Κάθε αμαρτία που βλέπουμε στον γείτονά μας είναι μέσα μας, διότι αν δεν υπήρχε μέσα μας, τότε δεν θα το είχαμε δει σε άλλους.

Αρχιμανδρίτης Τιχόν (Σεβκουνόφ)

Όταν βλέπουμε την αμαρτωλότητα των άλλων πρέπει να δούμε την δική μας καρδιά και να αναρωτηθούμε: «Εγώ είμαι καθαρός από αμαρτία, δεν υπάρχει μέσα μου το ίδιο πάθος που βλέπω στον αδελφό μου;» Αν παρακολουθούμε με προσοχή τις κινήσεις της δικής μας καρδιάς, τότε θα συνειδητοποιήσουμε την δική μας αμαρτωλότητα και την αναξιότητα και δεν θα δίνουμε προσοχή σ’ αυτά που κάνουν οι άλλοι και δεν θα τους κατακρίνουμε γι’ αυτά που κάνουν.

Άγιος Λουκάς Κριμαίας

Στην κατάσταση της πτώσεώς μας είμαστε ανίκανοι να κρίνουμε σωστά τον αδελφό μας. Να μην είστε τόσο βέβαιοι ότι ο αδελφός σας σφάλλει. Μην τον κρίνετε.
Γέροντας Σωφρόνιος του Έσσεξ

Έλεος πια με την επίθεση στην 22χρονη κοπέλα που έκανε ό,τι έκανε στο μωρό της. Δεν την γνωρίζω, δεν ξέρω τον ψυχισμό της. Είναι όμως βέβαιο πως μια γυναίκα με τον τοκετό, ακόμα και με καλές συνθήκες και όχι με την φρίκη της δικής της περίπτωσης, μπορεί να χάσει τον εαυτό της, κάθε επαφή με την πραγματικότητα. Να λειτουργήσει σπασμωδικά, παρανοϊκά, καταστροφικά, ακόμα κι αν πρόκειται για γυναίκα που επιθυμούσε να αποκτήσει μωρό. Αυτό λέει η επιστήμη και η εμπειρία. Από εκεί και πέρα, σε τούτη τη χώρα με ρεκόρ εκτρώσεων, τόση αυστηρότητα εναντίον της δεν φανερώνει παρά την υποκρισία όσων θέλουν να δείχνουν ενάρετοι χωρίς όμως αρετή. Η αρετή έχει συμπόνια και ανθρωπιά για το δράμα, ακόμα και την αμαρτία του άλλου.
                                                                                                Μάρω Βαμβουνάκη

Χόρχε Μπουκάι, Ο δρόμος της ευτυχίας, Φύλλα Πορείας IV, Opera 2011

Πολιτιστικά – Βιβλίο

ΠΕΜΠΤΗ, 10 ΙΟΥΛΙΟΣ 2014 22:38

Κατά την περίοδο του καλοκαιριού συνηθίζουν οι περισσότεροι να διαβάζουν κάποια βιβλία. Ένα ωραίο βιβλίο, για καλό και ευτυχισμένο καλοκαίρι, είναι “ο  δρόμος της ευτυχίας”! Ο συγγραφέας αυτού του βιβλίου μας  λέει :  “Η αναζήτηση της ευτυχίας δεν είναι απλώς δικαίωμα ορισμένων είναι, κατά τη γνώμη μου, φυσική υποχρέωση όλων”. Υπάρχει σίγουρα μια πορεία ευτυχίας που μπορεί με πολλούς τρόπους να είναι μοναδική ! Να εξερευνήσουν οι άνθρωποι την πνευματική τους σχέση με την ίδια τους τη ζωή, απελευθερωμένοι από προκαταλήψεις και εξαρτήσεις και να ζήσουν με βάση αυτή τη σχέση!     Ο συσχετισμός της ευτυχίας με την ιδιοκτησία είναι μια μεγάλη πλάνη. Με την ιδιοκτησία νομίζει ο άνθρωπος ότι θα καλύψει όλες τις επιθυμίες του. Έτσι εμφανίζεται ένας φαύλος κύκλος αύξησης της ιδιοκτησίας και των επιθυμιών, ο οποίος δεν κλείνει ποτέ. Χρειάζεται βέβαια να σεβόμαστε την πραγματικότητα του κόσμου στον οποίο ζούμε προς το παρόν. Ο συγγραφέας μας γράφει: “Κάθε φορά που νοιώθουμε δυστυχισμένοι, πασχίζουμε ν΄ αλλάξουμε την πραγματικότητα, να την κάνουμε να μοιάζει περισσότερο μ΄ αυτό που περιμέναμε απ΄ αυτήν, να πιέσουμε τα πράγματα προς μια συγκεκριμένη κατεύθυνση – χωρίς να σκεφτόμαστε  ότι, αν αυτό που θέλουμε πραγματικά είναι να είμαστε ευτυχισμένοι, η προσπάθειά μας θα μπορούσε να είναι μάλλον εσωτερική και όχι εξωτερική, να έχει να κάνει περισσότερο με τις προσδοκίες μας παρά με την πραγματικότητα, περισσότερο μ΄ αυτό που προσπαθούμε να πετύχουμε παρά μ΄ αυτό που αντιμετωπίζουμε στην πραγματικότητα”. Ο μόνος τρόπος επομένως είναι να εργασθούμε πάνω στην επιθυμία και όχι μόνο πάνω στην πραγματικότητα. Γιατί, αν βελτιώσουμε την πραγματικότητα και μαζί της αυξηθούν ανάλογα και οι επιθυμίες, η δυστυχία θα παραμείνει στη θέση της, μέσα στον άνθρωπο. Η ευτυχία του ανθρώπου είναι συνυφασμένη με τον τρόπο της ζωής του! Ο  Πνευµατικός  Δρόµος  είναι μια πορεία που σχεδιάστηκε για να οδηγήσει τον άνθρωπο στον πυρήνα της ύπαρξής του! Για την κατασκευή των προσωπείων,  που χρησιμοποιούν οι άνθρωποι για να ικανοποιήσουν την φιλοδοξία τους να φαίνονται αυτό που δεν μπορούν να είναι, ξοδεύουν τόση πολλή ενέργεια, που δεν περισσεύει τίποτε για να ζουν αληθινά τη ζωή τους! Έτσι οδηγούνται σίγουρα στη δυστυχία και όχι στη φυσική κατάστασή τους, που είναι η Ευτυχία!  Σε σχέση με αυτά που αναφέρει στα βιβλία του ο συγγραφέας μπορούμε να πούμε: Η Ευτυχία δεν είναι όπως εμείς τη νομίζουμε. Δεν είναι όπως εμείς την περιγράφουμε. Δεν είναι όπως εμείς τη θέλουμε. Δεν είναι όπως μας συμφέρει. Δεν είναι όπως μας βολεύει. Δεν ορίζεται, γιατί περιορίζεται. Η Ευτυχία είναι Αυτή που Είναι! Σταμάτης Τσαχάλης

Ο νόμος του καθρέφτη: Γιατί έλκουμε τους ίδιους ανθρώπους και τις ίδιες καταστάσεις

 Εναλλακτική Δράση

 

Εμένα κανείς δεν με καταλαβαίνει…

Μην απαιτείς από τον άλλον να σε καταλάβει. Άδικος κόπος.

Δεν είναι ότι δεν θέλει. Είναι ότι δεν μπορεί.

24 Απρ Χρειάζεται χρόνος για να γίνεις αυτό που θέλεις να είσαι … το έμαθα | Psychologos-MariaKoraka.Gr

– Διαφήμιση –

«Το παιδί μου χτυπάει κάθε φορά που δεν γίνεται το δικό του», 
«Η Νικολέτα με δαγκώνει όταν δεν μπορεί να κάνει αυτό που θέλει», 
«Ο Γιώργος κλωτσάει συνέχεια την αδερφή του».

Αυτές είναι μερικές από τις συνηθισμένες φράσεις που ακούμε για την καθημερινότητα των γονέων με τα παιδιά τους.

Τι κρύβεται όπως πίσω από αυτήν την επιθετικότητα που εκδηλώνουν τα παιδιά είτε σε μεμονωμένες περιπτώσεις είτε κατ’ εξακολούθηση και πώς μπορούμε να τα βοηθήσουμε;

Πολλές φορές, οι γονείς, κάνοντας χάδια στα μωράκια τους, μπορεί να τα τσιμπήσουν, να τα δαγκώσουν, να τα ρουφήξουν… Παρόλο που όλα αυτά τα χαριτωμένα χαδάκια γίνονται καλοπροαίρετα από του γονείς, δεν παύουν να θεωρούνται ως μία μορφή «βίας», καθώς προκαλούν πόνο – έστω και μικρό – στα σώματα των παιδιών. Τα παιδιά συνηθίζουν σε αυτήν την εκδήλωση «βίας», που συνδυάζεται με πόνο και ενόχληση από τα παιδιά αλλά και χαρά από την πλευρά των γονέων, κι έτσι μπορεί να καταφύγουν στον ίδιο τρόπο για να σχετιστούν/αλληλεπιδράσουν με άλλα συνομήλικα παιδάκια.

Επιπλέον, παρόλο που η σωματική κακοποίηση θεωρείται ότι τραυματίζει τόσο ψυχικά όσο και συναισθηματικά το παιδί, δεν είναι λίγοι οι γονείς που ισχυρίζονται πως «τι ζημιά να κάνει μία ξυλιά στον ποπό;». Το μικρό χτύπημα στον ποπό, στο χέρι, στο κεφάλι, όσο μικρό κι αν είναι, δεν είναι ούτε αστείο ούτε φυσικό, αποτελεί και αυτό μία μορφή βίας, που χρησιμοποιείται από τους γονείς κατά κύριο λόγο για να «μάθει» το παιδί να μην χτυπάει. Λένε, ουσιαστικά, στο παιδί, «σε χτυπάω για να μάθεις να μην χτυπάς». Το βρέφος, όμως, από την στιγμή που δεν είναι σε θέση ακόμα να ελέγξει τις κινήσεις των άκρων του, αλλά θέλει να έρθει σε επαφή με τη μαμά, μπορεί να εκτελεί κάποιες άγαρμπες κινήσεις που μοιάζουν με χτυπήματα. Είναι προτιμότερο να του πούμε ότι «αυτό πονάει» ή «δεν μου αρέσει να πονάει η αδερφή σου», από το να το χτυπήσουμε «για το καλό του».

Η επιθετικότητα πολλές φορές ξεκινάει από συναισθήματα που δεν μπορούν να εκδηλωθούν. Ένας θυμός «απαγορευμένος» μπορεί να εξωτερικευτεί με χτυπήματα του παιδιού είτε προς τον εαυτό του είτε προς άλλα άτομα του περιβάλλοντός του.

«Είσαι πολύ μικρή για να βάζεις μόνη σου την μπλούζα», 
«Είναι χαζό να κλαις για μια εκδρομή», 
«Έλα τώρα, μην θυμώνεις για ένα αυτοκινητάκι! Τόσα έχεις!»

Το κλειδί, εδώ, βρίσκεται στην αποδοχή των συναισθημάτων των παιδιών και της έντασής τους. Κανένα συναίσθημα δεν είναι παράλογο, υπερβολικό ή άκαιρο, όλα έχουν τον δικό τους λόγο ύπαρξης, ακόμα κι αν δεν μπορούμε να τον ανιχνεύσουμε. «Δυσκολεύεσαι να φορέσεις την μπλούζα σου;» «Λυπήθηκες που δεν πήγαμε εκδρομή;» «Απογοητεύτηκες που χάθηκε το αυτοκινητάκι;»

Τα παιδιά λειτουργούν σαν καθρέφτες των γονιών τους. Αν ο πατέρας φωνάζει και καταστρέφει ό,τι υπάρχει γύρω του όταν έχει θυμώσει, το ίδιο θα κάνει και το παιδί. Αν η μητέρα χτυπάει το παιδί για κάθε ζημιά που κάνει, το παιδί θα ξεκινήσει χτυπώντας τα παιχνίδια του και εν συνεχεία χτυπώντας τους συμμαθητές του ή άλλα παιδάκια κ.ο.κ.

Αλλάζοντας τη δική μας συμπεριφορά, επομένως, θα βοηθήσουμε το παιδί να αλλάξει και τη δική του. Τα μακροσκελή «κηρύγματα» και οι συμβουλές δεν βοηθούν τόσο όσο να είμαστε εμείς το κατάλληλο παράδειγμα προς μίμηση.

Κάθε φορά που το παιδί μας χτυπάει θα μπορούσαμε να το ερμηνεύσουμε σαν μια έκκληση για αγάπη, για επαφή, για άγγιγμα, για μεγαλύτερο πλησίασμα και να έρθουμε πιο κοντά του, να ανακαλύψουμε τις ανάγκες του και να το βοηθήσουμε δείχνοντάς του ενδιαφέρον και αγάπη.

Νίκη Λιώτη
Ψυχολόγος, Συστημική – Οικογενειακή Συμβουλευτική & Ψυχοθεραπεία

 

–Πιστεύετε, τελικά, ότι η ευτυχία είναι εφικτή;

Ευτυχία δεν υπάρχει, υπάρχουν στιγμές ευτυχίας…, ένα ωραίο ταξίδι…, όταν γεννιέται ένα παιδί , όταν βλέπω τον εγγονό μου να μου χαμογελάει. Κάθε μέρα ξυπνάω , Είμαι ακόμα ζωντανός…, βλέπω τους αρρώστους μου που τους βοηθάω και αισθάνομαι χρήσιμος. Η γενικότερη ευτυχία είναι όταν έχεις καλές σχέσεις. Αυτός είναι και ο σκοπός μιας θεραπείας, Δεν υπάρχει κανείς απόλυτα ευτυχής, πρέπει να είναι ηλίθιος όσο υπάρχει ο ξαφνικός θάνατος, οι πόλεμοι, η φτώχεια, οι αρρώστιες.
Ματθαίος Γιωσαφάτ

Το μπαλόνι και ο πραγματικός σκοπός της ζωής

Ελεύθερη απόδοση Πάνος Τσινόπουλος – Σύμβουλος επικοινωνίας κ μάρκετινγκΚατά την διάρκεια ενός σεμιναρίου με πενήντα συμμετέχοντες, ξαφνικά ο ομιλητής διέκοψε την ομιλία του και αποφάσισε να το μετατρέψει σε διαδραστικό.  Άρχισε να μοιράζει από ένα μπαλόνι στον καθένα. Τους ζήτησε να γράψουν το όνομά τους πάνω στο μπαλόνι με μαρκαδόρο. Στη συνέχεια μάζεψε τα πενήντα μπαλόνια και τα έβαλε σε μια άλλη αίθουσα.Αργότερα, ζήτησε και από τους πενήντα να περάσουν στην άλλη αίθουσα και να βρει ο καθένας το μπαλόνι που έγραφε το όνομα του, αυτό έπρεπε να γίνει αυστηρά μέσα σε πέντε λεπτά. Τα πέντε λεπτά πέρασαν και κανείς δεν μπόρεσε να βρει το δικό του μπαλόνι. Στη συνέχεια, ζήτησε από όλους να πιάσουν τυχαία κάποιο μπαλόνι και να το δώσουν σ’ αυτόν που το όνομα του ήταν γραμμένο επάνω.Η ευτυχία βρίσκεται μέσα σε όλα τα πράγματα. Φτάνει να ξέρεις πώς να τη βγάλεις ~Κομφούκιος~Μετά από πέντε λεπτά, ο κάθε ένας κρατούσε χαρούμενος στα χέρια του το δικό του μπαλόνι. Τότε ο ομιλητής συνέχισε λέγοντας: «αυτό ακριβώς συμβαίνει και στη ζωή μας. Ο καθένας ψάχνει να βρει την ευτυχία μόνος του αλλά δεν καταφέρνει να την βρει. Η ευτυχία μας βρίσκεται μόνο μέσα από την ευτυχία των άλλων. Μόνο όταν χαρίσεις ευτυχία στους συνανθρώπους σου τότε θα βρεις και εσύ τη δική σου. Το ίδιο ακριβώς ισχύει και για το οικογενειακό, κοινωνικό αλλά και επαγγελματικό περιβάλλον. Αυτός είναι ο πραγματικός σκοπός της ζωής».

 

Οικονομική κρίση… κι όμως μπορούμε να είμαστε καλά!

Ανακαλύψτε αυτά που έχουν πραγματική αξία…

 

…Όταν φοβόμαστε γινόμαστε όλο και πιο «μίζεροι», παραιτούμαστε ευκολότερα από τη δράση, χάνουμε την αισιοδοξία μας  και τη διάθεση ν’ απολαμβάνουμε τις μικρές –αλλά πολύτιμες-  χαρές της ζωής (που είναι πάντα εκεί)… Αποτέλεσμα; Νιώθουμε στο βάθος αυτολύπηση, όλο και μεγαλύτερο άγχος ή επιθετική διάθεση…

Άρθρο της Όλγας Μουλάκη, ψυχολόγου, περιοδικό Popular Medicine 2010

Οι δυτικοευρωπαίοι ήμασταν μαθημένοι –στην Ελλάδα, οι τελευταίες γενιές- σ’ έναν σχετικά άνετο και αρκετά καταναλωτικό τρόπο ζωής. Η κατανάλωση είχε γίνει ένας από τους σύγχρονους τρόπους διαφυγής από το άγχος και την πίεση. Οι Έλληνες  υπερ -καταναλώναμε ρούχα, καλλυντικά, αυτοκίνητα, φαγητό… Ζούσαμε στη λογική του «Eχω άρα είμαι», η προσωπική μας αξία επιβεβαιωνόταν στο βλέμμα θαυμασμού των άλλων γι’ αυτά που έχουμε. Η κρίση μας υποχρεώνει ν’ αναθεωρήσουμε, απ’ την αξία της βιτρίνας, στην ουσία, στο «Αξίζω γι’ όλα αυτά που είμαι και νοιώθω και που επιδεικνύω». Η αλλαγή αξιών είναι αναγκαιότητα του σήμερα. Αν το παλιό μοντέλο βοηθούσε να διαχειριστούμε  τη ζωή,  τώρα αποδεικνύεται ανεπαρκές (αφού δεν μπορούμε να καταναλώνουμε με τον ίδιο τρόπο). Η κρίση απαιτεί να επαναπροσδιορίσουμε το βλέμμα μας στη ζωή, αλλιώς κινδυνεύουμε να βρεθούμε σ’ εσωτερικό αδιέξοδο.

Τα πρώτα συναισθήματα που γεννά η κρίση…
Ανασφάλεια, φόβος και ανησυχία για το μέλλον. Όσο κι αν οι αντικειμενικές συνθήκες είναι ιδιαίτερες, τα «σενάρια» των φόβων μας δεν είναι απαραίτητο ότι θα πραγματοποιηθούν. 

Ο εντεινόμενος φόβος μάς βάζει σ’ έναν φαύλο κύκλο. Αν δεν τον σταματήσουμε μπορεί να φτάσει –πριν καν υπάρξουν οι πραγματικά απειλητικές συνθήκες- στην απελπισία, τον πανικό, το αίσθημα του αβοήθητου, τη συναισθηματική παράλυση και το πάγωμα. Μερικές φορές ο φόβος κι ανησυχία προκαλούν θυμό κι επιθετικότητα…

Η ψυχική μας κατάσταση…
…επηρεάζει τη διάθεση, τα συναισθήματα, τις σκέψεις και τη συμπεριφορά μας.  Όταν φοβόμαστε γινόμαστε όλο και πιο «μίζεροι», παραιτούμαστε ευκολότερα από τη δράση, χάνουμε την αισιοδοξία μας  και τη διάθεση ν’ απολαμβάνουμε τις μικρές –αλλά πολύτιμες-  χαρές της ζωής (που είναι πάντα εκεί)… Αποτέλεσμα; Νιώθουμε στο βάθος αυτολύπηση, όλο και μεγαλύτερο άγχος ή επιθετική διάθεση.

Η διάθεση μας είναι μεταδοτική!
Η προσωπική μας στάση αντανακλάται και στο περιβάλλον μας. Όσο περισσότερο κλεινόμαστε και «κατσουφιάζουμε» τόσο δυσκολότερο γίνεται να δώσουμε και να πάρουμε κάτι θετικό ή χαρούμενο με το περιβάλλον μας, παρόλο που μπορεί να το έχουμε όλοι τόσο ανάγκη…

Σε μια κρίση τα πιο ευάλωτα άτομα είναι εκείνα με χαμηλή αυτοπεποίθηση 

Εκείνοι που νοιώθουν ήδη μεγάλο άγχος και ανασφάλεια, έχουν έντονους φόβους ή μια εύθραυστη αίσθηση για τον εαυτό τους, χωρίς αισιοδοξία. 

Η κρίση μπορεί να αγχώσει υπερβολικά και όσους έχουν την τάση να βλέπουν με απόλυτους όρους ζωή, τύπου «άσπρο-μαύρο», εκείνους που δυσκολεύονται να δουν εναλλακτικές λύσεις στις καταστάσεις και τα προβλήματα.

Χρήσιμες συμβουλές για να ΜΗΝ πάθουμε κρίση…

·   Απλουστεύστε τη ζωή σας. Αμφιβάλλω αν μας είναι πραγματικά απαραίτητα όλα όσα καταναλώνουμε (ή είχαμε συνηθίσει να καταναλώνουμε).  Συνήθως μπορούμε να ζήσουμε πολύ καλά με πολύ λιγότερα…

·   Σκεφτείτε θετικά. Ποια η αξία να αφήνουμε τον εαυτό μας να πέφτει στη μιζέρια και τη μελαγχολία; Αυτό δεν πρόκειται ν’ αλλάξει τίποτα, απλώς επιβαρύνει τη διάθεση και θολώνει το νου μας.

·   Ανακαλύψτε την αξία των σχέσεων με τους άλλους. Τα γνήσια συναισθήματα μεταξύ των ανθρώπων, ειδικά όταν δεν μεσολαβούν οικονομικές ανταλλαγές, είναι τα πολυτιμότερα αγαθά για την ανθρώπινη ύπαρξη.

·   Τολμήστε να εκφραστείτε …και να μοιραστείτε τις σκέψεις σας και τις ανησυχίες σας με τους άλλους. Οι δυσκολίες μας δίνουν την ευκαιρία να συναισθανθούμε πόσα κοινά μπορεί να μοιραζόμαστε με τους συνανθρώπους μας (προσοχή μη γίνετε φορτικοί ή μίζεροι).

·   Οργανωθείτε σε ομάδες αλληλοϋποστήριξης… συνήθως έχουν πολύ θετικά αποτελέσματα. (π.χ. στη γειτονιά, ανταλλαγή προϊόντων ή υπηρεσιών). 

·   Σταματήστε να συγκρίνετε τον εαυτό σας με τους άλλους. Συνηθίζουμε να μετράμε την αξία μας με βάση τα κυβικά του αυτοκινήτου μας ή τη φίρμα στα ρούχα μας. Ανακαλύψτε αυτά για τα οποία αξίζετε και δεν αγοράζονται ούτε πουλιούνται.

·   Τα χρήματα δεν είναι το παν! Μπορούν να προσφέρουν άνεση στη ζωή, αυτό είναι αλήθεια αλλά  ικανοποίηση από τη ζωή μπορούμε να νοιώσουμε και μ’ ένα υπέροχο ηλιοβασίλεμα στην παραλία…

·   Παραδεχτείτε στον εαυτό σας τους πραγματικούς σας φόβους –αφαιρώντας τη δραματοποίηση) και προσπαθήστε να τους αντιμετωπίσετε κατά πρόσωπο.

·   Αν νοιώθετε εξαιρετικά καταβεβλημένοι ψυχολογικά συμβουλευτείτε έναν ειδικό. Υπάρχουν πολλοί τρόποι ν’ αντιμετωπίσετε μια δυσάρεστη κατάσταση, ίσως κάποιους δεν τους έχετε διακρίνει ακόμα.

·   Συνήθως τα πράγματα δεν είναι ποτέ μόνον άσπρα ή μόνον μαύρα. Προσπαθήστε να είστε ήρεμοι και να έχετε εμπιστοσύνη στον εαυτό σας ώστε ν’ αναζητήσετε εναλλακτικές λύσεις στα προβλήματα, συνήθως υπάρχουν αλλά δεν τις έχουμε δει ακόμα…

05 Δεκεμβρίου 2016

Η ευτυχία βρίσκεται στα απλά

Όταν μιλάω για τη δουλειά μου σε φίλους και γνωστούς οι περισσότεροι με ρωτούν τι ανθρώπους βλέπω. Η αλήθεια είναι ότι όλοι είναι τόσο ετερόκλητοι μεταξύ τους. Άντρες, γυναίκες, παντρεμένοι, ελέυθεροι, με παιδιά, χωρίς παιδιά, εύροστοι οικονομικά ή και μεροκαματιάρηδες. Ανεξάρτητα από την ταυτότητα του καθενός όλοι τους νιώθουν ότι όσα βιώνουμε τα τελευταία χρόνια στη χώρα μας έχουν επηρρεάσει τη ζωή τους. Οι περισσότεροι σκέφτονται πως τα πιο σημαντικά πράγματα που χρειάζονται για να πάρουν χαρά στη ζωή τους είναι ο ποιοτικός χρόνος με την οικογένειά τους και μια δουλειά που να ικανοποιεί τις οικονομικές και προσωπικές τους φιλοδοξίες. Στον καιρό που ζούμε ωστόσο, πολύ λίγοι είναι εκείνοι που είναι σε θέση να απολάυσουν τα παραπάνω. Τουλάχιστον δύσκολα και τα δύο μαζί. Όσοι δεν μαστίζονται από την ανεργία καλούνται να εργαστούν υπεράριθμες ώρες ή να αμοιφθούν πολύ λιγότερα από όσα οι ίδιοι αξιολογούν τη δουλειά τους. Ως αποτέλεσμα για όσους δουλεύουν λοιπόν πολλές φορές είναι η παραμέληση της προσωπικής τους ζωής. Δεν είναι λίγες οι φορές που έχω ακούσει «και τι θα κάνετε εσείς οι ψυχολόγοι; Θα τους βρείτε δουλειά ή σχέση;». Προς Θεού, ούτε γραφείο συνοικεσίων είμαστε ούτε γραφείο ευρέσεως εργασίας. Είμαστε όμως εδώ για να υπενθυμίζουμε στον κόσμο που έχει απογοητευτεί από τη ζωή του ότι μπορεί να αντλεί χαρά από εκεί που δεν το περιμένει. Για αυτό, προσπάθησε να κάνεις τα ακόλουθα:

• Να είσαι δεκτικός. Τις περισσότερες φορές είμαστε τόσο απασχολημένοι με όσα μας συμβαίνουν που προσπερνάμε καθημερινές στιγμές που μπορεί να μας κάνουν να χαμογελάσουμε. Σταμάτα να προσπαθείς να γίνεις ευτυχισμένος και βρες την ευτυχία στις μικρές καθημερινές στιγμές, σε ένα βλέμα, σε ένα τηλέφωνο, σε έναν καφέ.
• Διασκέδασε με τα μικρά της καθημερινότητας. Είτε είναι μια βόλτα που θα κάνεις το σκυλάκι σου, είτε το γέλιο σου βλέποντας την αγαπημένη σου κωμωδία, να θυμάσαι ότι είναι αυτά τα μικρά καθημερινά πράγματα που τελικά μας κάνουν ευτυχισμένους.
• Πάρε διδάγματα από εκεί που δεν το περιμένεις. Τις περισσότερες φορές εμπνεόμαστε από ανθρώπους με γνώση, δύναμη και εξουσια. Θα εντυπωσιαστείς όμως αν σκεφτείς πως μεγαλύτερη σοφία ίσως να βρεις σε κάποιον πολύ μικρότερο όπως τα παιδιά. Εκείνα γελούν με τη ψυχή τους, δεν κρατούν κακία, μιλούν ειλικρινά. Μάθε λοιπόν όσα μπορείς από εκείνα και πάρε δύναμη να συνεχίσεις.
• Σκέψου όσα έχεις καταφέρει. Ότι περνάς δυσκολίες αυτή την περίοδο δε σημαίνει ότι όλη σου η ζωή ήταν έτσι. Κάνε μια ανασκόπηση με όσα έχεις καταφέρει μέχρι στιγμής και φτιάξε ένα πλάνο με όσα θα βάλεις στόχο από εδώ και πέρα.
• Φρόντισε τον εαυτό σου. Ξεκίνα τρέξιμο στο κοντινό πάρκο (πλέον έχουμε αρκετές επιλογές και στην Αθήνα), φρόντισε την εμφάνισή σου και μην  παραμελείς την προσωπική σου υγιεινή.

Ορισμένες φορές στη ζωή μας οι δυσκολίες που αντιμετωπίζουμε είναι τόσο μεγάλες που ξεχνάμε τα προφανή που μπορούν να μας κάνουν χαρούμενους. Εγώ σας ανέφερα απλά ορισμένα από αυτά. Είμαι σίγουρη ότι αν το προσπαθήσετε θα βρείτε και εσείς μικροπράγματα που θα σας κάνουν να χαμογελάσετε.

Τι μας κάνει ευτυχισμένους;

Αρθρογράφος: Ελίνα Τσιούλη
Ψυχολόγος

“H ευτυχία δεν είναι η απουσία της στενοχώριας”. 

Aπό τους αρχαίους Έλληνες και τους Βουδιστές μέχρι τους φιλοσόφους και τους πολιτικούς, οι στοχαστές έχουν αναζητήσει το νόημα της ευτυχίας. Τα τελευταία χρόνια, οι ψυχολόγοι έχουν σημαντικά συνεισφέρει σ’ αυτήν τη συζήτηση, με εμπειρικά δεδομένα και μετρήσεις, συμπεριφορικές ερμηνείες και ορισμούς.

Αν νομίζετε λοιπόν ότι ευτυχία σημαίνει συσσώρευση πλούτου ή απουσία στενοχώριας, διαβάστε που καταλήγουν τα νεότερα ερευνητικά δεδομένα που αφορούν στον προσδιορισμό της.

Θεωρείτε μήπως ότι κάποιος γεννιέται φυσικά χαρούμενος ή όχι;

Ήρθε η ώρα να αναθεωρήσετε καθώς αυτή η άποψη έχει αλλάξει τα τελευταία χρόνια από τα συμπεράσματα των ερευνών των επιστημόνων. Και μήπως πιστεύετε ότι η ευτυχία καθορίζεται από το ύψος του εισοδήματος; Μια έρευνα που διεξήχθη το 2012 έβγαλε τη Δανία πρώτη χώρα στο επίπεδο ευχαρίστησης της ζωής, μια χώρα που κατατάσσεται 17η στο εισόδημα. Οι Ηνωμένες Πολιτείες συγκριτικά, ενώ κατατάσσονται στην 1η θέση στο εισόδημα, καταλαμβάνουν τη 12η θέση στο επίπεδο ευχαρίστησης της ζωής και στην 29η θέση στην ισορροπία εργασίας-ζωής.

Δεν υπάρχει λοιπόν κανένα στοιχείο που να δείχνει ότι το χρήμα αγοράζει την ευτυχία.Αντίθετα, οι ευτυχισμένοι άνθρωποι τείνουν να εκφράζουν ευγνωμοσύνη, είναι αισιόδοξοι και εμπλέκονται συχνά σε πράξεις καλοσύνης, απολαμβάνουν χαρούμενες εκδηλώσεις και εξασκούνται σε πράξεις συγχώρεσης. 

Οι ψυχολόγοι που μελέτησαν τις επιδράσεις θετικών συναισθημάτων, αναφέρουν ότι το συναίσθημα της ευγνωμοσύνης προάγει την αίσθηση ευτυχίας αν γίνεται ως συνειδητή πρακτική. Το να νιώθεις ευγνώμων είναι κάτι που κάνεις, όχι κάτι που περιμένεις! Και το να έχετε θετική ματιά, οπωσδήποτε δε σημαίνει ότι δεν πρέπει να επιτρέπετε στον εαυτό σας να στενοχωριέται. Άνθρωποι που καταπιέζουν συναισθήματα, γίνονται στην πραγματικότητα πιο ανήσυχοι και καταθλιπτικοί. 

Είναι άραγε η ευτυχία θέμα χημείας;

Μια ώθηση στη διάθεσή σας σχετίζεται με την απελευθέρωση σεροτονίνης, ενδορφινών και ωκυτοκίνης, γνωστή ως ορμόνη της αγάπης. Η τρυπτοφάνη βοηθάει τω σώμα σας να παράξει σεροτονίνη, οπότε σχετίζεται επίσης με το αίσθημα ευεξίας.

Το γέλιο επίσης, ενισχύει το ανοσοποιητικό σύστημα, με τους ερευνητές να διαπιστώνουν κανονικά επίπεδα αρτηριακής πίεσης σε όσους βλέπουν κωμωδίες σε σύγκριση με όσους παρακολουθούν δραματικές ταινίες, που τείνουν να είναι σε ένταση και με υψηλότερα επίπεδα αρτηριακής πίεσης. Επίσης, η ακρόαση μουσικής ενέχεται στη βίωση ευχαρίστησης, με τους ερευνητές να διαπιστώνουν την απελευθέρωση μεγαλύτερης ποσότητας ντοπαμίνης ενώ και τα επίπεδα ηλιοφάνειας φαίνεται να παίζουν ρόλο στην ευτυχία, με τις έρευνες να δείχνουν τις νότιες πολιτείες της Αμερικής πιο ευτυχισμένες, ενώ τις ανατολικές, όπως είναι η Ν.Υόρκη, να βρίσκονται στο τέλος της λίστας.

Σεξ και ευτυχία

Τέλος, καλά νέα για τους λαούς των οποίων οι κρεβατοκάμαρες έχουν περισσότερη δραστηριότητα απ’ τους τραπεζικούς τους λογαριασμούς. Η έρευνα δείχνει ότι το σεξ είναι καλύτερο για την ευτυχία από τα χρήματα. Κι αν μεγαλώνετε και θεωρείτε ότι λιγοστεύουν οι λόγοι να χαίρεστε, κάνετε λάθος. Η πιο ευτυχισμένη ηλικιακή ομάδα αναδεικνύεται η ομάδα των ανθρώπων άνω των 50! Οι άνθρωποι μέσης ηλικίας ανησυχούν λιγότερο από τους νεότερους, καθώς με τα χρόνια αυξάνει η σοφία και η συναισθηματική νοημοσύνη.

Τα τελευταία λόγια του στηβ τζομπς
Έχω φτάσει στο αποκορύφωμα της επιτυχίας στις επιχειρήσεις…

Nigel Duncan Smith

15 Νοεμβρίου 2015 · 

The last words of Steve Jobs –
I have come to the pinnacle of success in business.
In the eyes of others, my life has been the symbol of success.
However, apart…

Δείτε περισσότερα

Τα τελευταία λόγια του στηβ τζομπς
Έχω φτάσει στο αποκορύφωμα της επιτυχίας στις επιχειρήσεις.
Στα μάτια των άλλων, η ζωή μου ήταν το σύμβολο της επιτυχίας.
Ωστόσο, εκτός από τη δουλειά, έχω λίγη χαρά. Τέλος, ο πλούτος μου είναι απλά ένα γεγονός στο οποίο έχω συνηθίσει.
Αυτή τη στιγμή, ξαπλωμένος στο κρεβάτι του νοσοκομείου και θυμάμαι όλη μου τη ζωή, συνειδητοποιώ ότι όλες οι επευφημίες και τα πλούτη του οποίου ήμουν κάποτε τόσο περήφανος, έχουν γίνει ασήμαντες με τον επικείμενο θάνατό μου.
Στο σκοτάδι, όταν κοιτάζω τα πράσινα φώτα, τον εξοπλισμό για την τεχνητή αναπνοή και αισθάνομαι το βουητό των μηχανικών ήχων τους, νιώθω την ανάσα του θανάτου μου να πλησιάζει από πάνω μου.
Μόνο τώρα καταλαβαίνω ότι μόλις μαζέψεις αρκετά χρήματα για την υπόλοιπη ζωή σου, πρέπει να κυνηγήσεις στόχους που δεν σχετίζονται με τον πλούτο.
Θα πρέπει να είναι κάτι πιο σημαντικό:
Για παράδειγμα, ιστορίες αγάπης, τέχνης, όνειρα για την παιδική μου ηλικία.
Όχι, σταμάτα να κυνηγάς τον πλούτο, μπορεί μόνο να κάνει ένα άτομο σε ένα διεστραμμένο ον, ακριβώς όπως εγώ.
Ο Θεός μας έχει κάνει έναν τρόπο, μπορούμε να νιώσουμε την αγάπη στην καρδιά του καθενός μας, και όχι ψευδαισθήσεις που έχτισε από τη φήμη ή τα χρήματα, όπως έκανα στη ζωή μου, δεν μπορώ να τα πάρω μαζί μου.
Μπορώ μόνο να πάρω μαζί μου τις αναμνήσεις που ενισχύθηκαν από την αγάπη.
Αυτός είναι ο πραγματικός πλούτος που θα σας ακολουθήσει, θα σας συνοδεύσει, θα δώσει δύναμη και φως για να προχωρήσει.
Η αγάπη μπορεί να ταξιδέψει χιλιάδες μίλια και έτσι η ζωή δεν έχει όρια. Πήγαινε εκεί που θέλεις να πας. Προσπάθησε να πετύχεις τους στόχους που θέλεις να πετύχεις. Όλα είναι στην καρδιά σου και στα χέρια σου.
Ποιο είναι το πιο ακριβό κρεβάτι του κόσμου; Στο κρεβάτι του νοσοκομείου.
Εσύ, αν έχεις λεφτά, μπορείς να προσλάβεις κάποιον να οδηγήσει το αμάξι σου, αλλά δεν μπορείς να προσλάβεις κάποιον να σου πάρει την αρρώστια που σε σκοτώνει.
Τα υλικά πράγματα που χάθηκαν μπορούν να βρεθούν. Αλλά ένα πράγμα που δεν μπορείς ποτέ να βρεις όταν χάνεις: τη ζωή.
Σε όποιο στάδιο της ζωής είμαστε τώρα, στο τέλος θα πρέπει να αντιμετωπίσουμε τη μέρα που θα πέσει η αυλαία.
Σε παρακαλώ θησαυρό την οικογένεια σου αγάπη, αγάπη για τον σύζυγο σου, αγάπη για τους φίλους σου…
Φερθείτε σε όλους καλά και μείνετε φιλικοί με τους γείτονές σας.

ΡΑΝΤΥ ΠΑΟΥΣ: Η ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΔΙΑΛΕΞΗ

https://www.facebook.com/TilevoasTV/videos/863455970529756/

https://www.youtube.com/watch?v=8HAoR5oAydk&feature=youtu.be

Αναζητώντας την αγάπη των άλλων

Αρθρογράφος: Τσιούλου Χριστίνα

Από όλα τα ζητήματα που απασχολούν τον άνθρωπο κανένα δεν έχει μεγαλύτερη σημασία από την αγάπη. Η ανάγκη μας να αγαπάμε και να αγαπηθούμε είναι ζωτικής σημασίας. Είναι σαν το νερό, τον αέρα, τον ύπνο και την τροφή που χρειαζόμαστε για να ζήσουμε.

Διέξοδος από τη μοναξιά

Όλοι μας σχεδόν αισθανόμαστε την μοναξιά σαν κάτι στενάχωρο και αναζητούμε συνέχεια διέξοδο από αυτήν. Λαχταρούμε να αφήσουμε για λίγο την ατομικότητά μας και να μπούμε σε μία κατάσταση, σε μία συνθήκη που θα ταυτιστούμε με έναν άλλον άνθρωπο και με τον έξω κόσμο γενικότερα, έστω και προσωρινά.

Η πλειοψηφία των ανθρώπων που στερούνται κάποιας μορφής συντροφικότητα, ψάχνουν να βρουν τις αιτίες σε διάφορους εξωτερικούς παράγοντες − στην υπερβολική πλέον ενασχόληση των ανθρώπων με την εξωτερική εμφάνιση, στην ανωριμότητα αντρών και γυναικών στην έναρξη μιας συζήτησης και μιας γνωριμίας, στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης −, ενώ η ρίζα του προβλήματος βρίσκεται πολλές φορές στο ότι οι ίδιοι δεν αγαπάνε τον εαυτό τους.

Η αγάπη για τον εαυτό

Για να μας εκτιμήσουν και να μας αγαπήσουν οι άλλοι, απαραίτητη προϋπόθεση είναι πρώτα εμείς οι ίδιοι να αγαπάμε και να εκτιμάμε τον εαυτό μας. Όλοι μας πάσχουμε πολλές φορές από έλλειψη αγάπης προς τον εαυτό μας. Μας είναι πολύ δύσκολο να αγαπήσουμε τον εαυτό μας επειδή δεν μπορούμε να τον αποδεχτούμε έτσι όπως είναι. Όταν μπαίνουμε στην συνθήκη μια σχέσης, συνήθως για να αγαπήσουμε τον άλλον βάζουμε όρια και προϋποθέσεις που έχουμε βάλει νωρίτερα και στον εαυτό μας για να καταφέρουμε να τον αποδεχτούμε.

Η αλήθεια είναι ότι δεν θα καταφέρουμε ποτέ να αγαπήσουμε ειλικρινά τους άλλους πριν καταφέρουμε να αγαπήσουμε εμάς τους ίδιους.

Γι αυτό τον λόγο, αν θέλουμε να αρχίσουν οι άλλοι να μας εκτιμούν, να μας αγαπούν και να μας αποδέχονται όπως είμαστε, οφείλουμε πριν:

Να αποδεχτούμε αυτό που είμαστε και να εκτιμήσουμε την μοναδικότητα μας. Να γνωρίσουμε τον εαυτό μας: τις επιθυμίες μας, τους φόβους μας, τις αντιδράσεις μας, τις συνήθειες μας, τους στόχους μας, τις ελπίδες μας, τις αγωνίες μας.

Να δεχτούμε ότι δεν είμαστε τέλειοι, ότι έχουμε ελαττώματα όπως έχουν επίσης και όλοι οι υπόλοιποι άνθρωποι γύρω μας.

Να προβάλλουμε τις αρετές μας και τα δυνατά μας σημεία -τα όμορφα στοιχεία του χαρακτήρα μας, τα προτερήματα της προσωπικότητάς μας, του σώματός μας, τα πράγματα που έχουμε καταφέρει για τα οποία νιώθουμε υπερήφανοι, τις ικανότητές μας. Να μην υπερτονίζουμε και γκρινιάζουμε για τα ελαττώματα μας.

Να αντιμετωπίζουμε με χιούμορ τις καθημερινές μας αποτυχίες.

Να αποφεύγουμε να είμαστε επικριτικοί με τον εαυτό μας και με τους άλλους. Αυτό είναι γνώρισμα αδύναμων και μη ελκυστικών ανθρώπων.

Να πιστέψουμε στον εαυτό μας. Εμείς έχουμε τον έλεγχο και είμαστε υπεύθυνοι για την ζωή μας.

Να επιβραβεύουμε τον εαυτό μας καθημερινά για τα μικρά μας επιτεύγματα.

Να σεβόμαστε τα όρια μας και να μην πιέζουμε τον εαυτό μας να δεχτεί πράγματα που δεν μας ευχαριστούν.

Ο άνθρωπος που αγαπάει τον εαυτό του απολαμβάνει την ομορφιά της ζωής, απολαμβάνει την επικοινωνία, βιώνει μια κατάσταση ισορροπίας και ηρεμίας η οποία πηγάζει από την ικανότητά του να φροντίζει, να σέβεται, να είναι υπεύθυνος για τις επιλογές του και να γνωρίζει πρώτα τον εαυτό του και μετά τους άλλους.

– Διαφήμιση –

Αντί να ασχολείστε με την κριτική των άλλων ή το σχολιασμό των άλλων, αφιερώστε το χρόνο σας βελτιώνοντας τον εαυτό σας και τον περίγυρό σας.

«Το άτομο που αφιερώνει χρόνο για να βελτιώσει τον εαυτό του δεν έχει χρόνο για να σχολιάσει τους άλλους» – Μαρία Τερέζα της Καλκούτα.

Στη ζωή υπάρχουν ορισμένα πράγματα που είναι πολύ εξαντλητικά όπως το να ακούμε κάποιον να σχολιάζει διαρκώς τους άλλους. Όχι μόνο δεν μας αφήνει να ζήσουμε ελεύθεροι αλλά μας φυλακίζει σε μια παγίδα αρνητικής συμπεριφοράς και μας κάνει να αισθανόμαστε άσχημα.

Οι πράξεις και τα λόγια των αδιάκριτων θα σας κουράσουν και θα καταστρέψουν το μυαλό σας.

Όταν λοιπόν αντιμετωπίζετε μια τέτοια κατάσταση έχετε δυο επιλογές: να απομακρυνθείτε ή να προσπαθήσετε να τους βοηθήσετε. Και όπως επισημαίνουμε στην αρχή του άρθρου: δεν υπάρχουν πιο συναισθηματικά και ζωτικά αδύναμοι άνθρωποι από εκείνους που αφιερώνουν το χρόνο τους σχολιάζοντας τους άλλους.

Με αυτή την έννοια, δεν υπάρχει κάτι πολυτιμότερο από μια ήρεμη ζωή και γι’ αυτό το λόγο θα πρέπει πάντα να προστατεύετε το φυσικό και ψυχολογικό σας χώρο. Η καρδιά σας δεν πρέπει να επηρεάζεται από καμία μη δημιουργική κριτική. Οι λέξεις πονούν μόνο όταν προέρχονται από άτομα που είναι σημαντικά για μας και ανάλογα με το τι και πώς θα το πουν.

– Διαφήμιση –

Αυτά που πιστεύουν οι άλλοι για σας είναι η δική τους πραγματικότητα, όχι η δική σας.

«Αυτά που λένε οι άλλοι για σας είναι η δική τους πραγματικότητα και όχι η δική σας. Ξέρουν το όνομά σας άλλα όχι και την ιστορία σας. Δεν έχουν ζήσει αυτά που έχετε ζήσει εσείς και δεν έχουν βρεθεί ποτέ στη θέση σας. Το μόνο που ξέρουν για σας είναι αυτά που τους έχετε πει ή ό,τι διαισθάνονται αλλά στην ουσία δεν ξέρουν τι έχετε περάσει.»

Ορισμένοι άνθρωποι, οι λεγόμενοι «καλοθελητές» ή αυτοί που χωρίς να θέλουν να σας επικρίνουν, λένε τη γνώμη τους σε κάθε περίπτωση χωρίς να τους το ζητήσετε. Στόχος τους με αυτή την έμμεση κριτική που ασκούν είναι να κάνουν κακό, να περιφρονήσουν κάποιον ή κάτι και να απολαύσουν τις ανησυχίες των άλλων.

Στην πραγματικότητα, άνθρωποι σαν αυτούς έχουν τόσο χαμηλή αυτοεκτίμηση που δεν μπορούν να αποδεχτούν τον εαυτό τους ή τους άλλους. Αυτό εξηγεί το λόγο για τον οποίο κρίνουν και βάζουν ταμπέλες στους άλλους καθώς μόνο αυτό αντικατοπτρίζει τι πραγματικά αισθάνονται. Αυτό δείχνει πώς προστατεύουν τις δικές τους συναισθηματικές μάχες εις βάρος των άλλων.

Ακόμη και αν πιστεύουμε ότι μπορούμε να διαβάσουμε τις σκέψεις των άλλων, δεν μπορούμε. Είναι πολύ δύσκολο να κατανοήσει κάποιος τι σκέφτεστε, πόσο μάλλον τη ζωή, τα αισθήματα ή τα προβλήματά σας.

Επομένως, δεν χρειάζεται να δίνετε τόση σημασία σε αυτά που λένε οι άλλοι για σας. Οι λέξεις τους προέρχονται από μια απατηλή πραγματικότητα που έχουν δημιουργήσει μέσα στο μυαλό τους, προσπαθώντας να μάθουν τα πάντα.

«Οι πιο δυστυχισμένοι άνθρωποι σε αυτό τον κόσμο είναι εκείνοι που ανησυχούν υπερβολικά πολύ για το τι σκέφτονται οι άλλοι».

Να είστε δυνατοί όταν αντιμετωπίζετε την κριτική των άλλων

«Χρησιμοποίησα κάθε πέτρα που έριξαν πάνω μου για να αντλήσω τη δύναμή μου» Elvira Sastre.

Αν σκέφτεστε συνέχεια τον τρόπο με τον οποίο σας σχολιάζουν οι άλλοι, βλάπτετε την ευεξία και τη συναισθηματική ισορροπία σας. Γι’ αυτό το λόγο είναι καλύτερο να αφιερώνετε το χρόνο σας για να βελτιώσετε τον εαυτό σας και τον περίγυρό σας.

Η δουλειά σας δεν είναι να κρίνετε τους άλλους ή να δέχεστε κριτικές αλλά να νοιάζεστε για το πώς μπορείτε να διορθώσετε τα δικά σας λάθη μέχρι να φτάσετε σε ένα μεγαλύτερο επίπεδο ευεξίας. Αν ασχοληθείτε με τον εαυτό σας, θα βγείτε κερδισμένοι και θα αποκτήσετε ειλικρίνεια, σεβασμό, ταπεινότητα, γενναιοδωρία και τιμή.

Δεν μπορείτε να είστε τέλειοι αλλά είναι σημαντικό να διατηρείτε μια στάση συνεχούς βελτίωσης του εαυτού σας. Αυτό θα σας προσφέρει τη δυνατότητα να ζείτε τη ζωή χωρίς υποχωρήσεις, χωρίς εκβιασμούς και χωρίς να εξαρτάστε συναισθηματικά από τους άλλους.

Θεραπεύστε τα κομμάτια που έχουν υποστεί ζημιά

«Μη δίνετε σημασία στα πράγματα που κάνουν ή έχουν σταματήσει να κάνουν οι άλλοι. Δώστε προσοχή σε αυτά που κάνετε ή έχετε σταματήσει να κάνετε εσείς» Βούδας.

Για να μπορέσουμε να θεραπεύσουμε τις συναισθηματικές πληγές που προκαλούν οι κριτικές, θα πρέπει πρώτα να κατανοήσετε ότι ο καθένας είναι μοναδικός και ξεχωριστός. Έχοντας αυτό υπόψη μας, το επόμενο πράγμα που θα πρέπει να κάνουμε είναι να αισθανόμαστε και να σκεφτόμαστε χωρίς να μας ενδιαφέρει η γνώμη των άλλων.

Άλλοι άνθρωποι είναι εκείνοι που κρίνουν και σχολιάζουν, όχι εσείς. Η μη δημιουργική κριτικήφέρει το συναισθηματικό κενό που υπάρχει μέσα στο άτομο που έχει ασκήσει αυτή την κριτική. Συνεπώς, αν αυτό το άτομο δεν σας αφήνει να αναπτυχθείτε συναισθηματικά τότε καλό είναι να απομακρυνθείτε από αυτό.

Αλλά πώς μπορούμε να αντιμετωπίσουμε τη συναισθηματική βλάβη που προκαλεί η κριτική; Ας σκεφτούμε λίγο τα εξής:

• Δίνοντας σημασία σε αυτά που σκέφτονται ή λένε οι άλλοι για μας, καταλήγουμε να γινόμαστε κάποιοι που δεν είμαστε. Ικανοποιώντας τους άλλους θα χάσετε την ταυτότητά σας το οποίο φυσικά δεν είναι καθόλου υγιές.
• Είστε καλή μητέρα; Είστε πετυχημένοι; Έξυπνοι, καλοί στη δουλειά σας; Είστε άνθρωποι συμπαθείς; Πρέπει να συνειδητοποιήσετε πόση ενέργεια σπαταλάτε όταν ανησυχείτε για το πώς σκέφτονται οι άλλοι για σας.
• Αν και μερικές φορές μπορεί να αισθάνεστε ότι όλοι ασχολούνται μαζί σας, η αλήθεια είναι πως ό,τι κάνετε ή έχετε σταματήσει να κάνετε δεν έχει και τόση σημασία γι’ αυτούς. Οι άλλοι άνθρωποι σας σκέφτονται πολύ λιγότερο απ’ ό,τι νομίζετε.
• Ανεξάρτητα από το τι κάνετε ή πώς το κάνετε, πάντα θα υπάρχει κάποιος να το σχολιάσει ή να το κατακρίνει. Προσπαθήστε να ζείτε και να ενεργείτε όπως σας βολεύει. Να είστε φυσικοί και να ξέρετε ότι ο μόνος τρόπος για να νιώθετε όμορφα με τον εαυτό σας είναι να κάνετε κάθε στιγμή αυτό που αισθάνεστε.

«Μην περιμένετε οι άλλοι να κατανοήσουν το δρόμο σας και ειδικά αν δεν τον έχουν πορευτεί ποτέ».

Πηγή: meygeia.gr

28 Apr Δεν υπάρχει σχολείο της ζωής, ούτε δάσκαλοι που διδάσκουν πώς να ζεις. (ΛΕΟ ΜΠΟΥΣΚΑΛΙΑ)

Εκτός μερικών μάλλον ασαφών, γενικών και δυσδιάκριτων οδηγιών, κανένας από μας δεν έχει ποτέ διδαχθεί πώς να ζει. Δεν μας έχουν εξηγήσει την αξία της ζωής, ούτε τι σημαίνει να είσαι ζωντανός. Δεν έχουμε ιδέα των θαυμάτων που μπορεί να μας προσφέρει η ζωή ή για την υπευθυνότητα, με την οποία πρέπει να της το ανταποδώσουμε. Γεννιόμαστε στον κόσμο, εκπαιδευόμαστε να προσαρμοζόμαστε σ’ αυτόν σύμφωνα με τις κυριαρχούσες και παραδεκτές απόψεις και ύστερα αφηνόμαστε να βουλιάξουμε ή να κολυμπήσουμε.

Δεν υπάρχει σχολείο της ζωής, ούτε δάσκαλοι που διδάσκουν πώς να ζεις. Αν στραφούμε στην τυπική εκπαίδευση για να βρούμε απαντήσεις, τις περισσότερες φορές μας δίνουν γνώση, χωρίς κρίση και γεγονότα, χωρίς σημασία. Αν περιμένουμε απαντήσεις από τη θρησκεία, πολύ συχνά μας λένε να μετατρέψουμε το ενδιαφέρον μας σε πίστη, πράγμα για το οποίο πολλοί από μας δεν είμαστε καθόλου προετοιμασμένοι. Όταν δεν υπακούμε, μας κάνουν συχνά να αισθανόμαστε ανίκανοι και εξαρτημένοι. Αν προσπαθήσουμε να μάθουμε από την ίδια τη ζωή, ανακαλύπτουμε ότι πολλές φορές είναι γεμάτη από βρώμικες πανουργίες, τις οποίες δεν είμαστε έτοιμοι να αντιμετωπίσουμε και από τις οποίες δεν φαίνεται να κερδίζουμε πολλά. Αν αποπειραθούμε να μάθουμε από τα παραδείγματα, βρίσκουμε πολύ λίγα πρότυπα.

Μόνον όταν δεν μπορούμε πια ν’ αντεπεξέλθουμε και καταλήγουμε στη θλίψη και την υπερένταση από τη μη εκπλήρωση, αναγκαζόμαστε να προστρέξουμε σε βοήθεια ή να κάνουμε κάποια αλλαγή. Συνήθως αυτό είναι μια συμβολική προσαρμογή – ασαφής και προσωρινή – πριν ξαναγυρίσουμε στην “πραγματική” ζωή, ελλιπείς όπως προηγουμένως.

Είμαστε αντιμέτωποι με την πραγματικότητα ότι, αν θέλουμε να ζήσουμε ολοκληρωμένα και σε αρμονία με τη ζωή, θα πρέπει να γίνουμε αυτοδραστηριοποιούμενοι φοιτητές. Θα πρέπει να είμαστε έτοιμοι να διακινδυνεύουμε, να βλέπουμε τον εσωτερικό μας εαυτό και να προχωράμε με δοκιμές και λάθη. Η εργασία θα είναι κύρια δική μας. Θα πρέπει να γίνουμε οι μέντορες του εαυτού μας.

Εφ’ όσον όλοι διαφέρουμε, δεν μπορεί να υπάρξει ένας δρόμος. Βοηθάει, όμως, να προσδιορίσουμε μερικές προϋποθέσεις. Για παράδειγμα, πρέπει να αποφασίσουμε σοβαρά να ξεκινήσουμε με το δικό μας δρόμο και να παραμείνουμε στο μονοπάτι μας. Πρέπει να θεωρούμε τον εαυτό μας προϊόν του παρελθόντος μας, αλλά το σημαντικότερο, ότι έχουμε ένα πλούσιο και απεριόριστο μέλλον, που δεν εξαρτάται απαραίτητα απ’ ό,τι προϋπήρξε. Πρέπει να συνάψουμε στενή συμμαχία με την ελπίδα, όχι την απατηλή εκδοχή της ελπίδας, αλλά εκείνη που δίνει δύναμη και πρακτική κατεύθυνση. Πρέπει να επαναποκτήσουμε το σεβασμό για την αυθεντικότητα του μυαλού μας και τη δύναμη της θέλησής μας, έτσι ώστε να μπορούμε να τα χρησιμοποιούμε για να μας βοηθούν να εξετάζουμε και να επιλέγουμε τις πιο ελπιδοφόρες και αναπτυξιακές λύσεις ανάμεσα στις πολλές επιλογές που θα μας προσφέρει το μέλλον. Ύστερα πρέπει να αφιερωθούμε στη διαδικασία με ευαίσθητη και αμερόληπτη αξιολόγηση σε κάθε βήμα. Οπλισμένοι με δύναμη και εκλογή είμαστε έτοιμοι να εξετάσουμε ορισμένους δρόμους, στους οποίους μπορούμε να γίνουμε καλύτερα οι ρυθμιστές της ζωής μας και να ζούμε κάθε μέρα ως ολοκληρωμένα και ενεργά πρόσωπα.

Δεν υπάρχουμε για τον εαυτό μας (σαν το κέντρο του σύμπαντος), και μόνο όταν πειστούμε εντελώς γι’ αυτό αρχίζουμε να αγαπάμε σωστά τον εαυτό μας κι έτσι να αγαπάμε και τους άλλους. Τι εννοώ με το να αγαπάμε σωστά τον εαυτό μας; Εννοώ, πρώτ’απ’όλα, να επιθυμούμε να ζήσουμε, να δεχόμαστε τη ζωή σαν ένα πολύ μεγάλο δώρο και μεγάλο καλό, όχι εξ αιτίας αυτών που μας δίνει, αλλά εξ αιτίας αυτών που μας διευκολύνει να δώσουμε σε άλλους.
Τόμας Μέρτον

Προσωπικότητα και Ολοκλήρωση
ΛΕΟ ΜΠΟΥΣΚΑΛΙΑ
Εκδόσεις Γλάρος

Εικόνα: https://pxhere.com/en/photo/1254799

Η αντίληψη μας δεν είναι πάντα η πραγματικότητα.

Όταν ήμουν περίπου 12 μηνών, μια καλοκαιρινή μέρα οι γονείς μου με είχαν βάλει μέσα στην περπατούσα μου, αυτό το καρεκλάκι με τροχούς στο οποίο βάζουμε τα παιδιά για να μάθουν να περπατούν.

Σήμερα αυτά τα καρεκλάκια έχουν απαγορευτεί αφού δεν βοηθούν τα παιδιά να μάθουν να περπατούν και εμποδίζουν την ανάπτυξή τους. Μπορεί επίσης να προκαλέσουν σοβαρά ατυχήματα. Εκείνη την μέρα τριγυρνούσα μέσα στο σπίτι ενώ είχα στο αυτί μου μια μπατονέτα. Κάποια στιγμή, έφτασα στην άκρη του διαδρόμου και έπεσα από τις σκάλες κάτω. Με την μπατονέτα στο αυτί.

Η πτώση μού τραυμάτισε το αυτί και με άφησε με μια σημαντική βαρηκοΐα στο αριστερό αυτί. Μια αναπηρία την οποία κουβαλώ μαζί μου μέχρι σήμερα. Αυτή η αναπηρία δημιούργησε κάποια πρακτικά προβλήματα. Για παράδειγμα, έχω δυσκολία να έχω συνομιλία με κάποιο που κάθεται στα αριστερά μου. Επίσης, οι φοιτητές μου έχουν προσέξει πως όταν μου μιλά κάποιος στην τάξη έχω δυσκολία να εντοπίσω που κάθεται αυτός που ρωτά (χρειάζεται να συνδυάσουμε ήχους και από τα δύο αυτιά για να εντοπίσουμε από που έρχεται ένας ήχος).

Στην πορεία όμως άρχισα να την συμπαθώ αυτή την αναπηρία αφού μου δημιούργησε μια περιέργεια για μια σειρά από πράγματα. Συνειδητοποίησα, για παράδειγμα, πως υπάρχουν ήχοι τους οποίους εγώ δεν μπορώ να ακούσω. Υπάρχουν μήπως και πράγματα τα οποία για κάποιο λόγο δεν μπορώ να δω; Η εικόνα που έχω για τον έξω κόσμο, πόσο ακριβής και αξιόπιστη είναι; Και πόσο όμοια είναι η εικόνα που έχω εγώ για τον έξω κόσμο με αυτή που έχει κάποιος άλλος; Δυο άνθρωποι που βρίσκονται δίπλα δίπλα βιώνουν και αντιλαμβάνονται ακριβώς τα ίδια πράγματα;

Όλη αυτή η περιέργεια με οδήγησε στη Ψυχολογία και στο τέλος στις Νευροεπιστήμες. Στην μελέτη του ανθρώπινου εγκεφάλου.  Μελετώντας τον ανθρώπινο εγκέφαλο συνειδητοποιείς πως ουσιαστικά δεν γνωρίζουμε σχεδόν τίποτα για αυτόν. Αν υπάρχει όμως ένα πράγμα το οποίο γνωρίζουμε είναι πως ο ανθρώπινος εγκέφαλος δεν καθρεφτίζει την πραγματικότητα, το έξω περιβάλλον για μας. Αντ’ αυτού, φτιάχνει την δική του υποκειμενική πραγματικότητα για μας. Παίρνει πληροφορίες από τα αισθητήρια όργανά μας, τα μάτια, τα αυτιά, την μύτη, κλπ, και φτιάχνει την πραγματικότητα στηριγμένος κυρίως σε δύο πράγματα.

Το πλαίσιο 

Το πρώτο πράγμα που επηρεάζει το πώς ο εγκέφαλος μας αντιλαμβάνεται τον κόσμο, είναι το πλαίσιο μέσα στο οποίο λαμβάνουμε μια πληροφορία. Κοιτάξτε για παράδειγμα τον κύβο στα αριστερά. Το μεσαίο κεντρικό τετράγωνο της πάνω πλευράς του κύβου, που βρίσκεται στο φως, φαίνεται χρώματος καφέ ενώ το μεσαίο κεντρικό τετράγωνο της κάτω πλευράς, που βρίσκεται στην σκιά, φαίνεται πορτοκαλί. Όταν αφαιρέσουμε το πλαίσιο όμως (σχήμα δεξιά), χωρίς να αλλάξουμε το χρώμα το δύο τετραγώνων, βλέπουμε πως και τα δύο τετράγωνα έχουν το ίδιο ακριβώς χρώμα.

(Μπορείτε να εκτυπώσετε τον χρωματιστό κύβο στα αριστερά και να τοποθετήσετε από πάνω ένα χοντρό χαρτόνι με δύο τρύπες στα σημεία που βρίσκονται τα δύο τετράγωνα. Έτσι θα μπορέσετε να δείτε ότι έχουν το ίδιο χρώμα αφού δεν θα επηρεάζεστε από το πλαίσιο).

Αυτό που συμβαίνει είναι πως ο εγκέφαλος παίρνει πληροφορίες από τα μάτια και τις προσαρμόζει ανάλογα με το τι υπάρχει στη σκηνή. Επειδή το κάτω τετράγωνο βρίσκεται στη σκιά, ο εγκέφαλος ξέρει πως στη σκιά τα αντικείμενα φαίνονται πιο σκούρα και έτσι προσαρμόζει τις πληροφορίες που παίρνει από τα μάτια για το χρώμα και ερμηνεύει το τετράγωνο που είναι στη σκιά πιο φωτεινό από ότι είναι στην πραγματικότητα. Αυτή η αναπροσαρμογή είναι σημαντική για μας διότι μας επιτρέπει να αντιλαμβανόμαστε το ίδιο αντικείμενο να έχει το ίδιο χρώμα είτε το βλέπουμε υπό σκιά είτε κάτω από έντονο φως.

Η μνήμη 

Κοιτάξτε την πιο κάτω πρόταση γραμμένη στα Τούρκικα. Από κάθε λέξη λείπει ένα γράμμα. Αν δεν μιλάτε Τούρκικα, μπορείτε να βρείτε ποιο γράμμα λείπει από κάθε λέξη; Η απάντηση είναι πως όχι. Μπορείτε μόνο να μαντέψετε.

Κοιτάξτε όμως τώρα την μετάφραση αυτής της πρότασης στην Ελληνική γλώσσα. Πάλι ένα γράμμα λείπει από κάθε λέξη. Μπορείτε να διαβάσετε την πρόταση τώρα; Βεβαίως και μπορείτε.

Η αντίληψή μας δεν είναι πάντα η πραγματικότητα. Γιατί μπορούμε να γεμίσουμε σωστά τα κενά στην ελληνική αλλά όχι την τουρκική πρόταση; Αυτό οφείλεται στο δεύτερο πράγμα πάνω στο οποίο στηρίζεται ο ανθρώπινος εγκέφαλος για να κατασκευάσει την πραγματικότητα, την εικόνα του έξω κόσμου για μας. Που είναι οι προηγούμενές μας εμπειρίες με τον κόσμο. Τα πράγματα που ξέρουμε, αυτά που έχουμε μάθει και όσα μπορούμε να θυμηθούμε. Οι μνήμες μας!

Αν πάρουμε τη λέξη “αντίληψη”, δεν υπάρχει κανένας a priori λόγος γιατί να γεμίσουμε το κενό που υπήρχε ανάμεσα στο λάμδα και το ψι με ένα ήττα. Αλλά το κάνουμε αυτό διότι σύμφωνα με τις προηγούμενες μας εμπειρίες, σύμφωνα με τη γνώση της ελληνικής γλώσσας που έχουμε, το Ήττα είναι το πιο πιθανό αποτέλεσμα.

Ο εγκέφαλός μας λοιπόν είναι μια βιολογική μηχανή που εκτελεί στατιστικές αναλύσεις για να γεμίσει όποια κενά έχει με το πιο στατιστικά πιθανό αποτέλεσμα στη βάση των προσδοκιών που έχει δημιουργήσει. Όπως είδαμε πιο πάνω, αυτές οι προσδοκίες επηρεάζονται από τις μνήμες μας και από το πλαίσιο.

Η προσοχή 

Ο κύριος λόγος για τον οποίο υπάρχουν κενά στην αντίληψή μας είναι το γεγονός ότι ο εγκέφαλος δεν έχει αρκετή ενέργεια για να επεξεργαστεί όλες τις πληροφορίες που παίρνει από τα μάτια, τα αυτιά και τα άλλα αισθητήρια όργανά μας. Έτσι, στηρίζεται σε γνωστικούς μηχανισμούς όπως είναι η Προσοχή, για να διαλέγει κάποιες από αυτές τις πληροφορίες και να τις επεξεργαστεί περαιτέρω, ενώ απορρίπτει τις υπόλοιπες. Αυτές τις οποίες απορρίπτει, στις οποίες δεν δίνει προσοχή, δεν φτάνουν ποτέ στη συνείδησή μας.

Ενώ λοιπόν όταν βιώνουμε τον κόσμο, όπως τη σκηνή στις δύο εικόνες πιο κάτω, νιώθουμε πως βιώνουμε τα πάντα, με κάθε λεπτομέρεια, αυτή η αίσθηση είναι ψεύτικη. Ένας τρόπος με τον οποίο οι επιστήμονες μελετούν αυτά τα φαινόμενα είναι με το να καταγράφουν το χρόνο που χρειάζεται κάποιος για να να εντοπίσει τις διαφορές σε δύο εικόνες όπως οι πιο κάτω.

Συμπεράσματα

Τέτοια φαινόμενα χρησιμοποιούνται από τους επιστήμονες σήμερα για να μας βοηθήσουν να κατανοήσουμε την οργάνωση και λειτουργία του ανθρώπινου εγκεφάλου. Για τους υπόλοιπους όμως, τι σημαίνει το ότι ο εγκέφαλος μας μπορεί να αντιληφθεί μόνο ένα πολύ μικρό κομμάτι του έξω κόσμου, και όταν το κάνει συχνά ξεγελιέται από το πλαίσιο και παρασύρεται από τις μνήμες μας; Θα αναφέρω δύο πράγματα τα οποία θεωρώ τα πιο σημαντικά:

1. Εξηγεί γιατί χρειαζόμαστε την Επιστήμη και την Τεχνολογία. 

Στηριζόμαστε στην Τεχνολογία για να ξεπεράσουμε τους περιορισμούς του σώματός μας. Για παράδειγμα, χρησιμοποιούμε τηλεσκόπια, μικροσκόπια, ακόμη και το τηλέφωνο που όλοι χρησιμοποιούμε καθημερινά, το έχουμε ανάγκη λόγω του ότι το ακουστικό μας σύστημα έχει τους δικούς του περιορισμούς.

Στηριζόμαστε στην Επιστήμη για να χτίσουμε μια αντικειμενική κατανόηση του κόσμου, μακριά από τις προσωπικές υποκειμενικές προκαταλήψεις του καθενός από εμάς. Η συστηματική παρατήρηση και το ελεγχόμενο πείραμα είναι ο καλύτερος τρόπος που έχουμε βρει για να διατυπώνουμε και να ελέγχουμε υποθέσεις και προβλέψεις, για να αποκτούμε και να οργανώνουμε την γνώση μας.

Οπότε, όταν βρισκόμαστε αντιμέτωποι με ερωτήματα για το χρώμα ενός κύβου ή ενός φορέματος, καλό είναι να θυμόμαστε πως η αντίληψη μας είναι τόσο περιορισμένη και πως μπορεί να ξεγελαστεί τόσο εύκολα που δεν έχουμε καμία ουσιαστική διαφορά από ένα άτομο με ακουστική αναπηρία. Είμαστε όλοι ουσιαστικά τυφλοί και κωφοί. Στηριγμένοι όμως στην επιστημονική μεθοδολογία, έχουμε κάνει τεράστια πρόοδο ως προς την κατανόηση του κόσμου στον οποίο ζούμε, παρά το ότι είμαστε τυφλοί και κωφοί.

2. Ανθρώπινη Επικοινωνία. 

Το πιο ουσιώδες χαρακτηριστικό μας ως άνθρωποι είναι η κοινωνική μας φύση. Είμαστε κοινωνικά όντα. Έχουμε ανάγκη να αλληλοεπιδρούμε και να επικοινωνούμε με άλλους ανθρώπους. Ο καθένας από μας όμως έχει τις δικές του μοναδικές εμπειρίες και μνήμες. Την δική του υποκειμενική οπτική γωνία και αντίληψη. Αν αποτύχουμε να το λάβουμε αυτό υπόψη, τότε σίγουρα θα αποτύχουμε να επικοινωνήσουμε αποτελεσματικά ο ένας με τον άλλον. Αν το έχουμε όμως αυτό υπόψη νομίζω πως μπορεί να γίνουμε λίγο καλύτεροι συνεργάτες, λίγο καλύτεροι φίλοι, λίγο καλύτεροι σύντροφοι.

Το προφανές ερώτημα λοιπόν είναι ποιο από τα δύο αποτελεί αληθινή αναπηρία; Η απώλεια της ακοής ή η αποτυχία να λάβουμε υπόψη το γεγονός ότι ο καθένας από μας έχει την δική του οπτική γωνία, τη δική του μοναδική αντίληψη;

Αυγούστου 16, 2014

Αντικειμενική έναντι υποκειμενικής πραγματικότητας

Η διαφορά μεταξύ αυτού που είναι «αληθινά» παρόν υλικά (υλικά ή αντικειμενική πραγματικότητα) και εκείνου που πραγματικά βιώνουμε νοητικά (υποκειμενική ή φαινομενική πραγματικότητα) αποτελεί αντικείμενο συζήτησης τουλάχιστον από την εποχή των αρχαίων Ελλήνων. Μερικοί αποδέχονται τον αφελή ρεαλισμό (πραγματοκρατία), υποστηρίζοντας ότι αυτό που βιώνουμε νοητικά είναι ακριβώς το ίδιο με εκείνο που είναι φυσικά παρόν. Πολλοί άλλοι, όμως, αντιπροτείνουν ότι κάτι τουλάχιστον χάνεται ή κερδίζεται κατά τη μεταφορά από τη φυσική στη φαινομενική εμπειρία. Ενδέχεται να υπάρξει ασυμφωνία μεταξύ των δύο τύπων εμπειρίας αν οι αισθητηριακοί υποδοχής μπορούν να αντιδράσουν εν μέρει μόνο σ” αυτό που είναι υλικά παρόν – για παράδειγμα, μόνο σε ορισμένους ήχους ή χρώματα. Ασυμφωνία δύναμης να υπάρξει επίσης αν απολεσθούν ή διαστρεβλωθούν πληροφορίες καθώς μεταδίδονται από τους αισθητηριακούς υποδοχείς στον εγκέφαλο. Επιπροσθέτως, ο ίδιος ο εγκέφαλος μπορεί να μετατρέψει αισθητηριακές πληροφορίες, δημιουργώντας έτσι μια ασυμφωνία μεταξύ φυσικής και φαινομενικής πραγματικότητας. Το σημαντικό ερώτημα εδώ είναι το εξής: Δεδομένου ότι υπάρχει ένας υλικός κόσμος και ένας ψυχολογικός κόσμος, πως αυτοί σχετίζονται μεταξύ τους; Ένα σχετικό ερώτημα είναι και το ακόλουθο: Δεδομένου ότι το μόνο που μπορούμε να βιώσουμε άμεσα είναι η δική μας υποκειμενική πραγματικότητα, πως μπορούμε να καταφέρουμε να γνωρίσουμε οτιδήποτε γύρω από το φυσικό κόσμο; Αντιμετωπίζουμε εδώ το πρόβλημα της πραγματοποίησης ή της τάσης να πιστεύουμε ότι, επειδή κάτι έχει όνομα, έχει επίσης ανεξάρτητη ύπαρξη. Ο J.S. Mill (1843 -1874) περιέγραψε αυτή την πλάνη:
Η πλάνη μπορεί να διατυπωθεί με αυτή τη γενική μορφή. Οτιδήποτε μπορούμε να σκεφθούμε ως ανεξάρτητο υπάρχει ανεξάρτητα και η πιο αξιοσημείωτη εκδήλωσή της συνίσταται στην προσωποποίηση των αφηρημένων εννοιών. Η ανθρωπότητα, σε όλες τις εποχές, είχε την έντονη τάση να συμπεραίνει ότι όπου υπάρχει ένα όνομα θα πρέπει να υπάρχει μια διακριτή χωριστή οντότητα που να αντιστοιχεί στο όνομα, και κάθε σύνθετη ιδέα που έχει διαμορφώσει ο νους για τον εαυτό του, λειτουργώντας πάνω στις έννοιες του για τα ατομικά πράγματα, θεωρούνταν ότι έχει μια εξαιρετικά αντικειμενική πραγματικότητα που αντιστοιχεί σ” αυτή.
Σε όλη την πορεία της ανθρώπινης ιστορίας, οντότητες όπως οι ψυχές, οι νόες, οι θεοί, οι δαίμονες, τα πνεύματα και ο εαυτός έχουν γίνει αντικείμενα φαντασίας και στη συνέχεια η υπαρξή τους θεωρήθηκε δεδομένη. Φυσικά, σε πιό πρόσφατες εποχές, υπάρχουν διαθέσιμες διαδικασίες για να προσδιορίσουμε αν φανταστικές οντότητες έχουν αντικείμενα αναφοράς στον εμπειρικό κόσμο. Όπως όμως έχουμε διαπιστώσει, η επιστημονική θεωρία επιχειρεί να συσχετίσει λέξεις και σύμβολα με εμπορικές παρατηρήσεις. Στην περίπτωση της πραγματοποίησης, όμως, η σχέση μεταξύ φανταστικού και του αληθινού απλώς εκλαμβανόταν ως υπαρκτή. Η τάση προς την πραγματοποίηση είναι ιστορική και επίμονη και θα τη συναντάμε συχνά.
ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΟΥ ΕΑΥΤΟΥ
Οι φυσικές εμπειρίες είναι εξαιρετικά ποικίλες ωστόσο βιώνουμε ενότητα αναμεσά τους. Μεγαλώνουμε επίσης ηλικιακά, παίρνουμε και χάνουμε βάρος, αλλάζουμε τόπους διαμονής, υπάρχουμε σε διαφορετικούς εποχές, κι όμως με όλα αυτά και περισσότερα, οι εμπειρίες της ζωής μας έχουν συνοχή. Αντιλαμβανόμαστε τον εαυτό μας ως το ίδιο πρόσωπο από στιγμή σε στιγμή, από μέρα σε μέρα και από χρόνο σε χρόνο, μολονότι τα πράγματα είναι ίδια σε σχέση με εμάς. Το ερώτημα είναι σε τι οφείλονται η ενότητα και η συνοχή της εμπειρίας μας. Μέσα στους αιώνες, έχουν προταθεί οντότητες όπως η ψυχή ή ο νους. Πιο πρόσφατα, ο πιο δημοφιλής προτεινόμενος οργανωτής της εμπειρίας είναι ο εαυτός.
Ο εαυτός έχει θεωρηθεί συχνά ότι συχνά διαθέτει μια δική του, αυτόνομη ύπαρξη, όπως υποδηλώνεται από τη φράση -Είπα στον εαυτό μου- Εκτός της οργάνωσης των εμπειριών κάποιου και της παροχής μιας αίσθησης συνέχειας μέσα στο χρόνο, έχουν αποδοθεί στον εαυτό κι άλλες ιδιότητες, όπως αυτές του υποκινητή και του εκτιμητή της δράσης. Άλλες εμπειρίες που συμβάλλουν στην πεποίθηση περί ύπαρξης ενός αυτόνομου εαυτού περιλαμβάνουν το αίσθημα της πρόθεσης ή του σκοπού, την επίγνωση της συνείδησης, την ικανότητα να κατευθύνει κανείς επιλεκτικά την προσοχή του και στιγμές εξαιρετικά φορτισμένων συναισθηματικών διορατικών εμπειριών. Όπως θα δούμε, η αξιωματική αποδοχή ενός εαυτού με αυτόνομες δυνάμεις δημιουργεί διάφορα προβλήματα με τα οποία αναμετριέται η ψυχολογία δια μέσου των χρόνων ακόμα και σήμερα. Προφανώς, είτε προτείνεται ένας αυτόνομος εαυτός ή νους ως οργανωτής της εμπειρίας είτε ως υποκινητής συμπεριφοράς, ερχόμαστε αντιμέτωποι με το πρόβλημα πνεύμα – σώμα.

Στον πλανήτη χάπι χρειαζόμαστε δύναμη και συλλογική αντίσταση!!!!!!

«Rat race»: ποντίκια που τρέχουν εμμονικά και ανταγωνίζονται μεταξύ τους πυρετωδώς για ένα κομμάτι τυρί. Έτσι περιγράφεται αγγλιστί η σύγχρονη αστική ζωή στον καπιταλισμό. Τρέξαμε πολύ για να αποδείξουμε το πόσο καλοί είμαστε ενάντια σε όλους τους άλλους. Τώρα αυτό το κληρονομήσαμε μέσα στην κρίση και ο καθένας απομένει μόνος του να πρέπει να αντιμετωπίσει τα προβλήματα που μας μουδιάζουν. Με τις ευλογίες της φαρμακοβιομηχανίας, η θλίψη και το άγχος μας ιατρικοποιούνται, βαφτίζονται με το βαρύγδουπο όνομα μιας ασθένειας και η λύση συμπυκνώνεται σε ένα χαπάκι. Ή σε πιο πολλά χαπάκια για να μην νιώθουμε το λάθος στην εικόνα της κανονικότητας και να μπορούμε να κοιμόμαστε τα βράδια.

Τζένη Τσιροπούλου, Νάντια Ρούμπου

Παρασκευή 9 Φεβρουαρίου 2018

2485 Shares

Ραδιοφωνική συνέντευξη στη Νάντια Ρούμπου και την Τζένη Τσιροπούλου

Έρευνα, επιμέλεια κειμένου: Τζένη Τσιροπούλου

Αν έχουν δίκιο όσοι επιστήμονες ασχολούνται με την ψυχική υγεία, τότε υπάρχουν πολύ σοβαρές πιθανότητες να παίρνετε αγχολυτικά ή αντικαταθλιπτικά εσείς ο ίδιος ή κάποια φίλη ή συγγενής σας. «Τα επίπεδα των συνταγών [των αντικαταθλιπτικών] έχουν εκτιναχθεί στα ύψη» έλεγε μόλις λίγα χρόνια πριν ο επικεφαλής του παραρτήματος του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας στην Ευρώπη. Το θετικό είναι ότι ξεπερνάμε ως κοινωνία το ταμπού του να χτυπήσουμε την πόρτα του ψυχολόγου ή του ψυχιάτρου και να μιλήσουμε. Και πράγματι, κάποιοι άνθρωποι χρειάζονται φάρμακα για κάποιο διάστημα ώστε να αντιμετωπίσουν κάποιο πρόβλημά τους. Από την άλλη, όμως, η υπερσυνταγογράφηση αντικαταθλιπτικών εκ μέρους των ψυχιάτρων, ακόμα και σε μία περίπτωση άγχους ή «φυσιολογικής» στενοχώριας, δημιουργεί μία σωματική και ψυχολογική εξάρτηση από μία «σανίδα σωτηρίας» που μας ναρκώνει και μας συρρικνώνει ως υποκείμενα. Κι αν τελικά θέλουμε να καταπίνουμε τα ψυχοφάρμακα για να κρύψουμε τα συλλογικά προβλήματα της κοινωνίας, ποιος είναι ο ρόλος του ψυχιάτρου; Να γράψει μια συνταγή με κόκκινη γραμμή ή να αναδείξει τη ρίζα των προβλημάτων μας και τις αιτίες που τα παράγουν;

«Αντί να δίνουμε λύσεις, μας δίνουν χάπια να ξεχνιόμαστε»

Ο ψυχίατρος Θεόδωρος Μεγαλοοικονόμου* είναι πρώην διευθυντής του 9ου τμήματος του Ψυχιατρικού Νοσοκομείου Αθηνών και σήμερα συμμετέχει ως αλληλέγγυος γιατρός στο Ιατρείο Κοινωνικής Αλληλεγγύης στο Ίλιον και στο Ιατρείο Αλληλεγγύης Πατησίων-Αχαρνών. 

Καλησπέρα κ. Μεγαλοοικονόμου. Σας συναντήσαμε στις 23 Ιανουαρίου στον ελεύθερο κοινωνικό χώρο Βοτανικός Κήπος στην Πετρούπολη, όπου μιλήσατε για την κοινωνική καταπίεση, το άγχος και την κατάθλιψη στην εκδήλωση με τίτλο «Αθήνα, η πόλη του Ζάναξ». Είναι πράγματι η Αθήνα μια πόλη αγχωμένη και θλιμμένη που χαπακώνεται ; Δώστε μας μία πρώτη εικόνα.

Θ.Μ.: Θα έλεγα ότι δεν είναι μόνο μία Αθήνα αγχωμένη αλλά είναι μία χώρα και μία Ευρώπη αγχωμένη εξαιτίας της οικονομικής κρίσης και εξαιτίας του ότι δεν υπάρχει προοπτική έξω από αυτή την κρίση, οι ζωές των ανθρώπων χειροτερεύουν, στοιχειώδεις όροι της ζωή μας αποδομούνται, μαζική ανεργία, αβεβαιότητα στον χώρο της εργασίας, πλειστηριασμοί… Μια σειρά από πράγματα που δημιουργούν ένα διαρκές άγχος, ένα αίσθημα απελπισίας και αδιεξόδου.

Και χαπακωνόμαστε; Τι συμβαίνει; 

Δε χαπακωνόμαστε μόνοι μας. Μας χαπακώνουν. Το σύστημα που φροντίζει την ψυχική μας οδύνη περνάει κι αυτό κρίση και έχει επιβληθεί εδώ και πάρα πολλά χρόνια διεθνώς η λεγόμενη βιολογική ψυχιατρική, η οποία βιολογικοποιεί τον ψυχικό πόνο, τον θεωρεί μια χημική ανισορροπία του εγκεφάλου η οποία διορθώνεται με μία χημική ουσία. Επομένως, αντί να πάμε στην πηγή των προβλημάτων και να δώσουμε λύσεις, εμείς δίνουμε χάπια.

Οι δυσχέρειες αποτυπώνονται και στον αριθμό των αυτοκτονιών είπατε στον Βοτανικό Κήπο.  

Ναι, η Ελλάδα, από το 2010 και έπειτα, έχει μια αλματώδη αύξηση των αυτοκτονιών, αλλά έχει και τον υψηλότερο ρυθμό ανόδου των αυτοκτονιών στην Ευρώπη: από 391 το 2009 πήγαμε στις 533 το 2013 (σ.σ. Βάσει στοιχείων της ΕΛΣΤΑΤ ) και φτάσαμε στις 613 το 2015 (σ.σ. Βάσει στοιχείων της ΕΛ.ΑΣ .). Αυτές είναι οι αυτοκτονίες που έχει καταγράψει η ΕΛΣΤΑΤ. Οι πραγματικές είναι πάρα πολύ περισσότερες γιατί συνήθως οι αυτοκτονίες δε δηλώνονται για κοινωνικούς, ψυχολογικούς ή και πολιτισμικούς λόγους. Επίσης, ακούμε ότι κάποιος έπεσε στη θάλασσα ή σε ένα γκρεμό -αυτά τα τροχαία που γίνονται, είναι πολύ πιθανόν σε ένα μεγάλο ποσοστό να είναι αυτοκτονίες.

Και ταυτόχρονα δεν λαμβάνουμε υπόψη τις απόπειρες.

Οι απόπειρες είναι πολύ περισσότερες από τις αυτοκτονίες και οφείλεται τελικά σε τυχαίους λόγους που κάποιος δεν κατάφερε να βάλει τέλος στη ζωή του. Αλλά πρέπει να λάβουμε σοβαρά υπόψη ότι αυτοί οι άνθρωποι ήθελαν να πεθάνουν.

Κάποια στιγμή εισήχθη στο καθημερινό μας λεξιλόγιο το «έχω πάθει κατάθλιψη» και σήμερα ακούμε πολύ το «έπαθα κρίση πανικού». Τι είναι πραγματικά η κατάθλιψη και τι είναι μία κρίση πανικού; 

Η κρίση πανικού θεωρείται μία κατ’ εξοχήν αντίδραση, μία ψυχική διαταραχή των ανθρώπων σε περιόδους κρίσης, που αισθάνονται παγιδευμένοι σε συνθήκες με αδυναμία διεξόδου. Αισθάνομαι, δηλαδή, ξαφνικά ότι δεν μπορώ να ξεφύγω από κάτι στο οποίο έχω εγκλωβιστεί.

Το σώμα πώς βιώνει μια κρίση πανικού; 

Υπάρχει ένα αίσθημα λιποθυμίας, απώλειας συνείδησης, εφίδρωση, νιώθουμε ότι τα χάνουμε, σαν να πεθαίνουμε. Αυτό κρατάει λίγα λεπτά, αλλά το βιώνουμε πολύ έντονα. Κανονικά, αυτό δε θα έπρεπε να το ξεχωρίζουμε από τη γενικότερη αγχώδη αντίδραση που έχουν οι άνθρωποι, απλώς έχει βολέψει να μπει ως ξεχωριστή διαγνωστική κατηγορία λόγω των συμφερόντων των φαρμακοβιομηχανιών που προωθούν συγκεκριμένα φάρμακα για συγκεκριμένες διαταραχές. Ανήκει στο φάσμα των αγχωδών διαταραχών, με μια ιδιαίτερη μορφή που παίρνουν αυτές σε συνθήκες σαν αυτές που βιώνουμε σήμερα.

Steve Cutts Happiness

«Ψυχιατρικοποιούμε αυτό που άλλοτε θα λύναμε με τη συμβίωση στην κοινότητα»

Όλα αυτά τα βίωναν οι άνθρωποι και παλαιότερα αλλά δεν είχαν ιατρικοποιηθεί ακόμα; 

Ναι, δε νομίζω ότι είναι σημερινό φαινόμενο αυτό. Ούτε αυτό που ονομάζουμε «κατάθλιψη». Τι είναι η κατάθλιψη; Μία απελπισία, μία κοινωνική δυσφορία. Δεν μπορούμε να τη βάζουμε συνέχεια ως διαγνωστική κατηγορία. Είναι και μια -εντός εισαγωγικών- φυσιολογική αντίδραση απέναντι σε εξαιρετικά στρεσογόνες συνθήκες. Δε μιλάμε για έναν άρρωστο οργανισμό, αλλά για έναν άνθρωπο που δεν αντέχει αυτές τις συνθήκες και θα ήθελε ενός άλλου τύπου αντιμετώπιση και όχι φαρμακολογική. Εδώ και μερικές δεκαετίες, όμως, όλα αυτά έχουν γίνει διαγνωστικές κατηγορίες και υποτίθεται ότι για καθετί υπάρχει το κατάλληλο φάρμακο για να γίνει κάποιος καλά. Αντί να δώσουμε απάντηση στις αιτίες, λέμε «Πάρε το φάρμακό σου και ησύχασε».

Πώς καταλαβαίνουμε ότι ήρθε η στιγμή να χτυπήσουμε την πόρτα του ειδικού; Και αυτός πότε θα πρέπει να είναι ψυχίατρος και πότε ψυχολόγος ή ψυχοθεραπευτής; 

Αυτά που ρωτάτε παραμένουν αδιευκρίνιστα ακόμα και για τους λεγόμενους «ειδικούς». Να ξέρετε ότι σε πάρα πολλές υπηρεσίες τρώγονται μεταξύ τους ψυχίατροι και ψυχολόγοι για το ποιος θα πάρει το περιστατικό που μόλις έφτασε. Συνήθως, δυστυχώς, αν φαίνεται να χρειάζεται φάρμακο αναλαμβάνει ο ψυχίατρος, ενώ αν θέλει κουβέντα, πάει στον ψυχολόγο. Το θέμα είναι όμως, ο ψυχίατρος που θα γράψει φάρμακο δεν πρέπει να συζητήσει; Τίθεται το θέμα του για τι ψυχιατρική μιλάμε: συνέντευξη των πέντε λεπτών και συνταγογράφηση ή να ακούσουμε τον άνθρωπο και την ιστορική του διαδρομή;

Ως προς το πότε να πάμε στον ψυχίατρο, δεν υπάρχει μία εύκολη απάντηση. Σε προηγούμενες εποχές που υπήρχαν πιο κοινοτικοί όροι συμβίωσης στην κοινωνία, υπήρχε η γειτονιά, υπήρχε ο διπλανός σου να μιλήσεις, πολλά πράγματα αντιμετωπιζόντουσαν σε αυτό το επίπεδο και δεν ψυχιατρικοποιούνταν τα προβλήματα. Τώρα, απλά ζητήματα της καθημερινής κοινωνικής δυσφορίας ψυχιατρικοποιούνται και ζητάμε να γίνουμε πάρα πολύ καλοί, πάρα πολύ υγιείς και να ξεπεράσουμε τον συνήθη εαυτό μας. Λείπει η αλληλέγγυα σχέση, και τι μας μένει με δεδομένη και την προπαγάνδα για τα ψυχολογικά προβλήματα; Να πάμε στον ψυχίατρο και να ζητήσουμε φάρμακα γιατί έχουμε εσωτερικεύσει αυτού του είδους τις λογικές.

O σύγχρονος γιατρός βλέπει μόνο ασθένειες αντί για ασθενείς; Από τον ψυχίατρο θα φύγουμε de facto με μια συνταγή; 

Ως επί το πλείστον ναι, αλλά δεν το κάνουν όλοι οι ψυχίατροι, ας μην είμαστε υπερβολικοί. Και δεν υπάρχουν και πολλοί ψυχολόγοι διαθέσιμοι στο δημόσιο σύστημα. Οι ψυχίατροι, τώρα, λόγω του ότι διδάσκονται μέσα από το πανεπιστήμιο τη βιολογική ψυχιατρική που αναφέραμε και προηγουμένως, και λόγω φόρτου εργασίας λόγω των πολλών ραντεβού, θα ακούσουν τα συμπτώματα και θα πουν «Α, αυτό μου μοιάζει με κατάθλιψη». Ή, «Δεν κοιμάσαι; Πάρε κάτι να κοιμάσαι». Καμιά φορά ο ψυχίατρος θέλει να συνταγογραφήσει ηλεκτρονικά και κολλάει το σύστημα και ασχολείται μία ώρα με αυτό αντί να ακούει τον άνθρωπο. Οι συνθήκες στο δημόσιο είναι συχνά φοβερές.

Οι άνθρωποι επισκέπτονται τον γιατρό ζητώντας επιτακτικά φάρμακα; Γιατί η αλήθεια είναι πως στην Ελλάδα δεν υπάρχει και τόση διαφήμιση των αντικαταθλιπτικών, για παράδειγμα, όπως έγινε στην Αμερική που έβλεπες τη διαφήμιση στα περιοδικά μόδας και στην τηλεόραση.

Υπάρχει και στην Ελλάδα αρκετή διαφήμιση, αλλά έχει εσωτερικευτεί και ως ανάγκη, ως λύση στο πρόβλημα το να πάρω το φάρμακό μου. Είναι πολλοί άνθρωποι που αρνούνται να βάλουν το πρόβλημα πάνω στο τραπέζι και θέλουν μόνο κάτι για να ησυχάσουν, να μην τα σκέφτονται όλα αυτά. Γιατί, κακά τα ψέματα, στα πολλαπλά αδιέξοδα, όπως είναι ένας επικείμενος πλειστηριασμός ή η χρόνια ανεργία, τι προοπτική θα δει κάποιος ακόμα κι αν μιλήσει; Αυτό που έχει ανάγκη είναι να κοιμηθεί το βράδυ και ζητάει ένα χάπι.

Prozac: Revolution in a Capsule (Πρόζακ: Επανάσταση σε μια κάψουλα)

«Για κάθε δυσκολία μας, περισσότερη εξάρτηση από τα νόμιμα ναρκωτικά»

Στην Ελλάδα τα ψυχοφάρμακα υπάγονται ακόμα σε καθεστώς ελεγχόμενης συνταγογράφησης, δηλαδή δεν μπορεί να πάει κάποιος στο φαρμακείο και να αγοράσει ό,τι αγχολυτικό θέλει. Ευτυχώς;

Ναι, τα αγχολυτικά θέλουν τη λεγόμενη κόκκινη γραμμή, αλλά δε σημαίνει ότι δεν υπερσυνταγογραφούνται, από την άλλη, ως η εύκολη λύση στο άγχος, την αϋπνία κλπ. Υπάρχει αύξηση κατανάλωσης, αν και η μεγαλύτερη αύξηση σημειώνεται στα αντικαταθλιπτικά: από το 2007 μέχρι το 2016, από τα 7.000.700 κουτάκια πήγαμε στα 10.220.000 κουτάκια. Υπάρχει πολλή ψυχική οδύνη που δεν μπορούν όλοι να τη διευθετήσουν και πάμε στον ειδικό για να μας την καταλαγιάσει, αλλά χρειάζεται μια πιο ψυχοθεραπευτική και κοινωνιοθεραπευτική αντιμετώπιση. Ένας άνεργος θα γίνει καλά με ένα χάπι ή με μια θέση εργασίας; Από την απόγνωση και τη συνταγογράφηση επωφελείται κυρίως η φαρμακοβιομηχανία.

Συναντάτε συχνά το να έχει δώσει κάποιος φίλος ή συνάδελφος ένα ψυχοφάρμακο σε κάποιον για να χαλαρώσει;

Ναι, πολλοί έρχονται πολλές φορές και μου λένε «αυτό μου το έδωσε η αδερφή μου» ή «το παίρνει και η μητέρα μου γιατί δε νιώθει καλά, σε παρακαλώ μπορείς να μου το γράψεις κι εμένα»; Είναι μια αυθόρμητη αντίδραση στο να βρει ο κόσμος λύση, αλλά αυτό είναι απλώς ένα ταμπονάρισμα του προβλήματος.

Πρόκειται για εξαρτησιογόνα φάρμακα, σωστά; 

Αγχολυτικά όπως τα Ζάναξ, Λεξοτανίλ, Ταβόρ είναι εξαρτησιογόνα και πολύς κόσμος μαθαίνει σε διαρκή λήψη των φαρμάκων αυτών και μάλιστα σε υψηλές δόσεις, χωρίς να προσπαθεί ύστερα από ένα διάστημα να απεξαρτηθεί από αυτά. Ο κύριος κίνδυνος με αυτά τα φάρμακα είναι η εξάρτηση. Για κάθε δυσκολία παίρνουν ένα παραπάνω, ένα παραπάνω και τελικά ζουν μόνο με αυτά και σε υπερδιπλάσιες ποσότητες από το επιτρεπόμενο. Μάλιστα, διάβαζα τώρα ότι θα γίνει ένα πρόγραμμα από την Ομάδα Προαγωγής Αυτοβοήθειας Λάρισας , σε συνεργασία με το πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, που θα έχει ως στόχο την απεξάρτηση από τα νόμιμα ναρκωτικά, δηλαδή από αυτά τα φάρμακα. Άρα υπάρχει σίγουρα αυτό το πρόβλημα.

«Ο ψυχίατρος πρέπει να κάνει το υποκείμενο της οδύνης υποκείμενο της αντίστασης»

Ποια είναι μια διαφορετική λύση, κατά τη γνώμη σας, που εστιάζει στη χειραφέτηση του υποκειμένου; 

Σε αυτά δεν υπάρχουν εύκολες απαντήσεις γιατί τα προβλήματα είναι υπαρκτά και χειροτερεύουν διαρκώς. Το θέμα είναι να αντιμετωπίζουμε κι εμείς οι ίδιοι τον εαυτό μας ως υποκείμενο και όχι ως αντικείμενο που υποφέρει αυτά τα προβλήματα. Τα προβλήματα είναι πρωτίστως κοινωνικά και πολιτικά και ακριβώς αυτή η πολιτική διάσταση δεν πρέπει να λείπει από την τεχνική δεξιότητά μας όταν αντιμετωπίζουμε την κατάθλιψή σου ή το άγχος σου. Αυτή η πολιτική διάσταση -χωρίς να γίνεται μια αφηρημένη διεκδίκηση- πρέπει να υπεισέρχεται μέσα στην τεχνική μου, ως ψυχιάτρου, όταν συζητάω μαζί σου το ότι δεν είσαι καλά. Πρέπει να σε κάνω να συνειδητοποιήσεις την πηγή των προβλημάτων σου και να κρατήσεις μια στάση αντίστασης, να νιώσεις ότι δεν είσαι ένα έρμαιο των πραγμάτων και ότι δεν πρέπει να τους αφήσεις να σε εκμηδενίσουν, γιατί ζούμε σε μια κοινωνία αποσυλλογικοποίησης και εξατομίκευσης.

Εδώ και πάρα πολλά χρόνια, στο εργασιακό περιβάλλον μιας επιχείρησης έπρεπε να δείξουμε το πόσο καλοί είμαστε. Εσύ ενάντια σε όλους τους άλλους, και τώρα αυτό το κληρονομήσαμε μέσα στην κρίση και ο καθένας έχει μείνει μόνος του πια να πρέπει να αντιμετωπίσει μια επικείμενη απόλυση ή την ανεργία. Ο ψυχίατρος δε θα σου βρει δουλειά, αλλά μπορεί να σε κάνει να τα συνειδητοποιήσεις όλα αυτά και να τα παλέψεις μέσα από συλλογικότητες, όχι μόνος σου. Δεν υπάρχει άλλη λύση.

Δομείται μια κανονικότητα βάσει των κυρίαρχων αξιών στην κοινωνία μας -σύστημα οικονομικών και κοινωνικών σχέσεων, σύστημα εργασίας, κλπ.- και η ψυχιατρική καλείται να διαχειριστεί τα «απόβλητα» όλων των καταστάσεων που δεν ταιριάζουν σε αυτή την κανονικότητα. Εδώ, ή θα προσπαθήσει να θεραπεύσει τον άνθρωπο ώστε να προσαρμοστεί σε αυτή την κανονικότητα, να τον αλλάξει δηλαδή ώστε να διαχειριστεί μια κατάσταση αμετακίνητη που δεν αλλάζει ή θα εξετάσει το πώς αλλάζουμε ταυτόχρονα εμείς και η κατάσταση. Εκεί είναι που μπαίνει το πολιτικό κομμάτι της ψυχιατρικής.

Ο ψυχίατρος πρέπει να δει την πολιτική διάσταση και του δικού του επαγγελματικού ρόλου. Γιατί γίνομαι ψυχίατρος; Για να κάνω απλώς καλά τον άλλο; Η σύγχρονη ψυχιατρική από γεννησιμιού της, εδώ και 200 χρόνια, ξέρουμε ότι πέρα από τη θεραπευτική της επιδίωξη έχει και μια ορισμένη κοινωνική αποστολή για τη δημόσια τάξη. Υπάρχει για να εγκλείει στο άσυλο ακούσια. Το θέμα είναι πώς θα αρνηθεί αυτόν τον κανονιστικό της ρόλο, πώς θα αναδείξει τη ρίζα των προβλημάτων και όχι να τα σκεπάσει ψυχιατρικοποιώντας τα και δίνοντας τους το όνομα μιας αρρώστιας, ξεκόβοντάς τα από τις αιτίες που τα παράγουν. Ο ψυχίατρος πρέπει να κάνει το υποκείμενο της οδύνης, υποκείμενο αντίστασης.

Αυτό θα έπρεπε να σφυρηλατείται μέσα από την εκπαίδευση αλλά τελικά επαφίεται στη διακριτική ευχέρεια του κάθε ψυχιάτρου; 

Ναι, εξαρτάται πρωτίστως από τη διακριτική ευχέρεια του κάθε ψυχιάτρου το αν θα θέσει αυτές τις παραμέτρους γιατί υπάρχει διεθνώς μια σύμπλευση πανεπιστημίων και φαρμακευτικών βιομηχανιών και μία φιλελεύθερη διαχείριση της ψυχικής οδύνης. Σκεφτείτε ότι ένα μεγάλο μέρος αυτών που συντάσσουν τα ταξινομικά συστήματα (σ.σ. Κατηγοριοποίηση ψυχικών ασθενειών) είναι άνθρωποι των φαρμακοβιομηχανιών, οπότε οι ψυχικές διαταραχές που κάθε ταξινομικό σύστημα περιέχει, ανταποκρίνεται και σε κάποια συγκεκριμένα φάρμακα που η εταιρεία έχει ήδη βγάλει ή πρόκειται να βγάλει.

Σήμερα, αν δείτε, πίσω από όλες τις εκπαιδευτικές δραστηριότητες των ειδικευόμενων ψυχιάτρων είναι οι φαρμακευτικές εταιρείες. Είναι σημαντικό να σας πω ότι, η Παγκόσμια Ημέρα Ψυχικής Υγείας το 2017 ήταν αφιερωμένη στο θέμα «Εργασία και Ψυχική Υγεία». Για αυτό το θέμα λοιπόν, η Ελληνική Ψυχιατρική Εταιρεία κάλεσε για πρώτο ομιλητή της στην εκδήλωση -ποιον λέτε; Τον πρόεδρο του Συλλόγου Φαρμακευτικών Επιχειρήσεων Ελλάδος.

«Φτιάχνουν πρώτα τα φάρμακα και μετά τις ασθένειες»

Είπατε και στην ομιλία σας στον Βοτανικό Κήπο ότι οι φαρμακευτικοί κολοσσοί πρώτα παρήγαγαν τα φάρμακα και μετά εφευρίσκαν τις ασθένειες. Το 2001 στην Αμερική, για παράδειγμα, η εταιρεία που κατασκεύαζε το αντικαταθλιπτικό Πρόζακ, έφερε στην αγορά το Sarafem, το οποίο διέθετε ένα πιο «θηλυπρεπές» αμπαλάζ με ένα λουλούδι και τα χαπάκια ήταν ροζ-μοβ. Η εταιρεία κατηγορήθηκε ότι μέσα από τις διαφημίσεις της υπερέβαλε τραγικά ως προς το προεμμηνορυσιακό σύνδρομο (τα νεύρα πριν την περίοδο) για να πουλήσει στην ουσία πάλι Πρόζακ, διευρύνοντας το κοινό της. 


Διαφήμιση Sarafem. Οι γυναίκες ως μητέρες, εργαζόμενες και σύζυγοι γίνονταν συχνότερα το target group των εταιρειών που ήθελαν να τις… ενισχύσουν. 

Υπάρχουν πάρα πολλά τέτοια παραδείγματα. Σκεφτείτε ότι η Αμερικανική Ψυχιατρική Εταιρεία το 1952 ξεκίνησε με ούτε 100 κατηγορίες ψυχικών διαταραχών (σ.σ. Το διαγνωστικό και στατιστικό εγχειρίδιο των ψυχικών διαταραχών DSM-1) και στο πιο πρόσφατο DSM-5 το 2013 φτάσαμε στις 450 διαγνωστικές κατηγορίες. Πώς αυξήθηκαν τόσο πολύ; Η εταιρεία ετοίμαζε το φάρμακο, τα ΜΜΕ προπαγάνδιζαν ότι όλοι πάσχουμε από τη συγκεκριμένη διαταραχή και σε λίγο έβγαινε στην αγορά και το φάρμακο που θα μας θεράπευε όλους. Και οι στατιστικές; 19 εκατομμύρια Αμερικανοί έχουν κοινωνική φοβία, άλλοι αγχώδη διαταραχή κλπ.


«Πρόζακ: Το μυστικό όπλο του στρατού. Για πρώτη φορά στην ιστορία δίνονται σε χιλιάδες Αμερικανούς στρατιώτες αντικαταθλιπτικά φάρμακα για να καταπολεμήσουν το άγχος στο πεδίο της μάχης. Έτσι θα δώσουμε τη μάχη;» TIME, 16 Ιουνίου 2008

«Το 2014 δόθηκαν στις ΗΠΑ 83.000 συνταγές για Πρόζακ σε παιδιά 2 ετών και κάτω»

Για να μείνουμε λίγο ακόμα στην Αμερική, δημοσιεύματα στους New York Times, βασισμένα σε μεγάλη εταιρεία ερευνών σε θέματα ιατρικής περίθαλψης και υγείας (IMS Health), έγραφαν το 2015 ότι: «Σχεδόν 20.000 συνταγές για ψυχοφάρμακα δόθηκαν το 2014 σε μωρά 2 ετών και κάτω, σημειώνοντας αύξηση σχεδόν 50% σε σχέση με το 2013. Οι συνταγές για το αντικαταθλιπτικό Πρόζακ αυξήθηκαν κατά 23% μέσα σε ένα χρόνο για τις ίδιες ηλικίες, δηλαδή 2 ετών και κάτω, φτάνοντας τις σχεδόν 83.000». Τι συμβαίνει με τα παιδιά και τα ψυχοφάρμακα; 

Διεθνώς έγινε μεγάλη προσπάθεια εδώ και 20 περίπου χρόνια, να πάρουν τα ψυχοφάρμακα ενδείξεις και για ηλικίες κάτω των 18 ετών. Έγιναν συγκεκριμένες ενέργειες μέσα από το πολύπλοκο σύμπλεγμα των φαρμακοβιομηχανιών, των πολιτικών και των ΜΜΕ -πάντα στις ΗΠΑ γιατί εκεί είναι η έδρα των περισσότερων πολυεθνικών. Ο Τζορτζ Μπους ο νεότερος ως πρόεδρος (2001-2009) είχε βοηθήσει -και είχε βοηθηθεί σε αντάλλαγμα φυσικά- διάφορες φαρμακευτικές εταιρείες ώστε να γίνει προώθηση των αντικαταθλιπτικών και αγχολυτικών φαρμάκων σε νέους κάτω των 18 ετών, με τη συνεργασία και της Αμερικανικής Ψυχιατρικής Εταιρείας. Μία από αυτές τις πολυεθνικές ήταν η Eli Lilly που παράγει το Πρόζακ.

«Ένα νέο θαυματουργό φάρμακο για την κατάθλιψη. Αντίο θλίψη». New York, 18 Δεκεμβρίου 1989. 

Η Eli Lilly έβλεπε τότε τις πωλήσεις του Πρόζακ να πέφτουν και έπρεπε να βρει ένα αντίστοιχο προϊόν για να ανεβάσει τα κέρδη της, και έτσι περάσαμε στην περίοδο του αντιψυχωτικού Ζιπρέξ. Είχε τεθεί λοιπόν το θέμα ότι πάρα πολλά παιδιά αρρωσταίνουν, ότι η σχιζοφρένεια ξεκινά από την παιδική ηλικία και πρέπει να την προλάβουμε, με αποτέλεσμα να ξεκινήσουν να δίνουν πειραματικά ψυχοφάρμακα σε παιδιά για να φτάσουμε τελικά στην πλήρη αδειοδότηση. Ακόμα και όταν οι φαρμακευτικές φτάνουν στα δικαστήρια και πληρώνουν δισεκατομμύρια σε πρόστιμα για παρενέργειες φαρμάκων, δεν τους νοιάζει. Έχουν ένα απόθεμα πολλών δισεκατομμυρίων για πρόστιμα και τα κέρδη τους είναι πάντα πολλαπλάσια. 

Είναι μια πολύ απλοποιητική προσέγγιση να πεις για ένα παιδί που είναι ζωηρό στο σχολείο «άντε να πάρει το “χάπι της υπακοής” να ησυχάσει» και θέλει πάρα πολλή προσοχή γιατί οι ουσίες αυτές είναι εξαρτητικές. Σημασία έχει να δούμε για τι σχολείο μιλάμε, πώς αντιμετωπίζει τις ανάγκες του παιδιού, ποια είναι η σχέση σχολείου-οικογένειας και τι γίνεται μέσα στην οικογένεια. Είναι πολύ προβληματικό το πόσο εύκολα θα δώσουμε ένα χάπι σε ένα παιδί και αυτό ήρθε και στην Ελλάδα στις αρχές της δεκαετίας του 2000. Να τονίσουμε εδώ ότι στο DSM-5 μπήκε ως διάγνωση και η επαπειλούμενη ψύχωση. 

Δηλαδή;

Δηλαδή, δεν έχω ψύχωση ακόμα, αλλά έχω κάποια συμπτώματα που δείχνουν ότι μπορεί και να την αναπτύξω, άρα πάρε φάρμακα να την προλάβεις. Καταλαβαίνετε πόσο βοηθάει αυτό την κατανάλωση.    

Από Κοινού

Η έννοια «δημόσια ψυχική υγεία» ακούγεται σε αυτούς που τα ζουν από μέσα ως οξύμωρο σχήμα. «Υπάρχουν υπηρεσίες δημόσιας ψυχικής υγείας που μπορεί να περιμένεις έως και ένα χρόνο για να δεις έναν ψυχίατρο. Είναι υποστελεχωμένες και διαλυμένες λόγω της κρίσης, αλλά λόγω της ίδιας κρίσης πολλαπλασιάζονται και τα αιτήματα των ανθρώπων. Μία γυναίκα 78 χρονών τηλεφώνησε για ραντεβού και της απάντησαν “δεν παίρνουμε ηλικιωμένους”. Και η γυναίκα είχε ανάγκη. Την προτρέψαμε από το κοινωνικό ιατρείο να ξαναπάρει τηλέφωνο για να τους πιέσει και τελικά της έκλεισαν ραντεβού μετά από 7 μήνες» λέει ο κ. Μεγαλοοικονόμου.

Και έτσι, ως λύση συνήθως απομένει είτε το να επιστρέψεις με σταυρωμένα τα χέρια στο σπίτι είτε το να επισκεφτείς έναν ιδιώτη ιατρό όπου, όμως συχνά, οι συνεδρίες θα κοστίζουν τόσο ώστε ίσως αναγκαστείς να τις διακόψεις.

Η Από Κοινού ξεκίνησε με βάση αυτή τη σκέψη, ότι η ψυχοθεραπεία είναι ένα ακριβό προνόμιο για λίγους, θέλοντας να δείξει ότι μπορεί να γίνει και διαφορετικά. Τέσσερις ψυχολόγοι και μία κοινωνιολόγος τελειώνοντας τις σπουδές τους στην Κρήτη βρέθηκαν στο δίλημμα δημόσια δομή με όλες τις δυσχέρειες που αυτό εμπεριέχει ή ιδιωτικό ιατρείο απρόσωπο και αναγκασμένος να φέρνεις εις πέρας μόνος σου όλες τις δυσκολίες. Τελικά, όμως, δημιούργησαν μία τρίτη επιλογή: να στήσουν μία κοινωνική συνεργατική επιχείρηση (ΚοινΣΕπ) για ψυχοκοινωνική ενδυνάμωση και ψυχοθεραπεία. Η κολεκτίβα – που απαρτίζεται από την κοινωνιολόγο Κατερίνα Χαραλαμπάκη και τους ψυχολόγους Δανάη Κοκορίκου, Γεωργία Κορρέ, Αλέξανδρο Παπατρέχα και Ελεάνα Σταθοπούλου- ιδρύθηκε τον Ιούλιο του 2016 και προσφέρει τις υπηρεσίεςψυχοθεραπείας σε διαβαθμισμένο κόστος, αναλόγως δηλαδή την οικονομική δυνατότητα του κάθε ανθρώπου ώστε να μην αναγκάζονται να διακόπτουν ελλείψει χρημάτων.

«Μας πλησιάζουν πολλοί άνεργοι γιατί γνωρίζουν ότι μπορούν να κάνουν ψυχοθεραπεία με 10 ευρώ (τιμή για ανέργους), αλλά από εκεί και πέρα τα ζητήματα που έχουν ανάγκη να συζητήσουν είναι ζητήματα που δεν τα γέννησε απαραίτητα η κρίση αλλά θα τα είχαν και δέκα χρόνια πριν. Έχουμε πολλούς φοιτητές, νέους εργαζόμενους, ανθρώπους που μας γνωρίζουν από την κινηματική μας δράση, αλλά και μεγαλύτερης ηλικίας. Η πλειοψηφία είναι γυναίκες» μας λέει η κοινωνιολόγος της ομάδας Κατερίνα Χαραλαμπάκη.

«Μας έρχονται πολλές περιπτώσεις που έκαναν θεραπεία με ψυχοφάρμακα. Αφενός στα γράφει ο γιατρός, που τον εμπιστεύεσαι ως ειδικό, και αφετέρου σου λύνουν γρήγορα μια ανάγκη, σε ναρκώνουν χωρίς να εμβαθύνεις πολύ. Ο κλάδος έχει μεγάλη ευθύνη. Πολλοί άνθρωποι που έρχονται σε εμάς συνεχίζουν να παίρνουν χάπια και εμείς είμαστε πάντα σε συνεννόηση με τον ψυχίατρό τους. Όσο για την ψυχική υγεία, σίγουρα θα θέλαμε όλες οι υπηρεσίες να είναι δωρεάν για όλους και να υπήρχε μία άλλου είδους πρόληψη και μέριμνα, αλλά προσπαθούμε να κάνουμε αυτό που σπουδάσαμε με τον καλύτερο δυνατό τρόπο για αυτούς που έρχονται σε εμάς αλλά και για εμάς τους ίδιους».

Το υπουργείο Μοναξιάς

Στις 17 Ιανουαρίου του 2018, το Ηνωμένο Βασίλειο όρισε για πρώτη φορά στην ιστορία έναν υπουργό Μοναξιάς για να αντιμετωπίσει αυτό που η πρωθυπουργός της χώρας, Τερέζα Μέι, ονόμασε «θλιβερή πραγματικότητα της σύγχρονης ζωής». Σύμφωνα με έρευνα της βρετανικής κυβέρνησης, περίπου 200.000 ηλικιωμένοι στη χώρα δεν είχαν συνομιλήσει με έναν φίλο ή έναν συγγενή για πάνω από ένα μήνα. Ταυτόχρονα, ένας στους πέντε ανθρώπους ημερησίως, που κλείνουν ραντεβού στο νοσοκομείο για να δουν τον παθολόγο τους (δωρεάν στο Ηνωμένο Βασίλειο), παραδέχονται ότι έκλεισαν το ραντεβού γιατί νιώθουν μοναξιά, για να μιλήσουν με κάποιον. Ποιο είναι το σχόλιό σας κ. Μεγαλοοικονόμου; Στον Νότο μάς σώζει ως ένα βαθμό η μεσογειακή κουλτούρα της παρέας και της οικογένειας;



Το υπουργείο Μοναξιάς μάλλον απευθύνεται περισσότερο στην ίδια τη Μέι και στη μοναξιά που νιώθει με τους Τόριδες, και στην Αγγλία με το Brexit (γέλια). Αυτό που θα έπρεπε να δουν πρώτα είναι η διάλυση που έχουν επιφέρει στο σύστημα υγείας στην Αγγλία. Το πόσους ασθενείς θα δεις και το πόση ώρα θα τους κρατήσεις καθορίζει το πόσα χρήματα θα πάρεις. Όλα είναι ποσοτικοποιημένα. Πρέπει να δείτε μια φοβερή ταινία που δείχνει τη διάλυση του κράτους πρόνοιας στο Ηνωμένο Βασίλειο, το I, Daniel Blake (Εγώ, ο Ντάνιελ Μπλέικ) του Κεν Λόουτς.

Υπάρχει διαφορά χάρη στον ρόλο που παίζει η οικογένεια και οι φιλικές σχέσεις στις χώρες του Νότου αλλά κι αυτό αποσυντίθεται, δεν είναι όπως ήταν κάποτε. 



Από την εμπειρία σας στα κοινωνικά ιατρεία σε διάφορες περιοχές της Αθήνας με άλλες ανθρωπογεωγραφίες, διακρίνετε σημάδια βελτίωσης;

Όχι, δεν υπάρχει βελτίωση. Βλέπω τα προβλήματα να χειροτερεύουν.  

«Άγχος και αϋπνίες φεύγουν με δύναμη και συλλογική αντίσταση»

Θα θέλατε να μας κάνετε εσείς τον επίλογο πριν να σας αποχαιρετήσουμε; 

Δοθείσης της ευκαιρίας, θα ήθελα να πω κάτι που το έχω ξαναπεί πολλές φορές: απέναντι στην ψυχολογία της απελπισίας και της απομόνωσης, εμείς πρέπει να δούμε την ψυχολογία της αντίστασης. Τα νευρωτικά συμπτώματα, το άγχος, η κατάθλιψη και οι αϋπνίες φεύγουν μόνο με την αντίσταση μέσα από συλλογικότητες απέναντι στις συνθήκες που μας καταπιέζουν και αυτό έχει αποδειχθεί στην πράξη από την Κατοχή κιόλας.

Δύναμη και συλλογική αντίσταση λοιπόν. Σας ευχαριστούμε πολύ.

Κι εγώ σας ευχαριστώ. 

*Βιογραφικά στοιχεία: Ο Θεόδωρος Μεγαλοοικονόμουγεννήθηκε στην Αθήνα το 1947. Σπούδασε ιατρική στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών και ως ψυχίατρος, από το 1982, ήρθε σε επαφή με το κίνημα της εναλλακτικής ψυχιατρικής, εμπνευσμένο από τον Ιταλό Franco Basaglia. Εργάστηκε διαδοχικά σε τρία ψυχιατρεία: στο Δρομοκαΐτειο (1986- 1990), στο Κρατικό Θεραπευτήριο Λέρου (1990-1999) και στο Ψυχιατρικό Νοσοκομείο Αττικής (1999-2014), παίρνοντας πρωτοβουλίες για μεθόδους και προγράμματα ριζικής αποδόμησης και ξεπεράσματος των ιδρυματικών πρακτικών στην κατεύθυνση της αποϊδρυματοποίησης. Ανέπτυξε συνεχή και συστηματική δραστηριότητα για την ανάπτυξη ενός εναλλακτικού κινήματος στην ψυχική υγεία, από κοινού με άτομα με ψυχιατρική εμπειρία, οικογένειες, λειτουργούς ψυχικής υγείας και κοινωνικά κινήματα. Έχει δημοσιεύσει πολλά επιστημονικά άρθρα σε περιοδικά και συλλογικές εκδόσεις και έχει γράψει το βιβλίο «Λέρος: Μια ζωντανή αμφισβήτηση της κλασικής ψυχιατρικής».

Ράινερ Μαρία Ρίλκε

«ΔΕΝ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΤΡΟΜΑΖΕΤΕ ΟΤΑΝ ΚΑΠΟΙΑ ΘΛΙΨΗ ορθώνεται μπροστά σας, ακόμα κι αν είναι πιο τρανή απ’ όλες τις θλίψεις που περάσατε ως τα σήμερα, όταν μια ανησυχία, όμοια με φως και συννεφοσκιά, περνάει πάνω απ’ τα χέρια σας και πάνω από κάθε σας πράξη. ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΣΚΕΦΤΟΣΑΣΤΕ, ΤΟΤΕ, πως κάτι γίνεται εντός σας, πως η ζωή δεν σας ξέχασε, πως σας κρατάει στα χέρια της και δεν θα σας παρατήσει. ΓΙΑΤΙ ΘΕΛΕΤΕ ΝΑ ΔΙΩΞΕΤΕ ΑΠΟ ΤΗ ΖΩΗ ΣΑΣ κάποιες ανησυχίες, κάποιους πόνους, κάποιες βαρυθυμίες, ενώ δεν ξέρετε τι έργο πραγματώνουν μέσα σας; Γιατί να αυτοβασανιζόσαστε με το ερώτημα: από πού έρχονται όλ’ αυτά και πού πηγαίνουν; Μια και ξέρετε καλά πως βρισκόσαστε πάνω στην εξέλιξή σας και πως, πάνω απ’ όλα, ένα ποθείτε: να μεταμορφωθείτε. ΑΝ ΚΑΤΙ ΕΝΤΟΣ ΣΑΣ ΜΟΙΑΖΕΙ ΑΡΡΩΣΤΙΑΡΙΚΟ, αναλογιστείτε τότε πως η αρρώστια είναι ένα μέσο για να λυτρωθεί ο οργανισμός από ό,τι του είναι ξένο κι ενάντιο· πρέπει, λοιπόν, να βοηθήσετε την αρρώστια αυτή ν’ ακολουθήσει την πορεία της ως το τέλος. Έτσι μονάχα θα μπορέσει κι ο οργανισμός να συνεχίσει την προοδευτική εξέλιξή του». «ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ‘ΣΑΣΤΕ ΥΠΟΜΟΝΕΤΙΚΟΣ, όπως οι άρρωστοι, και γεμάτος εμπιστοσύνη, όπως εκείνοι που βρίσκονται σε ανάρρωση· γιατί ίσως να ‘σαστε και τα δυο. Και κάτι παραπάνω: είσαστε και γιατρός και πρέπει εσείς ο ίδιος να νοιαστείτε για τη γιατρειά σας. Σ’ όλες όμως τις αρρώστιες υπάρχουν μέρες που ο γιατρός ένα μονάχα μπορεί: να περιμένει. Και αυτό, ίσα-ίσα, πρέπει όσο είσαστε γιατρός του εαυτού σας, να κάνετε τώρα». [Πηγή: www.doctv.gr]

Θέλουμε στη ζωή μας ανθρώπους με θετική ενέργεια

On Μαΐ 5, 2018

Είναι κάτι πλάσματα που μοιάζουν λίγο με αερικά. Περνούν από δίπλα σου, από μέσα σου, απ’ τη ζωή σου γενικότερα κι αφήνουν μια αύρα δροσερή, γλυκιά και φωτεινή. Πρόσωπα που τα σκέφτεσαι να χαμογελούν και χαμογελάς κι εσύ χωρίς δεύτερη σκέψη. Ντύνουν τις στιγμές με χρώματα και βλέπουν το ποτήρι πάντα μισογεμάτο.

Λες και φτιάχτηκαν, γεννήθηκαν και ζουν μόνο γι’ αυτό. Ανεξάντλητη πηγή ενέργειας, δοτικότητας κι αισιοδοξίας, ακόμη κι αν όλα γύρω τους ή μέσα τους μαρτυρούν την απόλυτη καταστροφή. Γεννημένοι μαχητές με μόνο όπλο κι ασπίδα τη χαρά της ζωής, την αγάπη τους για όσα ξημερώνουν και βραδιάζουν μαζί τους και τη δύναμή τους να ονειρεύονται και να ελπίζουν.

Άλλοι τους κακίζουν, άλλοι τους ζηλεύουν κι άλλοι στην προσπάθειά τους να τους μιμηθούν, αποτυγχάνουν και τους μισούν. Μα όσοι τους αγαπήσουν, δύσκολα μπορούν να φύγουν μακριά τους. Ανεκτίμητης αξίας θησαυροί, οι οποίοι το μόνο που θέλουν για να συντηρηθούν είναι μια γωνιά στην καρδιά σου.

Η παρουσία τους γίνεται πάντα αισθητή, μα η απουσία τους είναι αβάσταχτη. Τα μάτια τους είναι συνήθως υγρά και μιλούν μέσα στην ψυχή σου. Σου χαμογελούν και σε παρασύρουν σε ταξίδια μακρινά, εκεί που νιώθεις καλύτερα, γιατί αυτός είναι ο στόχος κι ο σκοπός τους. Να βλέπουν τους ανθρώπους της ζωής τους να γεμίζουν ευτυχία και να ξεπερνούν εμπόδια και προβλήματα.

Σου απλώνουν χέρι για να κρατηθείς και σου κλωτσάνε τα πισινά για να πάρεις μπροστά, να ξεκουνήσεις και να βγεις απ’ το όποιο τέλμα. Σου πετάνε μια ατάκα, ή απλώς μια αλήθεια με το δικό τους μαγικό τρόπο κι εσύ είτε το θες είτε όχι, βάζεις μπροστά τις μηχανές και θέτεις τον εαυτό σου σε εγρήγορση για να μπορέσεις να ανταποκριθείς στο ρυθμό τους.

Τους λατρεύεις και ταυτόχρονα θες να τους πνίξεις. Αναρωτιέσαι πώς μπορούν να είναι πάντοτε έτσι και πώς γίνεται να κρατάνε πάντα έναν άσο στο μανίκι και να διεκδικούν την παρτίδα ακόμη κι όταν όλοι οι υπόλοιποι τη θεωρούν χαμένη. Υπάρχουν φορές που νομίζεις πως ζουν σε άλλο πλανήτη ή πως είναι ελαφρόμυαλοι ή πως δεν έχουν συναίσθηση των καταστάσεων. Σε παρατηρούν να τους λες τα προβλήματά σου, σε ακούν ν’ αναστενάζεις κι όταν τελειώσεις, ανοίγουν την αγκαλιά τους και σου προσφέρουν απλόχερα την άλλη οπτική. Εκείνη που έχεις ξεχάσει πως υπάρχει, απορροφημένος απ’ τις άσχημες σκέψεις σου.

Αστείρευτη αισιοδοξία κι όρεξη για ζωή, αναβλύζει από μέσα τους και παρασύρουν στο διάβα τους τα πάντα. Μπαίνουν σ’ ένα χώρο και προκαλούν τα βλέμματα χωρίς αυτό να έχει να κάνει με την εμφάνισή τους αλλά με ό,τι εκπέμπουν. Κι αυτό που εκπέμπουν έχει τόση δύναμη που μπορεί να σε κάνει να στρέψεις το κεφάλι κι ακούσια να τους ακολουθήσεις με το βλέμμα σου, χωρίς να συνειδητοποιείς άμεσα το λόγο. Κι αν έχεις την τύχη να μπουν στη ζωή σου, θα καταλάβεις ότι ο τρόπος που σκέφτονται κι αντιδρούν είναι μοναδικός κι αυτό τους κάνει τόσο ξεχωριστούς.

Είτε έχετε συνεχή επικοινωνία είτε όχι, τρυπώνουν στο μυαλό σου κι η εικόνα τους σου προσφέρει αγαλλίαση κι ηρεμία. Σου ανεβάζουν το ηθικό, γιατί ξέρουν να ξεχωρίζουν καλύτερα κι από σένα εκείνα τα χαρακτηριστικά σου, στα οποία μπορείς να βασιστείς για να κάνεις σωστότερες επιλογές ώστε να γίνει η ζωή σου καλύτερη.

Ίσως κάποιος να σκεφτεί πόσο όμορφη θα είναι η δική τους ζωή και πόσο υπέροχα θα έχουν φτιάξει τα πάντα γύρω τους αφού μπορούν να διακρίνουν παντού το φως. Όντως προσπαθούν να βελτιώνουν κάθε στιγμή την καθημερινότητά τους, μα κι εκείνοι έχουν αδύναμες στιγμές. Στιγμές που θα δεις αυτά τα υγρά μάτια να χάνονται και να ψαχουλεύουν μέσα τους τη δική τους ελπίδα, στιγμές που σκύβουν το κεφάλι, στιγμές που αφήνονται για λίγο. Ανθρώπινες στιγμές.

Γιατί κι αυτοί είναι άνθρωποι κι ακόμη κι αν δεν το ζητήσουν ή δεν το περιμένουν ποτέ, μετά από τόσα χαμόγελα κι αγκαλιές που έχουν σκορπίσει, το να τους δώσεις ένα χάδι, να τους ψιθυρίσεις ένα «είμαι εδώ για σένα» και να τους στείλεις λίγη απ’ τη δική σου θετική ενέργεια, είναι το λιγότερο που θα μπορούσες να κάνεις. Τους αρκεί…

Μια στάλα χρειάζονται για να «φορτίσουν» και να γεμίσουν θετικά συναισθήματα στις δύσκολες στιγμές τους και μάντεψε σε ποιον θα τα στείλουν πίσω…

Συντάκτης: Μελίνα Αγγελάκη
Επιμέλεια κειμένου: Πωλίνα Πανέρη

Πηγή: pillowfights.gr

Φοβού το γήρας. Ου γαρ έρχεται μόνον

Αρθρογράφος: ΜΑΡΙΑ ΠΛΕΥΡΗ
Ψυχολόγος

Παρά τις αλματώδεις εξελίξεις της επιστήμης και την αύξηση του προσδόκιμου ζωής, το γήρας πολύ συχνά συνοδεύεται από σωματικά και ψυχικά προβλήματα. Όλο και πιο συχνά κάνουν την εμφάνιση τους νευροεκφυλιστικές διαταραχές (Αλτσχάιμερ, Πάρκινσον, Μετωποκροταφική κτλ) που οδηγούν στην εκδήλωση της άνοιας.

Πέρα από τις διαταραχές αυτές, εκτιμάται ότι περίπου ένα 40% των ατόμων άνω των 65 ετών εμφανίζουν εξασθένηση της μνήμης χωρίς εμφανή αλλαγή σε επίπεδο λειτουργικότητας και χωρίς την ύπαρξη κάποιου υποκείμενου νοσήματος. Σε αυτές τις περιπτώσεις κάνουμε λόγο για Ήπια Γνωστική Έκπτωση. Ένα ποσοστό των ατόμων που θα παρουσιάσουν αυτή την ήπια γνωστική έκπτωση θα εμφανίσουν στην πορεία της ζωής τους κάποια μορφής άνοιας. Το γεγονός αυτό υποδεικνύει ότι η Ήπια Γνωστική Έκπτωση αποτελεί ένα μεταβατικό στάδιο μεταξύ φυσιολογικού και παθολογικού γήρατος στο οποίο παρουσιάζεται κλιμακωμένη έκπτωση στις νοητικές λειτουργίες. Παρόλα αυτά, ένα ποσοστό των ατόμων που πληροί τα κριτήρια της Ήπιας Γνωστικής Έκπτωσης δε θα γίνουν ποτέ ανοϊκά.

Παράγοντες που συντελούν στην εμφάνιση της άνοιας

Βέβαια, πριν φτάσουμε στο σημείο να μιλήσουμε για άνοια, μεσολαβεί το χρονικό πλαίσιο της πρόληψης. Δυστυχώς, στην Ελλάδα και ειδικότερα στην Κρήτη, η έννοια της πρόληψης σε επίπεδο νοητικό και ψυχικό είναι πολύ πίσω. Η εκδήλωση της άνοιας ή της ήπιας γνωστικής έκπτωσης είναι αποτέλεσμα ενός συνόλου παραγόντων που σαφέστατα περιλαμβάνουν το γενετικό παράγοντα. Πέραν αυτού, όμως, όπως έχουν δείξει πολλές έρευνες, ο περιβαλλοντικός παράγοντας (διατροφή, άσκηση, ψυχική υγεία κτλ) παίζει εξίσου σημαντικό ρόλο στην χρονική εκδήλωση της νόσου. Υπολογίζεται πως αν καταφέρναμε να καθυστερήσουμε την εμφάνιση της άνοιας για 5 χρόνια, ο αριθμός των ατόμων που θα εμφάνιζαν άνοια θα μειωνόταν κατά 50%. Μάλιστα, για ένα ποσοστό των ατόμων <65 ετών η Ήπια Γνωστική Έκπτωση που θα εμφανίσουν είναι αναστρέψιμη, καθώς μπορεί να οφείλεται σε κατάθλιψη ή άλλα οργανικά, δευτερογενή αίτια.

Διαφορά φυσιολογικού και παθολογικού γήρατος

Η διάκριση, λοιπόν, του φυσιολογικού γήρατος από το παθολογικό επιβάλλεται για τον απλούστατο λόγο ότι αν αντιμετωπιστεί εγκαίρως, σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να είναι αναστρέψιμο. Επιβάλλεται, ωστόσο, και στις υπόλοιπες περιπτώσεις πχ. όταν η Ήπια Γνωστική Έκπτωση αφορά τον προθάλαμο της άνοιας, διότι προσφέρει τη δυνατότητα της διάγνωσης (τι είδους άνοια), της εκτίμησης της πορείας της νόσου (πόσο γρήγορα ή αργά), της δημιουργίας θεραπευτικού πλάνου και αξιολόγησης του. Επιπλέον, προσφέρει το χρόνο στο άτομο να αποδεχτεί και να προετοιμαστεί ψυχολογικά τόσο το ίδιο όσο και η οικογένεια του και να μεριμνήσει για τις αλλαγές που θα ακολουθήσουν.

Σημάδια που χρήζουν προσοχής και κινητοποίησης

Μιλώντας, λοιπόν, για πρόληψη, αν και αυτονόητο, εννοούμε τον προληπτικό, νευρολογικό και νευροψυχολογικό έλεγχο πριν την εμφάνιση οποιασδήποτε δυσκολίας ή προβλήματος, μιας και με αυτό τον τρόπο θα γνωρίζουμε, αν και εφόσον εμφανιστούν δυσκολίες, το ατομικό φυσιολογικό σκορ σε κάθε νευροψυχολογική δοκιμασία. Ανεξαρτήτως πρόληψης, οι παρακάτω αλλαγές ή δυσκολίες που θα εμφανιστούν, οφείλουν να μας υποψιάσουν και να μας κινητοποιήσουν στην αναζήτηση βοήθειας από τους ειδικούς:

• Αλλαγές στη συμπεριφορά ή την προσωπικότητα (π.χ. άρση αναστολών, επιθετικότητα, κατάθλιψη, ευερεθιστότητα, εμμονές)
• Αλλαγές ή δυσκολίες στο λόγο
• Δυσκολία στο χρονικό ή χωρικό προσανατολισμό
• Προβλήματα/εξασθένηση μνήμης (π.χ. να μπερδεύω τα ραντεβού, να δυσκολεύομαι να συγκρατώ καινούργιες πληροφορίες ή ονόματα κτλ)
• Διαταραχές ύπνου
• Δυσκολία σε πρακτικές εργασίες ή στην οδήγηση.
• Αλλαγές στην καθημερινές υποχρεώσεις ή στο επίπεδο ανεξαρτησίας (διαχείριση οικονομικών, μετακίνηση με μέσα μεταφοράς κτλ)

Τέλος, μπορεί να ακούγεται πομπώδες ή τρομακτικό, αλλά ο νευροψυχολογικός έλεγχος δεν είναι παρά μια συνάντηση με τον ειδικό. Κατά τη διάρκεια της συνάντησης ή συναντήσεων, αν χρειαστεί, μέσω μιας σειράς ερωτήσεων για το ιστορικό του ατόμου και κάποιων δοκιμασιών για τη μνήμη, το λόγο, την προσοχή, τη συγκέντρωση κτλ θα κατανοήσει αν η επίδοση/συμπεριφορά του ατόμου είναι στα πλαίσια της φυσιολογικής επίδοσης με βάση την ηλικία ή χρειάζεται περαιτέρω διερεύνηση και παραπομπή σε νευρολόγο για κλινική και εργαστηριακή εκτίμηση. Να θυμάστε, αν το αποφασίσετε να έχετε μαζί τα γυαλιά σας!

Στίχοι που κραυγάζουν
στίχοι που ορθώνονται τάχα σαν ξιφολόγχες
στίχοι που απειλούν την καθεστηκυία τάξη
και μέσα στους λίγους πόδες τους
κάνουν η ανατρέπουν την επανάσταση,
άχρηστοι, ψεύτικοι, κομπαστικοί,
γιατί κανένας στίχος σήμερα δεν ανατρέπει καθεστώτα
κανένας στίχος δεν κινητοποιεί τις μάζες…
(Ποιες μάζες;… Μεταξύ μας τώρα
ποιοι σκέφτονται τις μάζες;…
Το πολύ: μια λύτρωση ατομική -αν όχι ανάδειξη!…)
Γι’ αυτό κι εγώ δεν γράφω πια
για να προσφέρω χάρτινα ντουφέκια,
όπλα από λόγια φλύαρα και κούφια!
Μόνο μιαν άκρη της αλήθειας να σηκώσω
να ρίξω λίγο φως στην πλαστογραφημένη μας ζωή-
όσο μπορώ, κι όσο κρατήσω!…
Τίτος Πατρίκιος.

Καμιά θετική αλλαγή δεν μπορεί να επελθει στη ζωή μας,όσο παραμένουμε προσκολλημένοι στη σκέψη ότι ο λόγος που δεν ζούμε καλά βρίσκεται έξω απο εμάς τούς ίδιους…..Εμείς και μόνο εμείς είμαστε υπεύθυνοι για τις κυριότερες πλευρές της κατάστασης στην οποία βρίσκεται η ζωή μας,και μόνο εμείς έχουμε την δύναμη να την αλλάξουμε…..        (Ιρβιν Γιάλομ) 

 

Το θαύμα συντελείται μόνο με την πίστη σε αυτό και με την ενεργητική συμμετοχή.Δεν μπορει να επικαλείσαι το θαύμα,γιατί αν μείνεις απλά στην επίκληση,όσο πιστός και αν είσαι,τότε παραιτείσαι της προσωπικής ευθύνης για το που οδηγούνται τα πράγματα.Και αυτό κατά μια έννοια,είναι μαγική πίστη και κατά τούτο αποτελεί ύβρη.

Ο Χριστός ρωτά τον παράλυτο:θέλεις να γίνεις υγιής;Η θεραπεία είναι αποτέλεσμα συμμετοχής,ανάληψης ευθύνης αλλά και ελευθερίας απο τα δεσμά της κακομοιριάς,των αιώνιων παραπόνων,της κακοτυχίας που σε δέρνει,της αδικίας που σε πληγώνει και πάντα φταίνε οι άλλοι…

ΚΑΝΕΙΣ ΘΕΡΑΠΕΥΤΗΣ ΔΕΝ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΚΑΝΕΙ ΤΙΠΟΤΑ ΓΙΑ ΣΕΝΑ ΑΝ ΔΕΝ ΑΠΟΦΑΣΙΣΕΙΣ ΝΑ ΚΑΝΕΙΣ ΚΑΤΙ ΕΣΥ ΓΙΑ ΤΟΝ ΕΑΥΤΟ ΣΟΥ. | PSYCHOLOGOS-MARIAKORAKA.GR

29 Μαΐ Κανείς θεραπευτής δεν μπορεί να κάνει τίποτα για σένα αν δεν αποφασίσεις να κάνεις κάτι εσύ για τον εαυτό σου. | Psychologos-MariaKoraka.Gr

Αυτογνωσία, Θεραπευτικά Άρθρα, ΨυχοΘεραπεία

Οι άνθρωποι έχουν φτιάξει ένα σχιζοφρενικό τρόπο ζωής, ζουν μέσα στα ψέματα, ζουν μέσα στην σκλαβιά. Σκλαβιά πολλών ειδών, γιατί η κάθε μια σκλαβιά σε ελευθερώνει από κάποια ευθύνη. Ο άνθρωπος που θέλει πραγματικά να είναι ελεύθερος πρέπει να αποδεχθεί τεράστιες ευθύνες. Δεν μπορεί να πετάξει τις δικές του ευθύνες πάνω σε κάποιον άλλον. Ότι κι αν κάνει, όπου κι αν είναι, είναι υπεύθυνος…Osho

Μην περιμένεις από κανέναν να κάνει κάτι για σένα και να αναλάβει την ευθύνη του εαυτού σου. Δεν μπορεί. Κανένας δεν μπορεί να το κάνει. Ούτε το Σύμπαν γιατί ανταποκρίνεται στις δικές σου επιθυμίες, στις δικές σου σκέψεις. Κι αν έχεις πιστέψει ότι γι΄αυτό το λόγο έχουν έρθει οι θεραπευτές στη γη απλά σου λέω ότι ξεγελάστηκες. Κανείς θεραπευτής δεν μπορεί να κάνει τίποτα για σένα αν δεν αποφασίσεις να κάνεις κάτι εσύ για τον εαυτό σου…

Ο θεραπευτής είναι κάτι σαν γεωργός στο χωράφι της ψυχής. Δεν του επιτρέπεται όμως η είσοδος σε αυτό το χωράφι. Μπορεί να το δει εξωτερικά, να καταλάβει σε τι κατάσταση βρίσκεται και να δώσει σε σένα τα κατάλληλα εργαλεία για να το τσαπίσεις, να το οργώσεις, να το ποτίσεις, να το σπείρεις, και να φροντίσεις τα φυτά που θα ξεμυτίσουν από το γόνιμο πια χώμα της εσώτερης γης σου. Αργότερα αυτά τα φυτά θα σου δώσουν τους καρπούς τους και εσύ θα απολαμβάνεις την ¨μεταμόρφωση¨.Όμως αυτό δεν θα γίνει αν δεν ¨κοπιάσεις¨ για να φροντίσεις το χωράφι της ψυχής σου.

Μη πιστέψεις ποτέ ότι δίνοντας κάποιο αντίτιμο σε ένα θεραπευτή θα το κάνει αυτός για σένα. Και αν κάποιος σου λέει: Εγώ θα σε κάνω καλά… Εγώ έχω τον τρόπο… Εγώ ξέρω…. Εγώ… Εγώ… ΕΓΏ… καλύτερα πήγαινε σε άλλο θεραπευτή γιατί αυτός ακόμα έχει δρόμο μπροστά του να διανύσει. Έχει τόσο ισχυρό Εγώ που σε καμιά περίπτωση δεν μπορεί να κοιτάξει εσένα….

Ο σωστός θεραπευτής δεν σου λέει αυτό ή εκείνο απλά προετοιμάζει το έδαφος για να καταλάβεις εσύ τα παιχνίδια μυαλού που παίζεις στη ζωή σου. Να συνειδητοποιήσεις ποια είναι η στάση σου απέναντι στους φόβους σου και με ποιο τρόπο τους αφήνεις να κυριαρχούν στη ζωή σου… Αν ¨αντιστέκεσαι¨ περιμένει υπομονετικά ώστε το έδαφος να γίνει γόνιμο μέχρι να κατανοήσεις…

Αν αδιαφορείς για τον εαυτό σου και παραμένεις στάσιμος αναμασώντας τα δεν ξέρω, δεν μπορώ, κανείς δεν με καταλαβαίνει, μα κάνω τόσα για μένα…. έχω κάνει τόσες θεραπείες αλλά τίποτα… τότε χρειάζεται εσύ να δεις τι είναι αυτό που δεν κάνεις.

Ποιες φωνές είναι αυτές που συνεχίζουν να κυριαρχούν στο μυαλό σου και με ποιο τρόπο εξουσιάζουν τις πράξεις σου…ή μήπως όλο αυτό είναι μια πολύ καλή κάλυψη για να έχεις την προσοχή και να ρουφάς ενέργεια...

Το ζήτημα όλο είναι απλό. Θέλεις να αλλάξεις; Θέλεις να μεταμορφώσεις τη ζωή σου;Κάποιος μπορεί να πει ότι όταν ένας θεραπευτής, πολλές φορές, ασχολείται με ανθρώπους που έχουν αποφασίσει να αλλάξουν γιατί προτιμά την ευκολία του. Το ποιος θέλει να αλλάξει και το ποιος όχι δεν είναι πάντα τόσο εμφανές όπως πιστεύουν οι περισσότεροι.

Αν ήταν έτσι τα πράγματα γιατί ο κόσμος μας δεν αλλάζει αφού οι περισσότεροι μιλάνε για αλλαγή; Και γιατί κάποιος θεραπευτής να δώσει χρόνο και ενέργεια σε κάποιον που έχει μεγάλη αντίσταση και υψώνει συνέχεια γύρω του τείχη και να μην δώσει την προσοχή του σε κάποιον που πραγματικά το επιθυμεί.

Προσωπικά προτιμώ να δώσω την ενέργεια μου σε κάποιον που πραγματικά θέλει να αλλάξει, όχι γιατί ο άλλος ο άνθρωπος που αντιστέκεται ή βαμπιρίζει μου είναι αδιάφορος και φυσικά όχι γιατί τότε θα είναι πιο εύκολο για μένα. Ο άνθρωπος που πραγματικά θέλει να αλλάξει μου δίνει με έναν όχι και τόσο ευδιάκριτο τρόπο και σίγουρα όχι νοητικό, την άδεια να κυττάξω στο χωράφι της ψυχής του και να βρω μέσα από εκεί τους τρόπους για την αλλαγή.

Κανένας άνθρωπος δεν είναι ίδιος με κανέναν άλλον και γι΄αυτό η θεραπεία για τον καθέναν από εμάς μπορεί να είναι τελείως διαφορετική, ανεξάρτητα αν τα μπλοκαρίσματα μας έχουν την ίδια βάση π.χ η σχέση με τους γονείς μας.

Η ψυχή δεν βαδίζει σε συγκεκριμένα μονοπάτια αλλά σε όλους τους δρόμους. Μόνο αν κυττάξεις βαθιά και χωρίς έπαρση την ψυχή μόνο τότε αυτή σου δείχνει το δρόμο που θέλει να βαδίσει μαζί σου…Και για να ολοκληρώσω όποιος νομίζει ότι ένας θεραπευτής για να έχει την ευκολία του, προτιμά να ασχοληθεί με κάποιον που έχει επιλέξει την αλλαγή του ξεγελιέται. Ποτέ η αλλαγή δεν είναι εύκολη.

Τι ευκολία μπορεί να έχει ο πόνος της ψυχής;

Ποτέ η αλλαγή δεν είναι εύκολη… 

Και μην σφίγγεσαι καθώς το διαβάζεις, αυτή είναι η αλήθεια και χρειάζεται να αναλάβεις την ευθύνη της. Αν θέλεις πραγματικά να αλλάξεις χρειάζεται να αναλάβεις την ευθύνη αυτής της δυσκολίας. Διαφορετικά παραμένεις ένα μικρό παιδί που έχει αντικαταστήσει τον μπαμπά του ή τη μαμά του με τον θεραπευτή του…

Κυριακή ΙΔ΄ Λουκά
(του Καθηγητή και Κοσμήτορα της Θεολογικής Σχολής του ΑΠΘ Μιλτιάδη Κωνσταντίνου).

Ένα από τα πολλά θαύματα που έκανε ο Ιησούς κατά τη διάρκεια της επίγειας ζωής του αποτελεί το περιεχόμενο της ευαγγελικής περικοπής Λου 18:35-43. Ήταν παραμονές του Πάσχα και ο Ιησούς, όπως και πολύς άλλος κόσμος, πήγαινε προς τα Ιεροσόλυμα, διερχόμενος από την Ιεριχώ. Ένας τυφλός που ζητιάνευε στην άκρη του δρόμου, άκουσε τη φασαρία, ρώτησε να μάθει τι συμβαίνει και, μόλις πληροφορήθηκε ότι περνούσε ο Ιησούς, άρχισε να φωνάζει με όλη του τη δύναμη: Ιησού, Υιέ του Δαβίδ, σπλαχνίσου με. Το πλήθος που συμπορευόταν με τον Ιησού προσπάθησε να τον σταματήσει, αλλά εκείνος φώναζε όλο και δυνατότερα. Τελικά ο Ιησούς ζήτησε να φέρουν τον τυφλό κοντά του, τον ρώτησε τι θέλει και, όταν εκείνος ζήτησε να βρει το φως του, του απάντησε:
Κοίταξε και δες! Η πίστη σου σε έσωσε. Ο τυφλός βρήκε το φως του και έγινε αφορμή για να δοξάσουν όλοι τον Θεό.
Η περικοπή δεν εμφανίζει σε πρώτη ανάγνωση τίποτε το εντυπωσιακό, καθώς πρόκειται για άλλη μια από τις πολλές αφηγήσεις θαυμάτων που περιέχονται στα Ευαγγέλια. Σε μια εποχή σαν τη σημερινή, όπου η καθημερινή επικαιρότητα είναι τόσο εντυπωσιακή που κάνει να ξεχαστούν και τα πιο συγκλονιστικά γεγονότα μέσα σε ελάχιστο χρονικό διάστημα, όσο εντυπωσιακές κι αν είναι οι ιστορίες αυτές, αν τις δει κανείς απλώς σαν αφηγήσεις για γεγονότα που συνέβησαν πριν από είκοσι αιώνες, η αξία τους χάνεται και συχνά αφήνουν τον πνιγμένο μέσα στα προβλήματα της καθημερινότητας σύγχρονο αναγνώστη αδιάφορο. Όμως ο χριστιανός δεν διαβάζει την Αγία Γραφή για να πληροφορηθεί για γεγονότα που συνέβησαν το 1200 π.Χ. ή το 60 μ.Χ., αλλά επειδή πιστεύει ότι αυτή περιέχει τον ζωντανό λόγο του Θεού που σαν τέτοιος απευθύνεται στους ανθρώπους όλων των εποχών. Ως ζωντανός λόγος του Θεού η Αγία Γραφή δεν χάνει ποτέ την επικαιρότητά της, αλλά τα όσα αναφέρονται σ’ αυτήν αποκτούν σε κάθε εποχή καινούργιο νόημα, ανάλογα με τα ερωτήματα που η κάθε φορά εποχή θέτει στο κείμενο. Είναι ο ίδιος ο Θεός αυτός που απαντά στα ερωτήματα των πιστών του, αυτός που ανοίγει τα μάτια τους για να κατανοήσουν τις απαντήσεις του και να δουν κάθε φορά τα πράγματα από μιαν άλλη οπτική γωνία. Αρκεί, βεβαίως, οι χριστιανοί να θέλουν να δουν.
Αυτό ακριβώς είναι και το θέμα της περικοπής Λου 18:35-43: Η τυφλότητα των ανθρώπων, και μάλιστα, όχι τόσο η σωματική τυφλότητα, που, όσο τρομερή και αν είναι, φέρνει λιγότερη δυστυχία στον άνθρωπο από όση η πνευματική τυφλότητα. Ο τυφλός της παραπάνω περικοπής είδε αυτό που τα πλήθη που ακολουθούσαν τον Ιησού αδυνατούσαν να δουν. Λίγο πριν φτάσουν στην Ιεριχώ και συναντήσουν τον τυφλό, ο Χριστός φρόντισε να ενημερώσει τους μαθητές του ότι το τέλος του ταξιδιού τους θα είναι το πάθος του, αλλά, όπως χαρακτηριστικά σημειώνει ο ευαγγελιστής, «Εκείνοι τίποτε απ’ αυτά δεν κατάλαβαν» (Λου 18:34). Για εκείνους που τον συνοδεύουν ο Ιησούς είναι ο αναμενόμενος βασιλιάς που έρχεται στην Ιερουσαλήμ για να κατατροπώσει τους εχθρούς του ιουδαϊκού λαού. Έτσι, δεν επιτρέπουν σε έναν περιθωριακό να ανακόψει την πορεία του βασιλιά τους. Για τον τυφλό όμως ο Ιησούς είναι ο λυτρωτής που έρχεται να απαλλάξει τον κόσμο από το κακό που τον καταδυναστεύει και γι’ αυτό του φωνάζει “Υιέ του Δαβίδ, σπλαχνίσου με”.
Ένα ερώτημα που σπάνια φαίνεται να απασχολεί τους σύγχρονους χριστιανούς είναι το πόσο συχνά γίνονται οι ίδιοι εμπόδιο σε άλλους που θέλουν να πλησιάσουν τον Χριστό. Και όμως, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η υποκρισία, η ασυνέπεια λόγων και έργων, η αδιαφορία για τον πονεμένο διπλανό, ο εγωκεντρισμός, το αίσθημα αυτάρκειας σχετικά με την κατοχή της αλήθειας γίνονται εμπόδιο σε άλλους ανθρώπους να δουν τον Χριστό. Όμως ο τυφλός της περικοπής ξεπέρασε όλα τα εμπόδια γιατί είχε εμπιστοσύνη σ’ αυτό που έβλεπε με τα μάτια της ψυχής του και που εκείνοι που είχαν μάτια δεν μπορούσαν να δουν.
Το τι μπορεί να πετύχει μια τέτοια εμπιστοσύνη στον Θεό το δείχνει η συνέχεια της ιστορίας της Εκκλησίας. Αυτοί οι περιθωριακοί της εποχής εκείνης, αυτοί οι αδύναμοι άνθρωποι κατόρθωσαν να γκρεμίσουν μια πανίσχυρη αυτοκρατορία και να ιδρύσουν ένα νέο πολιτισμό. Το θαύμα τότε μόνο είναι πραγματικό θαύμα, όταν μπορεί να έχει συνέχεια· αλλιώς είναι πυροτέχνημα. Η πίστη στα θαύματα του Ιησού γέννησε το θαύμα του θριάμβου της Εκκλησίας.
Αλλά η συνέχεια δεν ήταν ανάλογη. Οι χριστιανοί φαίνεται πως επαναπαύτηκαν στη νίκη τους και ο αγώνας έμεινε χωρίς συνέχεια, δίνοντας τη θέση του στην εσωστρέφεια. Χτίστηκαν μεγαλόπρεπες εκκλησίες και θεσπίστηκαν λαμπρές τελετές που διατρανώνουν το μεγαλείο του Θεού, αφήνοντας όμως λαούς ολόκληρους έξω από τη μετοχή σ᾽ αυτό. Το θαύμα της μεταμόρφωσης του κόσμου σε Βασιλεία του Θεού έμεινε ανολοκλήρωτο και η αυτοκρατορία που γκρέμισαν οι πρώτοι χριστιανοί με τους αγώνες τους ξαναχτίστηκε με άλλη πολύ πιο άγρια μορφή. Το κακό ξαναθέριψε, ενώ η διαφθορά και η πνευματική απονέκρωση φαίνεται να έχει πλέον αλώσει και τις λεγόμενες χριστιανικές κοινωνίες.
Ο Χριστός, χαρίζοντας το φως σε έναν τυφλό, έκανε την αρχή. Στους χριστιανούς απομένει, αν θέλουν να λέγονται μαθητές του, να συνεχίσουν το έργο του. Χιλιάδες πνευματικά τυφλοί περιμένουν το φως. Ίσως δεν είναι πολύ αργά, υπό την προϋπόθεση, βέβαια, ότι η καθημερινή ζωή των χριστιανών καθορίζεται πραγματικά από τη χριστιανική τους ιδιότητα και θέλουν σοβαρά να εργαστούν ως συνεχιστές του έργου του Χριστού για να αλλάξουν τον κόσμο. Όσο οι χριστιανοί αρνούνται να πιστέψουν ότι ο Θεός τους προόρισε να κάνουν τέτοια θαύματα, τα θαύματα του Χριστού θα παραμένουν
αναξιοποίητα. Ούτε οι ίδιοι έχουν ελπίδα σωτηρίας ούτε άλλους θα αφήσουν να σωθούν.

Από σένα τον ίδιο εξαρτάται είτε η αιώνια ζωή σου είτε ο αιώνιος θάνατός σου. Αναλογίσου λοιπόν, πόση προσοχή και πόση σύνεση πρέπει να δείξεις. Μην πάιζεις με την αιωνιότητα!
Άγιος Ιγνάτιος Μπριαντσανίνωφ

 

Κι εγώ του είπα πως κάθε φορά που μιλάμε νιώθω ο χειρότερος παπάς του κόσμου, γιατί δεν μπορώ να αλλάξω τίποτε από την εικόνα αυτής της πλατείας.

Ιωάννης-Ιουστίνος Κεφαλούρος

22 Δεκεμβρίου στις 1:18 μ.μ. · 

Ο ναός της Παναγίας απέναντι από την Καμάρα είναι ίσως η πιο αγαπημένη μου εκκλησία. Από τα χρόνια που ήμουν φοιτητής περνούσα σχεδόν καθημερινά. Ήταν κάτι σαν ραντεβού. Μάλιστα κάποιες φορές που δεν είχα ψιλά έπαιρνα το κερί δανεικό κι όταν έφτανα στο εικόνισμά της, της το έλεγα πως την επόμενη φορά θα το πληρώσω.

Κάπως έτσι συνεχίζω και μετά από χρόνια. Βέβαια από τότε μέχρι και σήμερα έχουν αλλάξει πολλά. Κυρίως ο κόσμος που βρίσκεται εκεί έξω από το ήρεμο και γαλήνιο περιβάλλον του ναού. Μια ολόκληρη πλατεία γεμάτη από όλους εκείνους που με ιδιαίτερη ευκολία μπορεί κάποιος να χαρακτηρίσει από ναρκομανείς, ζητιάνους, τεμπέληδες, άστεγους κι ό,τι άλλο κατεβάσει ο νους του ανθρώπου.

Τις περισσότερες φορές μετά το ραντεβού με την Κυρά την Παναγία, μου αρέσει να κάθομαι σε ένα από τα παγκάκια, να παίρνω τον καφέ μου και να παρατηρώ όλους εκείνους που βρίσκονται τριγύρω. Οι περισσότεροι νέοι, αλλά πρόωρα γερασμένοι. Τα αδυνατησμένα πρόσωπα τους και το τρέμουλο στα δάχτυλα δεν αφήνουν πολλά περιθώρια για λάθος. Πρέζα, ποτό και ίσως κι άλλα.

Ο Ν. Είναι ένας από αυτούς. Κάθε φορά που με βλέπει έρχεται κοντά. Στην αρχή νόμιζα πως θα μου ζητήσει χρήματα. Ποτέ δε ζήτησε. Κερνάω καφέ και τσιγάρο. Κάθεται δίπλα μου και μιλάμε. Μου λέει για έναν κόσμο που όταν είσαι στη ζεστασιά του σπιτιού σου ποτέ δεν μπορείς να φανταστείς πως υπάρχει. Προχθές μου είπε πως κάθε φορά που μιλάμε μαθαίνει καινούργια πράγματα. Κι εγώ του είπα πως κάθε φορά που μιλάμε νιώθω ο χειρότερος παπάς του κόσμου, γιατί δεν μπορώ να αλλάξω τίποτε από την εικόνα αυτής της πλατείας. Και η απάντηση του φίλου μου : “Όταν θα είσαι στη εκκλησία και θα μιλάς στον κόσμο να τους μιλάς μόνο για την αγάπη. Να λες στους γονείς να αγαπάνε τα παιδιά τους. Όμως κοίτα να τα αγαπάνε, όχι μόνο να τα ταϊζουν. Κι εγώ σπίτι μου είχα φαγητό. Αγάπη δεν είχα. Γι΄ αυτό έφυγα. Έψαξα να τη βρω σε κάθε γωνιά αυτή την αγάπη. Στο τέλος νόμισα πως την είχα βρει στο αλκοολίκη και στην πρέζα. Ψέματα. Ακούς πάτερ; Όσο θα μιλάς για την αγάπη τόσο λιγότεροι θα μείνουμε στην πλατεία…”

Ημερολόγιο Χριστουγέννων

Προσωπική ευθύνη: εφιάλτης ή μέσο αυτοεξέλιξης και θεραπείας;

Αρθρογράφος: Σοφία Χατζηδημητρίου

Συχνά οι καρδιές πολλών από εμάς σκιρτούν φοβισμένες στην απόδοση προσωπικής ευθύνης. Και μόνο η αναφορά της επίμαχης λέξης αρκεί για να αναστατώσει τα φαινομενικά γαλήνια νερά της ψυχής. Ίσως γιατί πίσω από αυτές τις δυο λέξεις κρύβονται συχνά έντονα και συνάμα δύσκολα συναισθήματα.

Η έννοια της «προσωπικής ευθύνης» φαίνεται να είναι άρρικτα συνδεδεμένη με την απόδοση κατηγορίας, με μια επικείμενη τιμωρία και με ένα έντονο ενοχικό σύνδρομο. Συνεπώς, δεν εκπλήσσει το γιατί η απόδοση ευθυνών έχει καταστεί γεννήτρια άγχους σε πολλούς τομείς της ζωής μας από τον προσωπικό μέχρι και τον επαγγελματικό. Τις περισσότερες φορές μας πλήττει ένα αίσθημα πανικού, όταν καλούμαστε να κάνουμε απολογισμό των ευθυνών μας στα πλαίσια μιας στενής διαπροσωπικής σχέσης και δεί δε δημοσίως.

Η πρώτη μας αντίδραση συνήθως είναι να αποποιηθούμε των ευθυνών που τυχόν και να μας αναλογούν και να ψάξουμε, καμιά φορά με μανία, να βρούμε ένα άλλο άτομο ή κοινωνική ομάδα να λειτουργήσει ως δοχείο το οποίο θα προτιμούσαμε να περιέξει τα όσα εμείς δυσκολευόμαστε να διαχειριστούμε για τον εαυτό μας. Μπορεί δηλαδή αυθόρμητα και χωρίς σκέψη να αποδώσουμε, για παράδειγμα, τις ευθύνες μιας προβληματικής σχέσης στον σύντροφό μας εξ ολοκλήρου και να είμαστε πεπεισμένοι για την αλήθεια της παρορμητικής και συχνά έντονης σε συναίσθημα επιχειρηματολογίας μας. Σπάνια όμως αυτή μας η στάση είναι αντικειμενική και δίκαιη αναφορικά με την κατάσταση που διαχειριζόμαστε. Αν και κλισέ, «το Ταγκό χορεύεται με δύο» είναι μια έκφραση που αντιπροσωπεύει απόλυτα την προσωπική, κοινωνική και πολιτική μας ζωή.

Το θλιβερό σε μια έκβαση γεγονότων όπως τα προαναφερόμενα είναι ότι μαζί με την προσωρινά ανακουφιστική αποποίηση ευθυνών, αποποιούμαστε και του ενήλικου και ισχυρού του χαρακτήρα μας. Βάζουμε δηλαδή τον εαυτό μας στη θέση του θύματος –  γινόμαστε ευάλωτοι και ανήμποροι. Μια τέτοια θέση δεν μπορεί παρά να συνοδεύεται από συναισθήματα κατωτερότητας, χαμηλή αυτοεκτίμηση, φτωχή εικόνα εαυτού όπως και την πεποιήθηση ότι οι λύσεις για το πρόβλημά μας βρίσκονται κάπου έξω από τον εαυτό μας, ίσως στα χέρια κάποιων που φαντάζουν ώς δυνάστες και απέναντι στους οποίους εμείς παρουσιαζόμαστε ανίκανοι να συμβάλλουμε στα πράγματα που μας επηρεάζουν και μας αφορούν. Αυτή είναι η πιο σκοτεινή αλλά και η πιο σημαντική όψη του νομίσματος που λέγεται προσωπική ευθύνη.

Στην Ψυχοθεραπεία ο κυριότερος στόχος ενός θεραπευτή οφείλει να είναι το να απενεχοποιήσει έναν ψυχικά ακινητοποιημένο από τις ενοχές και από την ανημπόρια του ασθενή και να τον φέρει σε επαφή με την εσωτερική του δύναμη και τον πλούτο της ψυχής του. Η απόδοση ευθυνών και η ικανότητά μας να αντέξουμε ακόμα και τις ευθύνες του εαυτού μας που μπορεί να είναι επώδυνες στη συνειδητοποίησή τους είναι μια κίνηση προσωπικής ενδυνάμωσης. Μας ενηλικιώνει και μας φέρνει σε επαφή με την αλήθεια της επίδρασης που έχουμε στο περιβάλλον μας. Ταυτόχρονα, όταν παύουν και οι γύρω μας να λειτουργούν ως αποδιοπομπαίοι τράγοι, τότε ξεδιπλώνεται και η ευκαιρία μιας πιο ειλικρινούς και βαθειάς επικοινωνίας, απελευθερωμένης από ρόλους που μέχρι τώρα εξυπηρετούσαν ένα καθεστώς παθολογικών σχέσεων.

Σαφώς και οι αλλαγές στις οποίες αναφέρομαι δεν είναι εύκολο να συμβούν εν μία νυκτί. Σίγουρα και τα άτομα του περίγυρού μας τα οποία έχουν συνηθήσει να λειτουργούν σύμφωνα με το ρόλο που τους αποδίδουμε και τον οποίο επί χρόνια μπορεί να ενσαρκώνουν θα δυσκολευτούν να προσαρμοστούν σε νέες συνθήκες και θα χρειαστεί και εκείνοι να ακολουθήσουν μια παρόμοια διαδικασία. Η υπομονή και ο διάλογος, το να ανοίξουμε τις καρδιές μας και να αντέξουμε τις αλήθειες μας είναι τα μόνα όπλα άμυνας απέναντι σε φθαρμένες σχέσεις που λειτουργούν ως οχήματα παθολογικών καταστάσεων ακόμα και από γενιά σε γενιά. Γιατί φυσικά θα πρέπει να ξέρουμε ότι τα δυναμικά της συμπεριφοράς μας τα κληροδοτούμε όχι μόνο στους άμεσους απογόνους μας, δηλαδή τα παιδιά μας, αλλά και στον ευρύτερο κοινωνικό μας περίγυρο. Ναι, και βέβαια μπορούμε να επηρεάσουμε την κοινωνία μας, όπως εξάλλου ήδη το κάνουμε. Με τη βαθύτερη όμως συνειδητοποίηση του ρόλου μας στις στενές και ευρύτερες διαπροσωπικές μας σχέσεις μπορούμε να κατευθύνουμε την επιρροή μας με ένα τρόπο εποικοδομητικό και πάντα με τη διάθεση να σταθούμε στις ευθύνες μας και να αναθεωρήσουμε όπου αυτό κριθεί απαραίτητο.

Αναμφισβήτητα πρόκειται για ένα μεγάλο βήμα, το οποίο συχνά αδυνατούμε να κάνουμε μόνοι και γι αυτό αναζητούμε τη βοήθεια ενός θεραπευτή. Ως ψυχοθεραπεύτρια, όμως, θα ήθελα να σταθώ σε αυτό λίγο παραπάνω. Θα πρότεινα σε όσους θέλουν να εμπλακούν σε μια ψυχοθεραπευτική σχέση να επιδιώξουν την σταθερή και με σεβασμό ανάδυση της προσωπικής τους ευθύσης για τις επιλογές ζωής που τους φέρνουν σε αδιέξοδο. Ένας καλός θεραπευτής θα πρέπει πέρα από τη συμπόνια του να προσφέρει και την ενόραση του αναφορικά με τις ευθύνες ενός ασθενούς. Ο ασθενής οφείλει να νιώσει δυνατότερος μαθαίνοντας να κοιτάζει στον εσωτερικό του κόσμο και από εκεί να αντλεί όχι μόνο την αυτογνωσία αναφορικά με το πώς λειτουργεί στις διαπροσωπικές του σχέσεις, αλλά και την πίστη ότι μπορεί να αλλάξει τα παθολογικά δεδομένα της ζωής του.

Όλα αυτά βέβαια πρέπει να γίνονται με τον δέοντα σεβασμό απέναντι στον πάντα μοναδικό και ξεχωριστό άνθρωπο. Δεν έχουμε όλοι μας την ίδια ετοιμότητα να δεχτούμε επίπονες συνειδητοποιήσεις και ο θεραπευτής θα πρέπει να πορεύεται με ευαισθησία και συναισθανόμενος τον πόνο και τις πληγές του κάθε ασθενούς. Δεν είναι τυχαίο ότι όλα τα αξιόλογα εκπαιδευτικά προγράμματα για ψυχοθεραπευτές θέτουν ως προϋπόθεση για την εκπαίδευση τους το να περάσει ο εκπαιδευόμενος ψυχοθεραπευτής από προσωπική θεραπεία. Αυτό συμβαίνει ώστε αργότερα ο θεραπευτής όχι μόνο να έχει αίσθηση του τί θα πεί να είσαι ασθενής και ευάλωτος, αλλά επιπλέον να έχει και ο ίδιος αρκετή αυτογνωσία ώστε να μπορεί να «σηκώνει» τις δικές του ευθύνες χωρίς τον κίνδυνο ο ασθενής να γίνεται δοχείο των όσων ο θεραπευτής αδυνατεί να διαχειριστεί.

Θα πρότεινα λοιπόν να ρίξουμε ένα νέο φώς στη φράση προσωπική ευθύνη. Θέλω να πιστεύω ότι εμπεριέχει πολλά μυστικά υγείας σε προσωπικό, διαπροσωπικό και κοινωνικό επίπεδο. Ας δούμε την έννοια της προσωπικής ευθύνης ως μέσο αυτοεξέλιξης και θεραπείας σε όλα τα επίπεδα και όχι ως τον μπαμπούλα που δεν εγκαταλείπει τους εφιάλτες της ενήλικης ζωής μας.

Τα χρόνια περνούν και οι ανάγκες, οι προτεραιότητες και τελικά οι ευθύνες του καθενός μεγαλώνουν. Η ίδια η ζωή μέσα από την πορεία του ανθρώπου τον φέρνει τελικά μπροστά σε εκείνη τη στιγμή που θα πρέπει να λάβει αποφάσεις, να πάρει την ευθύνη του.

Είναι κάτι που δεν μπορεί να αποφύγει κανένας μας, όσο κι αν προσπαθήσει. Μοιάζουμε μερικές φορές σαν την στρουθοκάμηλο που κρύβει το κεφάλι της και πιστεύει πως όλα είναι εντάξει, όχι φίλοι μου δεν είναι εντάξει.

Μεγαλώνουμε στα χρόνια, αλλά συχνά μένουμε σε μικρή ηλικία σε σχέση με την ανάληψη ευθυνών. Μένουμε μικρότεροι κι από έφηβοι ζητώντας συνεχώς να αλλάξει η ζωή μας, οι σχέσεις μας, τα χρήματα, να μας καταλαβαίνουν επιτέλους και τόσα άλλα.

Ταυτόχρονα, εάν κάποιος παρατηρήσει με προσοχή και με μια πιο καθαρή ματιά την όλη διαδικασία, θα δει επίσης ότι πολύ συχνά για ό,τι κακό μας συμβαίνει, σχεδόν πάντα φταίει κάποιος άλλος. Εμείς πουθενά ή έστω φταίμε λίγο και βρίσκουμε τόσα επιχειρήματα γιατί απλά προσπαθεί το σύστημά μας να μας υπερασπιστεί, καταλήγοντας συνήθως στο «τι άλλο να έκανα».

Όντως, σίγουρα και ο «άλλος» θα φέρει και αυτός την ευθύνη του, όμως αυτό που συνήθως συμβαίνει, είναι να εντοπίζουμε την ευθύνη του «άλλου» και μάλιστα να τη μεγεθύνουμε, παίζοντας πολύ καλά το ρόλο του θύματος.

Κανένας άνθρωπος που έζησε τη ζωή του μέσα από τη θέση του θύματος, δεν μπόρεσε τελικά να ζήσει αληθινά, γιατί πολύ απλά έμπαινε αυτόματα στην αδικία και μέσα στην αδικία έψαχνε να βρει δικαιοσύνη. Αυτό είναι μια από τις μεγαλύτερες πλάνες που μπορεί να βιώσει ο άνθρωπος, να ψάχνει να βρει το «δίκιο» του μέσα στο πεδίο της αδικίας. Όσο ο φόβος της ανάληψης ευθύνης για τη ζωή μας είναι πάνω από την τόλμη μας τόσο η ίδια μας η ζωή φθίνει, μικραίνει και μπορεί να γίνει τόσο φθηνή που ούτε εμείς οι ίδιοι δεν θα την αγοράζαμε.

Εάν όμως βάλουμε την ευθύνη στη ζωή μας, τότε όλα αλλάζουν! Θα πάρουμε καλύτερες και χειρότερες αποφάσεις για τη ζωή μας, αλλά έτσι μαθαίνουμε, έτσι πατάμε στα πόδια μας, έτσι ωριμάζουμε και μας εμπιστεύονται και οι άλλοι, δείχνοντας το δρόμο και σε αυτούς να μειώσουν την γκρίνια και την αδικία και να ζήσουν τη ζωή που τους αναλογεί από τη νέα τους θέση.

Παίρνοντας την ευθύνη της ζωής μας αποκτούμε και το δικαίωμα να επηρεάσουμε ενεργητικά τη ζωή μας στο μέλλον. «Αγάπα την ευθύνη» έλεγε ο Καζαντζάκης. Εσύ τι θα κάνεις;