Δ/βάθμια Τεχν. Επαγγελματική Εκπαίδευση

Μανδυλάς Κώστας, Διευθυτής 3^ου ΕΠΑΛ ΤΑΥΡΟΥ

Συρόκος Κώστας, Διευθυντής 8^ου ΣΕΚ

Α. Εισαγωγή

Μέχρι σήμερα η ΔΤΕΕ περιχαρακώνεται στη λογική απόκτησης κάποιων επαγγελματικών δεξιοτήτων και στην απόκτηση του περίφημου «χαρτιού», δηλαδή του πτυχίου ή απολυτηρίου.

Ερμητικά κλεισμένη στον εαυτό της αναπαράγεται χωρίς να λαμβάνει υπόψη της τις εξελίξεις στο σύγχρονο εργασιακό περιβάλλον. Και όταν λέμε «εξελίξεις» δεν εννοούμε μόνο τις τεχνολογικές αλλά κυρίως αυτές που καθορίζουν την επαγγελματική προσωπικότητα και γενικά το Profil του νέου επαγγελματία

Σύμφωνα με τους ειδικούς αυτές οι εξελίξεις οδηγούν από την παθητική γνώση ή την ενεργή κατοχή των πληροφοριών στην διαχείριση αυτών των πληροφοριών. Από την παραδοσιακή εργασία στην αυτοαπασχόληση και στις ευέλικτες μορφές εργασίας. Από τον κλασικό εργοδότη στο μελλοντικό και κυριότερο εργοδότη : τον ΕΑΥΤΟ

Η εξειδίκευση έρχεται σε δεύτερη μοίρα, καθώς σήμερα το τετριμμένο να: «βιδώνεις μια βίδα καλά», έχει αντικατασταθεί από το: Πως να διαχειρίζεσαι αυτήν την ικανότητά σου στο σύγχρονο εργασιακό περιβάλλον.

• Το πτυχίο πλέον δεν διαχειρίζεται το πρόσωπο, όπως σε άλλες εποχές, αλλά το Πρόσωπο διαχειρίζεται το πτυχίο.
• Για να βιώσει λοιπόν, η ΔΤΕΕ αυτήν την αιωρούμενη εξατομίκευση θα πρέπει να μπει στο ρυθμό της. Θα πρέπει να την ορίσει ως νέο πλαίσιο αναφοράς και μέσα από αυτό ν’ αντικρύσει χωρίς φόβο και πάθος το μέλλον που ήδη είναι εδώ.

Κάτι τέτοιο απαιτεί την ενδυνάμωση στοιχείων της προσωπικότητας του ατόμου όπως αυτών της:

• δημιουργίας
• της σύνθεσης
• της παρουσίασης
• της στήριξης του εαυτού του

Στοιχεία βασικά της προσωπικής αλλά και της επαγγελματικής ανάπτυξης του ατόμου.

Η μέχρι τώρα αντιμετώπιση του προβλήματος, από τα πλαίσια που θέτουν τα αναλυτικά προγράμματα σπουδών με την από «καθ’ έδρα» ρητορική του διδάσκοντος, δεν δίνουν κάποια διαφορετική προοπτική πέρα από αυτή της στατικότητας και της αμυντικής προσέγγισης

Με αποτέλεσμα εκείνο που τελικά επικρατεί να είναι η αναπαραγωγή παλαιών νοοτροπιών και αντιλήψεων, τούτη τη φορά σε ένα σύγχρονο τεχνικό περιβάλλον

Όλα αυτά συνηγορούν σε μια γενικότερη αλλαγή όχι μόνο των αναλυτικών προγραμμάτων αλλά της κουλτούρας και του κλίματος που επικρατεί σε μια σχολική μονάδα

Δηλαδή, στην ανάπτυξη ενός θετικού κλίματος το οποίο να ευνοεί και να προωθεί: Πράξεις και ενέργειες οι οποίες θα στοχεύουν σε ένα νέο profil του νέου επαγγελματία. Σύγχρονες αντιλήψεις οι οποίες να οδηγούν το σχολικό περιβάλλον σε λογικές αναπτυξιακές, απονευρώνοντάς το από την στατικότητα, την κοινοτυπία και την επανάληψη. Καταλυτικό στοιχείο για όλα αυτά είναι η εισαγωγή νέων μεθοδολογιών στην εκπαιδευτική διαδικασία. Βασικό όχημα εισόδου νέων μεθοδολογιών στη ΔΤΕΕ μπορούν να αποτελέσουν οι εξωδιδακτικές δραστηριότητες και η πρακτική άσκηση. Όταν όμως λέμε πρακτική άσκηση δεν εννοούμε την αποστεωμένη έννοια της απλής ειδίκευσης και μόνο, αλλά κυρίως την μετακκένωση των νέων συνθηκών εργασίας τόσο στο άτομο όσο και στην εκπαιδευτική μονάδα.

Σίγουρα τα τελευταία χρόνια έχουν γίνει σημαντικά βήματα προς αυτή την κατεύθυνση με την εισαγωγή τόσο στην Α όσο και στην Β τάξη των projects και των διαθεματικών εργασιών. Αυτές οι προσπάθειες θα πρέπει να συνεχιστούν και να επεκταθούν σε όλες τις εκπαιδευτικές δραστηριότητες της ΔΤΕΕ..

Κατά την άποψη μας σε αυτό το πλαίσιο θα πρέπει να κινηθεί το σύγχρονο Τεχνικό Σχολείο, ένα σχολείο το οποίο δεν μπορεί να παράξει εκ των πραγμάτων «επαγγελματίες» αλλά μπορεί κάλλιστα α δημιουργήσει τις προϋποθέσεις για την ανάπτυξη του επαγγελματία.

Ωστόσο επειδή η έννοια της υποχρεωτικής εκπαίδευσης διασταλτικά οδηγεί στο δικαίωμα της ελεύθερης επιλογής μετά το Γυμνάσιο. Με την φημολογούμενη κατάργηση των ΕΠΑΣ, αυτή η επιλογή συρρικνώνεται δραματικά. Επειδή μεταγυμνασιακή εκπαίδευση σημαίνει επιλογή, η ύπαρξη ενός τρίτου παράλληλου δικτύου στη μέση εκπαίδευση όπως αυτό των ΕΠΑΣ, πέραν των επιχειρημάτων που έχουν εκθέσει και άλλοι συνάδελφοι κρίνεται απαραίτητο.

Συνοψίζοντας, θα θέλαμε να τονίσουμε ότι: αν τα παραπάνω εκ των πραγμάτων αποτελούν το περιέχον, αυτό δεν σημαίνει ότι το περιεχόμενο ( μαθητές/τριες –Εκπαιδευτικοί) δεν θα πάψει να δομείται από νοοτροπίες άνυδρες και ξεπερασμένες .

Ωστόσο, αυτή η αντίθεση καθιστά το νέο Τεχνικό Σχολείο ένα ζωντανό εργαστήριο εφαρμογής νέων μεθοδολογιών, συνηθειών και νοοτροπιών.

Και συνάμα μια πρόκληση για ένα νέο πλαίσιο σχέσεων, επικοινωνίας αλλά και εκπαιδευτικής μεθοδολογίας

Και σε αυτό το πλαίσιο θα πρέπει να δομηθεί το σύγχρονο Τεχνικό Λύκειο: όχι μόνο ως περίγραμμα αλλά και ως υπόσταση.

Β. Σχετικά με τις καλές πρακτικές βελτίωσης της λειτουργίας της ΔΤΕΕ θα μπορούσαμε να πούμε τα εξής:

1. Να διατηρηθεί ο Λυκειακός χαρακτήρας της επαγγελματικής εκπαίδευσης

2. Να γίνουν ποιοτικές βελτιώσεις και όχι ποσοτικές τόσο στη γενικές όσο και στην επαγγελματικοτεχνικές διαστάσεις που εμπεριέχονται στη ΔΤΕΕ.

3. Να μην καταργηθούν οι ΕΠΑΣ.

4. Ενεργός Διασύνδεση των μονάδων της ΔΤΕΕ με ιδρύματα της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Η Διασύνδεση αυτή ενδεικτικά θα μπορούσε να υλοποιηθεί με τα παρακάτω σημεία:

• Με επισκέψεις ομάδων μαθητών/τριων στις εγκαταστάσεις του επιλεγμένου ΤΕΙ ή ΑΕΙ ( εγκαταστάσεις χώροι λειτουργίας, εργαστήρια, μια συνέλευση φοιτητών κ.λ.π).
• Τον συντονισμό των ενεργειών αλλά και τον ορισμό των υπευθύνων, για την παροχή ιατρικών εξετάσεων από τις αντίστοιχες υπηρεσίες του ιδρύματος της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης (είτε αυτό είναι κάποιο ΤΕΙ είτε ακόμα και η ιατρική και οδοντιατρική σχολή).
• Την εξέταση συνεργασίας των τμημάτων κοινωνικών υπηρεσιών του συνεργαζόμενου με το αντίστοιχες μονάδες της ΔΤΕΕ.
• Την εξέταση της δυνατότητας να γίνεται η πτυχιακή άσκηση του των σπουδαστών του συνεργαζόμενου Ιδρύματος στις εγκαταστάσεις της ΔΤΕΕ.
• Τη διάχυση πληροφοριών του Γραφείου Διασύνδεσης του ιδρύματος της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης με την ενεργοποίηση links στην ιστοσελίδα των μονάδων της ΔΤΕΕ.
• Εξέταση του ενδεχόμενου παραχώρηση ηλεκτρονικής ταυτότητας της βιβλιοθήκης του τριτοβάθμιου ιδρύματος σε όσους καθηγητές/τριες αλλά και μαθητές μαθήτριες το επιθυμούν.
• Τη Διευκόλυνση αλλά και την συμμετοχή αν αυτό είναι δυνατό του τριτοβάθμιου Ιδρύματος στη διεξαγωγή μιας εμπειρικής έρευνας με πληθυσμιακό στόχο τους πρωτοετείς φοιτητές οι οποίοι/ες προέρχονται από την Τεχνική και Επαγγελματική εκπαίδευση..
• Προτάσεις, διάχυσης υλικού, αλλά και εποπτείας, στη διδακτική μεθοδολογία των εργαστηριακών ασκήσεων, όλων των ειδικοτήτων.
• Με τη μέθοδο της συνθετικής δημιουργικής εργασίας (project), την προσέγγιση μιας εξωδιδακτικής δραστηριότητας στην οποία σε κάποιο από τα τέσσερα στάδια (σχεδιασμού, εκτέλεσης, παρουσίασης, αξιολόγησης) να συμμετέχει και το τριτοβάθμιο Ίδρυμα.

1. Άμεση ενεργοποίηση του θεσμού της πρακτικής άσκησης. Για την Πρακτική άσκηση θα πρέπει πρώτα να θεσμοθετηθούν:

• Η επαναλειτουργία του Παρατηρητηρίου της Επαγγελματικής Εκπαίδευσης με την τη Αγορά Εργασίας και το Σύγχρονο Εργασιακό Περιβάλλον, τόσο σε κεντρικό επίπεδο όσο και σε επίπεδο Νομαρχίας.
• Τη δημιουργία μητρώου συνεργαζόμενων ιδιωτικών φορέων οι οποίοι θα πρέπει να διαθέτουν ανάλογα τμήματα εκπαίδευσης προσωπικού.
• Τη δημιουργία σε κάθε μονάδα της ΔΤΕΕ συλλόγου αποφοίτων μαθητών/τριων.
• Την ύπαρξη συγκεκριμένου πλαισίου συνεργασίας και λειτουργίας όλων των παραπάνω υπηρεσιών.(ευέλικτο, αντιγραφειοκρατικό, ξεκάθαρο).
• Σύνδεση πτυχίου με την πρακτική άσκηση.

1. Η πρακτική άσκηση να ξεκινά με την επέκταση της διαθεματικής εργασίας της Β τάξης σε μια μορφή «ολοήμερου» εργαστηρίου. Δηλαδή, να επεκτείνεται στο εργαστήριο και μετά το πέρας του ωραρίου με την συμμετοχή επαγγελματία είτε από τον ιδιωτικό είτε από το δημόσιο τομέα.
2. Η πρακτική άσκηση να ολοκληρώνεται με την περάτωση των εγκύκλιων σπουδών στον αντίστοιχο φορέα του συμμετέχοντος ιδιώτη/δημοσίου ή αλλού,(αυτό γιατί, μετά το πέρας των σπουδών και σε βάθος το πολύ δύο χρόνων: α. Υπάρχει ο χρόνος β. στο άτομο έχει ωριμάσει αυτό που λέμε επαγγελματική συνείδηση γ. Στη διαδικασία αυτή εμπλέκεται ο σύλλογος των αποφοίτων. δ. Η δημιουργία ενός ομφάλιου λώρου του σχολείου με τους αποφοίτους, ενισχύει την ενεργό σύνδεση της ΔΤΕΕ με την κοινωνία, ώστε η τελευταία ν’ ανατροφοδοτείται, ν’ αυτοαξιολογείται ν’ επανεξετάζει πρακτικές ν’ αυτό διορθώνεται).
3. Διαρκής και συνεχής επιμόρφωση των στελεχών της Επαγγελματικής Εκπαίδευσης με πιστοποιημένη επιμόρφωση.
4. Έναρξη της συζήτησης για την αυτόνομη σχολική μονάδα της ΔΤΕΕ.
5. Απλούστευση της γραφειοκρατίας τουλάχιστον σε θέματα που αφορούν την επαφή του σχολείου σε πραγματικές συνθήκες εργασίες π.χ δεν μπορεί η διδακτική επίσκεψη μιας μονάδας της ΔΤΕΕ ν’ αντιμετωπίζεται με τον ίδιο τρόπο που αντιμετωπίζεται στο Δημοτικό ή στο Γυμνάσιο.
6. Ας ανοίξει μια συζήτηση για την υπέρβαση χρόνιων αγκυλώσεων όπως η συνεργασία με τον ιδιωτικό τομέα, Τι; Πως; Που; Πότε; Γιατί; και σε τι επίπεδο μπορεί να γίνει αυτή η συνεργασία.
7. Επαναπροσδιορισμός των αναλυτικών προγραμμάτων των μαθημάτων Γενικής παιδείας ώστε αυτά να έχουν μεγαλύτερο βαθμό συνάφειας με την εξέλιξη και ανάπτυξη της τεχνολογίας, της καινοτομίας και γενικότερα τη λειτουργία του επαγγελματικού κόσμου.