Μεταβατικά-αμετάβατα ρήματα
Δείτε το στο slideshare.net
Μεταβατικά, αμετάβατα και απρόσωπα ρήματα
Μεταβατικά είναι τα ρήματα που φανερώνουν ότι η ενέργεια του ρήματος μεταβαίνει (πηγαίνει) σε άλλο πρόσωπο ή πράγμα καιδέχονται σαν συμπλήρωμα αντικείμενο.
π.χ. Ο Γιώργος καθαρίζει τα παπούτσια του.Μονόπτωτα ονομάζονται τα μεταβατικά ρήματα που δέχονται ένα αντικείμενο (σε αιτιατική).
π.χ. Έπιασα ψάρια το πρωί.
Δίπτωτα ονομάζονται τα μεταβατικά ρήματα που δέχονται δυο αντικείμενα (σε γενική και αιτιατική).
π.χ. Τους χάρισα έπιπλα. Ο Αντώνης της έδωσε φάρμακα.
π.χ. Έπιασα ψάρια το πρωί.
Δίπτωτα ονομάζονται τα μεταβατικά ρήματα που δέχονται δυο αντικείμενα (σε γενική και αιτιατική).
π.χ. Τους χάρισα έπιπλα. Ο Αντώνης της έδωσε φάρμακα.
Αμετάβατα είναι τα ρήματα που φανερώνουν ότι η ενέργεια του υποκειμένου δε μεταβαίνει σε άλλο πρόσωπο ή πράγμα.
π.χ. Ο αετός πέταξε ψηλά.
Τα αμετάβατα ρήματα, ανάλογα με τη χρήση και τη σημασία τους, μπορούν να γίνουν μεταβατικά και τα μεταβατικά ρήματα να γίνουν αμετάβατα.
π.χ. Η δουλειά τέλειωσε το βράδυ.
Η Μαρία τέλειωσε το γράψιμο.
Ο Κώστας φύσηξε τη μύτη του.
Ο αέρας φύσηξε δυνατά.
Απρόσωπα ονομάζονται τα ρήματα που βρίσκονται στο τρίτο (γ΄) ενικό πρόσωπο και δεν έχουν υποκείμενο ένα πρόσωπο ή πράγμα αλλά ολόκληρη πρόταση.
π.χ. Δεν πρόκειται να έρθω.
Τα κυριότερα απρόσωπα ρήματα είναι:
- τα ρήματα: πρέπει, πρόκειται, συμβαίνει, ενδέχεται, φαίνεται
π.χ. Ενδέχεται να κάνω πάρτι.
- τα ρήματα που φανερώνουν φυσικά πρόσωπα: βρέχει,χιονίζει, ξημερώνει, βραδιάζει, χειμωνιάζει κτλ
π.χ. Από το βράδυ χιονίζει στα ορεινά της χώρας.
- το γ΄ενικό πρόσωπο των ρημάτων: είμαι, έχω, κάνω, περνώ
π.χ. Είναι ώρα για ύπνο. Δεν κάνει να μαλώνετε.
Κατηγορούμενο
Σε κάποιες προτάσεις υπάρχει μια λέξη, η οποία φανερώνει μια ιδιότητα που αποδίδεται στο υποκείμενο. Αυτή η λέξη είναι το κατηγορούμενο. Το κατηγορούμενο βρίσκεται σε πτώση ονομαστική, όπως και το υποκείμενο.
Πχ. Ο Γιάννης είναι μαθητής.
Ο Γιάννης είναι το υποκείμενο. Η λέξη μαθητής είναι το κατηγορούμενο, αφού φανερώνει την ιδιότητα του Γιάννη.Το κατηγορούμενο μπορεί να είναι ουσιαστικό (όπως στο προηγούμενο παράδειγμα), επίθετο (πχ. Ο Γιάννης είναι έξυπνος), μετοχή (πχ. Ο Γιάννης είναι κουρασμένος).Το ρήμα της πρότασης χρησιμεύει στο να συνδέει το υποκείμενο με το κατηγορούμενο, για αυτό λέγεται συνδετικό ρήμα.
Συνδετικά ρήματα συνήθως είναι το είμαι (όπως στο παραπάνω παράδειγμα), το γίνομαι (πχ. Ο Γιάννης έγινε γιατρός), το φαίνομαι(πχ. Ο Γιάννης φαίνεται έξυπνος), το θεωρούμαι (πχ. Ο Γιάννης θεωρείται έξυπνος), το εκλέγομαι (πχ. Ο Γιάννης εκλέχτηκε πρόεδρος), το λέγομαι (πχ. Αυτό το ζώο λέγεται χαμαιλέοντας) κ.ά.
Πχ. Ο Γιάννης είναι μαθητής.
Ο Γιάννης είναι το υποκείμενο. Η λέξη μαθητής είναι το κατηγορούμενο, αφού φανερώνει την ιδιότητα του Γιάννη.Το κατηγορούμενο μπορεί να είναι ουσιαστικό (όπως στο προηγούμενο παράδειγμα), επίθετο (πχ. Ο Γιάννης είναι έξυπνος), μετοχή (πχ. Ο Γιάννης είναι κουρασμένος).Το ρήμα της πρότασης χρησιμεύει στο να συνδέει το υποκείμενο με το κατηγορούμενο, για αυτό λέγεται συνδετικό ρήμα.
Συνδετικά ρήματα συνήθως είναι το είμαι (όπως στο παραπάνω παράδειγμα), το γίνομαι (πχ. Ο Γιάννης έγινε γιατρός), το φαίνομαι(πχ. Ο Γιάννης φαίνεται έξυπνος), το θεωρούμαι (πχ. Ο Γιάννης θεωρείται έξυπνος), το εκλέγομαι (πχ. Ο Γιάννης εκλέχτηκε πρόεδρος), το λέγομαι (πχ. Αυτό το ζώο λέγεται χαμαιλέοντας) κ.ά.
Το κατηγορούμενο βρίσκεται σε πτώση ονομαστική, όπως και το υποκείμενο. Έτσι το ξεχωρίζουμε εύκολα από το αντικείμενο, που βρίσκεται σε πτώση αιτιατική.
Οι παραπάνω πληροφορίες υπάρχουν σε αυτό το σύνδεσμο, μαζί με παιχνίδι κατανόησης πάνω στη θεωρία.
ΔΗΜΑΡΑΣ ΣΕΡΑΦΕΙΜ |
23 Ιανουαρίου 2023 , κατηγορία: Γλώσσα ΣΤ |
| ετικέτες: αμετάβατα, μεταβατικά, ρήματα
