Δες την ηλεκτρονικά

Πληθαίνουν οι τεχνολογικές πατέντες για την παρακολούθηση μέσω των ηλεκτρονικών υπολογιστών. Στο όνομα της υγείας και της ασφάλειας των υπαλλήλων εισέρχονται στο χώρο εργασίας.

Της Αρετής Νταραδήμου

Ο αινιγματικός δικτάτορας της Ωκεανίας (ενός δυστοπικού Λονδίνου δηλαδή), γνωστός και ως «Μεγάλος Αδερφός», είναι ένας από τους χαρακτήρες της νουβέλας «1984» του Τζορτζ Όργουελ. Από το 1949, που υπήρξε η χρονιά της έκδοσής του, έχουν γίνει άπειρες συγκρίσεις ανάμεσα σε αυτόν και σε διάφορους «κακούς» της ?δυτικής κυρίως ? σύγχρονης ιστορίας. Ο Χίτλερ, για ευνόητους λόγους, υπήρξε ο πρώτος, αλλά και ο Στάλιν για παράδειγμα δεν έμεινε παραπονεμένος. Στη σύγχρονη εποχή όμως το ρόλο αυτό θα πάρει, αν ευοδωθούν τελικά τα σχέδια της ?Silicon Valley, ένα λογισμικό. Το σενάριο είναι πραγματικά εφιαλτικό. Μπορεί να ακούγεται ελαφρώς κλισέ, αλλά η πραγματικότητα συχνά τείνει να ξεπερνά τη φαντασία ενός μέσου ανθρώπου.

Το λογισμικό που κατασκευάζει η Microsoft, για παράδειγμα, ονομάζεται «Monitoring System 500», θα επιτηρεί τον εργαζόμενο επί μονίμου βάσεως και θα καταγράφει την παραγωγικότητά του. Σύμφωνα με άρθρο των βρετανικών «Times», το αγαπητό σε όλους δημιούργημα του Μπιλ Γκέιτς έχει ήδη καταθέσει πατέντα ευρεσιτεχνίας για το συγκεκριμένο λογισμικό. Οι «Times» που διατείνονται ότι έχουν κατορθώσει να ?ρίξουν μια ματιά στις δεκαεπτά σελίδες και στα δέκα διαγράμματα της αίτησης, υποστηρίζουν στο δημοσίευμά τους ότι το λογισμικό αυτό θα μπορεί να χρησιμοποιείται όχι μόνο σε σταθερούς και φορητούς ηλεκτρονικούς υπολογιστές αλλά και σε κινητά τηλέφωνα και palmtops. Αυτό φυσικά σημαίνει ότι ο εργαζόμενος δεν θα παρακολουθείται μόνο στον εργασιακό του χώρο αλλά και εκτός αυτού, ενώ στην πιο εξελιγμένη του μορφή το λογισμικό θα μπορεί να παρατηρεί μέχρι και τα γούστα του αντικειμένου παρακολούθησης.

Το σύστημα αυτό δεν είναι φυσικά το μοναδικό «κατασκοπευτικό» κομμάτι της σύγχρονης εποχής, καθώς η ψηφιακή εποχή δείχνει να καταργεί σταδιακά κάθε «άσυλο» και κάθε δικαίωμα περί απορρήτου των προσωπικών δεδομένων. Άλλωστε η παγκόσμια κοινότητα δεν έχει ακόμη ξεχάσει την περίπτωση κατά την οποία το Google παρέδωσε τα προσωπικά στοιχεία ενός χρήστη του στις κινεζικές αρχές, με αποτέλεσμα τη σύλληψη του εν λόγω blogger. Αναλόγως όλοι γνωρίζουμε ότι οι διαδικτυακές περιηγήσεις μας λίγο ή πολύ παρακολουθούνται και ουσιαστικά δεν είμαστε ποτέ μόνοι. Πέρα από αυτό όμως, ακόμη και ένας όχι και τόσο εξοικειωμένος με τα τεχνολογικά δρώμενα χρήστης (ένας γονέας, ας πούμε) μπορεί με την «εμφύτευση» κατάλληλου λογισμικού να παρακολουθήσει έναν ηλεκτρονικό υπολογιστή (του τέκνου, για παράδειγμα). Ένα απλό install αρκεί άλλωστε. Εκατοντάδες τέτοια προγράμματα κυκλοφορούν ήδη τόσο για προσωπική όσο και για εταιρική χρήση (μερικά μάλιστα προσφέρονται και δωρεάν μέσω Internet).

Ένα ακόμη τρανταχτό παράδειγμα παρακολούθησης αποτελεί η εμφύτευση RFID (Radio Frequency Identification, δηλαδή η ταυτοποίηση μέσω ραδιοσυχνοτήτων). Αυτό το σύστημα αναγνώρισης μπορεί να χρησιμοποιηθεί και σε ανθρώπους, όπως απέδειξε η εταιρία CityWatcher.com, που εμφύτευσε σε δύο εθελοντές εργαζομένους της υποδερμικά τσιπ αναγνώρισης, τα οποία λειτουργούν ως μαγνητικές κάρτες για την είσοδο σε χώρους υψηλής ασφάλειας. Αν λοιπόν αναλογιστούμε τους τρόπους με τους οποίους μπορεί να γίνουμε αντικείμενο παρακολούθησης (υποκλοπές κινητών, δορυφορικές καλύψεις και φυσικά διαδικτυακές παρακολουθήσεις) αντιλαμβανόμαστε πλήρως ότι ζούμε σε μια εποχή όπου η προσωπική ζωή ενός ανθρώπου μπορεί ανά πάσα στιγμή να γίνει δημόσιο θέαμα. Οι δικαιολογίες δεν λείπουν. Στην περίπτωση της Microsoft είναι η υγεία του εργαζομένου, στην περίπτωση της CityWatcher.com και του άτυχου blogger η ασφάλεια. Περισσότερο ή λιγότερο πιστευτές δικαιολογίες πάντα θα υπάρχουν. Άλλωστε δεν ξεχνάμε ότι όπως και στο οργουελικό κείμενο ο «Μεγάλος Αδερφός» μας παρακολουθεί συνεχώς. Για το καλό μας, φυσικά?

Τι σχέση μπορεί να έχει το Internet με την οικολογική ισορροπία του πλανήτη; Είναι δυνατόν η ανάπτυξη της ευρυζωνικότητας να επηρεάσει τη χρήση των φυσικών πόρων; Και αν ναι, προς ποια κατεύθυνση και σε πόση έκταση;

Ως πριν από λίγα χρόνια τέτοια ερωτήματα μόνο «θεωρητικά» θα μπορούσαν να τεθούν και μόνο «γενικά» θα μπορούσαν να απαντηθούν. Ο παρατηρητής με σκωπτική διάθεση θα μπορούσε μάλιστα να προσθέσει ότι η επέκταση της χρήσης του Διαδικτύου και των ηλεκτρονικών υπολογιστών γέμισε τα σπίτια και τα γραφεία μας με δεκάδες ενεργειοβόρες συσκευές συνεχούς και αδιάκοπης λειτουργίας. Ταυτόχρονα η μαζικοποίηση της «ηλεκτρονικής τυπογραφίας» πολλαπλασίασε την κατανάλωση χαρτιού, μετατρέποντας τους σύγχρονους εκτυπωτές σε αδηφάγους καταστροφείς των δασών του πλανήτη. Η εικόνα του πλήρως αυτοματοποιημένου ηλεκτρονικού γραφείου του 2000, όπου το χαρτί είχε αντικατασταθεί από τα ψηφιακά αρχεία, αποδείχτηκε η πρώτη μεγάλη αυταπάτη της ψηφιακής εποχής?

Να όμως που σήμερα τα πράγματα αρχίζουν να φαντάζουν διαφορετικά και να αυξάνουν τα δεδομένα και τα επιχειρήματα για μια θετική και άμεσα μετρήσιμη επίδραση του Διαδικτύου στα θέματα του περιβάλλοντος : Σε πολλές περιοχές του κόσμου όπου έχουν επεκταθεί οι υποδομές του γρήγορου Internet διαπιστώνεται ότι η διασύνδεση των οικιακών και άλλων ενεργειοβόρων συσκευών μέσω του Διαδικτύου μπορεί να οδηγήσει σε σημαντικότατη εξοικονόμηση ενεργειακών πόρων. Ο τρόπος είναι απλός : ειδικά προγράμματα αναλαμβάνουν τον ορθολογικό έλεγχό τους, ώστε να μη λειτουργούν όταν δεν είναι αναγκαίο. Έτσι δεν θα ανησυχούμε μήπως ξεχάσαμε αναμμένο τον θερμοσίφωνα ή τον κλιματισμό, αλλά και θα ξέρουμε ότι το ψυγείο και τα θερμαντικά σώματα λειτουργούν με τον βέλτιστο και οικονομικότερο τρόπο. Σε ακραίες μάλιστα καταστάσεις, όπως ο κίνδυνος ενεργειακού μπλακ-άουτ ή λειψυδρίας, θα μπορούσε αντί να διακόπτεται η παροχή σε ολόκληρες γεωγραφικές περιοχές να προορίζεται σε ειδικές κατηγορίες συσκευών.

Σύμφωνα με τους εμπειρογνώμονες που εκτίμησαν τις δυνατότητες εξοικονόμησης ενέργειας σε πόλεις της Ευρώπης και των ΗΠΑ, η αναμενόμενη μείωση της κατανάλωσης ηλεκτρικού και άλλων πόρων μπορεί να δικαιολογήσει πλήρως το κόστος σύνδεσης στο Διαδίκτυο μέσω οπτικών ινών όλων των σπιτιών μιας πόλης.

Και το πιο σημαντικό : η ορθολογική διαχείριση των ενεργειακών δικτύων μπορεί να διπλασιάσει ή και να τριπλασιάσει την ικανότητά τους να ανταποκρίνονται σε καταστάσεις αιχμής. Δυνατότητα που για να αποκτηθεί απαιτούνται τεράστιες επενδύσεις οι οποίες συνήθως είναι εξαιρετικά δύσκολο να πραγματοποιηθούν.

Του Ι. Γιανναράκη