Οι Άγγλοι που “επέστρεψαν” στην Πάτρα κι επαναλειτούργησαν την Αγγλικανική εκκλησία του Αγίου Ανδρέα-ΦΩΤΟ
Η Αγγλικανική εκκλησία του Αγίου Ανδρέα,είναι ένας πανέμορφος Ιερός Ναός που η κατασκευή του ξεκίνησε το έτος 1872 και αποπερατώθηκε το 1878, απόρροια της ανθηρής αγγλικής κοινότητας της εποχής του σταφιδεμπορίου στην Πάτρα. Μέλη της είναι οι Άγγλοι που ζουν στην πόλη και κυρίως πανεπιστημιακοί δάσκαλοι και στελέχη επιχειρήσεων.
Είναι κτισμένη σε νεο-γοτθικό ρυθμό με γρανιτένιες πέτρες και λιτό αλλά εντυπωσιακό διάκοσμο. Μετά το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο η εκκλησία εγκαταλείφτηκε και σταμάτησε να λειτουργεί αφού οι Βρετανοί είχαν φύγει πλέον από την Ελλάδα. Σήμερα που υπάρχουν Βρετανοί στην πόλη μας η εκκλησία ξαναζωντανεύει. Η Αγγλικανική εκκλησιαστική κοινότητα αποφάσισε να την αναστηλώσει και να λειτουργεί περιοδικά ενώ συχνά φιλοξενεί πολιτιστικές εκδηλώσεις της πόλης.
Οι φωτογραφίες ανήκουν στους patrinistas που ειχαν επισκεφθεί πριν από μερικούς μήνες την εκκλησία .
ι Εβραίοι της Πάτρας – Η Συναγωγή της Παντανάσσης, τα Εβραιομνήματα και το κοιμητήριο στο Ζαβλάνι
Η πρώτη μαρτυρία περί Εβραίων στην Πάτρα χρονολογείται από την εποχή της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, για να τελειώσει τυπικά και άδοξα το 1980, όταν κατεδαφίστηκε η τελευταία συναγωγή.
Το κτήριο της Συναγωγής βρισκόταν επί της οδού Παντανάσσης δεξιά μετά την Μαιζώνος.
Κατά την περίοδο της Φραγκοκρατίας η εβραϊκή κοινότητα γνώρισε τη μεγαλύτερη ακμή της. Μετά τον διωγμό τους από την Ισπανία, πολλές οικογένειες Εβραίων εγκαταστάθηκαν στην Πάτρα.
Από ιστορικές έρευνες προκύπτει ότι ήταν Ελληνόφωνοι Ισπανοεβραίοι, Ρωμανιώτες, Σεφαρδίτες και Ιταλόφωνοι Εβραίοι απ’ο την Απουλία.
Ήδη το 1580 στην Πάτρα λειτουργούσαν τέσσερις συναγωγές, η μία μάλιστα στην ελληνική γλώσσα. Σε αυτούς πιθανότατα να προστέθηκε και η άλλοτε ακμάζουσα Εβραϊκή κοινότητα της Ανδραβίδας, που στα μέσα του 13ου αιώνα αριθμούσε 50 οικογένειες, αλλά τα ίχνη της οποίας χάνονται μετά τον 15ο αιώνα.
Την εποχή της Τουρκοκρατίας οι Εβραίοι αδικήθηκαν πολλές φορές από τους Τούρκους, με αποτέλεσμα την πρόκληση επεισοδίων.
Σύμφωνα με τους ιστορικούς Spon και Wheler, οι Εβραίοι υπολογίζονταν σε 4000-5000, δηλαδή το 1/3 του πληθυσμού της πόλης.
Σύμφωνα με τον ιστορικό Θωμόπουλο, η άποψη αυτή κρίνεται υπερβολική. Το 1765 επιδημία θέρισε τη συνοικία, όπου ήταν περιορισμένοι από τους Τούρκους, με αποτέλεσμα να μειωθεί σημαντικά ο αριθμός τους. Το 1818 υπήρχαν 17 οικογένειες στην Πάτρα και μία συναγωγή.
Το 1917 η κοινότητα ανασυγκροτήθηκε με πρόεδρο τον Ζαχαρία Βιντάλ και δημιουργήθηκε εβραϊκό σχολείο (Χτίστηκε σε ιδιόκτητο οικόπεδο στην οδό Παντανάσσης 34)αλλά τελικά το 1955 διαλύθηκε και η τελευταία συναγωγή. Το 1980κατεδαφίστηκε το κτήριο που τη στέγαζε.
Στην περίοδο της κατοχής οι λιγοστοί Εβραίοι εγκατέλειψαν την Πάτρα και απέμειναν μόνο τέσσερις οικογένειες.
Στο Α΄ νεκροταφείο Πατρών στο Ζαβλάνι υπάρχει μέχρι και σήμερα εβραϊκό νεκροταφείο.
Σήμερα στην Πάτρα υπάρχουν πολύ λίγοι Εβραίοι, οι οποίοι δεν είναι καν οργανωμένοι σε συναγωγές.
Παρ’ όλα αυτά, υπάρχουν ακόμα και σήμερα τρία τοπωνύμια που υπενθυμίζουν το πέρασμα των Εβραίων από την πόλη.
Η πρώτη συνοικία είναι τα Εβραιομνήματα, που ονομάστηκε έτσι λόγω του εβραϊκού νεκροταφείου που είχε παλιά, ενώ το δεύτερο τοπωνύμιο που διατηρείται μέχρι και τις μέρες μας είναι η συνοικία Τσιβδί, όπου κατά τον Μεσαίωνα υπήρχε το εβραϊκό γκέτο.
Η ονομασία προέρχεται (κατά παρετυμολογία) από τα χρήματα (κίβδηλα-Κίβδας-Τσίβδας) που εισέπρατταν οι Εβραίοι έμποροι από μαγαζιά που διατηρούσαν στην περιοχή.
Το τελευταίο τοπωνύμιο, το οποίο δεν χρησιμοποιείται πια, αφορά σε μια πύλη του κάστρου που ονομαζόταν “Εβραϊκή”. Στο Εβραϊκό Μουσείο Ελλάδος εκτίθεται η Ρωμανιώτικη συναγωγή της Πάτρας.
*στοιχεία κειμένου απο el.wikipedia.org
Ο Παντοκράτορας της Πάτρας- Ο ναός στα πρότυπα της Αγιά Σοφιάς που χρησιμοποιήθηκε για να φτιαχτούν βόλια από τον τρούλο του…
Σε απόσταση αναπνοής από το κάστρο της Πάτρας, βρίσκεται ο επιβλητικός Ιερός Ναός του Παντοκράτορα, που χτίστηκε το 900 μ.Χ. . Μια εκκλησία σημείο αναφοράς για την Άνω Πόλη και ένας ναός που σίγουρα έστω μια φορά οι Πατρινοί ακόμη κι αν δεν είναι κάτοικοι του κέντρου οφείλουν να επισκεφθούν. Κι αυτό γιατί αποτελεί αρχιτεκτονικό μνημείο όχι μόνο για την πόλη αλλά για όλη την Ελλάδα αφού αποτελεί αντίγραφο της Αγίας Σοφίας στην Κωνσταντινούπολη.
Ο βυζαντινός ρυθμός της, οι πανέμορφοι τρούλοι αλλά και ο εσωτερικός της διάκοσμος είναι εντυπωσιακοί.
Η εκκλησία του Παντοκράτορα χτίστηκε στις αρχές του 10ου αιώνα πάνω στα ερείπια του αρχαίου ναού του Ολυμπίου Διός.
«Εις το μέσον της Αρχαίας Αγοράς ευρίσκετο ο αρχαιότατος Ναός του Ολυμπίου Διός, ως αναφέρεται υπό των Φιλήμονος, Πλινίου και Παυσανίου. Ο Ναός ούτος του Ολυμπίου Διός κατεστράφη κατά τους πρώτους μετά Χριστόν χρόνους και επί των ερειπίων του ανηγέρθη περί το έτος 900 μ.Χριστόν ο Ναός του Παντοκράτορος κατά το απλούν σχέδιον κατασκευής των Ναών τότε» (Στ.Θωμόπουλος/1980).
Επί τουρκοκρατίας στην εμπορικότερη οδό της Πάτρας, το Μπολσοκάκ, (οδός Παντοκράτορος σήμερα) μετατράπηκε σε τζαμί με την ονομασία Κουρσούμ Τζαμί για τους Οθωμανούς.
Πάνω σε αυτόν τον δρόμο υπήρχαν καταστήματα, πολυτελείς κατοικίες τούρκων αξιωματούχων καθώς και το πολυτελές Σεράι του Μπέη Κούνα, γνωστό σαν το Σεράι της κυρά Κούνενας.
Από τον Παντοκράτορα, μέχρι το Κάστρο των Πατρών, την σημερινή οδό Γερμανού και περίπου μέχρι τα Ταμπάχανα, ήταν η συνοικία της Μουριάς, που είχε πάρει το όνομα της από ομώνυμο δένδρο που υπάρχει ακόμη και σήμερα, πίσω από το Ιερό του Ναού.
Το δένδρο αυτό σύμφωνα με σχετική έκθεση δύο γεωπόνων φυτεύτηκε περί το 1540, αναφέρεται από ξένους περιηγητές, την ιστορία της πόλης των Πατρών του Κώστα Τριανταφύλλου και του Στέφανου Θωμόπουλου.
Οι τρούλοι του Παντοκράτορα ήταν φτιαγμένοι κατά ένα μεγάλο ποσοστό από μολύβι, εξού και το όνομα μολυβδοσκέπαστο που το έδωσαν οι Οθωμανοί. Από το μολύβι των τρούλων δημιουργήθηκαν και οι πρώτες σφαίρες που έριξαν οι Έλληνες κατά των Τούρκων στην επανάσταση του 1821 με τον ναό να συμβάλλει στην επανάσταση.
Το 1687 μετά την έλευση των Ενετών ο Μοροζίνη τον μετέτρεψε σε Ιερό Ναό του Αγίου Μάρκου ενώ με την επάνοδο των Οθωμανών η εκκλησία έγινε πάλι τζαμί.
Το 1828 μετατράπηκε σε νοσοκομείο για τους στρατιώτες του Μεζόν, με την απελευθέρωση όμως επανήλθε στην αρχική του κατάσταση και αποτελεί πλέον μοναδικό θρησκευτικό μνημείο στην περιοχή.
«Μετά την απελευθέρωση της Ελλάδος από τους Τούρκους κατεδαφίσθη το Τέμενος και ανηγέρθει ο σημερινός περικαλλής Ναός κατά το σχέδιον του εν Κωνσταντινουπόλει μεγαλοπρεπούς Ναού της Αγίας του Θεού Σοφίας, με τα προς βορράν και μεσημβρίαν εξωτερικά αγιάσματα, τα οποία εις ελαχίστους Ναούς των Ορθοδόξων Εκκλησιών απαντώνται» (Στ.Θωμόπουλος/1980)
Η ιστορική αξία του Ναού τούτου είναι αναμφισβήτητος, εγένοντο δε από της ανεγέρσεως του και εντεύθεν, κατά καιρούς, διάφοραι συμπληρώσεις και επισκευαί, τα των οποίων η σπουδαιοτέρα είναι η γενομένη εν έτει 1951 επικάλυψις δια χαλκού όλων των Τρούλλων και Τρουλλίσκων της στέγης. Τούτο εγένετο ινα εξασφαλίσθη από πάσης υγρασίας η αγιογράφησις και η διακόσμησις του εσωτερικού του Ναού»
* Το χειρόγραφο του αειμνήστου Στέφανου Θωμόπουλου φυλάσσεται εντός του Ι. Ναού.
«Οι Ζακυνθινοί Εβραίοι 15ος αι.20ός αι. & Η Διάσωσή τους από τους Ναζί»
- Συγγραφέας: Διονύσης Βίτσος
- Κατηγορία: Ιστορία
- Σελίδες: 252
- Τιμή: € 16,96
- Εκδόσεις: Περίπλους
Από τα τέλη του 15ου αιώνα μέχρι τα τέλη του 20ού ζούσαν στην Ζάκυνθο Εβραίοι και μάλιστα με έντονη παρουσία στην κοινωνική, οικονομική, πολιτιστική και πολιτική ιστορία της. Κάλλιστα μπορούμε να υποστηρίξουμε ότι η Ζάκυνθος φέρει έντονα τα ίχνη της εβραϊκής παράδοσης .
Αυτό κυρίως ήταν η αιτία, αλλά και η συγκυρία να βρίσκονται ως Μητροπολίτης και ως Δήμαρχος στο νησί δυο δυναμικοί ανθρωπιστές, που σύσσωμη η Ζάκυνθος αγωνίστηκε και κατάφερε να σώσει από τα στρατόπεδα και τα κρεματόρια του Χίτλερ τους 275 Εβραίους της.
Σε αυτό το μοναδικό στον κόσμο συμβάν συνέβαλαν όλοι οι ζακυνθινοί, όλες οι αντιστασιακές οργανώσεις ανεξαρτήτως πολιτικής τοποθέτησης. Κι αυτό, επειδή επρόκειτο για ανθρώπους δικούς τους, ζακυνθινούς, όχι για μια μειονότητα.
Το βιβλίο αυτό δύο σκοπούς έχει:
- Να συγκεντρώσει ό,τι έχει διασωθεί στο χρόνο σχετικά με την παρουσία των Εβραίων στην Ζάκυνθο.
- Να επιμείνει στο συγκινητικό, όσο και ιστορικά μοναδικό θέμα της διάσωσης των Ζακυνθινών Εβραίων από τα κρεματόρια των Γερμανών κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Τη στιγμή που τόσοι Ζακυνθινοί ήξεραν πού κρύβονται οι Εβραίοι είναι απίθανο να μην το είχαν μάθει και οι Γερμανοί. Δεν τόλμησαν όμως να τους συλλάβουν και να τους στείλουν στον όλεθρο με το καράβι που είχε έλθει να τους πάρει, επειδή έβλεπαν πως θα είχαν όλο το νησί απέναντι τους!
Η επί αιώνες παρουσία των Εβραίων στο νησί είναι δυσανάλογη με ό,τι έχει ιστορικά διασωθεί και εκδοθεί σε βιβλία από αυτήν. Και το θέμα της διάσωσης των Εβραίων στην Κατοχή, αν και ιστορικά κοντινό, παρότι αποτελεί αναμφισβήτητο ιστορικό γεγονός, εξακολουθεί να καλύπτεται από αχλή όσον αφορά στα επί μέρους του.
Μπορεί να υποστηριχθεί ότι στην Ζάκυνθο η σχέση Ελλήνων και Εβραίων διέφερε, όχι μόνο από όλη την Ευρώπη, όχι μόνο από όλη την Ελλάδα, αλλά και από όλη την Επτάνησο. Για παράδειγμα ποτέ στην Ζάκυνθο δεν έκαψαν τους Εβραίους, όπως έγινε σε εντυπωσιακά μεγάλη έκταση στην πολιτισμένη και χριστιανικότατη κατά τα άλλα Ευρώπη.
Οι Ζακυνθινοί Εβραίοι έρχονται αντιμέτωποι με το Ολοκαύτωμα κάτω από την προστατευτική για αυτούς στην κοινή γνώμη του νησιού αιγίδα μιας σειράς προγενέστερων γεγονότων: των συγγραμμάτων και της διεθνούς προσπάθειας υπέρ τους του προκάτοχου του διασώστη Μητροπολίτη Χρυσόστομου, δηλ. του Μητροπολίτη Ζακύνθου Διονυσίου Λάτα. Επίσης υπό την ευνοϊκή για αυτούς μελέτη για τα εβραϊκά γεγονότα του 1891, μιας τοπικής προσωπικότητας, ενός προηγούμενου Καρρέρ από τον Λουκά Καρρέρ, του Φραγκίσκου Καρρέρ, την διεξοδική μελέτη για τους Εβραίους της Ζακύνθου του επτανήσιου ιστορικού Σπυρίδωνος Δε Βιάζη, το υπέρ τους σύγγραμμα του διανοούμενου Διονυσίου Δάση, την συμπαθή παρουσία τους ως ερωτικά ταλαιπωρημένοι ήρωες και ηρωίδες στα λογοτεχνικά και θεατρικά κείμενα σπουδαίων Ζακυνθινών δημιουργών πανελλήνια ακτινοβολίας, (Αντώνιος Μάτεσις, Γρηγόριος Ξενόπουλος, Διονύσης Ρώμας, Γιάννης Τσακασιάνος κ.α.), μέσα από τα οποία καταδικάζονται οι εναντίον τους διακρίσεις. Κυρίως όμως κάτω από τη ματιά του απλού Ζακυνθινού που έχει μάθει να βγαίνει το πρωί του Αγίου Διονυσίου ή τα Χριστούγεννα από το σπίτι του, να συναντά τον Εβραίο και εκείνος να του λέει «Χρόνια Πολλά!». Και να παρεξηγείται αν ο Χριστιανός δεν του απαντούσε «Επίσης!».
Αυτά είναι τα βεβαιωμένα ιστορικά, όπως βέβαιη είναι και η διάσωση των Εβραίων. Ανάμεσα υπάρχει η αβεβαιότητα της υποκειμενικότητας όσων μας διηγήθηκαν για τις λεπτομέρειες του πώς σώθηκαν οι Εβραίοι από τους Γερμανούς.
Ο Διονύσιος Στραβόλαιμος, σύζυγος της αδελφής του Μητροπολίτη, γράφει για ένα τηλεγράφημα που ο Μητροπολίτης έδωσε στον Γερμανό διοικητή Ζακύνθου να στείλει στον Χίτλερ, έγγραφο που λειτούργησε καταλυτικά όπως λέει. Κι εδώ όμως αναφύονται ερωτηματικά: Μπορούσε ένας χαμηλόβαθμος έφεδρος στρατιωτικός να απευθύνεται απ’ ευθείας στον παντοδύναμο Φύρερ και μάλιστα να παίρνει άμεση απάντηση από αυτόν προσωπικά; Λογικό φαίνεται στο πλαίσιο του εξαιρετικής αυστηρότητας και τυπικότητας γερμανικού, ναζιστικού στρατού, στον μόνο που θα μπορούσε να απευθυνθεί ο διοικητής να ήταν στον αμέσως παραπάνω του, κάπου στην Αθήνα.
Κατά τους αιώνες της Βενετοκρατίας, οι ζακυνθινοί Εβραίοι προστατεύονταν, αλλά ως ξένοι, δηλ. αποτελούσαν πάντα πολίτες δεύτερης κατηγορίας. Έξω από την πόλη, στα χωριά, δεν τολμούσαν να πάνε, λόγω των επιθέσεων των θρησκολήπτων χριστιανών, παρά μόνο μια φορά τον χρόνο, τον Σεπτέμβριο, για να αγοράσουν σταφύλια για μούστο, επειδή έπρεπε κατά τη θρησκεία τους το κρασί που θα πίνουν να προέρχεται από σταφύλια που έχουν πατήσει οι ίδιοι. Αλλά και τότε έβγαιναν από την πόλη με την εγγύηση εκείνου που τους πουλούσε τα σταφύλια. Τον υπόλοιπο καιρό ασχολούντο με το εμπόριο λαδιού, σιδηρικών, χαλκωμάτων, σαπουνιών, σκευών από κασσίτερο. Εμπορεύονταν δε εξάγοντας αυτά τα προϊόντα στην Ευρώπη, αφού διατηρούσαν σχέσεις με τους ομόθρησκους συναδέλφους τους εμπόρους στη Γαλλία, τη Φλάνδρα, την Αίγυπτο, ιδιαίτερα στα ιταλικά λιμάνια και ειδικό τη Βενετία.
Οι ντόπιοι Ισραηλίτες δεν είναι πλούσιοι, στην πλειονότητά τους μάλιστα μπορούν να θεωρηθούν φτωχοί. Λίγοι είναι έμποροι ή πωλητές, οι πιο πολλοί είναι λευκοσιδηρουργοί και βάζουν υαλοπίνακες (τζαμάδες). Κατασκευάζουν ακόμη στρώματα και οι γυναίκες τους φτιάχνουν κεντητά καλύμματα γεμισμένα με βαμβάκι, που τα ονομάζουν παπλώματα ή πλένουν τα πατώματα. Επίσης κάνουν τους γυρολόγους με υφάσματα, κορδέλες και άλλα εμπορεύματα. Κανένας Ισραηλίτης δεν ασχολείται με τις επιστήμες γιατί δεν τους επιτρέπονται οι σπουδές. Με μια εξαίρεση: Την ιατρική, την οποία οι πλούσιοι δεν ήθελαν τα παιδιά τους για να μην κινδυνεύουν στις επιδημίες. Έτσι κατά την Ενετοκρατία όλοι σχεδόν οι γιατροί, ιδιωτικοί αλλά και αξιωματούχοι της δημόσιας υγεία, ήταν Εβραίοι! Όπως σε όλον τον κόσμο ασχολούνταν και με την τοκογλυφία. Στην Ζάκυνθο όμως, όπως γράφει ο Διονύσης Ρώμας, μερικά χρόνια αργότερα οι χριστιανοί γίνονται καλύτεροι τοκογλύφοι από τους Εβραίους: «Οι νόμπιλοι δεν είχανε ανάγκη πια να διδαχθούνε τοκογλυφικά τερτίπια από τους Ιουδαίους. Διαθέταν άφθονα κεφάλαια και στα Αρχεία της Βενετιάς υπάρχουν εκατοντάδες δικογραφίες για παρόμοιους λόγους […] τα ενδοξότερα ονόματα του ζακυνθινού αρχοντολογιού φιγουράρουνε στο ιδιότυπο αυτό Libro d’Oro […] Την εποχή εκείνη οι αιχμάλωτοι πολέμου και τα θύματα των πειρατών και κουρσάρων δεν είχανε παρά δύο μονάχα τρόπους για να ξαναγυρίσουν στην πατρίδα τους: την εξαγορά και την απόδραση». Οι Ζακυνθινοί άρχοντες επιδίδονται επιπλέον και στο εμπόριο αιχμαλώτων και μάλιστα των Εβραίων: Από την εξαγορά ενός Εβραίου αιχμαλώτου ο Ζακυνθινός άρχοντας Τζιάκομος Σιγούρος «επρόκειτο να ωφεληθεί με 500 δουκάτα, ποσό τεράστιο. Ο Τζιάκομος Σιγούρος ήταν ο πάππος του Αγίου Διονυσίου»
Η ιστορία της καθολικής κοινότητας της Πάτρας – Ο πρώτος γάμος, η πρώτη βάπτιση και ο ναός που δεν χτίστηκε ποτέ
H καθολική κοινότητα της Πάτρας έχει αφήσει το στίγμα της στην πόλη με τη μακρόχρονη και ενδιαφέρουσα πορεία της, η οποία διατηρείται μέχρι σήμερα, παρά τη σημαντική μείωση των μελών της, κυρίως μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Η διαδρομή της, η ιστορία της, σπάνιες φωτογραφίες και έγγραφα, η συμβολή της στην εκπαίδευση, στον πολιτισμό και πολλά άλλα, καταγράφονται στο Λεύκωμα του δικηγόρου – ιστορικού Χρήστου Μούλια, με τίτλο «Η Καθολική Κοινότητα των Πατρών».
Της Ελευθερίας Μακρυγένη
«Η κοινότητα των καθολικών της Πάτρας έχει αφήσει ανεξίτηλο το σημάδι της στην πόλη από τον 19ο αιώνα μέχρι σήμερα. Η πορεία της υπήρξε πολυκύμαντη ήδη από τη δημιουργία της, μετά την Απελευθέρωση, έως και σήμερα. Αρχικώς αποτελούνταν κατά κύριο λόγο από ανθρώπους του μόχθου, οι οποίοι ένιωθαν την ανάγκη να λατρεύουν τον Θεό, σύμφωνα με τις παραδόσεις τους. Με μεγάλες θυσίες και στερήσεις θεμελιώθηκε και εγκαινιάστηκε ο πρώτος ναός του Αγίου Ανδρέα και στις αρχές του 20ου αιώνα, ο νέος ναός, προκειμένου να ικανοποιήσεις τις πνευματικές ανάγκες της κοινότητας, η οποία πλέον απαριθμούσε μερικές χιλιάδες μέλη.
Μετά το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου πολλά από τα μέλη της υποχρεώθηκαν να εγκαταλείψουν τις εστίες τους, γεγονός που μείωσε σημαντικά το έμψυχο δυναμικό της. Έστω και αποδυναμωμένη όμως η κοινότητα συνέχισε την πορεία της, συνεισφέροντας σημαντικά στα πνευματικά , κοινωνικά , πολιτιστικά και καλλιτεχνικά δρώμενα της πόλης μας. Σήμερα πλέον έχει καταξιωθεί στη συνείδηση των συμπολιτών μας, καθώς πέρα από τα μέλη της, πλαισιώνεται σε κάθε της προσπάθεια από πολυάριθμους φίλους που υπάρχουν στην Πάτρα και οι οποίοι τη συνδράμουν πολυσχιδώς αν και μη καθολικοί» αναφέρει στον πρόλογό του ο εφημέριος του Καθολικού Ναού της Πάτρας π. Γεώργιος Ντάγκας.
«Αναδιφώντας τα τεκμήρια της ιστορικής μνήμης της γενέτειράς μου, συναντήθηκα πολλές φορές με τους ετερόδοξους και ετερόθρησκους κατοίκους της, από τον 19ο αιώνα μέχρι τις μέρες μας και εκείνο που διαπίστωσα είναι ότι έχουν αφήσει το ανεξίτηλο στίγμα τους. Αυτό το στίγμα όσον αφορά συγκεκριμένα την καθολική κοινότητα των Πατρών, προσπάθησα ν αναδείξω στις σελίδες του Χρονικού.
Οι πατρινοί καθολικοί, με την εργατικότητα, την ευσέβεια και τη σύμπνοια που τους διακρίνει, κατάφεραν να διατηρήσουν ζωντανή την παρουσία της κοινότητάς τους στην τοπική κοινωνία, σχεδόν επί δύο αιώνες. Συνεχίζουν δε να τη διατηρούν, παρά το πλήγμα που δέχτηκαν μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, οπότε εγκατέλειψαν την Πάτρα πολλά μέλη της. Είναι χαρακτηριστική η μεγάλη συμμετοχή των πατρινών στις συναυλίες που πραγματοποιούνται στον καθολικό ναό, οι οποίες έχουν πλέον καταστεί πολιτιστικός θεσμός. Εξίσου ενδιαφέρουσα είναι και η ιστορία των ιταλικών και γαλλικών καθολικών σχολείων, στα οποία φοίτησαν και γόνοι ορθόδοξων οικογενειών. Τα σχολεία αυτά κατέχουν περίοπτη θέση στην ιστορία της τοπικής εκπαίδευσης», επισημαίνει στον πρόλογό του, ο δικηγόρος – ιστορικός Χρήστος Μούλιας.
Η ιστορική αφετηρία της καθολικής κοινότητας των Πατρών
Όπως καταγράφει ο Χρήστος Μούλιας στο Λεύκωμα, «η μεγαλύτερη καθολική κοινότητα της ηπειρωτικής Ελλάδας, η οποία διατηρείται ζωντανή μέχρι σήμερα, βρισκόταν στην Πάτρα και απαρτίστηκε από Ιταλούς και Μαλτέζους. Ο σημαντικός αριθμός Μαλτέζων, που εγκαταστάθηκαν στην Πάτρα, οφείλεται στο ότι οι ίδιοι ασφυκτιούσαν στο νησί τους και οι Άγγλοι επειδή η Μάλτα ανήκε τότε στη Βρετανική Αυτοκρατορία, υπέθαλπαν τεχνηέντως τις τάσεις φυγής τους. Η πρώτη παρουσία Ιταλών καθολικών στην Πάτρα ανάγεται στο 1828».
Εξάλλου η Πάτρα λόγω της προνομιούχας γεωγραφικής θέσης της και λόγω του εμπορίου σταφίδας, μετά την απελευθέρωση κατέγραψε ανοδική οικονομική πορεία, ανέπτυξε εμπορικές συναλλαγές με την Ανατολή , τη Δύση και την Αμερική και ως εκ τούτου, αποτέλεσε πόλο έλξης και συρροής ετερόκλητων πολιτισμικών ομάδων.
Στο πλαίσιο αυτό, το 1828 αλλοδαποί διπλωμάτες και έμποροι, ψαράδες από τη Νάπολη και Μαλτέζοι μετανάστευσαν στην Πάτρα και ο πυρήνας της καθολικής κοινότητας απαρτίστηκε από καθολικούς Νοτιοϊταλικής καταγωγής.
Οι περισσότεροι ασχολήθηκαν με την αλιεία, τη γεωργία, ήταν τεχνίτες, εργάτες σε σταφιδαποθήκες , στην Achaia Clauss και κατοικούσαν σε μια λαϊκή συνοικία, κοντά στον ιερό ναό του Αγίου Διονυσίου.
Oι οικογένειες τους ήταν πολυμελείς. Έκαναν πολλά παιδιά στα οποία έδιναν πολλά βαφτιστικά ονόματα και συνήθιζαν να δημιουργούν πολλές κουμπαριές μεταξύ τους. Είχαν επίσης ανεπτυγμένη την αλληλεγγύη και τις Κυριακές συνήθως τις διέθεταν για να βοηθήσουν κάποιο συγγενή, γείτονα ή φίλο. Οι περισσότερες οικογένειες κατάγονταν από την Απουλία.
Οι δε γυναίκες φορούσαν ρούχα που ακόμα δεν είχαν έρθει στην τοπική αγορά της Πάτρας (νάιλον κάλτσες, μπουφάν, ταγέρ κ.α.) τα οποία τους έστελναν συγγενείς τους από την Ιταλία.
Οι ναοί
Κατά τους επαναστατικούς χρόνους σχεδόν όλοι οι ναοί καταστράφηκαν και μετά την απελευθέρωση άρχισαν να λειτουργούν κάποιοι και να χτίζονται νέοι. Μεταξύ αυτών που άρχισαν να ανεγείρονται, είναι και ο καθολικός ναός του Αγίου Ανδρέα. Ωστόσο δεν χτίστηκε στη θέση του παλαιού, στην περιοχή του Φρουρίου.
Κατά την περίοδο του Καποδίστρια ( 1827-1831) κατόπιν ενεργειών του Γάλλου Προξένου στην Πάτρα, Bertini, το ελληνικό δημόσιο παραχώρησε γήπεδο στο οποίο αρχικά ανεγέρθη ένας μικρός ξύλινος ναός (στη θέση που βρίσκεται ο σημερινός ναός). Γύρω στο 1836 ο τότε Καθολικός Επίσκοπος Σύρου Aloysius Maria Blancis, στον οποίο υπαγόταν τότε η Πάτρα, αντιλαμβανόμενος τη μεγάλη σημασία της πόλεως, η οποία συνέδεε τη Δύση με την Ανατολή, έκρινε απαραίτητη την ανέγερση νέου, μεγαλύτερου Ναού. Στις 19 Μαίου του 1838 φθάνει στην Πάτρα και απευθύνει έκκληση στους ενορίτες να συμβάλουν οικονομικά αλλά και με την εργασία τους για την ανέγερση ενός νέου Ναού. Στις 21 Μαΐου του 1838 αρχίζουν να συγκεντρώνονται τα πρώτα χρήματα . Πρώτος καταθέτει 1200 δραχμές και αναθέτει το έργο της ανέγερσης στον αρχιτέκτονα Φρειδερίκο Σούσα.
Το σχέδιο προέβλεπε την κατασκευή ενός ναού με μήκους 24 και πλάτος 14 πήχεων. Ο θεμέλιος λίθος τέθηκε στις 19 Νοεμβρίου 1838 από τον επίσκοπο Blancis. Όμως λόγω έλλειψης χρημάτων, οι εργασίες σταμάτησαν πολύ γρήγορα. Οι εργασίες συνεχίστηκαν με νέες δωρεές και τελικά οι εργασίες ολοκληρώθηκαν το 1841 όπου έγιναν και τα εγκαίνια του πρώτου Ναού.
Ο νέος ναός
Ο σημερινός ναός που κτίστηκε στη θέση του παλαιού προήλθε εξ΄ ανάγκης λόγω του ολοένα αυξανόμενου αριθμού Καθολικών στην Πάτρα αφού ο παλαιός ναός δεν μπορούσε να ανταποκριθεί στις ανάγκες τους. Αυτός ήταν και ο πρώτος προβληματισμός του αιδεσιμότατου Ιωάννη Σινιγάλια, ο οποίος ανέλαβε την ενορία το 1915, μετά τον θάνατο του ιερέα Πέτρου Βιτάλη. Ο δραστήριος ιερέας, που καταγόταν από την Πάτρα, αναλαμβάνει πρωτοβουλία για να διευρύνει τον παλαιό ναό.
Οι εργασίες, σε σχέδια του αρχιτέκτονα Καραβέλλα , έγιναν σε δύο φάσεις. Τον Ιούνιο του 1925 γίνεται μερική κατεδάφιση του υπάρχοντος ναού και κατασκευάζεται το εμπρόσθιο μέρος του νέου, συμπεριλαμβανομένου του κωδωνοστασίου. Οι δύο πλευρικοί τοίχοι και η σκεπή, ολοκληρώνονται την 1η Απριλίου του 1928. Στις 21 Απριλίου 1937 ξεκινούν οι εργασίες της δεύτερης φάσης, οι οποίες περιλαμβάνουν κυρίως την κατεδάφιση του υπόλοιπου παλαιού ναού και την ολοκλήρωση των υπολοίπων του νέου. Όπως αναφέρεται στην ιστοσελίδα του ναού, οι εργασίες σταμάτησαν από την αστυνομία αρκετές φορές και για διάφορους λόγους και τελικά ολοκληρώθηκαν μερικούς μήνες αργότερα. Το 1949 άρχισε o ελαιοχρωματισμός του εσωτερικού του Ναού, ο οποίος έγινε σταδιακά και μέχρι το 1953. Ο σημερινός ναός είναι διπλάσιος του παλαιού και θεωρείται ο δεύτερος σε μέγεθος, στην Καθολική Αρχιεπισκοπή Αθηνών μετά τον Άγιο Διονύσιο. Είναι επιβλητικός αλλά με λιτά ωστόσο διακοσμητικά στοιχεία και ξεχωρίζει η γύψινη οροφή του, έργο του Πατρινού ενορίτη Πασχάλη Αλλεγκρέττι.
Ο ναός της Παναγίας του Ροδαρίου
Το 1895 ο πάπας Λέων ο ΙΓ’ αποφασίζει την ανέγερση ενός ναού στην Πάτρα προς τιμήν της Παναγίας του Ροδαρίου και σε ανάμνηση της νίκης των Χριστιανικών δυνάμεων εναντίον της τότε Οθωμανικής αυτοκρατορίας κατά την ναυμαχία της Ναυπάκτου το 1571, που διεξήχθη στον Πατραϊκό κόλπο (τότε κόλπος του Lepando). Για τον σκοπό αυτό άρχισαν να συγκεντρώνονται χρήματα από εράνους σε όλη την Ευρώπη και αγοράσθηκε το οικόπεδο που βρίσκεται απέναντι από τον Ιερό Ναό του Αγίου Αλεξίου – νυν σχολικό συγκρότημα. Ο θεμέλιος λίθος τοποθετήθηκε την Κυριακή 24 Σεπτεμβρίου του 1895. Ο ναός της Παναγίας του Ροδαρίου θα ήταν μεγαλοπρεπής και θα έμοιαζε με τον Ναό του Αγίου Πέτρου της Ρώμης.
Όμως μετά τoν θάνατο του Πάπα Λεόντα ΙΓ΄ το σχέδιο για την ανέγερσή του «πάγωσε» και ο διάδοχός του πάπας Πίος Ι΄ ανέστειλε την κατασκευή του.
Οι εφημέριοι
Από το 1829 μέχρι σήμερα έχουν υπηρετήσει στον ναό του Αγίου Ανδρέα 50 εφημέριοι και υπεφημέριοι. Ο μακροβιότερος εφημέριος ωστόσο ήταν ο Ιωάννης – Αλβέρτος Σινιγάλιας. Γεννήθηκε στις 7 Αυγούστου 1883 στην Πάτρα. Από το 1906 ως το 1915 διετέλεσε υπεφημέριος του καθολικού ναού του Αγίου Ανδρέα και εφημέριος από το 1915 ως το 1962.
Η Αγία Δωρεά
Η Αγία Δωρεά συγκαταλέγεται ανάμεσα στις μεγάλες γιορτές της Καθολικής Εκκλησίας αφού εορτάζεται το μεγαλύτερο δώρο που έκανε ο Χριστός στους ανθρώπους, το Σώμα & το Αίμα του μέσω της θείας Ευχαριστίας. Η παλαιότερη μαρτυρία για τη γιορτή αυτή στην Πάτρα εντοπίζεται τον Μάιο του 1890 στην εφημερίδα «Φορολογούμενος», χωρίς όμως να υπάρχει αναφορά για τη λιτανεία. Ως προς αυτή η παλαιότερη αναφορά είναι αυτή της εφημερίδας «Νεολόγος» στις 16 Μαΐου 1921.
Η λιτανεία γινόταν κανονικά ως το 1936. Η πραγματοποίησή της ανεστάλη εξαιτίας της προσπάθειας κάποιων πολιτικών οργανώσεων να εκμεταλλευτούν τη γιορτή.
Η πρώτη μεταπολεμική λιτανεία έγινε στις 29 Ιουνίου 1958. Είχε προηγηθεί έντονο δημόσιο διάβημα της «Ενώσεως πολεμιστών 1940 – 1941 Ζώνης Πρόσω Νομού Αχαΐας, ώστε να μην τελεστεί, αλλά δεν υπήρξε ανταπόκριση.
Μετά το 1985 ανεστάλη και πάλι η λιτανεία εκτός του ναού και περιορίζεται στο εσωτερικό του κυρίως, λόγω της μειωμένης συμμετοχής των ενοριτών. Ωστόσο από το 2013 επί ιερέα π. Γεωργίου Ντάγκα ξεκίνησε να πραγματοποιείται και πάλι εξωτερικά του ναού.
Ο πρώτος γάμος και η πρώτη βάπτιση
Σύμφωνα με το αρχείο του ναού η παλαιότερη βάφτιση έγινε το 1828, ωστόσο καταχωρήθηκε το 1841, οπότε και ξεκίνησε η τήρηση του Βιβλίου Βαπτίσεων.
Πρόκειται για τη βάπτιση της Maria Giovanna, κόρη του Luigi Billa από το Regio της Καλαβρίας και της Μαρίας Φραγκοπούλου.
Η πρώτη εγγραφή στο βιβλίο Γάμων είναι του Προξένου της Γαλλίας Giovani Battista Bartolomeo Bertini με τη Μαρία Καλαμογδάρτη στις 21 Φεβρουαρίου 1830.
Τα σχολεία
Η συμβολή των καθολικών στην εκπαίδευση ήταν σημαντική και έδιναν ιδιαίτερο βάρος. Σε σχολεία που δημιουργήθηκαν φοιτούσαν όχι μόνο καθολικοί αλλά και ορθόδοξοι. Σύμφωνα με την έρευνα που έχει κάνει ο κ. Μούλιας και αποτυπώνεται στο λεύκωμα, το πρώτο ιταλικό σχολείο ιδρύθηκε τον Σεπτέμβριο του 1881 από την «δημοδιδασκάλισαν ανωτέρου βαθμού» Τeresa di Chiara, το οποίο αρχικά λειτούργησε ως παρθεναγωγείο για κορίτσια Ιταλών παροίκων. Από το 1882 – 1883 λειτούργησε ως μικτό σχολείο.
Τον Δεκέμβριο του 1885 ιδρύεται από την «Εταιρεία των εν Πάτραις Ιταλών» σχολή «των ενταύθων Ιταλοπαίδων εν η ούτοι θέλουσι διδάσκεσθαι τα Ιταλικά και Ελληνικά γράμματα και τας άλλας αναποφεύκτους γνώσεις εις πάνταν άνθρωπον».
Το 1889 ιδρύθηκε Ιταλική Σχολή Αρρένων και Θηλέων, η οποία στεγάστηκε στην περιοχή των οδών Κολοκοτρώνη και Κανακάρη. Στη σχολή γίνονταν δεκτά δωρεάν, εκτός από τα παιδιά Ιταλών και ελληνόπουλα.
Σύμφωνα με τον «Οδηγό των Πατρών» το 1910 λειτουργούσαν τρεις ιταλικές σχολές και μια καθολική.
Η σχολή αρρένων ήταν στη Ζαΐμη 33, η σχολή θηλέων στην Κορίνθου 67, το Νηπιαγωγείο στη οδό Μανιακίου και Κορίνθου ενώ λειτουργούσε και καθολικό σχολείο δίπλα στον καθολικό ναό.
Επίσης στην Πάτρα λειτούργησαν και γαλλικά καθολικά σχολεία, με πιο γνωστό και παλαιότερο το παρθεναγωγείο της Μαριάννας Αλβέρτη, που ιδρύθηκε το 1876.
Η συρρίκνωση της κοινότητας
Όπως γράφει ο Χρήστος Μούλιας για τη στάση των ιταλοπατρινών κατά την ιταλική κατοχή έχουν γραφτεί πολλά και μερικοί συνεργάστηκαν με τις ιταλικές αρχές από ανάγκη, ή γιατί εκβιάστηκαν, ίσως και κάποιοι εκ πεποιθήσεως. Αλλά υπάρχουν και μαρτυρίες ότι πολλοί βοήθησαν Έλληνες.
Μετά την επικράτηση των Γερμανών, οι δεύτεροι άρχισαν να τους καταδιώκουν. Πολλοί πατρινοί όμως τους έκρυβαν. Όσοι είχαν συνεργαστεί με του Ιταλούς είπε απελάθηκαν είτε έφυγαν. Αρκετοί επίσης φοβήθηκαν ότι θα συλληφθούν. Αυτοί οι άνθρωποι στην Πάτρα τους αποκαλούσαν Ιταλούς και στην Ιταλία Έλληνες.
Σήμερα
Η καθολική κοινότητα σήμερα αποτελείται από Έλληνες καθολικούς, ομόδοξους Αλβανικής υπηκοότητας και αρκετούς υπηκόους ξένων χωρών και ξεπερνούν τα 1.000 άτομα.
Ο κ. Ιωσήφ Απατάγγελος μέλος της καθολικής κοινότητας της Πάτρας , ο οποίος εθελοντικά βοηθά στο έργο της καθολικής ενορίας του Αγίου Ανδρέα μιλώντας στο thebest.gr επισημαίνει ότι η συνύπαρξη καθολικών και ορθοδόξων στην Πάτρα είναι πολλή αρμονική. Εξάλλου πολλές οικογένειες είναι μικτές (καθολικοί και ορθόδοξοι) και πως παρά τη μείωση του αριθμού των μελών της, η ενορία του καθολικού ναού του Αγίου Ανδρέα, παραμένει δραστήρια, ζωντανή και με πλούσια δράση. Η Καθολική φιλανθρωπική οργάνωση CARITAS βοηθά και στηρίζει άπορες οικογένειες, επισκέπτεται έγκλειστους στους οποίους παρέχεται υλική και ψυχολογική βοήθεια, ενώ η χορωδία του ναού είναι γνωστή στο φιλόμουσο κοινό της Πάτρας και όχι μόνο, αφού είναι και η μοναδική χορωδία εν Ελλάδι που ψέλνει ακόμα Λατινικούς ύμνους.
Πηγές: «Η Καθολική Κοινότητα των Πατρών», Χρήστος Μούλιας
Ιστότοπος Καθολικού Ναού: www.catheclpatra.gr
Aρχείο Καθολικού Ναού
Ποια είναι η Πατρινή Ελένη Διγενοπούλου- Ζαφειροπούλου που κάνει δωρεές στην πόλη
Προ ημερών βρέθηκε στην Πάτρα και πολλοί ίσως να μην την ήξεραν. Η ίδια μάλλον αποφεύγει τη δημοσιότητα. Παρά τα χρόνια της είναι δραστήρια και αποδεικνύει ότι ακόμα και σήμερα υπάρχουν άνθρωποι που νοιάζονται γiα τους άλλους. Όχι τους δικούς τους με τη στενή έννοια του όρου. Γι΄αυτό που λέμε κοινωνία.
Η Πατρινή Ελένη Διγενοπούλου – Ζαφειροπούλου την Τετάρτη βρέθηκε στην οδό Αθανασίου Διάκου 70, σε ένα μεγάλο σπίτι που δώρισε και πια είναι το Κέντρο Στήριξης Παιδιών και Οικογένειας των Παιδικών Χωριών SOS.
H ίδια έκοψε την κορδέλα.
ΔΕΙΤΕ ΦΩΤΟ
Εκτός από το οίκημα η κ. Διγενοπούλου καλύπτει και τα έξοδα επισκευής και διαμόρφωσης του χώρου, ως Κέντρου Στήριξης.
Αλλά δεν είναι η μοναδική προσφορά στην πόλη της και τους κατοίκους της.Δώρισε ένα πανάκριβο ιατρικό μηχάνημα κόστους 1.300.000 ευρώ, για τη διενέργεια εξέτασης PET/CN, που αφορά στη διάγνωση και παρακολούθηση του καρκίνου.
Και σε αυτή την περίπτωση η δωρήτρια καλύπτει και το κόστος για τη διαμόρφωση του χώρου στον οποίο θα λειτουργεί το μηχάνημα.
Ποια είναι η Ελένη Διγενοπούλου – Ζαφειροπούλου
H Ελένη Διγενοπούλου είναι θεία της Άντας Παπαπάνου – Παπανδρέου, καθώς η κ. Ελένη και η μητέρα της Άντας, Θεανώ, ηταν αδελφές.
Η Ελένη Διγενοπούλου – Ζαφειροπούλου, παντρεύτηκε τον Δημοκλή – Αλκιβιάδη Διγενόπουλο, με τον οποίο έκανε τη δική της οικογένεια. Ο Δημοκλής Διγενόπουλος καταγόταν από τη Δημητσάνα Αρκαδίας. Μάλιστα ήταν Πρόεδρος του Στρατοδικείου που δίκασε τους βασανιστές της χούντας.
Πρώτη ενημέρωση: 23-09-2017 16.20
