Δες την ηλεκτρονικά

Πληθαίνουν οι τεχνολογικές πατέντες για την παρακολούθηση μέσω των ηλεκτρονικών υπολογιστών. Στο όνομα της υγείας και της ασφάλειας των υπαλλήλων εισέρχονται στο χώρο εργασίας.

Της Αρετής Νταραδήμου

Ο αινιγματικός δικτάτορας της Ωκεανίας (ενός δυστοπικού Λονδίνου δηλαδή), γνωστός και ως «Μεγάλος Αδερφός», είναι ένας από τους χαρακτήρες της νουβέλας «1984» του Τζορτζ Όργουελ. Από το 1949, που υπήρξε η χρονιά της έκδοσής του, έχουν γίνει άπειρες συγκρίσεις ανάμεσα σε αυτόν και σε διάφορους «κακούς» της ?δυτικής κυρίως ? σύγχρονης ιστορίας. Ο Χίτλερ, για ευνόητους λόγους, υπήρξε ο πρώτος, αλλά και ο Στάλιν για παράδειγμα δεν έμεινε παραπονεμένος. Στη σύγχρονη εποχή όμως το ρόλο αυτό θα πάρει, αν ευοδωθούν τελικά τα σχέδια της ?Silicon Valley, ένα λογισμικό. Το σενάριο είναι πραγματικά εφιαλτικό. Μπορεί να ακούγεται ελαφρώς κλισέ, αλλά η πραγματικότητα συχνά τείνει να ξεπερνά τη φαντασία ενός μέσου ανθρώπου.

Το λογισμικό που κατασκευάζει η Microsoft, για παράδειγμα, ονομάζεται «Monitoring System 500», θα επιτηρεί τον εργαζόμενο επί μονίμου βάσεως και θα καταγράφει την παραγωγικότητά του. Σύμφωνα με άρθρο των βρετανικών «Times», το αγαπητό σε όλους δημιούργημα του Μπιλ Γκέιτς έχει ήδη καταθέσει πατέντα ευρεσιτεχνίας για το συγκεκριμένο λογισμικό. Οι «Times» που διατείνονται ότι έχουν κατορθώσει να ?ρίξουν μια ματιά στις δεκαεπτά σελίδες και στα δέκα διαγράμματα της αίτησης, υποστηρίζουν στο δημοσίευμά τους ότι το λογισμικό αυτό θα μπορεί να χρησιμοποιείται όχι μόνο σε σταθερούς και φορητούς ηλεκτρονικούς υπολογιστές αλλά και σε κινητά τηλέφωνα και palmtops. Αυτό φυσικά σημαίνει ότι ο εργαζόμενος δεν θα παρακολουθείται μόνο στον εργασιακό του χώρο αλλά και εκτός αυτού, ενώ στην πιο εξελιγμένη του μορφή το λογισμικό θα μπορεί να παρατηρεί μέχρι και τα γούστα του αντικειμένου παρακολούθησης.

Το σύστημα αυτό δεν είναι φυσικά το μοναδικό «κατασκοπευτικό» κομμάτι της σύγχρονης εποχής, καθώς η ψηφιακή εποχή δείχνει να καταργεί σταδιακά κάθε «άσυλο» και κάθε δικαίωμα περί απορρήτου των προσωπικών δεδομένων. Άλλωστε η παγκόσμια κοινότητα δεν έχει ακόμη ξεχάσει την περίπτωση κατά την οποία το Google παρέδωσε τα προσωπικά στοιχεία ενός χρήστη του στις κινεζικές αρχές, με αποτέλεσμα τη σύλληψη του εν λόγω blogger. Αναλόγως όλοι γνωρίζουμε ότι οι διαδικτυακές περιηγήσεις μας λίγο ή πολύ παρακολουθούνται και ουσιαστικά δεν είμαστε ποτέ μόνοι. Πέρα από αυτό όμως, ακόμη και ένας όχι και τόσο εξοικειωμένος με τα τεχνολογικά δρώμενα χρήστης (ένας γονέας, ας πούμε) μπορεί με την «εμφύτευση» κατάλληλου λογισμικού να παρακολουθήσει έναν ηλεκτρονικό υπολογιστή (του τέκνου, για παράδειγμα). Ένα απλό install αρκεί άλλωστε. Εκατοντάδες τέτοια προγράμματα κυκλοφορούν ήδη τόσο για προσωπική όσο και για εταιρική χρήση (μερικά μάλιστα προσφέρονται και δωρεάν μέσω Internet).

Ένα ακόμη τρανταχτό παράδειγμα παρακολούθησης αποτελεί η εμφύτευση RFID (Radio Frequency Identification, δηλαδή η ταυτοποίηση μέσω ραδιοσυχνοτήτων). Αυτό το σύστημα αναγνώρισης μπορεί να χρησιμοποιηθεί και σε ανθρώπους, όπως απέδειξε η εταιρία CityWatcher.com, που εμφύτευσε σε δύο εθελοντές εργαζομένους της υποδερμικά τσιπ αναγνώρισης, τα οποία λειτουργούν ως μαγνητικές κάρτες για την είσοδο σε χώρους υψηλής ασφάλειας. Αν λοιπόν αναλογιστούμε τους τρόπους με τους οποίους μπορεί να γίνουμε αντικείμενο παρακολούθησης (υποκλοπές κινητών, δορυφορικές καλύψεις και φυσικά διαδικτυακές παρακολουθήσεις) αντιλαμβανόμαστε πλήρως ότι ζούμε σε μια εποχή όπου η προσωπική ζωή ενός ανθρώπου μπορεί ανά πάσα στιγμή να γίνει δημόσιο θέαμα. Οι δικαιολογίες δεν λείπουν. Στην περίπτωση της Microsoft είναι η υγεία του εργαζομένου, στην περίπτωση της CityWatcher.com και του άτυχου blogger η ασφάλεια. Περισσότερο ή λιγότερο πιστευτές δικαιολογίες πάντα θα υπάρχουν. Άλλωστε δεν ξεχνάμε ότι όπως και στο οργουελικό κείμενο ο «Μεγάλος Αδερφός» μας παρακολουθεί συνεχώς. Για το καλό μας, φυσικά?

Επιλέξτε “Ενημερωτικό Δελτίο” στην αριστερή στήλη.

Ενημερωτικό Δελτίο ΚΕΠΛΗΝΕΤ Ηλείας 04/2008

Τι σχέση μπορεί να έχει το Internet με την οικολογική ισορροπία του πλανήτη; Είναι δυνατόν η ανάπτυξη της ευρυζωνικότητας να επηρεάσει τη χρήση των φυσικών πόρων; Και αν ναι, προς ποια κατεύθυνση και σε πόση έκταση;

Ως πριν από λίγα χρόνια τέτοια ερωτήματα μόνο «θεωρητικά» θα μπορούσαν να τεθούν και μόνο «γενικά» θα μπορούσαν να απαντηθούν. Ο παρατηρητής με σκωπτική διάθεση θα μπορούσε μάλιστα να προσθέσει ότι η επέκταση της χρήσης του Διαδικτύου και των ηλεκτρονικών υπολογιστών γέμισε τα σπίτια και τα γραφεία μας με δεκάδες ενεργειοβόρες συσκευές συνεχούς και αδιάκοπης λειτουργίας. Ταυτόχρονα η μαζικοποίηση της «ηλεκτρονικής τυπογραφίας» πολλαπλασίασε την κατανάλωση χαρτιού, μετατρέποντας τους σύγχρονους εκτυπωτές σε αδηφάγους καταστροφείς των δασών του πλανήτη. Η εικόνα του πλήρως αυτοματοποιημένου ηλεκτρονικού γραφείου του 2000, όπου το χαρτί είχε αντικατασταθεί από τα ψηφιακά αρχεία, αποδείχτηκε η πρώτη μεγάλη αυταπάτη της ψηφιακής εποχής?

Να όμως που σήμερα τα πράγματα αρχίζουν να φαντάζουν διαφορετικά και να αυξάνουν τα δεδομένα και τα επιχειρήματα για μια θετική και άμεσα μετρήσιμη επίδραση του Διαδικτύου στα θέματα του περιβάλλοντος : Σε πολλές περιοχές του κόσμου όπου έχουν επεκταθεί οι υποδομές του γρήγορου Internet διαπιστώνεται ότι η διασύνδεση των οικιακών και άλλων ενεργειοβόρων συσκευών μέσω του Διαδικτύου μπορεί να οδηγήσει σε σημαντικότατη εξοικονόμηση ενεργειακών πόρων. Ο τρόπος είναι απλός : ειδικά προγράμματα αναλαμβάνουν τον ορθολογικό έλεγχό τους, ώστε να μη λειτουργούν όταν δεν είναι αναγκαίο. Έτσι δεν θα ανησυχούμε μήπως ξεχάσαμε αναμμένο τον θερμοσίφωνα ή τον κλιματισμό, αλλά και θα ξέρουμε ότι το ψυγείο και τα θερμαντικά σώματα λειτουργούν με τον βέλτιστο και οικονομικότερο τρόπο. Σε ακραίες μάλιστα καταστάσεις, όπως ο κίνδυνος ενεργειακού μπλακ-άουτ ή λειψυδρίας, θα μπορούσε αντί να διακόπτεται η παροχή σε ολόκληρες γεωγραφικές περιοχές να προορίζεται σε ειδικές κατηγορίες συσκευών.

Σύμφωνα με τους εμπειρογνώμονες που εκτίμησαν τις δυνατότητες εξοικονόμησης ενέργειας σε πόλεις της Ευρώπης και των ΗΠΑ, η αναμενόμενη μείωση της κατανάλωσης ηλεκτρικού και άλλων πόρων μπορεί να δικαιολογήσει πλήρως το κόστος σύνδεσης στο Διαδίκτυο μέσω οπτικών ινών όλων των σπιτιών μιας πόλης.

Και το πιο σημαντικό : η ορθολογική διαχείριση των ενεργειακών δικτύων μπορεί να διπλασιάσει ή και να τριπλασιάσει την ικανότητά τους να ανταποκρίνονται σε καταστάσεις αιχμής. Δυνατότητα που για να αποκτηθεί απαιτούνται τεράστιες επενδύσεις οι οποίες συνήθως είναι εξαιρετικά δύσκολο να πραγματοποιηθούν.

Του Ι. Γιανναράκη

Όσοι παρακολουθούν την καθημερινή ειδησεογραφία και ειδικότερα το αστυνομικό δελτίο θα έχουν παρατηρήσει ότι τον τελευταίο καιρό στη χώρα μας έχει διαπιστωθεί έξαρση κλοπών και διαρρήξεων. Αυτό όμως που δεν έχουν αντιληφθεί οι πολλοί, παρά μόνο όσοι χρησιμοποιούν συστηματικά το Διαδίκτυο και τις υπηρεσίες του, πραγματοποιώντας ηλεκτρονικές συναλλαγές είναι η έξαρση του ηλεκτρονικού εγκλήματος. Το γεγονός αυτό αποδεικνύεται με την πυκνότητα της εμφάνισης ηλεκτρονικών μηνυμάτων (e-mail) τύπου phishing καθώς και άλλων περιπτώσεων απόπειρας «ηλεκτρονικής απάτης».

Πώς να προστατευτείτε από το ηλεκτρονικό έγκλημα

Όπως είναι γνωστό το phishing ή «αλίευση» στοιχείων, στα ελληνικά, είναι μία από τις σχετικά νέες μορφές ηλεκτρονικής απάτης και εγκλήματος. Η απάτη αυτή γίνεται μέσω ηλεκτρονικής αλληλογραφίας ή μέσω τηλεφώνου σε κάποιες περιπτώσεις. Στόχος είναι η υποκλοπή προσωπικών στοιχείων (αριθμοί τραπεζικών λογαριασμών, πληροφορίες πιστωτικών καρτών, κωδικοί πρόσβασης) που εξασφαλίζουν πρόσβαση σε λογαριασμούς ή πιστωτικές κάρτες αλλά και σε λογαριασμούς που διαθέτουν οι χρήστες του Διαδικτύου σε εταιρίες online αγορών και online συναλλαγών, όπως για παράδειγμα το Pay Pal, το Amazon, το e-bay κ.ο.κ.

Αναφορικά με την αντιμετώπισή της οι τράπεζες και οι οργανισμοί πιστωτικών καρτών αλλά και άλλοι φορείς ειδοποιούν σε τακτά χρονικά διαστήματα τους χρήστες να μη δημοσιοποιούν με τον έναν ή τον άλλον τρόπο στοιχεία που σχετίζονται με το PIN τους (κωδικός πρόσβασης σε ΑΤΜ ή τραπεζικό λογαριασμό μέσω Διαδικτύου), με τον αριθμό πιστωτικής κάρτας, και με άλλους online λογαριασμούς κ.ο.κ, όποια και αν είναι η «απειλή» του φερόμενου εκπροσώπου της τράπεζας ή οργανισμού (ακύρωση κάρτα, επανέκδοση, κλείσιμο λογαριασμού κτλ).

Σύμφωνα με πρόσφατα στοιχεία αυτή την εποχή καταγράφονται ανά τον κόσμο πάνω από 7 εκατομμύρια απόπειρες phishing την ημέρα. Παράλληλα θα πρέπει να σημειωθεί ότι στη χώρα μας και συγκεκριμένα στη Δίωξη Ηλεκτρονικού Εγκλήματος γίνονται κάθε χρόνο πάνω από 400.000 καταγγελίες για απατηλά μηνύματα e-mail.

Σύμφωνα με μελέτες που έχουν κατά καιρούς καταρτισθεί τη βάση για τις περισσότερες επιθέσεις phishing στον κόσμο αποτελούν οι ΗΠΑ, φιλοξενώντας σχεδόν τους μισούς phisihing servers (46%) από το σύνολο των servers που υπάρχουν στον κόσμο και περίπου τα ? από το σύνολο των παραποιημένων μαρκών (72%).

Ακόμη οι τράπεζες, οι εταιρίες πιστωτικών καρτών και άλλοι αξιόπιστοι οργανισμοί που σχετίζονται με online οικονομικές συναλλαγές συνεισφέρουν ? άθελά τους, φυσικά, περίπου 84% σε πλαστές μάρκες, αφού οι στοχευμένες επιθέσεις των phishers σε αυτόν τον τομέα είναι πολύ πιθανόν να δημιουργήσουν χρηματικά κέρδη.

Οι phishers εξελίσσονται και δημιουργούν νέες τεχνολογίες όπως Vishing και SMishing. To Vishing αποτελεί παραλλαγή του phishing, όπου πιθανά θύματα παραπέμπονται στο να μην επιλέγουν ένα link, αλλά να καλούν σε ένα τηλέφωνο δωρεάν το οποίο τους συνδέει αυτόματα με λίστα εγκληματιών που τους ζητούν να αποκαλύψουν προσωπικές πληροφορίες. Το SMishing είναι ένα μήνυμα phishing που στέλνεται μέσω SMS.

Απλοί τρόποι προστασίας

Ο γενικός κανόνας είναι ότι ποτέ, καμία τράπεζα, κανένας οργανισμός και καμία υπηρεσία online αγορών δεν ζητούν ενέργειες από τους πελάτες τους και μάλιστα μέσω e-mail. Έτσι όσο απειλητικό και αν φαίνεται το μήνυμα (κλείσιμο λογαριασμού, ακύρωση κάρτας, ακύρωση συναλλαγών κτλ.) το αγνοούμε και το διαγράφουμε. Για περαιτέρω επιβεβαίωση καλούμε τηλεφωνικά την τράπεζα, τη διεύθυνση πιστωτικών καρτών, ή όποια άλλη online υπηρεσία χρησιμοποιούμε, μέσω του αριθμού που μας έχει παρασχεθεί. Για τους Έλληνες χρήστες τα πράγματα είναι λιγότερο απλά στον εντοπισμό του phishing, καθώς, πολλές φορές, τα συγκεκριμένα απατηλά μηνύματα έχουν ορθογραφικά και συντακτικά λάθη ? πολλές φορές είναι και ασυνάρτητα λόγω της αυτόματος μετάφρασης.

· Καταρχήν ποτέ δεν πρέπει να συνδεθεί κάποιος με το Διαδίκτυο χωρίς να έχει εξασφαλίσει ότι ο υπολογιστής του είναι προστατευμένος με firewall και ενημερωμένο λογισμικό κατά ιών, spyware κ.ο.κ. Ένας μη προστατευμένος υπολογιστής, σύμφωνα με τις μετρήσεις εταιριών παραγωγής λογισμικού για την ασφάλεια των υπολογιστών, μπορεί να «μολυνθεί» από ιό ή κακόβουλο λογισμικό κατά μέσο όρο στα πρώτα δώδεκα λεπτά σύνδεσής του στο Διαδίκτυο.

· Για πρόσθετη ασφάλεια οι χρήστες μπορούν να εγκαθιστούν βοηθητικό λογισμικό το οποίο να ελέγχει αν στον υπολογιστή υπάρχουν αρχεία που «παρακολουθούν» τη χρήση του υπολογιστή.

· Ποτέ δεν πρέπει κάποιος να «κατεβάζει» λογισμικό από άγνωστες ιστοσελίδες, ή ιστοσελίδες αμφιλεγόμενου περιεχομένου. Παρομοίως δεν πρέπει να ανοίγει τα συνημμένα των e-mails από άγνωστο αποστολέα.

· Σε περίπτωση κάποιας διαδικτυακής τραπεζικής ή άλλης οικονομικής συναλλαγής ο χρήστης πρέπει να ελέγχει στο κάτω μέρος του προγράμματος περιήγησης (browser) αν είναι σωστή η ηλεκτρονική διεύθυνση της ιστοσελίδας. Πολλές φορές ένα trojan είναι δυνατόν να ανακατευθύνει τη σύνδεση σε ιστοσελίδα-«μαϊμού».

· Αν κάποιος αντιληφθεί ότι ο υπολογιστής του δεν λειτουργεί σωστά ή καθυστερεί χαρακτηριστικά, τότε θα πρέπει να τεθεί σε εξονυχιστικό έλεγχο με το λογισμικό κατά των ιών που διαθέτει.

· Όσοι κάνουν αγορές με πιστωτική κάρτα, θα πρέπει να προσέχουν ώστε η συναλλαγή τους να πραγματοποιείται σε site προστατευμένο από «χάκερ». Δηλαδή με απλά λόγια να μην περιέλθουν τα απόρρητα στοιχεία της πιστωτικής κάρτας του σε ξένα χέρια. Συνήθως όταν το site είναι προστατευμένο εμφανίζεται στον browser σχετικό εικονίδιο, σε κάποια γωνία της οθόνης του, με κλειδωμένο λουκέτο. Αυτή είναι και η ελάχιστη προφύλαξη των χρηστών. Επίσης, το λογισμικό πολλές φορές ειδοποιεί τον χρήστη αν βρίσκεται σε περιβάλλον ασφαλούς ή όχι server. Απλώς θα πρέπει να έχει ενεργοποιήσει την κατάλληλη επιλογή.

Οι κίνδυνοι στους υπολογιστές και στο Internet

Ιοί

Μεταδίδονται μέσω Internet και πειρατικού λογισμικού. Καταστρέφουν δεδομένα και εφαρμογές.

Spyware, Trojans

Κρυφά προγράμματα που παρακολουθούν τις συνήθειες και τα προσωπικά δεδομένα του χρήστη για περαιτέρω παράνομη αξιοποίησή τους.

Adware

Κρυφά προγράμματα που αφού παρακολουθήσουν τις συνήθειες του χρήστη «κατεβάζουν» αντίστοιχα διαφημιστικά pop-up μηνύματα.

Crimeware

Λογισμικό με μορφή trojan ή άλλες μορφές που διεισδύει στο σύστημα του χρήστη με σκοπό να υποκλέψει στοιχεία, αριθμούς πιστωτικών καρτών και κωδικούς, με σκοπό την οικονομική απάτη.

Dialers

Προγράμματα που εισβάλλουν στον υπολογιστή και εκτρέπουν τη γραμμή dial-up σε κάποιον αριθμό υψηλής χρέωσης, με αποτέλεσμα «φουσκωμένους» τηλεφωνικούς λογαριασμούς.

Spam e-mails

Μηνύματα ενοχλητικής αλληλογραφίας. Μπορεί να περιέχουν ιούς ή άλλο «κακό» λογισμικό. Ακόμη μπορεί να προέρχονται από απατεώνες.

Phishing

Προσπάθεια για αλίευση προσωπικών δεδομένων, αριθμών τραπεζικών λογαριασμών, πιστωτικών καρτών, κωδικών κτλ. Συνήθως ένα μήνυμα phishing φαίνεται σαν ειδοποίηση από τράπεζα ή πιστωτικό οργανισμό, με στόχο την εξαπάτηση του παραλήπτη.

Του Γερ. Ζώτου