειες σφαίρες της εποχής, κατασκευασμένης με βάση αυτήν τη λανθασμένη τιμή, βλέπει κανείς τοποθετημένες την Ευρώπη, την Ασία και την Αφρική να καλύπτουν όλη την επιφάνεια της Γης, χωρίς να υπάρχει διαθέσιμος χώρος για άλλη ήπειρο. Ο Κολόμβος, με βάση παρόμοιους χάρτες, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η Ινδία απείχε από τα Κανάρια Νησιά μόλις 6.300 χιλιόμετρα δυτικά (αντί για τη σωστή 28.000 χιλιόμετρα), οπότε θα μπορούσε να φθάσει σχετικά σύντομα στις Ινδίες ταξιδεύοντας προς δυσμάς. Επομένως θα μπορούσε κανείς να πει ότι το λάθος του Ποσειδώνιου έπαιξε καθοριστικό ρόλο για την ανακάλυψη της Αμερικής από τον Κολόμβο, αφού είναι σχεδόν βέβαιο ότι αν γνώριζε τις πραγματικές διαστάσεις της Γης δεν θα τολμούσε ποτέ να ξεκινήσει για ένα ταξίδι 28.000 χιλιομέτρων με τα πλοία της εποχής.

Πηγή: 24grammata.com

Ο περίφημος “Μηχανισμός των Αντικυθήρων”, το σημαντικότερο ίσως τεχνολογικό επίτευγμα της αρχαιότητας, που ανακαλύφθηκε το 1900 σε ένα αρχαίο ναυάγιο και σήμερα βρίσκεται στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο στην Αθήνα, δεν έχει σταματήσει να κεντρίζει τη φαντασία των ανθρώπων σε όλο τον κόσμο.

Τώρα, ένας δημιουργικός σχεδιαστής, μετά από επίπονη προσπάθεια, έφτιαξε ένα λειτουργικό αντίγραφο του μηχανισμού με κομμάτια από Lego.

Ο σχεδιαστής και μηχανικός της Apple Άντριου Κάρολ, μετά την αρχική ιδέα που είχε ο δημοσιογράφος Άνταμ Ράδερφοντ, δεν έφτιαξε ένα απλοϊκό παιδικό παιγνίδι, αλλά χρησιμοποίησε 1.500 εξειδικευμένα κομμάτια και 110 γρανάζια “λέγκο” (Lego Technic), σύμφωνα με το New Scientist και το Scientific American.

Ο Μηχανισμός, σύμφωνα με τους επιστήμονες που τον μελέτησαν ενδελεχώς, είναι στη ουσία ένας αστρονομικός υπολογιστής (ο αρχαιότερος γνωστός κομπιούτερ) για την πρόβλεψη των ηλιακών και σεληνιακών εκλείψεων. Πιστεύεται ότι κατασκευάστηκε περίπου το 150 π.Χ. και, από τότε που ανακαλύφθηκε, έχει εκπλήξει τους επιστήμονες όλου του κόσμου με την τεχνική πολυπλοκότητά του και το εύρος των γνώσεων που προϋποθέτει.

Έχει αναδημιουργηθεί πολλές φορές, αλλά αυτή είναι η πρώτη φορά που κατασκευάστηκε ένα αντίγραφο από “λέγκο” και το οποίο μάλιστα λειτουργεί κανονικά. “Αναπαρήγαμε ένα υπολογιστή του 1ου αιώνα προ Χριστού, με το καλύτερο παιγνίδι που έχει εφεύρει ποτέ η ανθρωπότητα”, δήλωσε χαρακτηριστικά ο Ράδερφορντ.

[dailymotion xg2b1t_lego-antikythera-mechanism_tech nolink]

Το τρομακτικό ρομπότ της φωτογραφίας ονομάζεται «Chess Terminator» και είναι μια μηχανή που μπορεί να παίζει συνεχόμενες παρτίδες 24 ώρες τη μέρα για περισσότερο από τρία χρόνια!

Ο Chess Terminator πήρε ισοπαλία από τον πρώην παγκόσμιο πρωταθλητή στο σκάκι Vladimir Kramnik. Μετά το τέλος του αγώνα ο Kramnik πρόσφερε το χέρι του στο ρομπότ απεριόριστης αντοχής και εκείνο απλά τον «αγνόησε» και συνέχισε να παίζει.

Η συγκεκριμένη μηχανή είναι πρώτη και μόνη στο είδος της μέχρι στιγμής, αλλά υπάρχουν σχέδια για μαζική παραγωγή των συγκεκριμένων ρομπότ

Ο τροχός του Φολκέρκ είναι μέρος ενός φιλόδοξου σχεδίου της Σκωτίας για την ένωση δύο από των πιο γνωστών υδάτινων καναλιών της, το Forth & Clyde Canal και το Union Canal.
Τα κανάλια αυτά πλησιάζουν μεταξύ τους κοντά στην πόλη Falkirk, αλλά έχουν αρκετά μεγάλη υψομετρική διαφορά αφού το Union Canal βρίσκεται περίπου 24 μέτρα ψηλότερα από το επίπεδο του Forth & Clyde Canal.

Για αυτό το λόγο κατασκευάστηκε το 2002 ο τροχός του Falkirk, που ουσιαστικά είναι ένα «ασανσέρ» για βάρκες και μικρά πλοία.

Ίππος – άλογο – CV – PS – HP – Watt

Οι ίπποι του αυτοκινήτου. Πόσα άλογα βγάζει; Τι ιπποδύναμη ή τι ισχύ έχει; Αναρωτηθήκατε ποτέ τι σχέση μπορεί να έχει το προσφιλές τετράποδο, το άλογο (ίππος) με τη μηχανή σας;

Η ιστορική προέλευση της λέξης ανάγεται στους φυσικούς του 18^ου αιώνα. Δηλαδή, συμφώνησαν ότι ένας “καλός ίππος” μπορεί να ανεβάσει, με σταθερό ρυθμό, από το μαγγανοπήγαδο (ή το νερόμυλο) βάρος 75Kg* (Β= 75Κp), κατά ένα μέτρο, σε ένα δευτερόλεπτο (h=1m, t=1s) ή να ανεβάσει βάρος 75Kp με σταθερή ταχύτητα : v = 1m/s. Και όλα αυτά με σταθερό ρυθμό. Άλλωστε, ο ρυθμός με τον οποίο δίνουμε ενέργεια ή παράγουμε έργο ονομάζεται ισχύς (Ρ). Έτσι, καθιερώθηκε να χρησιμοποιείται σαν μονάδα ισχύος των μηχανών εσωτερικής καύσης, ο ίππος ή ο ατμοϊππος και είναι:

1ίππος = 1CV ή 1PS = 75 ^{Kg*. m}

Τα σύμβολα CVκαι PS προέρχονται από τους όρους:

Γαλλικά, CV (Cheval-ίππος.Vapeaur-Ατμός)

Γερμανικά, PS ( Pferdestarke), pferd : ίππος, starke : ισχύς

Όταν μία μηχανή έχει ισχύ ίση με έναν ίππο(P= 1CV ή PS) σημαίνει ότι:

Μπορεί σε ένα χρόνο t = 1sec να ανυψώνει βάρος B = 75kp ή Kg*, σε ύψος h =1m.

(*) P = ^Bh = 75 ^Kp.m ή P = B.U = 75 ^{Kp. m}

Η ισοδυναμία ίππου: 1CV =736 W= 0,736KW

Το σύμβολο W δόθηκε από το όνομα του Σκωτού μαθηματικού και μηχανικού James Watt ( 1736 – 1819).

Οι Αγγλοσάξονες χρησιμοποιούν τον ίππο με λίγο μεγαλύτερη τιμή

1ΗΡ =76 ^Kp.m

Όπου HP (Horsepower, ιπποδύναμη)

Έτσι, λοιπόν, μεταφράζοντας το γαλλικό cheval ή το αγγλικό horse ή το ιταλικό cavallo, ή το γερμανικό pferd οδηγηθήκαμε στον ίππο ως μονάδα μέτρησης ισχύος των μηχανών.

Καλά όλα αυτά, αλλά τι σχέση έχει με τη λ. άλογο (η αρχική σημασία της: παράλογο, το μη έχον λογική < α- στερητ .+ λόγος). Η λ. άλογον χρησιμοποιήθηκε αρχικά στη στρατιωτική γλώσσα ως μέρος της φράσης : άλογον ζώον, για να διακρίνει τα ζώα (άλογα) από τους στρατιώτες (έλλογα). Η ευρεία χρήση του μετέφερε τη λέξη και έξω από τους χώρους του στρατοπέδου με αποτέλεσμα να χρησιμοποιείται, σήμερα, ως κυριολεκτικό συνώνυμο( ίππος : άλογο).