Πολλές φορές έχει τύχει να έχουμε ένα μαθητή που στην ώρα του μαθήματος μας… γράφει ασταμάτητα… ακόμα και όταν εμείς δεν έχουμε γράψει κάτι στο πίνακα. Σχεδόν πάντα όταν ρωτάμε…τι γράφεις εκεί… Δημητράκη, παίρνουμε απάντηση του τύπου… “τις ασκήσεις κύριε!!!!”. Αν αρκεστούμε στη δήλωση… μάλλον σταματάμε εκεί και συνήθως μετά από τη παρατήρηση δεν γράφει πια τόσα πολλά από τις ασκήσεις. Αν είμαστε λίγο πιο περίεργοι θα δούμε διάφορα… Γράμματα, ιστορίες, ζωγραφικές και άλλα δημιουργικά. Αυτό φυσικά πρέπει να μας δημιουργήσει ένα προβληματισμό όσον αφορά το μάθημα μας και το ενδιαφέρον που έχει… αλλά από την άλλη πριν περάσουμε στους “αφορισμούς” του μαθητή… πρέπει να μας δημιουργήσει και ένα προβληματισμό όσον αφορά τη δημιουργικότητα του μαθητή… (αν είναι κείμενο ή ζωγραφική…τα ραβασάκια δεν εμπίμπουν στη κατηγορία αξιολόγησης…)
Έχοντας λοιπόν μια τέτοια εικόνα αποφασίσαμε σαν σχολείο να δώσουμε μια διέξοδο στη δημιουργική γραφή των μαθητών μας. Ξεκίνησε λοιπόν κάπου στο Νοέμβριο ο διαγωνισμός γραφής διηγήματος με τίτλο Οδύσσεια / Ταξίδι σε μια πόλη που αγάπησα. Δεν ήταν όμως κάτι του στυλ… “άντε γράψτε μια ιστορία να δούμε ποιος γράφει καλύτερα”. Όχι υπήρξε δουλειά… Τη σχολή επισκέφτηκαν συγγραφείς, οι οποίοι μίλησαν στους μαθητές για την συγγραφή, για το πως γράφουμε ένα διήγημα… και μετά τους είπαμε…”άντε γράψτε μια ιστορία να δούμε ποιος γράφει καλύτερα”. Είχε διαφορά…μάλλον ναι. Στο διαγωνισμό συμμετείχαν μαθητές από το Γυμνάσιο και το Λύκειο και ο διαγωνισμός έκλεισε με τον Μάρτιο. Τώρα είμαστε στη φάση της κρίσης των κειμένων… και μετά το Πάσχα έχουμε την κατάταξη…οπότε θα ενημερωθείτε.
Πως όμως τον είδαν το διαγωνισμό οι μαθητές; Έχω ζητήσει κείμενα από τους συμμετέχοντες και έχω ήδη το πρώτο, το οποίο δημοσιεύω ως έχει… Μόλις έρθουν και τα άλλα θα ακολουθήσουν…
Η Αλεξάνδρα λοιπόν μας λέει…
“Διαγωνισμός διηγήματος «Οδυσσέας» / Concours d’ecriture “Ulysse”
Το πρώτο τρίμηνο του 2012 πραγματοποιήθηκε στο σχολείο μας ένας διαγωνισμός διηγήματος με θέμα «Ταξίδι σε μια πόλη που αγάπησα». Αρχικά, τράβηξαν την προσοχή μας οι αφίσες που είχαν αναρτηθεί στους τοίχους. Σύντομα ενημερωθήκαμε από τους φιλόλογους, οι οποίοι μας ενθάρρυναν να δηλώσουμε συμμετοχή και μας πληροφόρησαν για τις προϋποθέσεις και τα βασικά στοιχεία του κειμένου που έπρεπε να γράψουμε (π.χ. έκταση). Αν και το θέμα προϋποθέτει την ύπαρξη κάποιας πόλης στην πλοκή του έργου μας, λειτουργεί παράλληλα ως εφαλτήριο για την αναζήτηση πρωτότυπων χρήσεων της πόλης σε αυτό. Ουσιαστικά, το θέμα ήταν ελεύθερο, απλά έπρεπε με κάποιον τρόπο να σχετίζεται με την διατύπωση του θέματος.
Την πρώτη εβδομάδα μετά τις διακοπές των Χριστουγέννων, οι μαθητές που δήλωσαν συμμετοχή είχαν μια πρώτη συνάντηση στο CDI (κέντρο τεκμηρίωσης και πληροφόρησης – βιβλιοθήκη με διευρυμένη έννοια) με το συγγραφέα Δημήτρη Στεφανάκη. Αν και αμέσως δήλωσα συμμετοχή, δεν είχα τη δυνατότητα να παρευρεθώ εξαιτίας της πρόβας για το θεατρικό στα γαλλικά που ανεβάζαμε εκείνη την περίοδο. Απ’ ότι έμαθα, ο συγγραφέας τους μίλησε για τη μαγεία της λογοτεχνίας και για τα σημαντικά στοιχεία που πρέπει να προσέξουν κατά τη συγγραφή ενός διηγηματος ώστε να είναι επιτυχημένο και ελκυστικό για τους αναγνώστες.
Πολλοί μαθητές δήλωσαν συμμετοχή, αξιοποιώντας την ευκαιρία ως αφορμή για να γράψουν κάτι που ήθελαν ή για να πειραματιστούν με τη γλώσσα ή για να προβληματιστούν ή απλώς για να χάσουν μάθημα. Ακολούθησε και μια δεύτερη συνάντηση με τον κο Στεφανάκη, στην οποία συνειδητά δεν παρευρέθηκα. Ο κος Στεφανάκης, επανέλαβε τα βασικά στοιχεία που είναι σημαντικό να προσέξουν οι μαθητές κατά τη συγγραφή ενός διηγήματος και στη συνέχεια τους ανέθεσε να γράψουν είτε για μια πόλη είτε για έναν χαρακτήρα ένα σύντομο κείμενο κατά τη διάρκεια της συνάντησης, ώστε να το χρησιμοποιήσουν για βάση ή ως πηγή έμπνευσης για το διήγημα.
Οι μέρες περνούσαν και ο χρόνος λιγόστευε. Εγώ είχα αρχίσει να γράφω κάτι αλλά δεν το είχα συνδέσει με κάποια πόλη και ούτε ήξερα πώς να το συνεχίσω. Ο συμμαθητής μου ο Χάρης είχε μια πολύ καλή ιδέα, με την οποία είχε ενθουσιαστεί, ενώ η συμμαθήτριά μου Χριστίνα είχε ξεκινήσει να γράφει αλλά ανησυχούσε ότι η έκταση του έργου της θα ήταν μεγαλύτερη απ’ όσο θα έπρεπε. Ανυπομονούσα να πάμε στη Θεσσαλονίκη και στη Σκωτία ώστε να εμπνευστώ από τις πόλεις. Τελικά αν και μου ήρθαν διάφορες ιδέες, δεν μπορώ να πω ότι το συνέδεσα άμεσα με κάποια από τις δύο.
Όταν μας απέμενε μόνο μια βδομάδα μάθαμε πως η προθεσμία έληγε την Παρασκευή 30/3 στις 17:00. Εκείνη τη βδομάδα γράφαμε και δύο διαγωνίσματα κατεύθυνσης, όμως, οπότε συνειδητοποίησα ότι τα πράγματα ήταν δύσκολα. Δεν ήξερα τι να γράψω και ακόμα κι αν μου ερχόταν κάποια καλή ιδέα, δεν είχα το χρόνο. Ο Χάρης τελείωσε το γράψιμο και μου το έστειλε να το διαβάσω. Εντυπωσιάστηκα και βούρκωσα με την ιστορία του. Παράλληλα, αποφάσισα να τολμήσω να κάνω το δικό μου διήγημα σουρεαλιστικό και να γράψω αυθόρμητα μια ιδέα που μου ήρθε. Όμως, ο χρόνος πίεζε. Ήταν Πέμπτη βράδυ και την Παρασκευή στις 17:00 έπρεπε να το στείλω και είχα γράψει μόνο μία σελίδα από τις οχτώ περίπου που έπρεπε τουλάχιστον και μόνο 600 λέξεις από τις 2500 που έπρεπε τουλάχιστον.
Έκατσα για ώρες μπροστά από την οθόνη του υπολογιστή, σε μια απεγνωσμένη προσπάθεια να βάλω σε μια σειρά τις σκέψεις μου και τις ιδέες μου. Διαρκώς μου έρχονταν καινούριες πτυχές της πλοκής, οπότε αναγκάστηκα να σημειώνω σε ένα φύλλο χαρτί τον καταιγισμό ιδεών ώστε να μην τις ξεχάσω. Μετά από τέσσερις περίπου ώρες το μυαλό μου θόλωσε και συνέχισα να γράφω αυτόματα, συνδέοντας τις ιδέες μου με διάφορα ερεθίσματα που δεχόμουν, με βιώματά μου, με απόψεις που ήθελα να εξυμνήσω ή να στηλιτεύσω, ανάμεικτες με τον τρόπο που έβλεπα την ιστορία μου να εξελίσσεται με τα μάτια της φαντασίας μου. Προσπαθούσα να δημιουργήσω έναν σύνθετο ιστό δεδομένων και ερωτημάτων της ηρωίδας που θα μεταδίδονταν στον αναγνώστη ώστε να κρατήσουν το ενδιαφέρον του και να τον κινητοποιήσουν να διαβάσει τη συνέχεια.
Δυστυχώς δεν πρόλαβα να το τελειώσω την Πέμπτη, οπότε μόλις γύρισα την Παρασκευή έπρεπε να κάνω έναν αγώνα δρόμου για να προλάβω μέσα σε μιάμιση ώρα να γράψω 1500 λέξεις. Τα πράγματα είχαν βγει εκτός ελέγχου διότι δεν ήθελα να ξεχάσω να γράψω κάτι από αυτά που είχα στο μυαλό και το χαρτί μου και διαρκώς μου έρχονταν καινούριες ιδέες. Καθώς ο χρόνος μετρούσε αντίστροφα, η ιστορία μου έφτανε στο τέλος της. Η δράση της ηρωίδας μου μοιραία έπρεπε να τελειώσει στο χαρτί. Ήλπιζα όμως ότι θα καταφέρω να την κάνω να συνεχίζεται στη φαντασία των αναγνωστών του διηγήματός μου.
16:59 έγραψα την τελευταία λέξη, έβαλα την τελευταία τελεία. Ομολογουμένως βγήκε πρωτότυπο, ιδιότυπο θα έλεγα, όχι απαραίτητα με τη θετική χροιά της λέξης. Αμέσως μπήκα στο μέιλ μου και το έστειλα στις διευθύνσεις ηλεκτρονικού ταχυδρομείου που μας είχαν πει. Τα συναισθήματα που ένιωσα ήταν απερίγραπτα. Και όχι μόνο εγώ. Με αφορμή έναν διαγωνισμό διηγήματος, πολλοί μαθητές δημιούργησαν το δικό τους κόσμο, τη δική τους ιστορία, τους δικούς τους ήρωες, έγραψαν μερικές σελίδες του ανθρώπινου πολιτισμού, ο καθένας με το δικό του στίγμα. Πολλοί χρησιμοποίησαν προσωπικά βιώματα σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό, άλλοι βρήκαν την ευκαιρία να εκφράσουν και να υλοιποιήσουν εμμέσως όνειρα και επιθυμίες, άλλοι να μιλήσουν για πράγματα που τους απασχολούν ή να εξωτερικεύσουν τα συναισθήματά τους, οι περισσότεροι, όμως, συνδύασαν όλα τα παραπάνω ώστε να γράψουν ένα πρωτότυπο μοναδικό κείμενο το οποίο αναδεικνύει έναν διαφορετικό τρόπο σκέψης και ταξιδεύει τον αναγνώστη σε ένα παράλληλο σύμπαν, σε μια διαφορετική πόλη, υπαρκτή, φανταστική, ονειρική, ειδυλλιακή, στοιχειωμένη, σε κάθε περίπτωση την πόλη όπου κατοικούν οι ευχές, τα όνειρα, τα αστέρια και το φεγγάρι. “
Νομίζω ότι το παραπάνω κείμενο τα λέει όλα.. Τον αγώνα δρόμου των μαθητών, την δουλειά πλήρους απασχόλησης που έχουν. Την πρόθεση τους να μπορέσουν να ανταποκριθούν στις προκλησεις. Την ανάγκη τους να εκφραστούν αλλά και να δημιουργήσουν. Όταν ολοκληρωθεί η κρίση και κλείσει ο διαγωνισμός θα ζητήσω τα κείμενα των τριών που αναφέρονται εδώ, και είναι μαθητές του τμήματος, και θα τα θέσω υπόψη σας… για τη δική σας κρίση…
Υπομονή λοιπόν, επίκειται συνέχεια.
Μέχρι τότε απολαύστε τις ωραίες μέρες, να περνάτε καλά και… τη καλημέρα μου.
Αξιότιμε, Κύριε, Αλισαβάκη,
είμαι κάποιας προχωρημένης ηλικίας -79- [συντ/χος νομικός, κοινωνιολόγος, οικονομολόγος] και παρακολουθώ κι έχω την έγνοιά μου για τα νέα μας παιδιά και κυρίως την πρόοδο και την χρησιμότητα της Ελληνικής Παιδείας. Έτσι, όλως τυχαίως, και ψάχνοντας να βρω κάποιες οδηγίες – συμβουλές για την όμορφη -λογοτεχνική εννοώ- γραφή ενός ΔΙΗΓΗΜΑΤΟΣ, έπεσα στην ιστοσελίδα σας κι ομολογώ δεν τα πάω και τόσο καλά με δαύτην: ωστόσο διάβασε και εξεπλάγην [πώς αλλιώς θα το έγραφα το ρήμα;] με την χαρακτηριστική, φυσική ικανότητα της κοπέλας [θαρρώ Αλεξάνδρας] να γράφει τόσο λιτά, όμορφα, περιεκτικά με μια ροή αφηγηματικού λόγου που θα ζήλευαν και μεγάλοι λογοτέχνες συγγραφείς. Δεν κατάλαβα, αν είστε Σχολή που διδάσκουν την ορθή γραφή λογοτεχνικών πονημάτων ή κανένα Λύκειο Ξένων Γλωσσών, παραταύτα, αξίζετε όλοι σας τα θερμά μου συγχαρητήρια για το άξιο και πετυχημένο έργο σας. Ξέρετε αγαπώ πολύ την υψηλή Λογοτεχνία και Ποίηση βέβαια, μολαταύτα δυσκολεύομαι να γράφω όσο θα ήθελα, παρά τις πολλές εμπειρικές – βιωματικές κι επιστημονικές μου γνώσεις. Αλλά, πώς να έγραφα αγαπητέ κ. Αλισαβάκη, όταν μόλις στην Εβδόμη τάξη Γυμνασίου Βεροίας [1959] πληροφορήθηκα ότι υπήρχαν και ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΕΣ που δάνειζαν βιβλία!!! Και πώς θα το γνώριζα όταν τελειώνοντας το μεσημέρι τα μαθήματά μας εμείς τα φτωχά αγροτόπαιδα παίρναμε την κατηφόρα από το πάρκο “ΕΛΗΑ” της Βεροίας και με τα πόδια ολοταχώς στα καμπίσια χωράφια των χωριών μας, αφού οι δικοί μας άνθρωποι μάς περίμεναν κι ενασχολούμασταν ως το ηλιοβασίλεμα, πεινασμένα και κατακουρασμένα παιδιά της Κατοχής και του φοβερού Εμφύλιου Πολέμου! Τότε έτρεξε ο φίλος και συμμαθητής μου, αείμνηστος πια Μάκης – Ευθύμης Βαρλάμης, ο κατοπινός μέγιστος Αρχιτέκτων, εικαστικός, ζωγράφος, γλύπτης και παιδαγωγός [ένα ορφανό παιδί, αλλά φαινόμενο υψηλής διανόησης κ.λ.π] και μού έφερε τους τρεις τόμους ” ΑΘΛΙΟΙ” του Β. Ουγκώ. Και μέχρι τα εξήντα δύσκολα κοινωνικά μου χρόνια διάβασα τους άθλιους, “ΣΤΑ ΜΥΣΤΙΚΑ ΤΟΥ ΒΑΛΤΟΥ” της Π. Δέλτα και τα απίστευτης κοινωνικής – πνευματικής ζωής του Ιουστίνου Πόποβιτς. Αυτά ήσαν τα αναγνώσματά μου. Βέβαια μετά την συνταξιοδότησή μου, διάβασα όσα μπόρεσα καλά βιβλία ντόπιας και ξένης λογοτεχνίας. Σας βεβαιώνω μετά τιμής, ότι αν μπορούσα να έγραφα όπως έγραψε σε τόσο σύντομο διάστημα η εκλεκτή Αλεξάνδρα, ίσως με τα απίστευτα δύσκολα, αλλά ευτυχισμένα βιώματά μου [θαρρώ είναι η βάση για τη δημιουργία – γέννηση λογοτεχνικού λόγου] θα μπορούσα να αρθρώσω όμορφο, λιτό και πετυχημένο λογοτεχνικό λόγο, γιατί έχω βοηθηθεί πολύ επειδή ασχολήθηκα επισταμένως με όλες τις Κοινωνικές Επιστήμες [Νομική, Κοινωνιολογία και Οικονομία]. Αλλά, θαρρώ δεν φτάνουν μόνο τα βιώματα, που μπορεί ν’ αποτελούν σοβαρό λόγο δημιουργίας σπουδαίας Ποίησης και συναισθημάτων λεπτών, αλλά απουσιάζει σε μένα κάποια τεχνική, ένας διορθωτής ή επιμελητής του λογοτεχνικού έργου. Έχω ετοιμάσει ένα πόνημα [σίγουρα βασίζεται στα δύσκολα κοινωνικά μου βιώματα], με καλή γραφή κι ενδιαφέρουσα πλοκή, αλλά η επιθυμία μου είναι τώρα στα γεράματά μου ν’αφήσω ένα καλό λογοτεχνικό πόνημα, τουλάχιστον να με θυμούνται τα παιδιά και οι πολλοί φίλοι. Δεν γνωρίζω αν μπορώ να περιμένω κάποιες οδηγίες ή κάποια βοήθεια, όταν αυτή θα χρειαστεί. Με εξαιρετική εκτίμηση Γιώργος Καραγεωργίου ΧΑΝΙΑ [Από “Ερατεινή” Ημαθία ορμώμενος]
Κύριε Καραγεωργίου, με πολύ ενδιαφέρον διάβασα το σχόλιο σας. Το σχολείο μας δεν έχει να κάνει με την διδασκαλία και την γραφή του ορθού λόγου. Είναι ένα ιδιωτικό Γενικό Λύκειο, στο οποίο όμως προπαθούμε να δίνουμε στα παιδιά μας αφορμές για το διαφορετικό και το δημιουργικό. Το κείμενο πρέπει να είναι του 2011 όταν ήμουν υπεύθυνος τμήματας στην Α Λυκείου. Η Αλεξάνδρα πλέον κάνει το μεταπτυχιακό της στους Ηλεκτρολόγους Μηχανικούς του ΕΜΠ.Θα της μεταφέρω το σχόλιο – μια και διατηρώ επικοινωνία με τους μαθητές μου. Είμαι σίγουρος ότι θα το χαρεί. Φοβάμαι ότι από την δική μας την μεριά δεν θα μπορέσουμε να σας βοηθήσουμε στο πόνημμά σας (μια και εγώ είμαι χημικός), είμαι σίγουρος όμως ότι θα μπορέσετε να βρείτε κάποιον που θα μπορέσει να σας βοηθήσει. Σας εύχομαο υγεία και δημιουργικότητα για πολλά πολλά χρόνια ακόμα.