Πως γράφουμε σωστά μια έκθεση
Σήμερα θα μιλήσουμε για το σωστό τρόπο οργάνωσης, διάρθρωσης και γραφής μιας έκθεσης. Σημείο κλειδί στην ανάπτυξη της έκθεσης είναι να κατανοήσουμε τι μας ζητάει κάθε φορά το θέμα. Αφού σκεφτούμε λεπτομερώς και έχουμε ήδη στο μυαλό μας κάποιες ιδέες για την ανάπτυξη του θέματος μπορούμε σταδιακά να προχωρήσουμε στη συγγραφή της.
Τα επιμέρους σημεία που πρέπει να προσέξουμε θα τα αναλύσουμε στη συνέχεια. Το πρώτο βασικό στοιχείο κατά την ανάπτυξη των ιδεών μας, είναι η επαρκής γνώση για τη σύνθεση και την ανάπτυξη της παραγράφου. Παράγραφος ονομάζεται το μικρό τμήμα/κομμάτι του γραπτού λόγου το οποίο βγάζει από μόνο του κάποιο νόημα. Κάθε παράγραφος αποτελείται από κάποιες ενότητες στις οποίες αναπτύσσεται μια επιμέρους ιδέα που θα αφορά το θέμα που επιχειρούμε να αναλύσουμε. Πρέπει να έχει πλήρες νόημα και να είναι αυτοτελής, αλλά να διακρίνεται από την επόμενη, χωρίς όμως να μη συνδέεται με αυτήν. Μια καλή παράγραφος πρέπει να έχει ορθή δομή, επαρκή ανάπτυξη, επιχειρήματα, ενότητα, συνοχή, λεξιλόγιο, ορθογραφία και στίξη. Στοιχεία της δομής (θεματική πρόταση, σχόλια, κατακλείδα) είναι η σύντομη παρουσίαση του θέματος, ο εμπλουτισμός του και φυσικά μια μικρή κατάληξη για να ‘κλείσει’ η παράγραφός μας.
Η παράγραφος λοιπόν είναι βασικό δομικό στοιχείο στην έκθεσή μας και θα πρέπει μια έκθεση στο δημοτικό να αποτελείται από τουλάχιστον 4-5 παραγράφους, ανάλογα το θέμα μας και το εύρος των λέξεων που πρέπει να χρησιμοποιήσουμε.
Περνώντας στα πιο ‘ειδικά’ στοιχεία της συγγραφής της έκθεσης μας θα πρέπει να εστιάσουμε στα εξής 5:
- Περιεχόμενο
- Διάταξη νοημάτων
- Διατύπωση
- Ορθογραφία-Σύνταξη-Γραμματική
- Εμφάνιση
Ας τα δούμε τώρα πιο λεπτομερώς.
- Σε ότι αφορά το περιεχόμενο της έκθεσής μας, θα πρέπει να προσέξουμε να έχουμε μια άρτια δομή. Η έκθεση μας θα αποτελείται από τον πρόλογο, το κύριο μέρος και θα καταλήγει στον επίλογο. Ο πρόλογος θα μας εισάγει στο θέμα προς ανάλυση. Καλό είναι να επιλέγουμε μια πρωτότυπη ιδέα σαν εισαγωγή, η οποία θα τραβήξει το ενδιαφέρον του αναγνώστη, αλλιώς μπορούμε να ακολουθήσουμε τη βασική ιδέα: Πριν πολλά χρόνια, ή μια αναφορά σε κάποιο γεγονός που συνδέεται με το θέμα μας.
Το κύριο μέρος θα αποτελείται από την επιμέρους ανάλυση του θέματος με ανάπτυξη επιχειρηματολογίας, κλιμάκωση του λόγου, ανάπτυξη όλων των πτυχών του θέματος, κριτική σκέψη, εγκυρότητα των ιδεών, σκέψεων και επιχειρημάτων μας και την ανταπόκριση των γραφόμενων στην πραγματικότητα (εάν το θέμα δεν αφορά τη φαντασία μας). Ο επίλογος θα ολοκληρώσει το κείμενό μας και θα δώσει στον αναγνώστη τη τελική εντύπωση. Πρέπει να είναι σύντομος, να επικεντρώνεται στο κυρίως μέρος και να περιέχει συνήθως μια ευχή ή μια επιθυμία.
- Πολύ σημαντική είναι η διάταξη των νοημάτων στην έκθεσή μας. Όταν περιγράφουμε στο κύριο μέρος όπως είπαμε παραπάνω πρέπει να προσέχουμε ώστε η οργάνωση των ιδεών μας να είναι σωστή, να ακολουθείται μια σωστή διάταξη και ένα σχέδιο που έχουμε στο μυαλό μας. Να βάζουμε πρώτα τα σημαντικότερα επιχειρήματα και στη συνέχεια τα λιγότερο σπουδαία. Να υπάρχει αλληλουχία στη σκέψη, σύνδεση μεταξύ των παραγράφων, των προτάσεων και των λέξεων του κειμένου. Ο λόγος μας να είναι ολοκληρωμένος και να παρουσιάζεται ορθά ο ειρμός των σκέψεων που επιχειρούμε να καταγράψουμε.
- Η διατύπωση κατά τη συγγραφή της έκθεσής μας. Πρέπει να προσπαθήσουμε η γλώσσα να ‘ρέει’ να συναρπάζει τον αναγνώστη, να παρουσιάζει εικόνες και σχήματα λόγου με σαφήνεια, ακρίβεια, κυριολεξία και φυσικότητα. Να μην γράφουμε ανούσιες πληροφορίες, να μην είμαστε μονότονοι και να σχηματίζουμε μικρές προτάσεις. Μη ξεχνάμε τη χρήση της τελείας. Να προσέχουμε να διακρίνουμε τα νοήματα που θέλουμε να περιγράψουμε και να προσπαθούμε να είμαστε ‘ξεκάθαροι’ στα όσα επιχειρούμε να περιγράψουμε.
- Προσέχουμε την ορθογραφία, τη σύνταξη και στη γραμματική μας κατά τη συγγραφή. όταν δεν είμαστε σίγουροι για μια λέξη, μπορούμε να ρωτήσουμε ή να την αναζητήσουμε στο λεξικό μας. Δε ξεχνάμε τους τόνους και τα σημεία στίξης, σχηματίζουμε δομημένες προτάσεις (Υ-Ρ-Α) με χρήση επιθέτων, επιρρημάτων και αποφεύγουμε την ασυνταξία.
- Προσέχουμε την εμφάνιση του γραπτού μας, να είναι καθαρό και ευανάγνωστο, να προδιαθέτει θετικά τον αναγνώστη. Αποφεύγουμε τις μουντζούρες, κάνουμε καθαρά γράμματα, διακρίνουμε τις παραγράφους και γενικά φροντίζουμε για την όμορφη εικόνα του γραπτού μας.
Δε ξεχνάμε αφού τελειώσουμε με τη συγγραφή της έκθεσής μας να κάνουμε τον τελικό έλεγχο, ξαναδιαβάζοντας τα όσα γράψαμε να δούμε ότι όντως βγάζουν νόημα, δεν έχουμε ξεχάσει κάτι που θέλαμε να επισημάνουμε και περιγράψαμε με σαφήνεια τις ιδέες μας.
Πολλές φορές μπορεί να μας βοηθήσει ένα διάγραμμα που θα φτιάξουμε πριν ξεκινήσουμε να γράφουμε το κείμενό μας. Στο διάγραμμα αυτό θα πρέπει πάλι αφού διαβάσουμε 2-3 φορές το θέμα μας και κατανοήσουμε τι μας ζητά, να βάλουμε σε μια σειρά τις σκέψεις μας και να βρούμε τις απαντήσεις στις παρακάτω βασικές ερωτήσεις:
Γράφω μια εισαγωγή αναπαράγοντας το θέμα, ή μια πρωτότυπη παρουσίαση που σκέφτομαι.
Που και πότε συμβαίνουν όσα περιγράφουμε;
Ποιος ή ποια πρόσωπα συμμετέχουν στην ιστορία μας;
Πως ξεκινά η ιστορία μας, τι συμβαίνει αρχικά, τι θέλω να επισημάνω;
Τι συνέβη μετά; Ποια άλλα επιχειρήματα θέλω να παρουσιάσω;
Πως συνεχίζει η ιστορία; Που καταλήγω με όσα θέλω να πω;
Πως τελειώνει η ιστορία μας, σε τι θέλουμε να εστιάσουμε;
Γράφω τον επίλογο παρουσιάζοντας σκέψεις, συναισθήματα ή μια ευχή για όσα περιέγραψα.
