Η επαγγελματική μονογραφία του Οικονομολόγου από τον κ. Γιώργο Τζήρο, Καθηγητή Οικονομικών, στο Pierce College , Μέλος του Κεντρικού Διοικητικού Συμβουλίου της Ένωσης Οικονομολόγων Εκπαιδευτικών Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης και συγγραφέα.
Α. Ορισμός:
Οικονομολόγος θεωρείται γενικά ο απόφοιτος Οικονομικής Σχολής, οικονομικής ή διοικητικής κατεύθυνσης. Ο οικονομολόγος επεξεργάζεται, αναλύει και μελετά οικονομικά φαινόμενα, μεγέθη, τάσεις και δείκτες της οικονομικής δραστηριότητας με τη χρήση μαθηματικών, στατιστικών και οικονομετρικών μεθόδων και τεχνικών. Προτείνει τρόπους για την επίλυση των οικονομικών προβλημάτων (παραγωγή, επιλογή τεχνολογίας, διανομή, οικονομική ανάπτυξη) και τη βελτίωση της απόδοσης και λειτουργίας του οικονομικού συστήματος. Οι οικονομολόγοι παρέχουν συμβουλευτικές υπηρεσίες σε οικονομικά, χρηματοπιστωτικά, αναπτυξιακά, επιχειρηματικά, φορολογικά, λογιστικά, διοικητικά, οργανωτικά κ.ά. θέματα σε επίπεδο επιχείρησης, κλάδου, τομέα και συνολικά της οικονομίας.
Β. Ικανότητες – Δεξιότητες:
Ανάλογα με τις σπουδές, την εξειδίκευση και τους ρόλους που ασκούν στο επάγγελμά τους και στην κοινωνία, οι οικονομολόγοι αποδεικνύεται ότι διαθέτουν συγκεκριμένα χαρακτηριστικά, ικανότητες και δεξιότητες. Κατ’ αρχήν, οι σπουδές στην Οικονομική Επιστήμη προϋποθέτουν ένα καλό επίπεδο μαθηματικών γνώσεων και ικανότητα εφαρμογής των ποσοτικών μεθόδων σε εμπειρικές εφαρμογές. Στην πράξη, ένας καλός οικονομολόγος θα πρέπει να έχει συνεχή και σφαιρική ενημέρωση, ικανότητα επικοινωνίας και ομαδικής εργασίας, οξύτητα αντίληψης, ερμηνευτική ικανότητα, ικανότητα στον γραπτό και τον προφορικό λόγο, κριτική σκέψη, ευρύτητα πνεύματος, ωριμότητα, νηφαλιότητα στη λήψη αποφάσεων. Στις αναλύσεις τους, οι οικονομολόγοι στηρίζονται στη συστημική-διεπιστημονική προσέγγιση των ζητημάτων που μελετούν.
Γ. Συνθήκες Εργασίας:
Ο οικονομολόγος εργάζεται σε συνθήκες γραφείου. Χρησιμοποιεί όλο τον σύγχρονο τεχνολογικό εξοπλισμό ενός γραφείου, στηρίζεται στη χρήση Ηλεκτρονικών Υπολογιστών και πρέπει να είναι ικανός να κάνει οργανωμένες παρουσιάσεις της εργασίας του.
Δ. Ειδικότητες:
Η σύγχρονη Οικονομική Επιστήμη έχει πολλούς κλάδους και εξειδικεύσεις, όπως η Οικονομική Ανάλυση, τα Χρηματοοικονομικά, οι Διεθνείς και Ευρωπαϊκές Οικονομικές Σπουδές, τα Δημόσια Οικονομικά, ο Προγραμματισμός, η Οικονομική Πολιτική, η Οικονομική Ανάπτυξη, το Διεθνές Εμπόριο, η Περιφερειακή Ανάπτυξη, η Νομισματική Πολιτική, τα Ναυτιλιακά, τα Οικονομικά της Εργασίας, της Υγείας, της Εκπαίδευσης, των Μεταφορών κ.ά.
Ε. Τομείς Απασχόλησης:
Κλάδοι και τομείς απασχόλησης των οικονομολόγων είναι ο ευρύτερος δημόσιος τομέας (Υπουργεία, Δημόσιες Επιχειρήσεις και Οργανισμοί, Τοπική Αυτοδιοίκηση), ο χρηματοπιστωτικός τομέας (τράπεζες, ασφαλιστικές εταιρείες, χρηματιστηριακές εταιρείες, εταιρείες leasing κ.λ.π.), διεθνείς οικονομικοί οργανισμοί (Ευρωπαϊκή Ένωση, Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, Παγκόσμια Τράπεζα, Διπλωματικό Σώμα), τομείς, τμήματα και λειτουργίες επιχειρήσεων (οικονομική διεύθυνση, λογιστική, marketing, πωλήσεις, διοίκηση ανθρώπινων πόρων, διοίκηση παραγωγής, δημόσιες σχέσεις, διαφήμιση, προβολή-δημοσιότητα, κοστολόγηση, ελεγκτική, logistics κ.ά.), εταιρείες συμβούλων επιχειρήσεων και επενδύσεων, έρευνα (Κέντρο Προγραμματισμού και Οικονομικών Ερευνών, Ινστιτούτο Βιομηχανικών Ερευνών, Τράπεζα Ελλάδος, τμήματα μελετών τραπεζών), οικονομική δημοσιογραφία, εκπαίδευση (δευτεροβάθμια, τριτοβάθμια, Ινστιτούτα Επαγγελματικής Κατάρτισης, Κέντρα Επαγγελματικής Κατάρτισης, Κολέγια), ναυτιλία, τουρισμός, κ.λ.π., ελεύθερο επάγγελμα (λογιστής, φοροτεχνικός, κοστολόγος, ελεγκτής κ.ά. – στην περίπτωση αυτή απαιτείται άδεια άσκησης επαγγέλματος που εκδίδεται από το Οικονομικό Επιμελητήριο Ελλάδος), εκπόνηση μελετών, ανάλυση οικονομικών δεικτών, ανάπτυξη οικονομικών μοντέλων. Μια άλλη διέξοδος είναι το Οικονομικό της Στρατιωτικής Σχολής Αξιωματικών Σωμάτων στη Θεσσαλονίκη με σκοπό την καριέρα ως αξιωματικός Οικονομικού στο Στρατό. Φυσικά, οι οικονομολόγοι μπορούν να αναπτύξουν αυτόνομη επιχειρηματική δραστηριότητα σε όλους τους κλάδους της οικονομίας.
ΣΤ. Προοπτικές:
Το φάσμα των επαγγελματικών δραστηριοτήτων των οικονομολόγων είναι πολύ ευρύ και οι μελλοντικές προοπτικές απασχόλησης των αποφοίτων των οικονομικών σχολών στον ιδιωτικό και δημόσιο τομέα θεωρούνται εξαιρετικές. Φυσικά, η κατοχή ενός μεταπτυχιακού διπλώματος (Master’s & Ph.D.) κρίνεται σκόπιμη, για όσους θέλουν να ασχοληθούν στο υψηλό επίπεδο με τα Οικονομικά. Δεν είναι επίσης τυχαίο ότι πολλοί καλοί οικονομολόγοι επιλέγουν να μπουν στην πολιτική και να αναλάβουν διακριτούς ρόλους και καθήκοντα, επικεφαλής οικονομικών υπουργείων, χρηματοπιστωτικών και δημόσιων οργανισμών, και οι αποφάσεις τους έχουν μεγάλη σημασία για την εξασφάλιση της ομαλής λειτουργίας του οικονομικού συστήματος. Πολλοί διακεκριμένοι πολιτικοί ηγέτες ήταν ή είναι οικονομολόγοι ή έχουν σπουδάσει και Οικονομικά σαν δεύτερο πτυχίο, και έχουν φτάσει μέχρι το αξίωμα του Πρωθυπουργού. Δεν είναι τυχαίο ότι στο παρελθόν – και σε μικρότερο βαθμό σήμερα – η Οικονομική Επιστήμη ονομαζόταν Πολιτική Οικονομία, επειδή ακριβώς η οικονομία διαπλέκεται με πολιτικές αποφάσεις. Σε γενικές γραμμές, ωστόσο, το απλό πτυχίο μιας Οικονομικής Σχολής θεωρείται μια καλή βάση πάνω στην οποία μπορεί να κτίσει στη συνέχεια ο ενδιαφερόμενος τη μεταπτυχιακή του εξειδίκευση και την μελλοντική του καριέρα. Ο ιδιωτικός τομέας της οικονομίας στην Ελλάδα και το εξωτερικό είναι ανεξάντλητος, προσφέρει και δημιουργεί συνεχώς σπουδαίες ευκαιρίες για σημαντικές καριέρες, με πολύ καλές αμοιβές και άριστες συνθήκες εργασίας.
Η. Μεγάλοι Οικονομολόγοι:
Η Οικονομική Επιστήμη στη νεότερη εποχή έχει αφετηρία τον «Πλούτο των Εθνών» του Adam Smith (1776). Στους κόλπους της έδρασαν μεγάλοι οικονομολόγοι, που έβαλαν τη σφραγίδα τους στην άσκηση οικονομικής πολιτικής και στην διαμόρφωση της πορείας του σύγχρονου κόσμου. Ο κατάλογος των μεγάλων οικονομολόγων είναι αρκετά εκτενής και περιλαμβάνει ονόματα, όπως: David Ricardo (εισήγαγε την εργασιακή θεωρία της αξίας), Alfred Marshall (δημιούργησε την παραδοσιακή ανάλυση προσφοράς και ζήτησης στη μαθηματική της μορφή), Karl Marx (άσκησε κριτική στο καπιταλιστικό σύστημα και οδήγησε στην εμφάνιση διαφόρων μορφών σοσιαλιστικών οικονομιών), John Maynard Keynes (εισήγαγε την κρατική παρέμβαση στην οικονομία και βοήθησε να βγει η παγκόσμια οικονομία από την ύφεση του 1929-1932), Joseph Schumpeter (o πατέρας της «δημιουργικής καταστροφής», όπου νέες οικονομικές δομές δημιουργούνται από τα συντρίμμια των παλαιότερων), Paul Samuelson (ο πιο πολυδιαβασμένος πανεπιστημιακός οικονομολόγος, συνέβαλε στη διαμόρφωση της σύγχρονης μικροοικονομικής και μακροοικονομικής θεωρίας στη μεταπολεμική περίοδο), Milton Friedman (εισήγαγε τον μονεταρισμό), John Galbraith (άσκησε αυστηρή κριτική στο αμερικανικό οικονομικό σύστημα που επικράτησε στον 20ό αιώνα), John Nash (βελτίωσε τη σύγχρονη θεωρία των παιγνίων σχετικά με τη λειτουργία των ολιγοπωλιακών αγορών).
Από το 1969 έχει καθιερωθεί η βράβευση των σπουδαιότερων οικονομολόγων με βραβείο Nobel. Οι βραβευθέντες έχουν συμβάλει στην ανάπτυξη της οικονομικής επιστήμης, τόσο σε θεωρητικό, όσο και σε εφαρμοσμένο επίπεδο. Οι ιδέες και οι απόψεις τους επηρέασαν τη διαμόρφωση της σύγχρονης οικονομικής θεωρίας και σκέψης, και συχνά δοκιμάστηκαν στην πράξη με μεγαλύτερη ή μικρότερη επιτυχία. Πρόκειται για τους πρωτοπόρους της Οικονομικής Επιστήμης, οι οποίοι ανέλαβαν να μελετήσουν την οικονομική συμπεριφορά των ανθρώπων και να διατυπώσουν νόμους, αρχές και προτάσεις που διέπουν την οικονομική ζωή.
Εξαιρετικοί Έλληνες οικονομολόγοι έχουν υπηρετήσει την Οικονομική Επιστήμη στην Ελλάδα και στο εξωτερικό μέσα από διάφορους ρόλους στα Πανεπιστήμια, την Πολιτική, την Έρευνα, τη Δημόσια Διοίκηση κ.λ.π. Παραδείγματα: Ξενοφών Ζολώτας, Άγγελος Αγγελόπουλος, Ανδρέας Παπανδρέου, Αδαμάντιος Πεπελάσης, Δημήτρης Γερμίδης κ.ά.
Ζ. Σημασία:
Η δύναμη των αποφάσεων των οικονομολόγων σε επίπεδο διαχείρισης της οικονομίας συνολικά, τομέων ή κλάδων της οικονομίας ή σε επίπεδο επιχειρήσεων είναι εξαιρετικά μεγάλης σημασίας. Οι αποφάσεις αυτές επηρεάζουν την κατανομή των πόρων, και προσδιορίζουν το επίπεδο της παραγωγής, της απασχόλησης, της διανομής και της ανάπτυξης. Συνολικά, όπως δείχνει η σύγχρονη οικονομική ιστορία, οι οικονομολόγοι έχουν συμβάλει στην οικοδόμηση του σύγχρονου επιπέδου οικονομικής και κοινωνικής ευημερίας σ’ όλο τον κόσμο.
Σε δύσκολες οικονομικές περιόδου ύφεσης ή στασιμοπληθωρισμού, οι κυβερνήσεις και η κοινή γνώμη αναζητούν εναγωνίως τις συμβουλές έγκριτων οικονομολόγων.
Αλλά, ακόμη και σήμερα, όπου τα προβλήματα οικονομικής ανάπτυξης διαπλέκονται με ζητήματα διαχείρισης των κλιματικών αλλαγών, οι οικονομολόγοι έχουν αναλάβει το δύσκολο έργο να σχεδιάσουν τους νέους άξονες της «πράσινης» ανάπτυξης με βάση τα νέα δεδομένα στις νέες συνθήκες. Η έμφαση μεταφέρεται στην ανάπτυξη των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, στη διαχείριση των βιομηχανικών αποβλήτων, στην ανακύκλωση, στην προστασία των δασών και του υδάτινου περιβάλλοντος, στην πράσινη επιχειρηματικότητα.
Θ. Κριτική:
Συχνά οι οικονομολόγοι κατηγορούνται συχνά για τα αποτελέσματα των λανθασμένων οικονομικών πολιτικών που εφαρμόζουν και την αδυναμία τους να κάνουν σωστές προβλέψεις. Η αλήθεια είναι ότι το μίγμα των μέτρων οικονομικής πολιτικής που εφαρμόζουν κατά καιρούς οι κυβερνήσεις επηρεάζεται από πολλούς διαφορετικούς ιστορικούς, ιδεολογικούς, πολιτικούς, και πολιτιστικούς παράγοντες, γι’ αυτό και δεν υπάρχει γενική συναίνεση για την ορθότητα ή μη κάποιων επιλογών. Είναι, έτσι, συνηθισμένο φαινόμενο οι οικονομολόγοι να ταυτίζονται στην ανάλυση των αιτίων μιας συγκεκριμένης οικονομικής κατάστασης (Θετική Οικονομική), αλλά να διαφωνούν στο «δέον γενέσθαι» (Κανονιστική ή Δεοντολογική Οικονομική). Προφανώς, στο υψηλό επίπεδο, η γνώμη ενός σοβαρού οικονομολόγου για θέματα άσκησης οικονομικής πολιτικής και λήψης αποφάσεων πρέπει να είναι ανεξάρτητη από τρέχουσες πολιτικές συγκυρίες και ανεπηρέαστη από κέντρα εξουσίας και ομάδες συμφερόντων.
Από την άλλη, ενώ έχει υπάρξει εξαιρετική πρόοδος στη δημιουργία οικονομετρικών υποδειγμάτων, ποσοτικών μεθόδων και στατιστικών μοντέλων με τα οποία επιχειρείται η διατύπωση προβλέψεων για την εξέλιξη βασικών οικονομικών μεγεθών, εν τούτοις, η οικονομική ζωή χαρακτηρίζεται από μεγάλη αβεβαιότητα, και είναι πολλοί οι εξωγενείς και αστάθμητοι παράγοντες που ανατρέπουν τις όποιες προβλέψεις. Σε μεγάλο βαθμό, υπάρχει μεγάλη δυσκολία να υπάρξει ουσιαστικός έλεγχος στις πράξεις και τις συμπεριφορές των οικονομούντων ατόμων, καθώς εξακολουθούν να κυριαρχούν τα παραδοσιακά «εγωιστικά» κίνητρα που διέπουν την οικονομική συμπεριφορά τους. Εξ άλλου, η οικονομική ζωή χαρακτηρίζεται από έντονες διακυμάνσεις του επιπέδου οικονομικής δραστηριότητας, και συχνά είναι αδύνατη έως πολύ δύσκολη η λήψη μέτρων σταθεροποίησης της οικονομίας. Η οικονομική αστάθεια είναι δομικό χαρακτηριστικό του σύγχρονου συστήματος της μικτής οικονομίας και η ελεύθερη λειτουργία των αγορών δεν μπορεί από μόνη της να εξασφαλίσει τους επιθυμητούς στόχους.
Οι οικονομολόγοι καλούνται να λάβουν υπόψη τις επιδιώξεις, τις ανάγκες και τα συμφέροντα εκατομμυρίων παραγωγών και καταναλωτών, να δημιουργήσουν το κατάλληλο θεσμικό πλαίσιο λειτουργίας των αγορών, να αξιολογήσουν το κατάλληλο μίγμα οικονομικής πολιτικής και να δράσουν βραχυχρόνια για την επίτευξη μακροχρόνιων στόχων μέσα σ’ ένα συνεχώς μεταβαλλόμενο περιβάλλον. Αυτό εξηγεί την συχνή αναποτελεσματικότητα στην επιδίωξη σημαντικών στόχων της οικονομικής πολιτικής.
Η. Συντονισμός:
Oι οικονομολόγοι φαίνεται πως έχουν διδαχθεί από τα λάθη του παρελθόντος και συντονίζουν τις ενέργειές τους σε εθνικό, περιφερειακό και διεθνές επίπεδο για την επίτευξη των στόχων οικονομικής πολιτικής, που πάντα παραμένουν επίκαιροι και ουσιώδεις για την κοινωνική ευημερία. Τέτοιοι στόχοι είναι η καταπολέμηση του πληθωρισμού και της ανεργίας, η αναδιανομή του εισοδήματος υπέρ των οικονομικά ασθενέστερων ατόμων και τάξεων, η σταθερή οικονομική ανάπτυξη με μέριμνα για την προστασία του περιβάλλοντος, η μείωση των ελλειμμάτων στον κρατικό προϋπολογισμό και στο ισοζύγιο εξωτερικών συναλλαγών, η μείωση του δημόσιου χρέους, η προστασία των συμφερόντων των καταναλωτών, η οικοδόμηση του κοινωνικού «κράτους-δικαίου», η εξάλειψη της φτώχειας στις λιγότερο αναπτυγμένες χώρες.
Συμπερασματικά, αυτό που μπορεί να πιστωθεί στους οικονομολόγους είναι η ακατάπαυστη ικανότητά τους να μετεξελίσσουν τη θεωρία τους και να αναπροσαρμόζουν τις προτεινόμενες πολιτικές τους ανάλογα με τα διδάγματα που προκύπτουν από τη διαχείριση των προβλημάτων του παρελθόντος. Η οικονομική ιστορία δεν διδάσκει τους οικονομολόγους το τί πρέπει να κάνουν, αφού τα κοινωνικοοικονομικά δεδομένα συνεχώς αλλάζουν, αλλά τους εξοπλίζει με τη δύναμη να μην επαναλάβουν τα λάθη του παρελθόντος. Η Οικονομική Επιστήμη δεν είναι μια επιστήμη ακριβείας και δεν βασίζεται στα πειράματα, όπως η Φυσική. Οι πολιτικές, φιλοσοφικές και προσωπικές πεποιθήσεις χρωματίζουν τη σκέψη των οικονομολόγων.
Η μέχρι σήμερα πορεία του σύγχρονου κόσμου δείχνει ότι ο ρόλος των οικονομολόγων θα εξακολουθήσει να είναι ιδιαίτερα σημαντικός και στις επόμενες γενιές.
Πηγή: Ένωση Οικονομολόγων Εκπαιδευτικών Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης
