Αίμα, Ομάδες αίματος, Συκώτι (Ήπαρ) και Νεφρά

Ομάδες αίματος

Το αίμα χωρίζεται σε διάφορες κατηγορίες ανάλογα με την παρουσία ουσιών στην επιφάνεια της μεμβράνης που περιβάλλει τα ερυθρά αιμοσφαίρια. Οι ουσίες αυτές από χημική άποψη είναι πρωτεΐνες και ονομάζονται αντιγόνα. Ο κάθε οργανισμός ανάλογα με τα αντιγόνα των ερυθροκυττάρων του ανέχεται αίμα οποιασδήποτε κατηγορίας, αλλά καταστρέφει τα «ασύμβατα» κύτταρα, τα διαφορετικής δηλαδή ομάδας αίματος από τα δικά του, με συνέπειες σοβαρές μέχρι επικίνδυνες για τη ζωή του.

Τα αντιγόνα των ερυθροκυττάρων είναι πάρα πολλά, σπουδαιότερα όμως από κλινική άποψη είναι αυτά που ανήκουν σε δυο αντιγονικά συστήματα, το σύστημα ΑΒΟ και το σύστημα RHESUS, από τα οποία έχουν πάρει την ονομασία οι ομάδες αίματος στον άνθρωπο.

Το σύστημα ΑΒΟ είναι και το πρώτο που ανακαλύφθηκε το 1900 από τον LANDSTEINER και υποδηλώνει την ύπαρξη ή όχι των ουσιών Α και B στα ερυθρά αιμοσφαίρια. Οι ουσίες, τα αντιγόνα αυτά, ή υπάρχουν και τα δυο μαζί, ή μόνο το ένα από αυτά ή και κανένα.

• ‘Όταν υπάρχουν και τα δυο, η ομάδα λέγεται ΑΒ
• ‘Όταν υπάρχει μόνο το Α, η ομάδα λέγεται Α
• ‘Όταν υπάρχει μόνο το Β, η ομάδα λέγεται Β
•  Όταν δεν υπάρχει ούτε το Α ούτε το Β, η ομάδα λέγεται 0

Μετά το αντιγονικό σύστημα ΑΒΟ, δεύτερο σε σημασία από κλινική άποψη, έρχεται το σύστημα ρέζους που ανακαλύφθηκε πάλι από τον LANDSTEINER το 1940. Ανάλογα με την παρουσία ή όχι στην επιφάνεια των ερυθροκυττάρων του παράγοντα ρέζους, που είναι όπως και οι ουσίες Α και Β, ένα συγκολλητινογόνο, τα ερυθρά αιμοσφαίρια λέγονται «Ρέζους θετικό» ή «Ρέζους αρνητικό».

Οι κύριες ομάδες αίματος έχουν την παρακάτω κατάταξη:

ΑΒ, Α, Β, 0 / Ρέζους θετικό και

ΑΒ, Α, Β, 0 / Ρέζους Αρνητικό

Η συχνότητα των ομάδων αίματος σχετικά με τον παράγοντα Ρέζους στον Ελληνικό πληθυσμό είναι: 

Ρέζους θετικό = 85%

Ρέζους Αρνητικό = 15%

Ένα άτομο Ρέζους – Θετικό μπορεί να πάρει αίμα της ίδιας ομάδας και σε μερικές περιπτώσεις αίμα Ρέζους-Αρνητικό. Αντίθετα, άτομο Ρέζους-Αρνητικό δεν πρέπει να δεχθεί αίμα Ρέζους- θετικό.

Στον παρακάτω πίνακα βλέπουμε ποιος μπορεί να δώσει και ποιος μπορεί να πάρει αίμα, ανάλογα και με το ρεζους.

Κάπως έτσι φαίνεται το αίμα μας στο μικροσκόπιο:

Πίεση

Τι είναι η αρτηριακή πίεση;

Αρτηριακή πίεση είναι η πίεση που ασκεί το αίμα στο τοίχωμα των αρτηριών καθώς ρέει μέσα σε αυτές. Η αρτηριακή πίεση εξαρτάται από την ροή του αίματος (πόσο αίμα στέλνει η καρδιά μας σε κάθε συστολή) και από την αντίσταση που προβάλουν τα αγγεία μας στην ροή αυτή. Εάν η αρτηριακή πίεση είναι υψηλή, τότε η καρδιά μας πρέπει να εργαστεί δυνατότερα για να διατηρήσει επαρκή ροή αίματος στο σώμα μας.

Τι σημαίνει συστολική και διαστολική πίεση;

Η καρδιά “χτυπά” περισσότερο από 100.000 φορές την ημέρα. Κάθε φορά που “χτυπά”, διώχνει μια ποσότητα αίματος στις αρτηρίες μας. Αυτή η ποσότητα αίματος αυξάνει την πίεση μέσα στις αρτηρίες μας. Μεταξύ δύο χτύπων η καρδιά ξεκουράζεται και γεμίζει με αίμα. Έτσι η αρτηριακή πίεση εκφράζεται με δύο αριθμούς. Ο πρώτος αριθμός, π.χ. το 12 ή σωστότερα το 120 είναι η πίεση που ασκεί το αίμα στο τοίχωμα των αρτηριών καθώς φεύγει από την καρδιά κι ονομάζεται συστολική πίεση ή μεγάλη, ενώ ο δεύτερος αριθμός, π.χ. 8 ή σωστότερα 80 είναι η πίεση που ασκεί το αίμα στα τοιχώματα των αρτηριών όταν η καρδιά πια ξεκουράζεται κι ονομάζεται διαστολική πίεση ή μικρή. Οι μονάδες μέτρησης της πίεσης είναι τα χιλιοστά της στήλης υδραργύρου (mmHg).

Ποια είναι τα επιθυμητά όρια αρτηριακής πίεσης;

Η ιδανική αρτηριακή πίεση σε υγιείς ενήλικες είναι κάτω από 120 για την συστολική και κάτω από 80 για τη διαστολική. Οποιαδήποτε τιμή αρτηριακής πίεσης άνω του 140 για τη συστολική και άνω του 90 για τη διαστολική θεωρείται υπέρταση. Ειδικότερα, άτομα με τιμές αρτηριακής πίεσης μεταξύ 120-139 για την συστολική ή/και 85-89 για τη διαστολική θεωρούνται ότι έχουν οριακή υπέρταση (προ-υπέρταση) κι έχουν ανάγκη τακτικής παρακολούθησης της αρτηριακής τους πίεσης και άμεσης αλλαγής τρόπου ζωής. Όμως δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η αρτηριακή πίεση δεν παραμένει σταθερή όλο το 24ωρο, γι αυτό η διάγνωση της αρτηριακής υπέρτασης πρέπει να βασίζεται σε πολλαπλές μετρήσεις.

Σύσταση του αίματος

Πλάσμα

Το πλάσμα αίματος είναι ένα υποκίτρινο υγρό που αποτελεί τη βάση του συνδετικού ιστού του κυκλοφορικού συστήματος. Στο πλάσμα περιέχονται (αιωρούνται) τρεις τύποι κυττάρων, καλούμενα στο σύνολό τους αιμοσφαίρια, που αποτελούν και το 45% του συνολικού όγκου του αίματος. Αυτά είναι:

α) τα ερυθρά αιμοσφαίρια ή ερυθροκύτταρα
β) τα λευκά αιμοσφαίρια ή λευκοκύτταρα και
γ) θραύσματα κυττάρων ή αιμοπετάλια, ή θρομβοκύτταρα.

Τα παραπάνω αποτελούν χρήσιμες ουσίες που βοηθούν στην οξυγόνωση και στην άμυνα του οργανισμού. Δίνουν οξυγόνο στα διάφορα κύτταρα και αποβάλουν εξ αυτών το διοξείδιο του άνθρακα και άλλες άχρηστες ουσίες που έχουν αποβληθεί από τα κύτταρα και πρέπει να απομακρυνθούν από τον οργανισμό.

Αιμοπετάλια

Τα αιμοπετάλια, τα μικρά θραύσματα σε σχήμα πιάτου με τα οποία είναι γεμάτο το αίμα μας, φαίνεται ότι κάνουν πολύ περισσότερα από το να συμβάλλουν απλώς στην πήξη του. Οχι μόνο παίζουν αναπάντεχους ρόλους σε μια σειρά ασθενειών αλλά καταπολεμούν τις λοιμώξεις και προωθούν την επούλωση των τραυμάτων. Η στοχοποίηση αυτών των θραυσμάτων θα μπορούσε να αναστείλει τις καρκινικές μεταστάσεις, να δράσει ανακουφιστικά στην αρθρίτιδα και να ανοίξει νέους δρόμους στη θεραπεία ασθενειών όπως ο ερυθηματώδης λύκος και η πολλαπλή σκλήρυνση. Τα αιμοπετάλια είναι γνωστά για τον ρόλο τους στην πρόληψη των αιμορραγιών: εφόσον ενεργοποιηθούν, προσκολλώνται το ένα στο άλλο και δημιουργούν θρόμβους. Άτομα με μικρό αριθμό αιμοπεταλίων κινδυνεύουν από σοβαρές αιμορραγίες σε περίπτωση τραυματισμού, ενώ άτομα με πολύ αυξημένο αριθμό αιμοπεταλίων κινδυνεύουν από εγκεφαλικά επεισόδια και εμφράγματα από την έκτοπη και άκαιρη δημιουργία θρόμβων.

Ερυθροκύτταρα ή Ερυθρά Αιμοσφαίρια

Τα ερυθροκύτταρα ή ερυθρά αιμοσφαίρια είναι ο πιο πολυπληθής τύπος κυττάρου του αίματος και ο βασικός μηχανισμός που διαθέτουν τα σπονδυλωτά για τη μεταφορά οξυγόνου (O2) στους διάφορους ιστούς του οργανισμού μέσω της ροής του αίματος εντός του κυκλοφορικού συστήματος. Τα ερυθροκύτταρα δεσμεύουν οξυγόνο στους πνεύμονες ή τα βράγχια και το μεταφέρουν στους ιστούς καθώς “στριμώχνονται” ταξιδεύοντας διαμέσου ακόμα και των πιο μικρών αγγείων. Το κυτταρόπλασμά τους είναι πλούσιο σε αιμοσφαιρίνη, μια πρωτεΐνη που περιέχει σίδηρο και από την οποία γίνεται η δέσμευση του οξυγόνου. Στην αιμοσφαιρίνη οφείλεται το ερυθρό χρώμα του αίματος.

Λευκοκύτταρα ή Λευκά Αιμοσφαίρια

Τα λευκά αιμοσφαίρια ή λευκοκύτταρα είναι κύτταρα του αίματος επιφορτισμένα με το ρόλο της άμυνας του οργανισμού έναντι σε λοιμώξεις . Υπάρχουν πέντε κύριοι τύποι λευκών αιμοσφαιρίων αλλά όλα παράγονται στο μυελό των οστών. Ζουν για περίπου 3 έως 4 ημέρες στο ανθρώπινο σώμα. Λευκά αιμοσφαίρια βρίσκονται σε όλο το σώμα.

Πως καθαρίζει το αίμα μας;

Συκώτι (Ήπαρ)

Το συκώτι (Ήπαρ) είναι ένα αρκετά μεγάλο όργανο, χρώματος σκούρου καφετί και βρίσκεται κάτω από το διάφραγμα (δηλαδή κάτω από το θώρακα), στην δεξιά πλευρά του σώματος μας. Ζυγίζει κατά μέσο όρο περίπου 1,5 κιλό. Τώρα τι εργασία πραγματοποιεί το Συκώτι στο Σώμα μας ; Το Συκώτι είναι το Χημικό εργοστάσιο ή αν θέλετε το “Φαρμακείο” του Οργανισμού μας και θα εξηγήσουμε το γιατί.Το Συκώτι είναι υπεύθυνο για την παραγωγή αρκετών ουσιών, που είναι απαραίτητες για το σώμα μας καθώς και για την απομάκρυνση άλλων ουσιών που μας είναι άχρηστες.Το συκώτι παράγει την χολή μια ουσία η οποία – εκτός και άλλες λειτουργίες – μας είναι απαραίτητη για την διάλυση των τροφών στο πεπτικό μας σύστημα και την απορρόφηση των θρεπτικών ουσιών.

Επίσης το συκώτι αποθηκεύει την Γλυκόζη που παίρνουμε από τις τροφές και την Απελευθερώνει στο αίμα όταν χρειαζόμαστε ενέργεια.Με λίγα λόγια όπως όταν νιώθουμε αδυναμία πάμε στο Φαρμακείο και αγοράζουμε Βιταμίνες για να νιώσουμε καλύτερα κάπως έτσι λειτουργεί και το συκώτι στον Οργανισμό. Έτσι όταν χρειαζόμαστε ενεργεία, το συκώτι απελευθερώνει Γλυκόζη στο αίμα που μας δίνει ενέργεια. Βέβαια υπάρχουν και άλλες λειτουργίες του Ήπατος αλλά σε γενικές γραμμές είναι αυτές που αναφέραμε.

Ας ακούσουμε λοιπόν τι έχει να μας πει το συκώτι μας:

Γεια σας… είμαι το συκώτι σας! Θα σας πω πόσο πολύ σας αγαπώ με 9 τρόπους.

1. Αποθηκεύω το σίδηρο και τον διατηρώ για όσο τον χρειάζεστε, το ίδιο και πολλές βιταμίνες και ιχνοστοιχεία. Χωρίς εμένα δε θα είχατε τη δύναμη να ζείτε.
2. Βοηθάω τη χολή να αφομοιώσει την τροφή. Χωρίς εμένα δε θα υπήρχατε.
3. Αποτοξινώνω τις δηλητηριώδεις χημικές ουσίες που μου δίνετε, δηλαδή το αλκοόλ, την μπίρα, το κρασί και τα ναρκωτικά (και αυτά που δίνονται με συνταγή και αυτά χωρίς), όπως και τις παράνομες ουσίες. Χωρίς εμένα οι «κακές» σας συνήθειες θα σας σκότωναν.
4. Αποθηκεύω ενέργεια, όπως μία μπαταρία, από τη συσσώρευση της ζάχαρης (υδατάνθρακες, γλυκόζη και λίπος) ώσπου να τη χρειαστείτε. Χωρίς εμένα τα επίπεδα της ζάχαρης στο αίμα σας θα έπεφταν δραματικά, με αποτέλεσμα να πέφτατε σε κώμα.

Το πρωί δε θα μπορούσατε να σηκωθείτε από το κρεβάτι αν δε λειτουργούσα!

1. Δημιουργώ το αίμα που υπάρχει στον οργανισμό σας πριν ακόμα γεννηθείτε!  Χωρίς εμένα δε θα υπήρχατε!
2. Κατασκευάζω νέες πρωτεΐνες, τις οποίες χρειάζεται το σώμα σας για να είναι υγιές και να αναπτύσσεται. Χωρίς εμένα δε θα αναπτυσσόσασταν φυσιολογικά!
3. Αφαιρώ τα δηλητήρια από τον αέρα, τον καπνό εξάτμισης και τα διάφορα χημικά που αναπνέετε. Χωρίς εμένα θα δηλητηριαζόσασταν από τους ρύπους!
4. Δημιουργώ συμπαγείς κόκκους που σταματούν την αιμορραγία όταν τραυματίζεστε. Χωρίς εμένα θα αιμορραγούσατε μέχρι θανάτου!
5. Σας βοηθάω να υπερασπίζετε τον εαυτό σας ενάντια στα μικρόβια που εισχωρούν στον οργανισμό σας όλη την ώρα. Παίρνω τα μικρόβια που προκαλούν κρυολόγημα, τον ιό της γρίπης και τα υπόλοιπα μικρόβια που αντιμετωπίζετε και τα σκοτώνω ή τουλάχιστον τα αποδυναμώνω. Χωρίς εμένα θα ήσασταν καταδικασμένοι να πεθάνετε από οποιαδήποτε μόλυνση που είναι γνωστή στον άνθρωπο.

Νεφρά

Τα νεφρά αποτελούν σημαντικότατα όργανα στο σώμα μας, καθώς χρησιμεύουν ως το «καθαριστικό» φίλτρο του οργανισμού, φιλτράροντας το αίμα και αποβάλλοντας την περίσσεια νερού και παραπροϊόντων του μεταβολισμού. Με τον τρόπο αυτό, τα νεφρά διατηρούν την ισορροπία των υγρών αλλά και των ηλεκτρολυτών στο σώμα μας, ρυθμίζουν την αρτηριακή μας πίεση, ενώ παράλληλα συμμετέχουν ενεργά και στο ενδοκρινικό μας σύστημα, εκκρίνοντας πολύτιμες ορμόνες όπως η ερυθροποιητίνη, η οποία συμμετέχει στην παραγωγή ερυθρών αιμοσφαιρίων, καθώς και η καλσιτριόλη, που αποτελεί την ενεργό μορφή της βιταμίνης D.

Δεδομένων λοιπόν των τόσο σημαντικών λειτουργιών που επιτελούν στο σώμα μας, σκοπός μας είναι, μέσω τόσο της διατροφής μας όσο και ενός ευρύτερα υγιεινού και ισορροπημένου τρόπου ζωής, να διατηρούμε την υγεία και την εύρυθμη λειτουργία των νεφρών μας. Πρακτικά, εάν δεν έχουμε νεφρικά προβλήματα, δεν υπάρχουν τροφές με άμεσα αρνητική επίδραση στη λειτουργία των νεφρών μας. Ωστόσο, υπάρχουν αρκετές παθήσεις οι οποίες μπορεί να εμφανίσουν ως επιπλοκή προβλήματα στα νεφρά -με συνηθέστερες τον σακχαρώδη διαβήτη και την υπέρταση- κατά τις οποίες θα πρέπει να ακολουθούμε πιο στενά τις οδηγίες του γιατρού και του διατροφολόγου μας, με σκοπό να αποφευχθεί η εμφάνιση ή η επιδείνωση της νεφρικής βλάβης.

πληροφορίες από ΠΑΓΝΗ, nutrimed, wikipedia, ΤΟ ΒΗΜΑ