Μετάβαση στην τοπική διάλεκτο,  λεξιλόγιο

Κανενός λαού η γλώσσα δεν ήταν και δεν είναι ακόμα σε πολλά σημεία της  γης κοινή και ενιαία .Όσο μεγαλύτερη έκταση καταλάμβανε ένας λαός, τόσο η   γλώσσα του είχε διαφορές και ποικιλία .Σε νησιά απομονωμένα  ή σε περιοχές αποκλεισμένες από φυσικά εμπόδια, που δυσκόλευαν την επικοινωνία των ανθρώπων ήταν επόμενο να δημιουργείται και να αναπτύσσεται ένα γλωσσικό ιδίωμα που εξυπηρετούσε τις εκφραστικές, συναισθηματικές και πρακτικές ανάγκες των κατοίκων ενός συγκεκριμένου και περιορισμένου χώρου.

Το γλωσσικό ιδίωμα των Καραγκούνηδων ανήκει στα βόρεια ιδιώματα, αυστηρού τύπου, που τα διακρίνουν ιδιαίτερα χαρακτηριστικά και τα διαφοροποιούν λίγο ή πολύ από τα νότια ιδιώματα. Οι διαφορές μεταξύ των ποικίλων ιδιωμάτων  και όλων αυτών  προς την κοινή νεοελληνική, αφορούν στη φωνητική, στο τυπικό, στη σύνταξη, στη μορφολογία, στον τρόπο εκφοράς του λόγου και στο λεξιλόγιο. Το φαινόμενο βέβαια δεν είναι αποκλειστικά ελληνικό, αλλά παρατηρείται σχεδόν σε όλες τις γλώσσες του κόσμου και στις πιο προηγμένες χώρες.

Τα ιδιαίτερα γνωρίσματα του καραγκούνικου ιδιώματος

1. Έκπτωση-αποβολή. Η περικοπή, η σμίκρυνση  των πολυσύλλαβων έως και δισύλλαβων λέξεων, στην αρχή, στη μέση ή στο τέλος, στις καταλήξεις. Γενικά εκπίπτουν άτονα φωνήεντα ή δίψηφα φωνήεντα. Π.χ. γουρούνι –γ’ρούν’, σκυλί-σκ’λι βουβάλι-βάλ’ .
2. Κώφωση-στένωση. Η τροπή δηλαδή του άτονου «ο» σε «ου»: δρόμος-δρόμους, άρρωστος-άρρουστους. Και του άτονου «ε» σε «ι»: έπρεπε-ιέπριπι, ήθελε-ήθιλι.

3.  Αποβολή συμφώνων. Πανα ϊα, κατα ή.

4 . Προσθήκη φωνηέντων ή συμφώνων στην αρχή λέξεων: χελώνα-αχιλώνα

γρήγορα- αγλήγορα.

1. Άρθρο ονομαστικής αρσενικού σε θηλυκό «η». Η Νίκους, η  Μήτσιους. Η πολύ περιορισμένη χρήση της γενικής ενικού και πληθυντικού και η  αντικατάστασή της με περιφράσεις: Το νερό του ποταμού-του νιρό απ’ του πουτάμ, στη μέση του αλωνιού-στη μέσ’ απ’ τ’ αλών.
2. Χαρακτηριστικό των παλιών Καραγκούνηδων ήταν και είναι ακόμη σε πολλά χωριά η βαριά προφορά του λόγου.

Οι  Καραγκούνηδες αν και  έζησαν σε απελπιστικές συνθήκες από το 1420 έως το1881 (Τουρκοκρατία) και από το 1881 έως το 1923 (τσιφλικοκρατία), επέζησαν και μας άφησαν πλούσια ήθη και έθιμα και δημιούργησαν ένα πλούσιο λαϊκό πολιτισμό.

Εμείς οι μαθητές  της Ε’ Τάξης του 6/θ Δημοτικού Σχολείου Ταξιαρχών αποφασίσαμε να καταγράψουμε το λεξιλόγιο που χρησιμοποιούσαν  και συνεχίζουν να χρησιμοποιούν οι Καραγκούνηδες της Θεσσαλίας.

Μετάβαση στην τοπική διάλεκτος, λεξιλόγιο