Φωτό: “Καθημερινή”
«Η Ελλάδα χρειάζεται παραγωγικές δομές, δεν αρκούν οι θερμοκοιτίδες υπηρεσιών που χρησιμοποιούν άνθρωποι για να ξεκινήσουν τα επιχειρηματικά τους εγχειρήματα. Σε αυτόν τον τομέα ήθελα να εστιάσω και έψαχνα τρόπους υλοποίησης του οράματός μου», λέει η δρ Φιόρη Ζαφειροπούλου, συνιδρύτρια του κοινωνικού εργοστασίου μόδας SOFFA, συντονίστρια του κινήματος Fashion Revolution στην Ελλάδα και ακαδημαϊκός.
Ξεκίνησε να δραστηριοποιείται στον χώρο της κοινωνικής επιχειρηματικότητας το 2009, παράλληλα με την εκπόνηση της βραβευμένης διδακτορικής διατριβής της στην Αγγλία, εστιάζοντας στις κοινωνικές επιχειρήσεις. Επέστρεψε στην Ελλάδα για να μεταδώσει την κουλτούρα της κοινωνικής επιχειρηματικότητας και συνδημιούργησε τον συνεταιρισμό κοινωνικών επιχειρηματιών, The Nest.
«Προσπαθούσαμε να εκπαιδεύσουμε ανθρώπους στο να γίνουν κοινωνικοί επιχειρηματίες. Αυτό που κατάλαβα στην πορεία ήταν ότι, για να βοηθήσεις ανθρώπους πάνω στον επιχειρηματικό κλάδο, πρέπει να ασχοληθείς με κλάδους. Αρχικά και σε προσωπικό επίπεδο, με ενδιέφερε η αναβίωση της βιομηχανίας αθλητικού παπουτσιού της οικογένειάς μου, Zita Hellas», εξηγεί η δρ Ζαφειροπούλου.
Η ίδρυση του Κοινωνικού Εργοστασίου Μόδας-SOFFA ήταν αποτέλεσμα της συνεργασίας μιας ομάδας νέων σχεδιαστών και επαγγελματιών που επέστρεψαν στην Ελλάδα ύστερα από σπουδές, με όραμα την ανάπτυξη της παραγωγικής δραστηριότητας στη χώρα μας, στην Ευρώπη γενικότερα, καθώς και τον τρόπο που θα «σπάσουν» την αλυσίδα στη βιομηχανία της μόδας. «Το 2013, μετά την κατάρρευση του βιομηχανικού κτιρίου Ράνα Πλάζα στο Μπανγκλαντές, εντάχθηκα σε ένα κίνημα ευαισθητοποίησης ανθρώπων που ασχολούνται με τη μόδα και δραστηριοποιείται σε 95 χώρες σήμερα, το Fashion Revolution. Μέσα από τις δράσεις μας, γνώρισα συνεργάτες από την Ελλάδα και το εξωτερικό και τότε άρχισε η αποκρυστάλλωση του μοντέλου του SOFFA», λέει η δρ Ζαφειροπούλου.
Κύριοι στόχοι του Κοινωνικού Εργοστασίου Μόδας είναι η βοήθεια προς τους ανέργους που δραστηριοποιούνται στον χώρο της μόδας και τους μικρομεσαίους επιχειρηματίες, η βιώσιμη παραγωγή με τη χρήση ανακυκλώσιμων υλικών και η ενσωμάτωση προσφύγων και θυμάτων ανθρώπινης εμπορίας στην εργασία και στον επιχειρηματικό κόσμο της μόδας. «Δύο είναι τα σημαντικά προβλήματα που δημιουργεί η μόδα. Το πρώτο είναι ότι πρόκειται για τον δεύτερο μολυντή του περιβάλλοντος μετά το πετρέλαιο και το δεύτερο ότι είναι ο δεύτερος κλάδος στον οποίο βρίσκονται εγκλωβισμένοι άνθρωποι-θύματα μοντέρνας σκλαβιάς. Εκεί έπρεπε να δράσουμε». Επιπλέον, η ομάδα επιθυμεί τη δημιουργία οικονομιών κλίμακας ώστε να υπάρχει δυνατότητα εύρεσης μηχανημάτων για παραγωγή, υλικών και καναλιών διανομής στο εξωτερικό. Ακόμα, φιλοδοξεί να προβάλει και τις ετικέτες των σχεδιαστών που συμμετέχουν στον συνεταιρισμό.
Το SOFFA λειτουργεί με βάση τρεις πυλώνες: το «SOFFA Hub» που εκπαιδεύει νέους επιχειρηματίες μόδας προκειμένου να καταπολεμήσει την ανεργία, το «SOFFA Factory» στο οποίο παράγονται ρούχα, υποδήματα και αξεσουάρ, προσελκύοντας σχεδιαστές, και τέλος το «SOFFA Textile», η αναζήτηση βιώσιμων και ανακυκλώσιμων υλικών και η παραγωγή προϊόντων από αυτά.
Η ομάδα του SOFFA λειτουργεί με ίδια κεφάλαια των ιδρυτών. «Κινούμαστε με οργανική ανάπτυξη. Τα έσοδα που δημιουργούμε, τα επανεπενδύουμε σε νέες θέσεις εργασίας», τονίζει η δρ Ζαφειροπούλου, ενώ δεν έχει υπάρξει ακόμη κάποια χρηματοδότηση. «Αυτό δυστυχώς σημαίνει ότι μας παίρνει πάρα πολύ καιρό για να αναπτυχθούμε, βασιζόμαστε σε μεγάλο βαθμό σε εθελοντική εργασία και καλούμε τους ίδιους τους καταναλωτές να μας βοηθήσουν να πάμε στο επόμενο βήμα ώστε να ολοκληρώσουμε το μοντέλο μας».
Οι εργαζόμενοι είναι γυναίκες-θύματα μοντέρνας σκλαβιάς, στις οποίες το Κοινωνικό Εργοστάσιο, εκτός από εργασιακή απασχόληση, προσφέρει εκπαίδευση, απόκτηση δεξιοτήτων και ομαλή μετάβαση στην παραγωγική δομή. «Συνεργαζόμαστε με μια οργάνωση που σώζει αυτές τις γυναίκες από τον δρόμο, τις απελευθερώνει από τις άσχημες συνθήκες στις οποίες ζούσαν και τις βοηθάει στην επιβίωση. Τις μελετάμε όλο το διάστημα που βρίσκονται στον χώρο. Εχουμε ακολουθήσει μεθόδους συνεντεύξεων και παρακολούθησης και παρατηρούμε ότι στην αρχή μπορούν να εργαστούν δύο φορές την εβδομάδα για δύο μόνο ώρες», λέει η δρ Ζαφειροπούλου.
Τα θύματα σκλαβιάς αποτελούν τον έναν πληθυσμό που εργάζεται στο Κοινωνικό Εργοστάσιο. Ο άλλος είναι οι πρόσφυγες που βρίσκονται σε κίνδυνο να γίνουν θύματα εμπορίας ανθρώπων. «Η ένταξη των προσφύγων στην εργασία είναι ευκολότερη κι εμείς αναζητάμε ανθρώπους που έχουν γνώση στον χώρο της μόδας. Κατά αυτό τον τρόπο δραστηριοποιούμαστε και στο ζήτημα της μετανάστευσης. Οι επαναπατριζόμενοι πλέον μπορούν να επιβιώσουν και να μη χρειαστεί να ξαναφύγουν, φέρνοντας στη χώρα τους μια τέχνη, μια γνώση».
Το SOFFA βρέθηκε πρόσφατα ανάμεσα στις πέντε νεοφυείς κοινωνικές επιχειρήσεις που διακρίθηκαν για να συμμετάσχουν στον παγκόσμιο διαγωνισμό κοινωνικής επιχειρηματικότητας Chivas-The Venture. Οι ιδρυτές της κάθε επιχείρησης παρουσίασαν στις αρχές του Ιανουαρίου το έργο και την ιδεολογία τους στην ειδική κριτική επιτροπή και διαγωνίστηκαν με στόχο να εκπροσωπήσουν την Ελλάδα στη μεγάλη εκδήλωση στο Λος Αντζελες και να διεκδικήσουν χρηματοδότηση για την επιχείρησή τους.
Η κατάρρευση του κτιρίου Ράνα Πλάζα στις 24 Απριλίου του 2013, τα θύματα και οι χιλιάδες τραυματίες έφεραν στην επιφάνεια μια άλλη, άγνωστη πλευρά της βιομηχανίας της μόδας. Ενας μεγάλος αριθμός ανθρώπων, κυρίως γυναίκες, εργάζονται καθημερινά σε αλυσίδες παραγωγής υπό δύσκολες συνθήκες με αποτέλεσμα να μην προστατεύονται τα βασικά εργατικά δικαιώματα. Ενα χρόνο αργότερα, ιδρύθηκε το παγκόσμιο κίνημα για την επανάσταση της μόδας, Fashion Revolution, με στόχο να πιέσει τις εταιρείες για διαφάνεια στις αλυσίδες παραγωγής.
«Το μεγάλο πρόβλημα που έχει η βιομηχανία της μόδας είναι οι πολύπλοκες αλυσίδες παραγωγής. Αυτό σημαίνει ότι μια ετικέτα δεν γνωρίζει πού έχουν παραχθεί τα προϊόντα της, ποιος έφτιαξε την πρώτη ύλη, πού κόπηκε, ράφτηκε και βάφτηκε το ύφασμα. Τα εργοστάσια παραγωγής είναι πολλά».
Με το ερώτημα «Ποιος έφτιαξε τα ρούχα μου;» προς τους οίκους μόδας, οι καταναλωτές βοηθούν στην ευαισθητοποίηση, την ενημέρωση για τη διαδικασία παραγωγής ρούχων και την προστασία των ανθρώπινων δικαιωμάτων.
Για την ενημέρωση, σημαντικό ρόλο έχει και η σειρά ολοήμερων δραστηριοτήτων που πραγματοποιούνται κάθε χρόνο στις 24 Απριλίου, την ημέρα που κατέρρευσε το εργοστάσιο, και διοργανώνονται από το SOFFA για το Fashion Revolution στην Αλεξανδρούπολη, τη Θεσσαλονίκη και την Αθήνα. Πέρα από τις δράσεις, τα μέλη της ομάδας σχεδίασαν παράλληλα προγράμματα που βρίσκονται σε πρώιμο στάδιο.
Τον Φεβρουάριο ξεκινάει το πρόγραμμα, διάρκειας πέντε μηνών, με τίτλο «Πώς να γίνεις ηθικός επιχειρηματίας μόδας» που θα «τρέξει» στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών και ταυτόχρονα στο Λονδίνο, στο Αμστερνταμ, στη Βαρκελώνη και στην Πολωνία. Οι συμμετέχοντες που θα παρακολουθήσουν, κερδίζοντας πλήρη υποτροφία, πρέπει να καταθέσουν την επιχειρηματική τους ιδέα, με σκοπό να γίνει βιώσιμη ή κοινωνική.
Το δεύτερο πρόγραμμα «Γνωρίζοντας τους Ελληνες παραγωγούς» προσπαθεί να γνωρίσει τους παραγωγούς της χώρας στο ευρύτερο κοινό, και το «Art meets Fashion Revolution» να συνδέσει τη σχέση μας με το ρούχο και την τέχνη.
Με τη δημιουργία των προγραμμάτων, η δρ Ζαφειροπούλου τονίζει τη σπουδαιότητα της επιχειρηματικότητας και της διδασκαλίας της. «Επιχειρηματίας γεννιέσαι, αλλά μπορείς και να γίνεις και οι ικανότητες στις οποίες εκπαιδεύεσαι είναι συγκεκριμένες. Οσον αφορά την κοινωνική διάσταση, προσφορά και κοινωνική οικονομία πιστεύω ότι πρέπει να ενθαρρύνονται ακόμα και οι μαθητές στα σχολεία, μέσω του εθελοντισμού».
Πηγή: “Η Καθημερινή“, άρθρο της Αλεξάνδρας Σκαράκη
