Berlinale 2019: Το «System Crasher» είναι ένα αναπάντεχα ανάλαφρο ντεμπούτο για το πιο δομικό παιδικό τραύμα 
 |
Ένα ενθουσιώδες και γοητευτικά παράδοξο ντεμπούτο από τη Γερμανία μας βάζει στον κόσμο μιας ατίθασης 9χρονης που έχοντας στερηθεί τη μητρική αγάπη, αρνείται να ενσωματωθεί σε οποιοδήποτε πλαίσιο κηδεμονίας.
Η Γερμανίδα Νόρα Φίνγκσαϊτ είναι από τις περιπτώσεις πρωτοεμφανιζόμενων του φετινού Φεστιβάλ Βερολίνου που αξίζει να σταθούμε. Στο «System Crasher» που διαγωνίζεται για τη Χρυσή Άρκτο, παραδίδει ένα τσαμπουκαλεμένο πορτρέτο για μία ατίθαση 9χρονη που ζώντας αποκομμένη από την ανώριμη μητέρα της, αδυνατεί να ενταχθεί σε οποιοδήποτε πλαίσιο κηδεμονίας και εκπαίδευσης. Και με αφορμή ένα παιδί που παλεύει με αυτό που στον κοινό νου φαντάζει ως το πιο δομικό τραύμα, η 36χρονη Φίνκσαϊτ αντιμετωπίζει μια απολύτως αποκαρδιωτική συνθήκη με μία τολμηρή, ενίοτε θα λέγαμε παράτολμη ελαφρότητα.
Το «System Crasher» είναι μια διασχιστική κινηματογραφική εμπειρία, αφού τολμά να αναρωτηθεί με μια παράδοξα παιχνιδιάρικη διάθεση αν κάποιες φορές η ελπίδα είναι εξ ορισμού χαμένη
Όχι πως αυτή η ελαφρότητα λειτουργεί ή χωνεύεται πάντα – η σκηνή στο φινάλε για παράδειγμα μπορεί να φανεί αψυχολόγητη σε κάποιους – ωστόσο πρέπει να παραδεχτούμε πως συνολικά το «System Crasher» διακρίνεται για τον πηγαίο ενθουσιασμό και τη φρεσκάδα του, μα πριν απ’ όλα για την απίθανη πρωταγωνίστριά του. Ο λόγος για την Έλενα Ζένγκελ που παίζει τη μικρή Μπένι, για χάρη της οποίας ξεχνούσαμε διαρκώς ότι βλέπαμε ταινία, πιστεύοντας ότι παρακολουθούμε εκ των έσω τη ζωή ενός «προβληματικού» παιδιού που μεταξύ άλλων έχει τη χαριτωμένη ικανότητα να βρίζει ελάχιστα λιγότερο από τη Ρέγκαν στον «Εξορκιστή». Κάτι από την εξαιρετική παρουσία της Ζένγκελ στην ταινία θα πρέπει να πιστωθεί πάντως και στην ίδια τη Φίνγκσαϊτ, η οποία έχει ασχοληθεί στο παρελθόν με το νευραλγικό πεδίο της διδασκαλίας υποκριτικής.
Σχετικά με την υπόθεση, η μικρή Μπένι είναι ακριβώς αυτό που ο όρος «System Crasher» περιγράφει, αναφερόμενος σε εκείνα τα μη συνεργάσιμα παιδιά που δείχνουν μηδενική δυνατότητα ενσωμάτωσης σε οποιαδήποτε υποστηρικτική δομή. Πίσω από το ευγενικό της παρουσιαστικό και πέρα από τα ακραία ξεσπάσματα θυμού και βίαιης συμπεριφοράς στέλνουν διαρκώς αδιάβαστους το προσωπικό, τους δασκάλους και τους κηδεμόνες της, το διαρκές και μοναδικό αίτημα της Μπένι είναι να ζήσει με τη μητέρα της, μόνο που εκείνη δείχνει παντελώς ανίκανη να αναλάβει γονεϊκές ευθύνες. Έτσι, σε μία απέλπιδα προσπάθεια να υποστηριχθεί αποτελεσματικά η μικρή, ο Μίσα, ένας έμπειρος κοινωνικός λειτουργός, θα την αναλάβει προσωπικά όντας διατεθειμένος να κινηθεί ακόμα και κόντρα στον κώδικα δεοντολογίας.
Θεματικά, το «System Crasher» είναι συγγενές με το «Standing Tall» της Εμανουέλ Μπερκό που είχε ανοίξει τις Κάννες το 2015, ενώ η κινησιολογία της κάμερας που υιοθετεί η Φίνγκσαϊτ όταν ακολουθεί την πιτσιρίκα παραπέμπει συχνά στο εκπληκτικό «The Florida Project», μία αναφορά που και από άποψη ύφους δεν είναι ξένη με το φιλμ της 36χρονης σκηνοθέτιδας. Επιπλέον, την πικρή επίγευση που αφήνουν όλοι αυτοί οι αλεπάλληλοι κύκλοι μάταιων προσπαθειών ενσωμάτωσης που παρακολουθούμε, αναλαμβάνουν να αραιώσουν αλέγκρες σκηνές όπως εκείνες στο δάσος με τον Μίσα και την Μπένι, οι οποίες φέρνουν στο μυαλό κάτι από το «Where the Wild Things Are» του Σπάικ Τζόνζι.
Ο κόσμος που χτίζει η Φίνγκσαϊτ βρίσκεται στον πυρήνα της coming-of-age προβληματικής, με την 9χρονη ηρωίδα της να ενσαρκώνει αυτό που μπορεί να συμβεί σε ένα παιδί που του αρνούνται τη μητρική αγάπη, ανεξάρτητα από την συμπληρωματικού χαρακτήρα στοργή που τυχόν λαμβάνει από τους γύρω του. Κι αυτός είναι ο λόγος που το «System Crasher» καταλήγει να είναι μια διασχιστική κινηματογραφική εμπειρία, αφού τολμά να αναρωτηθεί με μια παράδοξα παιχνιδιάρικη διάθεση αν κάποιες φορές η ελπίδα – μια έννοια θεωρητικά σύμφυτη με την παιδική ηλικία – είναι εξ ορισμού χαμένη.
Ανεξάρτητα πάντως από ρίσκα και τυχόν αστοχίες, είναι δύσκολο να αρνηθεί κανείς στην Φίνγκσαϊτ τον πηγαίο ενθουσιασμό με τον οποίο προσεγγίζει την ιστορία της Μπένι, καθώς επίσης την επιμονή της να αναζητά διαρκώς τρόπους να συμφιλιώσει ένα σχεδόν ανεπούλωτο τραύμα με την παιδική ανεμελιά, μαζί και με μία διακριτική υπενθύμιση ίσως ότι ζωή σημαίνει να κρατάς ζωντανό μέσα σου το αίτημα. Ακόμα κι αν αυτό τρώει – τουλάχιστον για την ώρα – τα μούτρα του στον τοίχο της ματαίωσης.
