Τα παιχνίδια άλλοτε και σήμερα

Ξεκινάμε διασαφηνίζοντας πάλι μια έννοια που συνατήσαμε και στη γλώσσα, τα λαχνίσματα. Λαχνίσματα ονομάζονται παιδικά κυρίως τραγούδια, που λέγονται πριν την έναρξη ομαδικών παιχνιδιών προκειμένου να καθορισθεί με κλήρο ή αλλιώς “λαχνό” ο πρώτος που θα αρχίσει το παιχνίδι. Κάποια από τα πιο γνωστά είναι το “Α μπε, μπα μπλομ”, “η μικρή Ελένη”, “το παπούτσι σου βρωμάει”,  “Περνά, περνά η μέλισσα”κ.α.

Έτσι λοιπόν συζητάμε για τα διάφορα παιχνίδια που παίζουμε σήμερα, καθώς και τους κανόνες που έχει το καθένα. Κάθε παιδί μπορεί να αναλάβει να περιγράψει κάποιο από αυτά.

Από την ιστοσελίδα του Δημοτικού Λεωνιδίου, δανειζόμαστε τα σημερινά-σύγχρονα παιχνίδια που ανάρτησαν.

Κρυφτό
Παίζεται από δύο ή περισσότερα παιδιά σε χώρο με πολλές κρυψώνες πχ αυλή, κήπος κλπ.
Γίνεται κλήρωση (συχνά λέγοντας ένα τραγουδάκι όπως το α μπε μπα μπλομ…) για να βγει ο παίκτης που θα τα φυλάει, δηλαδή που θα μετρήσει μέχρι κάποιον αριθμό με κλειστά τα μάτια. Όση ώρα αυτός τα φυλάει, οι άλλοι παίκτες κρύβονται. Όταν τελειώσει το μέτρημα, αυτός που τα φυλάει προσπαθεί να βρει τους συμπαίκτες του. Μόλις βρει κάποιον τα φυλάει αυτός.

Τυφλόμυγα
Παίζεται από αρκετά παιδιά. Στην αρχή γίνεται κλήρωση για να δουν ποιος θα τα φυλάει. Αυτός κλείνει τα μάτια του με ένα μαντήλι και τα άλλα παιδιά ανακατεύονται αλλάζοντας θέσεις. Μετά η τυφλόμυγα προσπαθεί να πιάσει ένα παιδί και να βρει πώς το λένε. Αν το αναγνωρίσει, τότε αυτό το παιδί θα κάνει την τυφλόμυγα κι έτσι συνεχίζεται το παιχνίδι.

Τσουβαλοδρομίες
Οι παίκτες μπαίνουν μέσα σε τσουβάλια που τους φτάνουν μέχρι τη μέση περίπου και κάνουν αγώνα δρόμου. Νικητής είναι αυτός που θα φτάσει πρώτος στο τέρμα.

Το μπιζζζ!
Τα παιδιά αποφασίζουν ποιος θα τα φυλάει. Αυτός κλείνει τα μάτια του με το αριστερό του χέρι και το δεξί του χέρι το βάζει κάτω από την αριστερή του μασχάλη με την παλάμη ανοιχτή προς τα πάνω. Οι άλλοι παίκτες στέκονται πίσω του κι ένα παιδί τον χτυπά ελαφρά στην ανοιχτή παλάμη. Μετά αυτό το παιδί ανακατεύεται με τους υπόλοιπους παίκτες κι όλοι μαζί φωνάζουν «Μπιζζζ» κουνώντας το δεξί χέρι τους με υψωμένο το δείκτη. Αυτός που τα φυλάει πρέπει να μαντέψει ποιος τον χτύπησε. Αν τον ανακαλύψει παίρνει τη θέση του, αλλιώς τα ξαναφυλάει.

Περνά, περνά η μέλισσα

Δύο παιδιά χτυπούν παλαμάκια και τραγουδούν:
Περνά – περνά η μέλισσα
με τα μελισσόπουλα
και με τα παιδόπουλα.
Τα άλλα παιδιά περνούν κάτω από τα χέρια τους. Όταν τελειώσουν το τραγούδι πιάνουν το παιδί που περνά εκείνη τη στιγμή και το βάζουν να επιλέξει με ποια ομάδα θα πάει. Στο τέλος οι δύο ομάδες τραβούν η μια την άλλη και όποια δεν πέσει κάτω είναι η νικήτρια.

Πετάει-Πετάει
Παίζεται με δύο παίκτες. Ο ένας παίκτης κουνάει τα δάχτυλά του πάνω κάτω και λέει «πετάει, πετάει…» προσθέτοντας το όνομα ενός ζώου ή πράγματος. Αν αυτό πετάει πρέπει να έχουν και οι δύο πάνω το δάχτυλό τους. Αν ο συμπαίκτης το έχει κάτω, χάνει και λέει αυτός το «πετάει, πετάει…»

Πού είναι το δαχτυλίδι

Κάποιο παιδί κρύβει ανάμεσα στα χέρια του ένα δαχτυλίδι, ενώ τα άλλα κάθονται σε σειρά. Κατόπιν προσπαθεί να αφήσει το δαχτυλίδι στα χέρια κάποιου άλλου παιδιού λέγοντας το τραγουδάκι:

Πουν” το, πουν” το
το δαχτυλίδι,
ψάξε, ψάξε
δεν θα το βρεις!
δεν θα το βρεις,
δεν θα το βρεις,
το δαχτυλίδι που ζητείς.
Τα παιδιά προσπαθούν να μαντέψουν ποιος έχει το δαχτυλίδι κάνοντας μόνο μία μαντεψιά. Αν κάποιος μαντέψει σωστά παίρνει αυτός το δαχτυλίδι και συνεχίζεται το παιχνίδι.

Χαλασμένο τηλέφωνο
Τα παιδιά κάθονται σε σειρά ή σε κύκλο. Το πρώτο παιδί λέει γρήγορα στο αυτί του διπλανού του μια δύσκολη λέξη. Ο δεύτερος την λέει στο αυτί του επόμενου κλπ. Ο τελευταίος λέει τη λέξη δυνατά κι αν την πει σωστά τότε ο πρώτος κερδίζει.

Αλάτι χονδρό-αλάτι ψιλό
Στην αρχή τα παιδιά κάνουν κλήρωση για να βγάλουν τη μάνα. Ύστερα κάθονται οκλαδόν σε κύκλο με τα χέρια πίσω. Η μάνα είναι έξω από τον κύκλο και κρατά ένα μαντίλι. Γυρίζει γύρω από τον κύκλο τραγουδώντας:
Αλάτι ψιλό, αλάτι χονδρό,
έχασα τη μάνα μου και πάω να τη βρω
παπούτσια δεν μου πήρε να πάω στο χορό.
Όσο τραγουδάει αφήνει πίσω από ένα παιδί το μαντίλι. Τότε αυτό σηκώνεται κι αρχίζει να κυνηγάει τη μάνα. Όταν την πιάσει, η μάνα κάθεται στη θέση του και αυτό το παιδί παίρνει τη θέση της και γίνεται μάνα.

Ο Βασιλιάς
Αφού τα βγάλουν τα παιδιά, ένα γίνεται βασιλιάς. Τα άλλα πηγαίνουν λίγο πιο πέρα και διαλέγουν κάποιο επάγγελμα για να το παραστήσουν με κινήσεις. Έπειτα πλησιάζουν το βασιλιά και ακολουθεί ο παρακάτω διάλογος:
– Βασιλιά, βασιλιά με τα 12 σπαθιά, τι δουλειά;
– Τεμπελιά!
– Και τα ρέστα;
– Παγωτά.
– Είπε η γιαγιά να μας κάνεις μια δουλειά.
– Τι δουλειά;
Τότε τα παιδιά μιμούνται το επάγγελμα που διάλεξαν. Αν ο βασιλιάς το καταλάβει, το λέει και κυνηγά να πιάσει κάποιο παιδί που γίνεται βασιλιάς στον επόμενο γύρω. Αν δεν το καταλάβει, τα παιδιά μιμούνται κάποιο άλλο επάγγελμα.

Κλέφτες και αστυνόμοι
Τα παιδιά χωρίζονται σε δύο ομάδες. Η μικρότερη ομάδα είναι οι αστυνόμοι και η άλλη ομάδα είναι οι κλέφτες. Τα παιδιά ξεκινούν το κυνηγητό. Αν οι κλέφτες θέλουν να ξεκουραστούν πηγαίνουν σε ένα συγκεκριμένο σημείο κι εκεί οι αστυνόμοι δεν μπορούν να τους πιάσουν. Όταν ένας αστυνόμος πιάσει έναν κλέφτη τον οδηγεί στη φυλακή. Ο φυλακισμένος κλέφτης ελευθερώνεται αν τον ακουμπήσει άλλος κλέφτης και φωνάξει «ξελέ». Το παιχνίδι τελειώνει, όταν φυλακιστούν όλοι οι κλέφτες.

Η κολοκυθιά
Κάθε παιδί έχει έναν αριθμό 1, 2, 3, … Το παιδί που έχει το 1 αρχίζει λέγοντας: «Στου παππού το περιβόλι, που το αγαπούμε όλοι, είναι μια κολοκυθιά, πλάι-πλάι στη ροδιά. Κάνει πέντε κολοκύθια στρογγυλά, μα την αλήθεια θα τα δώσει ο παππούς μποναμά της αλεπούς. Δυο θα δέσει στην ουρά της κι όλα τα άλλα στα παιδιά της». Μετά ρωτάει: «Ποιος θα πάει στην αλεπού; Να πάει ο αριθμός …» Το παιδί που έχει εκείνο τον αριθμό λέει: «Γιατί να πάει το ………; Να πάει το …..», προτείνοντας κάποιον άλλο αριθμό. Αν κάποιο παιδί απαντήσει χωρίς να είναι ο αριθμός του, χάνει και μιμείται κάποιο ζώο που έχει ορίσει η ομάδα.

Η κρεμάλα
Παίζεται με δύο ή περισσότερους παίκτες. Παίρνουμε μια σελίδα από χαρτί και γράφουμε τα γράμματα της αλφαβήτας. Στο πάνω μέρος ζωγραφίζουμε μια κρεμάλα και στο κάτω μέρος γράφουμε τη λέξη βάζοντας μόνο το πρώτο και το τελευταίο γράμμα της, ενώ για τα άλλα γράμματα βάζουμε παύλες. Ο αντίπαλος λέει ένα γράμμα. Αν το γράμμα ανήκει στη λέξη το γράφουμε πάνω στις παύλες, αλλιώς το διαγράφουμε από την αλφαβήτα και ζωγραφίζουμε ένα κεφάλι στην κρεμάλα. Το παιχνίδι συνεχίζεται μέχρι ο αντίπαλος να βρει τη λέξη. Αν ζωγραφίσουμε όλα τα σημεία του σώματος και ο αντίπαλος δεν έχει βρει τη λέξη, χάνει και καίγεται.

Το μαντιλάκι
Με μια κιμωλία σχεδιάζουμε έναν κύκλο στη μέση και δύο γραμμές, μία δεξιά και μία αριστερά. Τα παιδιά χωρίζονται σε δύο ομάδες. Κάθε παιδί από τις δύο ομάδες έχει έναν αριθμό. Βάζουν το μαντίλι στο κέντρο του κύκλου και τα παιδιά που έχουν τον ίδιο αριθμό προσπαθούν να πάρουν το μαντίλι χωρίς να τους πιάσει ο αντίπαλος. Αν πάρουν το μαντίλι, παίρνουν ένα πόντο. Αν τους πιάσει ο αντίπαλος, παίρνει αυτός τον πόντο. Νικήτρια είναι η ομάδα που έχει τους περισσότερους πόντους.

Τα μήλα
Δύο παίκτες κάθονται στα τέρματα σε απόσταση περίπου 3-5 μέτρων μεταξύ τους και τα υπόλοιπα στο κέντρο. Τα παιδιά που είναι στα τέρματα ρίχνουν την μπάλα προσπαθώντας σαν πετύχουν κάποιο από τα παιδιά που είναι στο κέντρο. Αν το πετύχουν αυτό βγαίνει έξω. Αν κάποιο από τα παιδιά του κέντρου πιάσει την μπάλα χωρίς αυτή να έχει χτυπήσει προηγουμένως κάτω, έχει ένα μήλο δηλαδή μία επιπλέον ζωή. Τα παιδιά του κέντρου τρέχουν από το ένα άκρο στο άλλο για να μη χτυπηθούν από την μπάλα. Αν μείνει ένα παιδί στο κέντρο τότε θα χτυπηθούν 12 μπαλιές κι αν δεν το πετύχουν ξαναμπαίνουν όλοι οι παίκτες μέσα με τα ίδια τέρματα, ενώ αν το πετύχουν το παιχνίδι ξαναρχίζει με διαφορετικούς παίκτες στα τέρματα.

Ο λύκος και τ’ αυγά
Ένα παιδί κάνει το λύκο, ένα άλλο τη μάνα και τα υπόλοιπα τα αυγά. Η μάνα περνάει από τα αυγά και κάθε αυγό της λέει σιγανά στο αυτί ένα χρώμα. Μετά η μάνα λέει στο λύκο ανακατεμένα τα χρώματα κι αυτός διαλέγει ένα χρώμα. Το παιδί που έχει αυτό το χρώμα βγαίνει από το χώρο που είναι συγκεντρωμένα τα αυγά και ο λύκος αρχίζει να το κυνηγά. Αν το πιάσει, το βάζει στη φυλακή. Η μάνα λέει ξανά τα χρώματα, ο λύκος διαλέγει ένα και το παιχνίδι συνεχίζεται. Αν ο λύκος στο τέλος πιάσει όλα τα αυγά, κερδίζει εκείνος, αλλιώς χάνει.

Αλλαγές
Τα παιδιά αφήνουν στο χώρο ξυλαράκια. Γίνεται κλήρωση κι ένα παιδί βγαίνει έξω. Τα άλλα παιδιά κάθονται πάνω στα ξυλαράκια τους. Το παιδί που βγήκε φωνάζει «αλλαγή». Τότε τα παιδιά τρέχουν να σταθούν μπροστά σε διαφορετικό ξυλαράκι ενώ το παιδί που είναι έξω τα κυνηγά. Αν πιάσει κάποιο παιδί, παίρνει τη θέση του και το παιχνίδι συνεχίζεται.

Σχοινάκι
Δύο παιδιά γυρίζουν το σχοινάκι με σταθερό ρυθμό και τα άλλα πηδούν μέσα στο σχοινάκι. Όποιο παιδί μπερδευτεί χάνει και βγαίνει έξω.

Τα αγάλματα
Ένα παιδί γυρίζει στον τοίχο και λέει: «Αγαλματάκια ακούνητα, αμίλητα, αγέλαστα, μέρα ή νύχτα;» Τα άλλα παιδιά προσπαθούν να πάρουν τη στάση ενός αγάλματος κι αν είναι έτοιμα απαντούν «μέρα», αλλιώς απαντούν «νύχτα». Όταν το παιδί που τα φυλάει γυρίσει, τα άλλα παιδιά προσπαθούν να μείνουν εντελώς ακίνητα. Όποιο κουνηθεί, χάνει. Νικητής είναι αυτός που θα μείνει ακίνητος μέχρι το τέλος.

Ακολουθούν και διάφορα παραδοσιακά παιχνίδια από τους προγόνους μας. Τα βρήκαμε εδώ.

Πήλινη κουδουνίστρα

Ένα από τα πρώτα παιγνίδια που έπαιζαν τα μωρά στην αρχαιότητα ήταν “ η πλαταγή”. Μια πήλινη κουδουνίστρα που ο θόρυβος της διασκέδαζε και ηρεμούσε το μωρό. Πίστευαν ακόμα, ότι έδιωχνε μακριά τα κακά πνεύματα- γιατί την εποχή εκείνη απλά αντικείμενα συνδέονταν συχνά με τη θρησκεία

Το σείστρο

Συχνά οι μητέρες και οι παραμάνες των μικρών παιδιών χρησιμοποιούσαν σαν κουδουνίστρα το σείστρο. Το σείστρο είναι ένα από τα πιο παλιά μουσικά όργανα της Ευρώπης. Το όνομα του προέρχεται από το ρήμα “σείω”, που σημαίνει κουνάω. Κουνούσαν το σείστρο και τα μικρά χάλκινα ή πήλινα δισκάκια που ήταν κρεμασμένα επάνω του, έκαναν θόρυβο.

Πήλινη κούκλα

Έφτιαχναν με πηλό κούκλες που ήταν γυμνές, για να μπορούν τα παιδάκια να τις ντύνουν, όπως κάνουν και τα σημερινά παιδιά. Τα χέρια και τα πόδια στερεώνονταν με σύρμα στους ώμους και κάτω από τον χιτώνα, για να μπορούν να κινούνται. Έφτιαχναν όμως και κούκλες σαν αγάλματα, χωρίς κίνηση. Κούκλες, σε σχήμα καμπάνας “καμπανόσχημη”

Σβούρα

Ένα παιχνίδι που έχει κίνηση και γι`αυτό αρέσει σε όλα τα παιδιά, είναι η σβούρα. Τη σβούρα οι αρχαίοι Έλληνες την έλεγαν στρόμβο και στρόβιλο(επειδή στροβιλίζεται,κάνει γύρους). Υπήρχαν και υπάρχουν πολλών ειδών σβούρες.

Η Ίυγξ

Ανάμεσα στα παιχνίδια που προτιμούν τα παιδιά, είναι η Ίυγξ. Σε ένα ξύλινο συνήθως τροχίσκο ανοίγουν δυο τρύπες, περνούν διπλή κλωστή και αφού την περιστρέψουν, μια τραβούν και μια χαλαρώνουν. Ο ήχος που παράγεται θυμίζει ένα πουλί, την ίυγγα, δηλαδή την μυρμηγκοφάγο, από το οποίο πήρε και το όνομα του το παιχνίδι. Λένε μάλιστα πως ανάλογα με τον ήχο μπορούν να κάνουν διάφορες προβλέψεις.

Γιο-Γιο

Οι παίκτες σκαλίζουν στο ξύλο δυο δίσκους που ενώνονται στο κέντρο με έναν κυλινδρικό άξονα , πάνω στον οποίο στερεώνουν την αρχή μιας κλωστής την οποία στη συνέχεια τυλίγουν γύρω-γύρω . Το γιο-γιο είναι έτοιμο . Το αφήνουν να πέσει και η κλωστή ξετυλίγεται ,ενώ με μια κίνηση του χεριού ξαναμαζεύεται γύρω από τον άξονα. Έπειτα , το αφήνουν πάλι να πέσει και ξανά από την αρχή.

Άθυρμα

Αγαπημένο παιχνίδι των μεγαλύτερων σε ηλικία αγοριών ήταν «το άθυρμα», ένα πήλινο αλογάκι πάνω σε ρόδες, που το έσερναν σε όλο το σπίτι.

Σφαίρα

Παιζόταν από κορίτσια με τη «σφαίρα», μπάλα από δέρμα ή κομμάτια ύφασμα, ραμμένα και παραγεμισμένα με αλογότριχες, άχυρο ή μαλλί.Τα αγόρια, πετώντας την μπάλα με τα χέρια, προσπαθούσαν να την περάσουν στο στόμιο ενός αγγείου, κάτι σαν τη σημερινή καλαθοσφαίριση.

Κάλαμον περιβαίνειν

Το παιγνίδι αυτό το έπαιζαν τα μικρά αγόρια. Έπαιρναν ένα καλάμι ή ένα απλό ξύλο,φαντάζονταν πως ήταν ένα περήφανο άλογο, το καβαλίκευαν και έτρεχαν μ` αυτό σαν γενναίοι καβαλάρηδες.

Τροχός- Τσέρκι

Οι τροχοί είναι συνήθως ένα απλό στεφάνι, από ξύλο ή μέταλλο, που για να κυλήσει έπρεπε να το χτυπήσεις με το χέρι ή με ένα ξύλο. Με στεφάνι έτρεχαν μικροί και μεγάλοι. Γι`αυτό και το μέγεθος του στεφανιού ήταν ανάλογο με τον παίκτη.