Δες την ηλεκτρονικά

Ακολουθεί τμήμα από εργασία μου στα πλαίσια του μεταπτυχιακού μαθήματος “Αλληλεπίδραση ανθρώπου-υπολογιστή”.

Εισαγωγή στην εργονομία

Η διάδοση των ηλεκτρονικών υπολογιστών (Η/Υ) τα τελευταία χρόνια είναι τόσο μεγάλη ώστε δεν απέχει πολύ η ημέρα όπου σχεδόν το σύνολο των εργαζομένων θα εκτελεί σημαντικό μέρος της εργασίας μέσω κάποιου συστήματος Πληροφορικής. Οι Ηλεκτρονικοί Υπολογιστές (Η/Υ) πλέον συναντώνται στα περισσότερα σπίτια, όπου χρησιμοποιούνται είτε για εργασία είτε για διασκέδαση, ενημέρωση, κ.λ.π.

Η εξέλιξη των δυνατοτήτων των Η/Υ και των μέσων διαλόγου με αυτούς (οθόνες, πληκτρολόγια, κ.λ.π.) είναι σημαντική. Παρόλα αυτά, είμαστε ακόμη μακριά από το σημείο όπου η συστηματική χρήση των υπολογιστών θα εξασφαλίζει την επιδιωκόμενη απόδοση της εργασίας, χωρίς να συνοδεύεται από βλαπτικές επιδράσεις στη σωματική και ψυχική υγεία των εργαζομένων. Πόνοι στη μέση, τον αυχένα και τα χέρια, τσούξιμο στα μάτια, κεφαλαλγίες, αλλά και συχνά επαναλαμβανόμενα λάθη ή αίσθημα φόβου και αγωνίας για τις επιπτώσεις ενεργειών με άγνωστα αποτελέσματα, αποτελούν συχνά συμπτώματα που βασανίζουν τους εργαζομένους σε θέσεις εργασίας με Η/Υ. Επίσης, αρχίζουν να συναντώνται όλο και περισσότερο οι ασθένειες των εργαζομένων με υπολογιστές όπως είναι οι τενοντίτιδες στα άνω άκρα ή το σύνδρομο του καρπιαίου σωλήνα.

Η εμφάνιση βλαπτικών επιπτώσεων στους εργαζομένους, δεν εξαρτάται μόνο από τον σχεδιασμό του πληροφορικού συστήματος και των μέσων διαλόγου με αυτό. Ο σχεδιασμός της θέσης εργασίας (κάθισμα, γραφείο εργασίας, κ.λ.π.) το περιβάλλον της εργασίας (φωτισμός, θόρυβος, θερμοκρασία, κ.λ.π.), η σχετική θέση του Η/Υ ως προς τον εργαζόμενο και τα υπόλοιπα στοιχεία του περιβάλλοντος εργασίας, αλλά και η οργάνωση της εργασίας, μπορούν να αποτελούν τη γενεσιουργό αιτία των βλαπτικών επιπτώσεων.

Όλα τα παραπάνω καταδεικνύουν ότι, η επιλογή ενός πληροφορικού συστήματος και του εξοπλισμού που θα διαμορφώσει τη θέση εργασίας, καθώς και η εγκατάστασή τους μέσα στο χώρο, είναι πολύ σημαντική για την εξασφάλιση της υγείας και της άνεσης των εργαζομένων, αλλά και για την καλή απόδοση της εργασίας τους. Επιπλέον, επειδή τόσο οι συνθήκες στο περιβάλλον εργασίας όσο και αυτά καθαυτά τα πληροφορικά συστήματα, με τη χρήση τους, μεταβάλλονται, προκύπτει η ανάγκη συνεχούς συστηματικής αξιολόγησής τους, όσον αφορά στην προσαρμογή τους στους χρήστες τους και την εργασία που αυτοί εκτελούν.

Η Εργονομία έχει μελετήσει την εργασία με Η/Υ και έχει αναπτύξει τις ειδικές εκείνες γνώσεις που απαιτούνται για το σχεδιασμό και την προσαρμογή των πληροφορικών συστημάτων και των θέσεων εργασίας, στα χαρακτηριστικά των εργαζομένων και της εργασίας που εκτελείται κάθε φορά. Επίσης, η Ευρωπαϊκή Ένωση και η χώρα μας, έχουν θεσπίσει ένα νομοθετικό πλαίσιο που καθορίζει τις υποχρεώσεις των εργοδοτών και των εργαζομένων καθώς και προδιαγραφές που θα πρέπει να ισχύουν κατά την εργασία με Η/Υ.

Τα παραπάνω δημιουργούν την ανάγκη διάχυσης της γνώσης γύρω από τις επιπτώσεις που μπορεί να έχει η εργασία με Η/Υ, καθώς και των τρόπων πρόληψης αυτών των αρνητικών επιπτώσεων.

Ορισμοί εργονομίας

1^ος Ορισμός: Η λέξη εργονομία προέρχεται από τις ελληνικές λέξεις “έργο”, που σημαίνει δουλειά και “νόμος” που αντιστοιχεί στην λέξη κανόνες. Η εργονομία, μια σχετικά νέα επιστήμη, εξετάζει την εφαρμογή των φυσιολογικών, των ψυχολογικών, και των αρχών εφαρμοσμένης μηχανικής στις αλληλεπιδράσεις ανθρώπων και μηχανών. Η εργονομία προσπαθεί να καθορίσει τις συνθήκες εργασίας που ενισχύουν την υγεία, την ασφάλεια, την άνεση και την παραγωγικότητα. Αυτό μπορεί να γίνει με την αναγνώριση τριών πραγμάτων: των φυσιολογικών, των ανατομικών και των ψυχολογικών ικανοτήτων, καθώς και των εργαλείων που χρησιμοποιούν αλλά και των περιβαλλόντων μέσα στα οποία λειτουργούν.

2^ος Ορισμός: “Εργονομία ονομάζεται η επιστήμη που μελετά τη μεθοδική οργάνωση της εργασίας από άποψη μηχανημάτων, εξοπλισμού και γενικά περιβάλλοντος εργασίας”.

Πηγή: Πληροφορική Γυμνασίου (Βιβλίο Μαθητή, σελ. 108)
Δαμιανάκης, Τζαβάρας, Μαβόγλου, Νταντουρής

3^ος Ορισμός: “Η εργονομία αποτελεί επιστήμη που ασχολείται με τη μελέτη της αλληλεπίδρασης μεταξύ των εργαζόμενων ανθρώπων και των υπολοίπων στοιχείων ενός συστήματος εργασίας, η οποία εφαρμόζει θεωρητικές αρχές, δεδομένα και μεθόδους για το σχεδιασμό της εργασίας με στόχο την προαγωγή της υγείας των εργαζομένων και τη βελτιστοποίηση της συνολικής απόδοσης του συστήματος”.

Πηγή : Διεθνής Ένωση Εργονόμων, 2000 (ΙΕΑ)

4^ος Ορισμός: “Η εργονομία είναι η επιστήμη του σχεδιασμού της εργασίας, του εξοπλισμού και του εργασιακού χώρου που απασχολείται ο εργαζόμενος. Ο κατάλληλος εργονομικός σχεδιασμός είναι απαραίτητος ώστε να αποφευχθούν επαναλαμβανόμενοι τραυματισμοί λόγω πίεσης, οι οποίοι μπορούν να αναπτυχθούν με την πάροδο του χρόνου και μπορούν να οδηγήσουν σε μακροπρόθεσμη ανικανότητα. Η Διεθνής Ένωση Εργονομίας καθορίζει την εργονομία ως εξής: Η εργονομία είναι ο επιστημονικός κλάδος που ασχολείται με την κατανόηση των αλληλεπιδράσεων μεταξύ ανθρώπων και άλλων στοιχείων ενός συστήματος, καθώς και το επάγγελμα που εφαρμόζει τη θεωρία, τις αρχές, τα δεδομένα και τις μεθόδους στο σχεδιασμό προκειμένου να βελτιστοποιηθεί η ανθρώπινη ευημερία και η γενικότερη απόδοση του συστήματος. Η εργονομία υιοθετείται για να εκπληρώσει τους δύο στόχους: της υγείας και της παραγωγικότητας. Είναι σχετική με το σχεδιασμό τέτοιων πραγμάτων όπως είναι τα ασφαλή έπιπλα και οι εύχρηστες διεπαφές με τις μηχανές”.

Πηγή : Wikipedia

Το εκπαιδευτικό λογισμικό που έχει υποδειχθεί από το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο για το Φορητό Μαθητικό Ηλεκτρονικό Υπολογιστή είναι πλέον διαθέσιμο εδώ. Υπενθυμίζεται ότι σύμφωνα με τις τεχνικές προδιαγραφές που έχουν ήδη ανακοινωθεί, το υλικό αυτό πρέπει να είναι υποχρεωτικά εγκατεστημένο στους φορητούς υπολογιστές που θα εφοδιαστούν οι μαθητές της Α’ Γυμνασίου για το σχολικό έτος 2009-2010 στο πλαίσιο του έργου «Φορητός Μαθητικός Ηλεκτρονικός Υπολογιστής», Δράση «Ψηφιακή Τάξη» (digi-classroom).