Οι σημειώσεις του μαθήματος

 

Ενδιαφέροντα  video από τις εκπομπές το “πανόραμα του αιώνα” και “Ιστορικό Αρχείο”

της ΕΡΤ στις ακόλουθες διευθύνσεις :

http://www.ert-archives.gr/V3/public/pop-view.aspx?tid=7654&tsz=0&act=mMainView&mst=00:05:01:00

http://www.ert-archives.gr/V3/public/pop-view.aspx?tid=7626&tsz=0&act=mMainView&mst=00:13:11:00

 

 

Νικόλαος Ζορμπάς

Από τους πρωτεργάτες του κινήματος

 

 

 Φύλλο της εφημερίδας Ακρόπολις

για το κίνημα στο Γουδί

 

Ο διάδοχος του Τρικούπη

Γεώργιος Θεοτόκης

 

 Το συλλαλητήριο των Επαγγελματικών σωματείων της πρωτεύουσας

 

 

 

 

ΠΗΓΕΣ

 

 

1.ΤΟ ΚΙΝΗΜΑ ΣΤΟ ΓΟΥΔΙ 

Λαμβάνοντας υπόψη τις ιστορικές σας γνώσεις και τις πληροφορίες από τα ιστορικά παραθέματα να αναφερθείτε στην απήχηση που είχε το κίνημα στο Γουδί στις συνειδήσεις των Ελλήνων της εποχής.

 

ΚΕΙΜΕΝΟ 1

Η εφημερίδα Ακρόπολις στο κύριο άρθρο της της 30ης Αυγούστου υποστηρίζει το κίνημα του 1909, αλλά παράλληλα προειδοποιεί και τους αξιωματικούς:

Η εναντίον του νόμου στάσις απειλεί όθεν να επιφέρει φοβερόν πλήγμα εις τα αυτά συμφέροντα της χώρας. Περί τούτου οι στασιασταί αξιωματικοί φαίνονται ότι ουδόλως φροντίζουν. Τούτο όμως αι φιλικαί δυνάμεις έχουν καθήκον να τους το υπενθυμίζουν. (…) Ο στρατός και μετ’ αυτού ο λαός θα συνθλίψωσιν υπό την σιδηράν πτέρναν των, πάντα τα κακόβουλα ερπετά, των οποίων η δηλητηριώδης παρουσία διαφθείρει και απεργάζεται την αποτυχίαν των ελπιδοφόρων διά τον τόπων σχεδίων.

ΚΕΙΜΕΝΟ 2

Η εφημερίδα Νέον Άστυ την επομένη του συλλαλητηρίου της 14ης Σεπτεμβρίου αναγνωρίζει το στρατιωτικό κίνημα διότι:

Ουδείς δύναται να έχη πλέον ενδοιασμούς περί της νομιμότητος των μέσων, δι’ ων το ανορθωτικόν έργον επιδιώκεται. Εάν υπήρξαν οι δυσαρέστως ιδόντες την εξέλιξιν των τελευταίων γεγονότων, ένεκα της ιδέας, ότι ο στρατός υπερέβη τα όρια της δικαιοδοσίας του και ανεμίχθη εις υπόθεσιν, ξένην προς τας αυστηράς υποχρεώσεις της πειθαρχίας, σήμερον οφείλουν να αναγνωρίσουν ότι δεν ευρισκόμεθα πλέον ενώπιον στρατιωτικού κινήματος, αλλά απέναντι πανδήμου εξεγέρσεως.

ΚΕΙΜΕΝΟ 3

Η εφημερίδα Πατρίς δηλώνει τις θέσεις της για τους σκοπούς του κινήματος του 1909 στο κύριο άρθρο της της 17ης Σεπτεμβρίου 1909:

Εάν θέλωμεν να ήμεθα ειλικρινείς, εάν θέλωμεν να ομολογήσωμεν την αλήθειαν, εάν θέλωμεν να ομιλήσωμεν άνευ προσωπικών βλέψεων ή κομματικών συμφερόντων, πρέπει να παραδεχθώμεν, ότι η εκδηλωθείσα αντίδρασις ήτο το εκχείλισμα του υπερπληρωθέντος ποτηρίου. Η έλλειψις εμπιστοσύνης προς την Βουλήν ήτο η εκδήλωσις της εξαντληθείσης υπομονής, ήτο συναίσθησις του ότι επιτέλους πρέπει η Ελλάς να αποκτήση στρατόν μετά το αίσχος του 1897 και μετά την εν ειρήνη ήτταν του 1909.

 

Πηγή :http://www.e-yliko.gr/htmls/istoria/gr_piges/fikeim2.aspx

Επιμέλεια συλλογής πηγών: Ιωάννα Ηλιοπούλου

 

 

 

 

2. Ομάδα των «Ιαπώνων»

 

 

Λαμβάνοντας υπόψη τις πληροφορίες από το σχολικό σας βιβλίο και αυτές που θα αντλήσετε από τα παρακάτω αποσπάσματα

α) να σκιαγραφήσετε τη φυσιογνωμία του πολιτικού μορφώματος των «Ιαπώνων»

β) να δείξετε τη συνεισφορά της ομάδας των «Ιαπώνων» στην πολιτική ζωή της χώρας

 

Πολιτική ομάδα του ελληνικού κοινοβουλίου, που έδρασε από το 1906 έως το 1908, με ριζοσπαστικές ιδέες για τον εκσυγχρονισμό της χώρας, σε μια εποχή που ήταν ακόμη νωπή η ήττα του 1897, το «Μακεδονικό» βρισκόταν σε τέλμα και η πολιτική φαυλότητα κυριαρχούσε στο εσωτερικό

(…)

Η ονομασία της πιστώνεται στον δημοσιογράφο και εκδότη της «Ακροπόλεως» Βλάση Γαβριηλίδη, ο οποίος παρομοίωσε τη μαχητικότητα που επεδείκνυαν τα μέλη της στη Βουλή με την ορμητικότητα των ιαπώνων στρατιωτών κατά τον Ρωσοϊαπωνικό Πόλεμο (1904-1905). Έγραφε σχετικά ο σπουδαίος δημοσιογράφος στις 10 Φεβρουαρίου 1907: «Τι θα πη κρυφός και σκοτεινός πόλεμος δεν γνωρίζουν. Την παρασκηνιακήν διπλωματίαν δεν την παραδέχονται. Αδιάλλακτοι κοινοβουλευτικοί, δεν αναγνωρίζουν άλλο πεδίον δράσεως έξω από την αίθουσα του κοινοβουλίου.

(…)

Οι «Ιάπωνες» εμφανίσθηκαν ενωμένοι κοινοβουλευτικά στις 26 Μαρτίου 1906, ασκώντας δριμεία κριτική στην οικονομική πολιτική της κυβέρνησης Θεοτόκη. Παρόλη την ανομοιογένεια της προέλευσής τους, αυτό που τους συνέδεε ήταν η ποιότητα και αγωνιστικότητα. Συμμετείχαν σε όλες τις συνεδριάσεις της Βουλής και έπαιρναν τον λόγο σε όλα τα σημαντικά θέματα. Η εξειδίκευση του Γούναρη και Πρωτοπαπαδάκη στα οικονομικά και του Δραγούμη στα θέματα του αλύτρωτου Ελληνισμού, τους καθιστούσαν επίφοβους αντιπάλους της κυβέρνησης, σε μια εποχή που οι συζητήσεις στη Βουλή δημοσιεύονταν αυτούσιες στις εφημερίδες και κρατούσαν αδιάπτωτο το ενδιαφέρον της κοινής γνώμης.

(…)

Μια αποτίμηση της προσφοράς της «ομάδας των Ιαπώνων» έκανε έμμεσα στις 19 Μαΐου 1924 στη Βουλή ο Θεμιστοκλής Σοφούλης, νεκρολογώντας τον Εμμανουήλ Ρέπουλη: «Δια των λαμπρών αυτών αγώνων από των δημοσιογραφικών το πρώτον στηλών και εκ παραλλήλου έπειτα από του βήματος τούτου ως εκπρόσωπος της ομάδας των Ιαπώνων, συνετέλεσεν με ακάθεκτον ορμήν κατά της πολιτικής διαφθοράς και του εθνικού μαρασμού, εις επανάστασιν, η οποία διήνοιξε νέας απόψεις, εδημιούργησεν νέας ηθικάς αξίας, έσπειρεν άφθονον τον σπόρον των ιδεών, έδωκεν εις πάσαν κατεύθυνσιν ισχυράν ώθησιν προς την πρόοδον και τον πολιτισμόν και ενέπνευσεν εις τον Ελληνικόν λαόν την θέλησιν προς μίαν νέαν ζωήν».

Πηγή: http://sansimera.gr/archive/articles/show.php?id=428&feature=Japanese_team

 

 

3.Στρατιωτικός σύνδεσμος 

Συνδυάζοντας τις ιστορικές σας γνώσεις με τα στοιχεία που θα αντλήσετε από τα ιστορικά παραθέματα να αναφερθείτε στο Στρατιωτικό σύνδεσμο και στο πως αντιμετώπισε την προσπάθειά του μερίδα του τύπου της εποχής.

 

 

Η εφημερίδα ΑΚΡΟΠΟΛΙΣ στο κύριο άρθρο της στις 12-8-1909 παίρνει θέση για τις δραστηριότητες του Στρατιωτικού Συνδέσμου

«Τους 600.000 οικογενειάρχας αυτούς ανέλαβον να τους κηδεμονεύσουν όχι οι κα­κοί ψυχροί αντιπρόσωποι των, αλλά διακόσιοι αξιωματικοί και πενήντα φοιτηταί.  Οι οποίοι φαντάζονται εις εαυτούς όχι μόνον το δικαίωμα της κηδεμονίας, αλλά  όλον το φως της διαγνώσεως και της θεραπείας. Δύναται να ονομασθή τοιαύτη κατάστασις, φυσιολογική; Δύναται να προχωρήση; Δύναται να βγη επί καλόν; Έχει μέσα της κόκκον σινάπεως φρονήσεως; Έχει μέσα της στοιχείον επιτυχίας; Ή είνε  μεστή νέων συμφορών δια το Έθνος, αληθινών αυτών, όχι φανταστικών; (…)  Ποίοι είσθε σεις που διευθύνετε την τύχην μας; Ποίοι είσθε σεις που κλονίζετε τα θεμέλια του δημοσίου δικαίου; Ποίοι είσθε σεις που καταλύετε το Σύνταγμα; Ποίοι είσθε που απειλείτε να διώξετε τον Βασιλέα και τον Διάδοχον και τους πρίγκιπας; Ποίοι είσθε: που σκέπτεσθε περί εμού, χωρίς να μ’ ερωτήσετε; Ποίοι είσθε που με θεωρείτε ανήλικον και άξιον να τεθώ υπό απαγόρευσιν; Συντεχνίαι, έμποροι, κτηματίαι, εργάται, επιστήμονες, γεωργοί, χωρικοί, αστοί, πλούσιοι, πένητες, τραπεζίται, δικηγόροι, ιερείς, διδάσκαλοι, δικασταί, όλοι περιμένουν να σωθούν από τους ανθυπολοχαγούς, τους φοιτητάς και τους στασιαστάς αρθρογράφους. Δηλαδή τί­θενται υπό αυταπαγόρευσιν».

 

 

Η εφημερίδα ΕΣΤΙΑ στο κύριο άρθρο της στις 10-8-1909 παίρνει θέση για τις δραστηριότητες του Στρατιωτικού Συνδέσμου

«Και ποίος ο φρονών διάφορα; Ποίος θα ετόλμα και να θέση καν υπό αμφισβήτησιν ότι έπρεπε να τους δοθούν εις τα χέρια τα γαλόνια όλων αυτών των εκατοντάδων αξιωματικών που τολμούν να αντιποιούνται τα χρέη και τα καθήκοντα της πο­λιτείας; Με μίαν διαφοράν: εάν υπήρχε πολιτεία. Αλλ’ εάν υπήρχε πολιτεία, θα υπήρχε και στρατός, θα υπήρχε και διοίκησις. Εν τοιαύτη δε περιπτώσει, οι πολίται της ούτω ευημερούσης πολιτείας θα ησχολούντο έκαστος εις τα έργα του και οι άνδρες του στρατού εις τα ιδικά των έργα. Ναι, εάν υπήρχε πολιτεία, εάν τουλάχι­στον διεκρίνετο που του ορίζοντος και η ελαχίστη ελπίς δημιουργίας τοιαύτης δια της φυσιολογικής εξελίξεως, η εφημερίς αύτη θα ήτο και πάλιν υπέρ της αποκατα­στάσεως της κεφαλής άνω και των ποδών κάτω -των αναμφισβητήτως ανατετραμμένων σήμερον- αδιαφορούσα καθ’ ολοκληρίαν περί των συνεπειών, όπως ηδια-φόρησε πλειστάκις μέχρι τούδε οσάκις εδέησε ν’ αντιταχθή κατά της κακώς νοού­μενης κοινής γνώμης. Σήμερον όμως τα πράγματα παρίστανται διάφορα. Πολιτειολογούν αι συντεχνίαι και υπεισέρχεται αντιπειθαρχικότατα ο στρατός εις της πολι­τείας τα έργα, διότι πολιτεία δεν υπάρχει. (…) Εάν είνε ανάγκη, δεν δυσκολευόμεθα ποσώς και να το διακηρύξωμεν: ευρισκόμεθα εν επαναστάσει, εις κάτι χειρότερον και της επαναστάσεως».

Agathoklis Azelis, Die griechische Presse zwischen…

 (Ο ελληνικός Τύπος από την ήττα του 1897 έως το κίνημα του 1909: Οι αντιπαραθέσεις περί πολιτικής κρίσης και μεταρρυθμίσεων), μτφρ. αποσπ. Α. Αζέλης,

Διδ. Διατρ. Βιέννη 1998, σσ. 264-265

 

 

 

Ιστορικοί όροι 

 

«Οµάδα Ιαπώνων»-   σελ. 86 (Το µοναδικό … το 1908)

«Στρατιωτικός Σύνδεσµος»-   και   «Κίνηµα στο Γουδί»-   σελ . 86 -88(Το  1909 … τις επιδιώξεις  του)

 

 

 

ΟΙ ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΕΣ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ 

1893-1897 : ( από την πτώχευση μέχρι τον ελληνοτουρκικό πόλεμο) [σελ. 85], τα κόμματα προσπαθούν να υλοποιήσουν το πρόγραμμα τους χωρίς επιτυχία

1897 : [σελ. 85], ελληνοτουρκικός πόλεμος

Μέχρι το 1909: [σελ. 85], διοικητικού χαρακτήρα μεταρρυθμίσεις κυρίως από κυβερνήσεις του τρικουπικού κόμματος όπως ο Θεοτόκης

Μέχρι το 1909:σελ. 86, ίδρυση Ιαπώνων

1909: [σελ. 86] τομή στην πολιτική ιστορία της Ελλάδας

15 Αυγούστου 1909: [σελ. 86], κίνημα στο Γουδί,

14Σεπτεμβρίου1909: [σελ. 87], διαδήλωση επαγγελματικών σωματείων της πρωτεύουσας

Φεβρουάριος 1910 : [σελ. 88], η βουλή αποφασίζει αναθεώρηση άρθρων του Συντάγματος

Έτσι προκηρύχθηκαν εκλογές, από τις οποίες προήλθε αναθεωρητική βουλή

15 Μαρτίου 1910 :[σελ. 88], διάλυση στρατιωτικού Συνδέσμου

 

Οι σημειώσεις του μαθήματος

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 Εκλογές , αφίσες και …”μαύρισμα” υποψηφίων

 

ΠΗΓΕΣ

 

1. Συνθήκες διεξαγωγής των εκλογών

 

Συνθέτοντας τις πληροφορίες του σχολικού σας βιβλίου με αυτές του παρακάτω αποσπάσματος να απαντήσετε στις ακόλουθες ερωτήσεις

α.   Ποια φαινόμενα καταγγέλλονται στο άρθρο της εφημερίδας;

 β.   Την εποχή που είναι γραμμένο το άρθρο ποια ήταν η θέση των περιστατικών αυτών στην πολιτική ζωή της χώρας;                              

 

«…Ενώ εν ταις εξοχαίς εσπείρετο αφειδώς το χρήμα και ηγοράζοντο συνειδήσεις, εν τη πόλει το όπλον του δολοφόνου, η ράβδος των τραμπούκων, οι λιθοβολισμοί και επιθέσεις των παλληκαρίων ειργάζοντο όπως ενσπείρωσι τον τρόμον και την φρίκην, ίνα διά τούτων άλλων μεν πολιτών την θέλησιν μετατρέψωσιν, άλλων δε εκμηδενίσωσιν, αναγκάζοντες αυτούς ν’ απόσχωσι της ψηφοφορίας. Ορδαί αγρίων, ιστάμενοι προ του τόπου, ένθα εγίνετο η ψηφοφορία, επέπιπτον κατά παντός  αντιπάλου προσερχόμενου ίνα ψηφίση και διά των όπλων, διά λίθων, διά μαχαιρών και ξύλων επειρώντο να κωλύσουσιν αυτόν του να προχωρήση. Και ενός μεν  ετίθετο και διατελεί εισέτι εις κίνδυνον η ζωή, θύμα χειρός δολοφόνου άλλων εθραύοντο αι κεφαλαί, άλλων εσυντρίβοντο τα κόκαλα και πολλών τα σώματα κατεπατούντο και επληρούντο μωλώπων. Ήτο φρικώδες και απαίσιον το θέαμα! Εδώ  το αίμα του δολοφονηθέντος, εκεί αι κραυγαί γέροντος καταπατηθέντος, ολίγον   κατωτέρω ο κρότος κεφαλής θραυομένης δι’ ογκώδους λίθου και αλλαχού αι οιμωγαί ανθρώπων τυπτομένων διά ροπάλου, ιδού τι παρίστατο εις τα όμματα του περιερχομένου κατά την ημέραν εκείνην την πόλιν του Αργοστολίου…»

 

              Απόσπασμα από άρθρο της Εφημερίδας ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΟΣ, Κεφαλληνία,

                                                  2 Οκτωβρίου 1879

Σπύρος Λουκάτος, Ρόκκος Χοϊδάς, εκδ. Αλκυών, Αθήνα 1984, σ. 259

 

 

ΠΗΓΗ 2

Λαμβάνοντας υπόψη  σας το κείμενο του σχολικού  σας βιβλίου και το περιεχόμενο των παραθεμάτων:

α) Να αιτιολογήσετε τη συνεργεία ενός μεγάλου μέρους δημοσιοϋπαλλήλων στη συνέχιση της φαυλοκρατίας κατά τον 19ο αιώνα.

 β) Να αποτιμήσετε τη συμβολή των μέτρων Χ. Τρικούπη

στο «σπάσιμο» των πελατειακών σχέσεων

 

Στο πλαίσιο των γενικών πολιτειακών συντεταγμένων που συγκροτούσαν την οργάνωση της πολιτείας, τις οποίες προσπάθησε να αναδιοργανώνει ο Τρικούπης πρέπει να ερμηνευθούν οι προσπάθειες του Χ. Τρικούπη για την αναδιάρθρωση της κρατικής μηχανής και για τη δημιουργία ενός σύγχρονου δημοσιοϋπαλληλικού σώματος που να λειτουργεί άρτια. Πραγματικά, σε όλο το διάστημα του 19ου αιώνα η κρατική μηχανή, υπερτροφικά στελεχωμένη, δεν μπορούσε να είναι μηχανισμός ασκήσεως κρατικής πολιτικής. Οι δημόσιοι υπάλληλοι, σε όλα τα επίπεδα, εξαρτιόταν άμεσα από την πολιτική εξουσία, όντας ταυτόχρονα και οι αναγκαίοι παράγοντες των πολιτικών κυκλωμάτων και φατριών: η έλλειψη μονιμότητας και η συνακόλουθη επαγγελματική και οικονομική τους ανασφάλεια τους καθιστούσε όργανα των πολιτικών τους προστατών. Έτσι, οι κρατικές αρμοδιότητες που ασκούσαν, και που μόνο τυπικά οροθετούνταν από τη σύννομη λειτουργικότητά τους, χρησιμοποιού­νταν κατά κύριο λόγο για την προώθηση των πολιτικών και κυρίως των εκλογικών συμφερόντων των προστατών τους, εμπεδώνοντας τις συγκρο­τημένες πολιτικοκομματικές φατρίες.

Έτσι ένα από τα πρώτιστα μελήματα του Χαρ. Τρικούπη ήταν η σχετική τουλάχιστον αποσύνδεση του δημοσίου υπαλλήλου από τους πολιτικούς του προστάτες, με σκοπό την αποδιάρθρωση των μόνιμων φατριών που δομούνταν ανάμεσα στους φορείς του κρατικού μηχανισμού και στους βουλευτές, με άλλα λόγια το σπάσιμο του πλέγματος «πατρώνων – πελατών». Και για να επιτευχθεί αυτό έπρεπε να κτυπηθεί η βουλευτοκρατία στο πιο καίριο σημείο της, να σπάσει το λειτουργικό πλέγμα που ένωνε τους βουλευτές με τους εν ενεργεία ή επίδοξους πελάτες τους. Το πλέγμα αυτό έπρεπε να κτυπηθεί και από τις δύο πλευρές, να σπάσουν και οι δύο συνιστώσες του. Δηλαδή, από τη μια να μειωθεί η εξάρτηση του βουλευτή από τον ψηφοφόρο, εξάρτηση που οδηγούσε στη μόνιμη εκ των άνω δόμηση των κομματικών πλεγμάτων που επανδρώνονταν με τους υπαλλήλους, και από την άλλη να σπάσει η εξάρτηση του υπαλλήλου από το βουλευτή, εξάρτηση που εξανάγκαζε τους υπαλλήλους να συρρέουν στα κομματικά πλέγματα για να επιβιώσουν.

Στο πλαίσιο του πολυπλοκάμου μηχανισμού,  οι δημόσιοι υπάλληλοι εκβιάζονταν να εκβιάζουν, πιέζονταν να πιέζουν, εξαναγκάζονταν να εξαναγκάζουν. Ολόκληρο το πελατειακό σύστημα στηριζόταν στην πλήρη αδυναμία των φορέων του κρατικού μηχανισμού να αντιτάξει την παραμικρή αντίσταση στις επιταγές των προστατών και πατρώνων του. Η έλλειψη μονιμότητας των υπαλλήλων -με την εξαίρεση των δικαστών και των στρατιωτικών- δεν είναι παρά το θεσμολογικό πλαίσιο της ολοκληρωματικης εξαρτήσεως όλων των δημόσιων φορέων από την κυβέρνηση και τους βουλευτές που διαμοιράζονταν την εξουσία.

 ■ Οποιοσδήποτε δημόσιος υπάλληλος ήταν δυνατό να απολυθεί οποτεδήποτε χωρίς καμιά δικαιολογία, με απλή απόφαση του υπουργού, πράγμα που ισοδυναμούσε με καταδίκη σε σίγουρη ανεργία δεδομένης της ανυπαρξίας άλλων συγκροτημένων εργοδο­τικών μηχανισμών. Παράλληλα, οι μεταθέσεις ήταν καθημερινές, κυρίως προκειμένου για τους στρατιωτικούς και τους δικαστικούς που ήταν οι μόνοι που δεν μπορούσαν να απολυθούν. Και όπως τα έξοδα δεν πληρώνονταν προκαταβολικά, οι μετατιθέμενοι υπάλληλοι εξαναγκάζονταν να προσφύγουν στους τοκογλύφους υποθηκεύοντας τους μέλλοντες μισθούς τους.         [

 

Ι.Ε.Ε., τόμ . Δ   σσ 42 46

 

 

ΟΙ ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΕΣ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

 δεκαετία 1880 : [σελ. 82 ], τα κόμματα είναι πιο συγκροτημένα σε σχέση με το παρελθόν

 μετά το 1882: [σελ. 83], οι εκλογείς όλο και περισσότερο ψηφίζουν με κομματικά κριτήρια

 δεκαετία 1890 : [σελ. 83], οι εκλογείς ψηφίζουν υποψήφιους που με σαφήνεια δηλώνουν την κομματική τοποθέτηση τους.

 1879 :[ σελ. 83], στις εκλογές υπάρχουν 24 τοπικά ψηφοδέλτια

 1885 : [σελ. 83] , στις εκλογές υπάρχουν 4 τοπικά  ψηφοδέλτια

 

Οι σημειώσεις του μαθήματος

 

ΠΗΓΕΣ

1.Αντλώντας στοιχεία από το ιστορικό παράθεμα και ανακαλώντας τις ιστορικές σας γνώσεις να σχολιάσετε την οικονομική πολιτική του Χ. Τρικούπη

 

Η κυβέρνηση Τρικούπη οργάνωσε δαπανηρές εκδηλώσεις (19-23 Οκτωβρίου 1888] με την ευκαιρία της συμπλήρωσης 25 χρόνων βασιλείας του Γεωργίου Α’, δίνοντας άφθονη τροφή στο σατιρικό τύπο της εποχής. Ο Κλεάνθης Τριανταφύλλου από τις στήλες του ΡΑΜΠΑΓΑ (20 Οκτωβρίου 1 888) με τον παρακάτω τίτλο, επικρίνει:
Γιορτάζετε
■ Τραγούδι της φτωχολογιάς προς τον κ. Τρικούπην

 

«Γιορτάζετε! μεσ’ ς της γιορταίς σας,
Η φτώχεια του λαού στενάζει,
Γιορτάζετε! μα τίς πομπαίς σας
Καμμία γιορτή δεν τις σκεπάζει,
Γιορτάζετε! ‘ς τα γεύματα σας,
Ξεχνάτε του λαού την πείνα,
Πετάτε τ’ αερόστατά σας
Φωτοβολάτε την Αθήνα,
Στήνετε τρόπαια! τον δήμον
Ας ρεζιλεύη ο Φιλήμων…
Τρώτε και πίνετε! Πλερώνει
Φτωχολογιά τα έξοδα σας,
Οπού της ρίχνετε κανόνι
Και τρέμει τον εισπράκτορα σας.
Μεθαύριο την περιμένει
Με το σκοινί ο σταυρωτής σας.
Και με τη βία θε να μπαίνη
Στη φυλακή για τη γιορτή σας,
Γιατί θα ανοίξη μια χαλάστρα[u1]
Στον πύργο του ισοζυγίου
Να βλέπουν από μέσα τ’ άστρα
Δεκάραις οι του υπουργείου.
Γιορτάζετε, παρακεντέδες,[u2]
Κι’ ακόμα ο λαός σηκώνει
Φόρους, ρουσφέτια και λουφέδες [u3]
Του Φαρισαίου, Του Τελώνη.
Ακόμα, ναι, μπορεί να κάμη
Μεγάλη εθελοθυσία
Κι’ απ’ το πετσί του να συνδράμη
Του Κράτους όλα τα ταμεία
Στη φλέβ’ ακόμα έχει αίμα
Πάρ’ το, Τρικούπη, για το Στέμμα…
Γιορτάζετε! ‘ς της επαρχίαις
Μωριάς και Ρούμελη πεινάει,
Όποιος χορταίνει μ’ ευτυχίαις
Τη δυστυχία την ξεχνάει.
Ξηνταβελόνης σα γιορτάζη
Και το φτωχό δε συλλογάται,
Και ο χορτάτος που τον κράζει
Τον πεινασμένο δε θυμάται.
Φάτε και πιέτε, ο Φιλήμων
Για σας ρεζίλεψε τον δήμον.
Αικ. Φλεριανού επιμ., Χαρίλαος Τρικούπης, η ζωή και το έργο του, τόμ. Β’, εκδ. Βουλή των Ελλήνων, Αθήνα 1999, σ. 921

 

________________________________________
[u1]Τρύπα σε τείχος
[u2](τουρκ.)Αυτός που δουλεύει για λογαριασμό κολίγα, άνθρωπος τιποτένιος
[u3](τουρκ.) Μισθός που έπαιρναν επί τουρκοκρατίας οι αρματολοί
Φιλοδώρημα ή δωροδοκία

 

 

2.Τα δύο κόμματα

 

Λαμβάνοντας υπόψη το παραπάνω κείμενο και τις γνώσεις σας από το σχολικό βιβλίο να αναφέρετε τα στοιχεία της πολιτικής του Χ. Τρικούπη και των αντιπάλων του που αιτιολογούν το χαρακτηρισμό του μεν Χ. Τρικούπη ως «πλουτοκράτη», των δε αντιπάλων του ως «αρχομανών».

 

Χαρακτηριστική είναι η ονομασία των δύο κομμάτων: ο Τρικούπης είχε το «Νεωτερικό» κόμμα, ενώ ο Δηλιγιάννης το «Εθνικό». Για τον Τρικούπη, νεωτερισμός ήταν η διάκριση των εξουσιών και η ανάπτυξη της ιδιωτικής κοινωνίας μέχρι την αυτονόμησή της. Για τους αντιπάλους του, «εθνική» ήταν αυτή καθαυτή η ανάπτυξη του ανάμικτου «κρατικό-κοινωνικού»- συγκροτήματος, μέσα στο οποίο έδρευαν αναπόσπαστα και τα ιδιωτικά συμφέροντα. Έτσι ο αγώνας μεταξύ των δυο παρατάξεων αναφερόταν πρώτιστα στη χρήση της κρατικής μηχανής, και γι‘ αυτό ήταν κατευθείαν πολιτικός. Από τα δύο πολιτικά προγράμματα, του Τρικούπη ήταν περισσότερο εντοπισμένο κοινωνικά: εξυπηρέτηση του μεγάλου ιδιωτικού κεφαλαίου στην πορεία για την αστικοποίηση και τον εξευρωπαϊσμό των κοινωνικών σχέσεων. Οι επιδιώξεις του Δηλιγιάννη ήταν λιγότερο χρωματισμένες ταξικά, πράγμα που επέτρεπε τη συνύπαρξη στον ίδιο χώρο «όλων των δυσαρεστημένων, από την άκρα δεξιά ως- την άκρα αριστερά». Κοινός παρανομαστής μέσα στο δηλιγιαννικό συνονθύλευμα ήταν η άρνηση του χωρισμού των εξουσιών. Κεντρικός στόχος του αντιτρικουπισμού ήταν όχι ο μερισμός, αλλά η συγκέντρωση των εξουσιών και η διεύθυνση τους από την πολιτική. Χαρακτηριστικό του Τρικούπη ήταν το πάθος για την οικονομική ανάπτυξη, ενώ των αντιπάλων του το πάθος για την αναρρίχηση στα δημόσια αξιώματα και για την κυριαρχία της πολιτικής εξουσίας πάνω στην οικονομική. Έτσι, ο Τρικούπης κατηγορήθηκε σαν «πλουτοκράτης», ενώ οι αντίπαλοι του σαν «αρχομανείς». Στην ολιγαρχία του πλούτου αντιτάχθηκε η ολιγαρχία της πολιτικής ζωής. Η πρώτη χειραγωγήθηκε από τους κεφαλαιούχους, ενώ η δεύτερη από το πνεύμα του μικροαστισμού και του λαϊκισμού. Μέσα στο δηλιγιαννικό στρατόπεδο βρέθηκαν επίσης και οι προερχόμενοι από τα παλαιά «τζάκια» και τον κοτζαμπασισμό. Όμως, τα παλιά αυτά στρώματα είχαν ξεπέσει οριστικά. Τους ήταν αδύνατο πια να λειτουργήσουν «οπισθοδρομικά» σαν μια «φεουδαρχική αντίδραση». Αντίθετα, η πολιτική τους παρουσία πήρε αναπότρεπτα τη μορφή της «αρχομανίας», της «θεσιθηρίας», της δημοσιοϋπαλληλίας (μιας «φατριαστικής υπαλληλίας», όπως την χαρακτήρισε ο ίδιος ο Τρικούπης). Έτσι. ο παλιός κοτζαμπασισμός εμφανίσθηκε με τη μορφή του εκσυγχρονι¬σμένου μικροαστισμού και λαϊκισμού. Οι μεταβολές της ελληνικής κοινωνίας μετά το 1860 ήταν μεγάλες και οριστικές: στο εξής το βασικό δίλημμα δεν ήταν πια αν η Ελλάδα θα πήγαινε προς τα εμπρός ή προς τα πίσω, αλλά αν θα ακολουθούσε το δρόμο της αναπτύξεως του κεφαλαίου ή την προοπτική του  μικροαστισμού. Το κράτος, για τον Τρικούπη, ήταν ένα εργαλείο για την οικονομική ανάπτυξη, ενώ για το Δηλιγιάννη ήταν ένας αντικειμενικός στόχος. Ο Τρικούπης απέβλεπε στο να χρησιμοποιήσει το κράτος, ενώ ο Δηλιγιάννης στο να το κατακτήσει. Έτσι, ο κρατικός παρεμβατισμός στην οικονομική και κοινωνική ζωή ήταν επιδίωξη παροδική για τον ένα, μονιμότερη για τον άλλο.
Ι.Ε.Ε., τόμ. ΙΔ‘, σ. 22

 

 

ΟΙ ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΕΣ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

 

 

Νοέμβριος 1862: [σελ. 77], εκλογές που σημαίνουν την παρακμή των ξενικών κομμάτων. Πεδινοί, ορεινοί.
1875 : [σελ. 79], αρχή δεδηλωμένης

Οι σημειώσεις του μαθήματος

Οι εικόνες του μαθήματος

Δ. Βούλγαρης

Ηγέτης των Πεδινών

Δ. Γρίβας – Κ. Κανάρης

Ηγέτες των Ορεινών

Γεώργιος Α΄

ΠΗΓΕΣ

1.Αρχή της δεδηλωμένης

 

Με βάση τις πληροφορίες από το σχολικό σας εγχειρίδιο και τα ακόλουθα κείμενα να διευκρινίσετε το όρο «αρχή της δεδηλωμένης», να δείξετε κάτω από ποιες συνθήκες καθιερώθηκε και τη σημασία του στην πολιτική ιστορία της χώρας

 

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

Α. Η αρχή της δεδηλωμένης είναι όρος του Συνταγματικού Δικαίου και ορίζει ότι η κυβέρνηση οφείλει να έχει τη «δεδηλωμένη» εμπιστοσύνη της Βουλής. Σύμφωνα με την αρχή αυτή η κυβέρνηση οφείλει να λάβει ψήφο εμπιστοσύνης από τη Βουλή, ενώ η τελευταία διατηρεί το δικαίωμά της να άρει την εμπιστοσύνη της υπό προϋποθέσεις με ψήφο δυσπιστίας ύστερα από πρόταση μομφής. Με τον τρόπο αυτό εξασφαλίζεται η δημοκρατική νομιμοποίηση της κυβέρνησης, η οποία συνήθως, σε αντίθεση με το Κοινοβούλιο, δεν εκλέγεται απευθείας από τον λαό, αλλά διορίζεται από τον ανώτατο άρχοντα της χώρας.
Στην Ελλάδα η αρχή της δεδηλωμένης καθιερώθηκε άτυπα το 1875 . Ως τότε ίσχυε η λεγόμενη «θεωρία του κηπουρού»: ο Βασιλιάς μπορούσε να διορίσει πρωθυπουργό όποιον ήθελε, ακόμα και τον κηπουρό του. Αιτία για την καθιέρωση της αρχής της δεδηλωμένης ήταν άρθρο του Χαριλάου Τρικούπη στην εφημερίδα «Καιροί» της 29.6.1874 με τον τίτλο «Τίς πταίει», στο οποίο κατηγορούσε τον βασιλιά Γεώργιο Α’ ότι εφάρμοζε καθεστώς απόλυτης μοναρχίας , επειδή διόριζε κατά βούλησιν πρωθυπουργούς από τα κόμματα της μειοψηφίας χωρίς να λαμβάνει υπ’όψιν του τα αποτελέσματα των εκάστοτε βουλευτικών εκλογών. Ο Γεώργιος ο Α’ δεσμεύτηκε τον Αύγουστο του 1875 στον λόγο του Θρόνου ενώπιον του Κοινοβουλίου ότι θα διόριζε στο εξής μόνο πρωθυπουργούς που θα απολάμβαναν την εμπιστοσύνη της Βουλής.

Β. Τον Ιούλιο του 1874 , ο Χαρίλαος Τρικούπης αρθρογραφούσε βίαια κατά του Γεωργίου, υποστηρίζοντας ότι ο Γεώργιος κυβερνούσε προσωπικά με διάφορες κυβερνήσεις μειοψηφίας της αρεσκείας του και η βασιλική εύνοια ήταν το απαραίτητο προσόν για την εξασφάλιση της εξουσίας. Ο Τρικούπης πρότεινε την καθιέρωση της Αρχής της Δεδηλωμένης , δηλαδή της αρχής εκείνης όπου ο Βασιλιάς διορίζει πρωθυπουργούς μόνον όσους διέθεταν την κοινοβουλευτική πλειοψηφία δηλ. είχαν λάβει ψήφο εμπιστοσύνης από τη Βουλή.
Η μεγάλη ευελιξία του Γεωργίου φάνηκε από τον τρόπο που αντέδρασε στην επίθεση. Μετά από μια παρατεταμένη κρίση λόγω αποκαλύψεων για δωροδοκίες υπουργών, κάλεσε τον Τρικούπη και έδωσε εντολή σχηματισμού κυβέρνησης και διακήρυξε την πρόθεσή του να εφαρμόζει την Αρχή της Δεδηλωμένης.
Πηγή : http://el.wikipedia.org/wiki

 

 

2.Το σύνταγμα του 1864

Συνδυάζοντας τις ιστορικές σας γνώσεις με τα στοιχεία των παραθεμάτων να δείξετε τις καινοτομίες του συντάγματος του 1864 και τις συνθήκες που οδήγησαν την εθνοσυνέλευση στη λήψη τους.

 

1.Το “Ψήφισμα του Έθνους“, το οποίο εξεδόθη στις 11 Οκτωβρίου 1862, κατήργησε τη βασιλεία του Όθωνα και προχώρησε στη σύσταση προσωρινής κυβέρνησης έως τη σύγκληση Εθνικής Συνέλευσης. Το ψήφισμα, βέβαια, δεν καταργούσε το θεσμό της βασιλείας, αλλά τη συγκεκριμένη βασιλεία του Όθωνα και τη δυναστεία. Με το ψήφισμα αυτό έγινε σαφές ότι το “έθνος” αποτελούσε φορέα της αλλαγής και σηματοδοτήθηκε με αυτόν τον τρόπο το πέρασμα από τη μοναρχική στη δημοκρατική αρχή, την αρχή της λαϊκής κυριαρχίας.
Στις 10 Δεκεμβρίου της ίδιας χρονιάς συνήλθε σε συνεδρίαση η Εθνική Συνέλευση, η οποία στεγάστηκε στη λεγόμενη “Παράγκα“, πίσω από στο κτίριο της πυρπολημένης Βουλής. Στη Συνέλευση έλαβαν μέρος οι Επτανήσιοι πληρεξούσιοι, εγκανιάζοντας έτσι την πρόσφατη ένωση με την Ελλάδα. Η Συνέλευση αναγόρευσε παμψηφεί τον πρίγκηπα της Δανίας Γεώργιο, βασιλιά των Ελλήνων.
Το σύνταγμα του 1864 υπήρξε το μακροβιότερο σύνταγμα της ελληνικής ιστορίας και αποτέλεσε τον κορμό του επόμενων συνταγμάτων (1911 και 1952). Καθιέρωσε την αρχή της λαϊκής κυριαρχίας εφόσον όρισε ότι “άπασαι αι εξουσίαι πηγάζουν εκ του Έθνους, ενεργούνται δε καθ• όν τρόπον ορίζει το Σύνταγμα“. Δεύτερη σημαντική καινοτομία σε σχέση με το προηγούμενο σύνταγμα ήταν ότι καθιέρωνε ως μορφή του πολιτεύματος την βασιλευόμενη δημοκρατία. Επιπλέον κατάργησε το θεσμό της Γερουσίας ως αριστοκρατικό και βελτίωσε σημαντικά την προστασία των ατομικών ελευθεριών (πχ. το δικαίωμα του συνέρχεσθαι και συνεταιρίζεσθαι, την ελευθερία του τύπου).

Πηγή: Η ιστοσελίδα της Βουλής http://www.fhw.gr/projects/vouli/gr/timetable/1864.html

2. … το έργο της εξεύρεσης νέου βασιλιά ανέλαβε μοιραία η Εθνοσυνέλευση, που είχε συγκληθεί. Με απόφασή της, 22 Φεβρουαρίου 1863, ανέθεσε σε επιτροπή την ανάδειξη του νέου βασιλιά. Τελικά, με παρέμβαση της αγγλικής κυβέρνησης, ο θρόνος προσφέρθηκε στο 17χρονο Δανό πρίγκιπα Γεώργιο Γκλύξμπουργκ. Την εκλογή ενέκρινε παμψηφεί η Εθνοσυνέλευση, η οποία, βάσει ψηφίσματος που υιοθέτησε στις 18 Μαρτίου 1863, αναγόρευσε το νεαρό πρίγκιπα συνταγματικό βασιλιά, με το όνομα «Γεώργιος Α΄, βασιλεύς των Ελλήνων».
Το 1863, μετά από πολύχρονες διαπραγματεύσεις, η Συνθήκη του Λονδίνου αναγνωρίζει την προσάρτηση των Επτανήσων στην Ελλάδα. Στις 3 Αυγούστου 1864, μάλιστα, οι πληρεξούσιοι της Επτανήσου έγιναν δεκτοί σε πανηγυρική συνεδρίαση της Εθνικής Συνέλευσης και άρχισαν να παίρνουν μέρος στις εργασίες της.
Παρά τις δυσκολίες αυτές, η Εθνοσυνέλευση ακολούθησε δημοκρατική διαδικασία κατά το συντακτικό της έργο. Η Εθνική Συνέλευση με δύο ψηφίσματά της κατάργησε τη Γερουσία και καθόρισε τα όρια αρμοδιοτήτων του βασιλιά. Η Συνέλευση πρόκρινε το σύστημα της μιας Βουλής (μονήρους Βουλής) τετραετούς θητείας, και έτσι η Γερουσία καταργήθηκε, αφού πολλοί την κατέκριναν ως όργανο της Μοναρχίας. Ο βασιλιάς Γεώργιος υπέγραψε στις 17 Νοεμβρίου 1864 το νέο Σύνταγμα (110 άρθρα), το οποίο ήταν επηρεασμένο από τα Συντάγματα του Βελγίου (1831) και της Δανίας (1849). Το Σύνταγμα αυτό, που έμελλε να ισχύσει, με τις αναθεωρήσεις του 1911 και του 1952, για περισσότερα από εκατό χρόνια, καθιέρωνε για πρώτη φορά στην Ελλάδα το πολίτευμα της Βασιλευόμενης Δημοκρατίας (βλ. ΟΙ ΕΚΛΟΓΕΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ 1844-1985, ΔΙΓΚΑΒΕ ΚΩΣΤΑΣ, ΜΑΛΛΙΑΡΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑ, Αθήνα).

Η βασική του διαφορά με το προηγούμενο Σύνταγμα του 1844 συνίστατο στο ότι ο ελληνικός λαός αναγνωριζόταν πηγή και φορέας της κρατικής εξουσίας. Ο δημοκρατικός χαρακτήρας του νέου πολιτεύματος, «όπως λαμβάνει τους υπουργούς εκ των Βουλών», προέκυπτε από διατάξεις και θεσμούς που καθιερώνονταν για πρώτη φορά. Επίσης, στο άρθρον 107 οριζόταν η διαδικασία αναθεώρησης του Συντάγματος από την οποία, όμως, αποκλειόταν ο μοναρχικός θεσμός.
Το Σύνταγμα του 1864 υπήρξε το μακροβιότερο Σύνταγμα της ελληνικής ιστορίας και αποτέλεσε τον κορμό των επόμενων (1911 και 1952). Ωστόσο, το Σύνταγμα του 1864, άσχετα αν το Στέμμα και οι κυβερνήσεις της πεντηκονταετίας το παραβίαζαν συστηματικά, θεωρήθηκε για την εποχή το προοδευτικότερο της Ευρώπης στο μέσα του 19ου αιώνα.

 

Πηγή: Η εφημερίδα της Καλαμάτας http://www.tharrosnews.gr/index.php?id=9368&option=com_content&task=view

 

 

ΠΡΟΣΟΧΗ!
ΣΥΝΤΟΜΟΙ ΟΡΙΣΜΟΙ

 

«Πεδινοί»– σελ.77 ( Οι πεδινοί … στους μικροκαλλιεργητές)
«Ορεινοί»– σελ. 77 (Μέσα στην … όπως ονοµάστηκαν), (Οι ορεινοί … πλοιοκτητών)
«Εθνικόν Κοµιτάτον»– σελ. 77 (Το ΕθνικόνΚοµιτάτον…αυτοκρατορία)
«Εκλεκτικοί»– σελ . 77 (Οι Εκλεκτικοί … κυβερνήσεις)
«Σύνταγµα 1864»– σελ. 78-79(Μέσα σε συνθήκες … της Βουλής)
«Σφαιρίδιο»– Γλωσσάριο σελ. 272
«Αρχή της δεδηλωµένης»– σελ . 78-79(Παρά την έντονη … πολιτικού τοπίου )

 

 

ΟΙ ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΕΣ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

Νοέμβριος 1862: [σελ. 77], εκλογές που σημαίνουν την παρακμή των ξενικών κομμάτων. Πεδινοί, ορεινοί.
1875 : [σελ. 79], αρχή δεδηλωμένης

Οι σημειώσεις του μαθήματος

 

 

 

ΟΙ ΕΙΚΟΝΕΣ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

 

 

1. Η άφιξη του Όθωνα στο Ναύπλιο

(Peter Von Hess)

2. 12 Οκτωβρίου 1862

Ο Όθωνας και η Αμαλία εγκαταλείπουν την Ελλάδα

Ο Αλέξανδρος Κουμουνδούρος υπήρξε ο ηγέτης του εκσυγχρονιστικού ρεύματος μετά την επανάσταση του 1862

 

 

 

ΠΗΓΕΣ

Η νέα γενιά

Επισημαίνοντας χωρία των παρακάτω κειμένων και αξιοποιώντας τις ιστορικές γνώσεις σας, να εξηγήσετε τις συνθήκες ανάδειξης της «νέας γενιάς» μετά την παρακμή των ξενικών κομμάτων και τα αιτήματα που αυτή προέβαλε.

Κείμενο Α΄
Περί το τέλος της βασιλείας του Όθωνος θα εμφανισθούν αι νέαι πολιτικαί δυνάμεις, προερχόμεναι εκ της μετεπαναστατικής γενεάς, η οποία, εμποτισμένη με τας εξελισσομένας εις την Ευρώπην φιλελευθέρας ιδέας, θα αναλάβη το έργον της ολοκληρώσεως της Δημοκρατίας. Αι δυνάμεις αυταί θα επιτύχουν και την έξωσιν του Όθωνος (…).
………Ο ελληνικός λαός, υπό την ηγεσίαν της μεταπελευθερωτικής γενεάς, διεξεδίκει αποφασιστικώς την πλήρη ανεξαρτησίαν του. Οι επί κεφαλής της Επαναστάσεως του 1862 ήσαν νέοι επηρεασμένοι βαθύτατα από τας φιλελευθέρας ιδέας. Εξ άλλου κατά την διαρρεύσασαν τριακονταετίαν, η πληθυσμική σύνθεσις της Ελλάδος είχεν υποστή τοιαύτην εξέλιξιν (…) ώστε υφίσταντο, πλέον, νέα κοινωνικά, οικονομικά και πολιτικά δεδομένα. Ακόμη και η αναλογία μεταξύ πληθυσμού της υπαίθρου και αστικών κέντρων είχεν ουσιωδώς μεταβληθή εις βάρος του πρώτου. Τέλος, είχεν αρχίσει να διαμορφούται ηγετική τάξις, τελείως διάφορος της προελθούσης εκ του αγώνος της ανεξαρτησίας.
Γρηγόριος Δαφνής, Τα ελληνικά πολιτικά κόμματα, 1821-1961, σσ. 54 και 59.

Κείμενο Β΄
Μετά το τέλος του Κριμαϊκού Πολέμου (…), το αντιδυναστικό ρεύμα δυνάμωσε, για να κορυφωθεί κατά την τριετία 1859-1862. Με αφορμή διώξεις εναντίον φιλελεύθερων διανοουμένων, όπως ο Αλεξ. Σούτσος (Φεβρουάριος 1859), και με ενεργό συμμετοχή της «χρυσής» φοιτητικής νεολαίας της εποχής (…) η αντιπολίτευση κατά του Όθωνα γενικεύτηκε, παρασέρνοντας μια πλειάδα ετερογενών πολιτικών και στρατιωτικών στοιχείων που, για διαφορετικούς λόγους, επιζητούσαν την απομάκρυνση της δυναστείας.
Νίκος Κ. Αλιβιζάτος, Εισαγωγή στην ελληνική συνταγματική ιστορία, σ. 71.
( ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ )

 

 

2.Κουμουνδούρος, από τους κορυφαίους πολιτικούς του 19ου αιώνα

 

Λαμβάνοντας υπόψη σας τις πληροφορίες του σχολικού σας βιβλίου και το περιεχόμενο του παραθέματος:
α) Να παρουσιάσετε τα αιτήματα των οποίων εκφραστής υπήρξε ο Α. Κουμουνδούρος.
β) Να τεκμηριώσετε το περιεχόμενο της φράσης «ο Κουμουνδούρος είχε όλες τις αρετές που πρέπει να στολίζουν έναν κοινοβουλευτικό άνδρα».

 

Ο Κουμουνδούρος μπορεί να θεωρηθεί ως ο πρώτος Έλληνας πολιτικός με συνείδηση κοινοβουλευτική. Ήθελε η κυβέρνησή του να στηρίζεται στην πλειοψηφία των βουλευτών και γι’ αυτό, μιλώντας στην βουλή, προσπαθούσε να πείσει και όχι να δελεάσει όπως επιδίωκε ο Δεληγιώργης. Εκτιμούσε την αγχίνοια του Βούλγαρη και σεβόταν την πατριαρχική νοοτροπία του, αλλά αρνιόταν να υποταχθεί στον αυταρχισμό του. Συμπαθούσε το Δεληγιώργη, αλλά δεν τον εμπιστευόταν, γι’ αυτό και δε συνεργάστηκε μαζί του. Εκτιμούσε τον Τρικούπη, αλλά και τον αντιπαθούσε βαθύτατα, γι’ αυτό και τον χρησιμοποίησε μια και μόνη φορά. Ο Κουμουνδούρος είχε όλες τις αρετές που πρέπει να στολίζουν ένα κοινοβουλευτικό άνδρα. Ψυχραιμία, ανεξικακία, ελαστικότητα, προσαρμοστικότητα, καλή διάθεση, ευγένεια στους τρόπους, επιμέλεια, εργατικότητα, επιμονή, όσο και υπομονή, πραότητα. Δεν θύμωνε και δεν λύπησε σχεδόν, κανένα, γι’ αυτό και τον χαρακτήριζαν «γλυκύτατο». Με απόλυτη ευλάβεια τηρούσε όλους τους κανόνες στο κοινοβουλευτικό παιχνίδι και δεν προσπάθησε ποτέ να βγει έξω από τα συνταγματικά πλαίσια. Αυτό που δεν του πήγαινε ήταν να βρεθεί στην ίδια κυβέρνηση με το Βούλγαρη …
Ι.Ε.Ε., τόμος ΙΓ΄, σ. 248

 

(το κείμενο περιέχεται στο βιβλίο του Κέντρου Εκπαιδευτικής Έρευνας του ΥΠΕΠΘ, Αξιολόγηση των Μαθητών στα Θέματα Νεοελληνικής Ιστορίας

 

 

ΙΣΤΟΡΙΚΟΙ ΟΡΟΙ

 

«Νέα γενιά»– σελ. 75 (Η παρακµή … ατάλαντο)
«Επανάσταση 1862 – έξωση Όθωνα»– σελ. 75 – 76 (Περί τα τέλη … τη χώρα)

 

 

ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΕΣ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

τέλη δεκαετίας 1850: [σελ. 7], συνολική δυσαρέσκεια του πληθυσμού εξαιτίας οικονομικής δυσπραγίας και δυσλειτουργίας πολιτικού συστήματος/συγκρότηση αντιπολιτευτικών ομίλων
Φεβρουάριος 1862 : [σελ. 76], επανάσταση με αίτημα την απομάκρυνση του βασιλιά
12 Οκτωβρίου 1862 : [σελ. 76], ο Όθων εγκαταλείπει τη χώρα