Αρχείο κατηγορίας: Γ ΛΥΚΕΙΟΥ

ΦΑΝΑΤΙΚΟΙ ΚΑΙ ΟΧΛΟΚΡΑΤΕΣ

2022003 univ lsr lg
Δημοσιεύθηκε στις από τον/την .
2022003 univ lsr lg

ΚΕΙΜΕΝΟ 1

Τραγωδικός φανατισμός

Ο​​ι Έλληνες φανατιζόμαστε εύκολα. Η ρομαντική εξήγηση γι’ αυτό είναι η βεβαιότητα, από τα αρχαία κιόλας χρόνια, ότι τη συναρπαστική ομορφιά του ελληνικού τοπίου, φωτός, κλίματος, την οφείλουμε στην παρουσία θεών – «πάντα πλήρη θεών είναι». Η αδιάκοπη συνύπαρξη με την ομορφιά, δηλαδή με τους θεούς, μας καθιστά ένθεους, θεόληπτους (στα λατινικά fanaticos, από το fanum: τόπος ιερός).

Η απομυθοποιημένη, ψυχολογική ερμηνεία σήμερα βεβαιώνει ότι φανατικούς μάς καθιστά η ανασφάλεια. Η επιβίωσή μας στην ελλαδική κοινωνία είναι αβέβαιη, όλα εκκρεμή, επισφαλή, ευπρόσβλητα, κινδυνώδη. Έχουμε ανάγκη, ασυνείδητη αλλά επιτακτική, κάπου να ασφαλιστούμε, να γαντζωθούμε από κάτι σίγουρο, ισχυρό, δυσμετάβλητο – να «ανήκουμε» σε μια συλλογικότητα, σε ένα άθροισμα πολλών, σε κάποια πίστη ή θαυμασμό ή επιδίωξη που συσπειρώνει ανθρώπους και τους συνεγείρει.

Αν η ανασφάλεια γεννιέται από ατομικά μειονεκτήματα φυσικά ή οικογενειακές καταβολές δύσκολες ή συγκυριακές ατυχίες και αντιξοότητες, τότε ο φανατισμός (η τυφλή προσκόλληση) θα επενδυθεί σε συσπειρώσεις μάλλον απλοϊκές, συχνά αφελείς ή και μικρονοϊκές: Προσκόλληση, μέχρι σημείου μονομανίας, σε ποδοσφαιρική ομάδα ή στη θρησκοληψία ή σε κομματικό ποιμνιοστάσιο ή σε ψυχαναγκαστική εξάρτηση από το Facebook ή στη λατρεία «λαϊκών» τραγουδιστών ή σε νυχθήμερη εξάρτηση από το τηλεοπτικό θέαμα κ.ά.

Αν η ανασφάλεια γεννιέται από ευρύτερα κοινωνικά συμπτώματα «κρίσης» χρεοκοπίας, διαφθοράς του πολιτικού συστήματος, παράλυσης του κρατικού μηχανισμού, εξευτελιστικής επιτρόπευσης της χώρας, τότε ο φανατισμός θα επενδυθεί στις ίδιες μάλλον καταφυγές, αλλά ψυχολογικά θωρακισμένες επιμελέστερα με αξιωματικές αποφάνσεις και εγωιστικό πείσμα. Θα τολμούσε κανείς τον ισχυρισμό (συναγόμενον από την καθημερινή παρατήρηση) ότι όσο πιο «μορφωμένος» είναι ο Ελλαδίτης σήμερα τόσο πιο φανατικά προσκολλημένος σε «βεβαιότητες», «πεποιθήσεις» και «πληροφορίες» γεννήματα της ψυχολογικής του ανάγκης. Είναι απίστευτο πόσο «πρωτόγονα» ο Ελλαδίτης σήμερα ταυτίζει την υπεράσπιση των πολιτικών του επιλογών με την εγωιστική του αυτοάμυνα, τον ναρκισσισμό του.

Μοιάζει πρωτόγονος ο φανατισμός αυτής της αυτοάμυνας, γιατί είναι τυφλός και καταργεί τη μνήμη. Αν ήταν όμως να αποδώσουμε ευθύνες, θα λέγαμε ότι για τον πολιτικό πρωτογονισμό και την πολιτική αμνησία ένοχος δεν είναι τόσο ο πολίτης όσο οι θεσμοί, η μεθοδική αχρήστευση της λειτουργίας τους. Το γεγονός λ.χ. ότι βρίσκονται «νομίμως» στο Κοινοβούλιο κόμματα που στο καταστατικό τους δηλώνουν απερίφραστα την αντίθεσή τους στην κοινοβουλευτική δημοκρατία, το γεγονός ότι οι ελλαδικές κυβερνήσεις υπογράφουν «μνημόνια» που η τήρησή τους διέπεται και ερμηνεύεται σύμφωνα με το Αγγλικό μόνο Δίκαιο, το γεγονός ότι είναι αυτονόητη στην Ελλάδα η ατιμωρησία των επαγγελματιών της πολιτικής ακόμα και για φρικώδη οικονομικά και διαχειριστικά εγκλήματα (υπερδανεισμός, ασύδοτες προσλήψεις στο Δημόσιο, κατάργηση ελέγχου και αξιολόγησης των δημόσιων λειτουργών), ένας τέτοιος κρατικοποιημένος αμοραλισμός εμπεδώνει αυτονόητα τον πολιτικό πρωτογονισμό και τον φανατισμό ως αυτοάμυνα.

Πρωτογονισμός και αμνησία συντηρούν και τρέφουν τον φανατισμό των Ελλαδιτών. Σχεδόν κάθε φορά στις εκλογές, η φράση που κυριαρχεί στα χείλη είναι: «Να φύγει ο τωρινός, κι ας έρθει ο οποιοσδήποτε». Ξεχνάμε ότι ο σημερινός «οποιοσδήποτε» είναι ο χθεσινός «τωρινός», που τον αποπέμψαμε «μετά βδελυγμίας» για να καταστήσουμε «τωρινό» τον τότε «οποιονδήποτε». Θα μπορούσε να ισχυριστεί κανείς ότι ο πιο αδίστακτος (γι’ αυτό και πιο καταστροφικός) φανατισμός είναι αυτός του απογοητευμένου πολίτη, ο φανατισμός της αηδίας.

Αηδία, σιχασιά για τον πρωτογονισμό της πολιτικής μας πραγματικότητας, αλλά και πικρία, οδύνη ανυπόφορη. Σχεδόν κάθε μέρα και κάποιο γεγονός επιτείνει τη ρήξη του πολίτη με την πολιτική, τον φανατισμό της προσκόλλησης σε μια πολωτική αντίθεση, που μπορεί ίσως να παρηγορεί εφήμερα τον θυμό, αλλά καταστρέφει όλο και πιο ανεπανόρθωτα την κοινωνική συνοχή. Δεν υπάρχει ομαδικός βασανισμός που να συνθλίβει πιο εξουθενωτικά τον ψυχισμό των ανθρώπων, από το να παγιδεύονται, εκατοντάδες χιλιάδες κάτοικοι μιας πρωτεύουσας πολεοδομικής τερατουργίας, για ώρες ολόκληρες, μέσα σε λεωφορεία, υπόγειους σιδηρόδρομους ή στα ιδιωτικά τους αυτοκίνητα, επειδή η κυβέρνηση ξεναγεί στα αξιοθέατα τον πρόεδρο ή πρωθυπουργό ή αξιωματούχο της τάδε ή δείνα χώρας. Και να επαναλαμβάνεται αυτή η κόλαση, κάθε τρεις και λίγο, προκειμένου να ψηφοθηρήσει και επιδειχθεί η θλιβερή μετριότητα του δημάρχου με εικονικούς «μαραθώνιους», ποδηλατικούς «γύρους» της πόλης ή άλλη δημαρχιακή, σαδιστική έμπνευση.

Είμαστε φανατικοί οι Ελληνες: ή υπερασπιστές της μικρόνοιας και του πρωτογονισμού των κομμάτων ή καταγγέλτες, αλλά με τον φανατισμό του ανήμπορου, που μόνο πάσχει και οδυνάται μέχρι τρέλας, χωρίς να τελεσφορεί. Ωστόσο, ακόμα και με κόστος μη μετρήσιμης οδύνης, ο τραγωδικός αυτός φανατισμός θα μπορούσε να συνεχίσει να επιβιώνει σαν έμμεση παραπομπή στην ταυτότητα του Ελληνισμού: την «γιγαντομαχίαν περί της ουσίας». Θα μπορούσε, αν παράπλευρα σωζόταν η ελληνικότητα ως γλώσσα, η ελληνικότητα ως ιστορική συνείδηση, η ελληνικότητα ως λαϊκό σώμα ενορίας: συλλογικότητα με άξονα «νοήματος» της ύπαρξης. Αυτές οι τρεις προϋποθέσεις χάνονται ή έχουν πια χαθεί, νομοτελειακά θα έχουν αποσβεσθεί σε ελάχιστα χρόνια.

Χρήστος Γιανναράς, Εφημ.”Καθημερινή”

ΚΕΙΜΕΝΟ 22022003 univ lsr lg

Η γάτα, το ποντίκι, ο οργισμένος όχλος

Υπάρχει τέλειο έγκλημα; Οποιαδήποτε απάντηση ακυρώνει την ίδια τη φύση του ερωτήματος. Υπάρχουν δύσκολα στην εξιχνίασή τους εγκλήματα. Υπάρχουν ειδεχθή εγκλήματα. Υπάρχουν εγκλήματα που προκαλούν αποτροπιασμό. Εγκλήματα που μας αφήνουν άφωνους. Μοναδικά στα χρονικά. Απερίγραπτα. Εγκλήματα που δεν θέλουμε να πιστέψουμε τη φρίκη τους, ακόμα κι όταν ξεδιπλώνονται μπροστά στα μάτια μας όλες οι αποδείξεις διάπραξής τους.

Πίσω από κάθε μεθοδικά οργανωμένη δολοφονία κρύβεται η πεποίθηση του δολοφόνου ότι μπορεί να διαπράξει το τέλειο έγκλημα. Η προσοχή στις λεπτομέρειες που θα στρέψουν τις έρευνες μακριά από τον ίδιο, η προσπάθεια εξασφάλισης άλλοθι, η οργανωμένη παραπλάνηση. Το παιχνίδι της γάτας με το ποντίκι.

Απέναντι βρίσκονται οι διωκτικές αρχές που αφετηριακά διατυπώνουν ως αξίωμα ότι «δεν υπάρχει τέλειο έγκλημα». Οτιδήποτε διαφορετικό θα ακύρωνε την αποστολή τους ενώ, από μόνη της η φράση, στοχεύει στο να δημιουργεί διαρκώς αμφιβολίες στον δράστη για το πόσο επαρκώς έχει καλύψει τα ίχνη του.

Σε εγκλήματα ιδιαίτερης αγριότητας, όπως η δολοφονία της Καρολάιν στα Γλυκά Νερά, και σε υποθέσεις που τις διαστάσεις τους δυσκολεύεται ή αρνείται να αποδεχθεί ο νους, όπως ο θάνατος των τριών παιδιών της οικογένειας Δασκαλάκη στην Πάτρα, ανάμεσα στη «γάτα» και στο «ποντίκι» εισβάλλει πιεστικά η αντίδραση της κοινής γνώμης. Πίεση και προς τον δράστη, που καλείται να απαντήσει σε όλο και περισσότερα ερωτήματα με αυξημένη πιθανότητα να υποπέσει σε αντιφάσεις. Πίεση και προς τις διωκτικές αρχές, που πρέπει να κλείσουν τα αυτιά στις επικρίσεις για αδράνεια, για καθυστέρηση που ευνοεί τον δράστη, ακόμα και για αδιαφορία, και να δουλέψουν μεθοδικά και οργανωμένα με μοναδικό στόχο τη συγκέντρωση αποδείξεων που θα «δέσουν» την υπόθεση. Γιατί αυτό που μετράει στην εξιχνίαση κάθε εγκλήματος δεν είναι η αίσθηση, το ένστικτο, η βεβαιότητα ότι πρόκειται για έγκλημα, αλλά οι αποδείξεις που θα διασφαλίσουν ότι ο δράστης θα συλληφθεί, θα οδηγηθεί ενώπιον της Δικαιοσύνης και θα πληρώσει το τίμημα.

Οι Πουαρό και οι δικαστές του πληκτρολογίου αφθονούν. Στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης περισσεύουν οι βεβαιότητες για τους δράστες εγκλημάτων και οι αφορισμοί για την αδράνεια των διωκτικών αρχών να τους συλλάβουν. «Ολοι ξέρουμε τι έγινε. Γιατί δεν τον/την πιάνουν», είναι η συνήθης διαπίστωση, που ξεσηκώνει οργισμένες αντιδράσεις, τιτιβίσματα και στόρις. Αν δεν βρεθεί, όμως, η άκρη του νήματος που θα ξετυλίξει το κουβάρι των αποδείξεων, οι όποιες βεβαιότητες των τρίτων παραμένουν υποθέσεις για τις διωκτικές αρχές. Και αυτό είναι ασπίδα για όλους μας. Οτι δεν «τσουβαλιάζονται» υποθέσεις όπως όπως για να ικανοποιηθεί το αδηφάγο κοινό, αλλά μεθοδικά συγκεντρώνονται στοιχεία και αποδείξεις που θα διασφαλίσουν ότι ο πραγματικός ένοχος θα βρεθεί.

Και θα οδηγηθεί στη Δικαιοσύνη, που έχει την ευθύνη απόδοσης ποινής και τιμωρίας. Γιατί έχουν παρέλθει οι εποχές της αυτοδικίας και του φανατισμένου όχλου.

Δώρα αντωνίου,Εφημ.”Καθημερινή”

 

ΚΕΙΜΕΝΟ 3 

Πρώτη φορά

Πρώτη φορά στη ζωή μου ,

άκουσα άνθρωπο να λέει :

»εδώ είμαι εγώ ,μη φοβάσαι »

Δεν ήξερα αν ήτανε αλήθεια

η ψέματα .

Μα φτάνει που τ’ άκουσα μια φορά .

φτάνει που ακούμπησα μια στιγμή

την ψυχή μου πάνω του και ξεκουράστηκα

Αλκυόνη Παπαδάκη

 

ΘΕΜΑΤΑ

Α. Να συνοψίσετε σε ένα κείμενο 80 λέξεων τις διαφορετικές εκδοχές του φανατισμού ανάμεσα στα δύο πρώτα κείμενα.Μ.15

 

Β1.Να εντοπίσετε τρεις διαφορετικές υφολογικές επιλογές ανάμεσα στα δύο πρώτα κείμενα και να σχολιάσετε πώς εξυπηρετούν αυτές την πρόθεση των συγγραφέων τους.Μ.15

 

Β2.Οι Πουαρό και οι δικαστές του πληκτρολογίου αφθονούν. Πώς αντιλαμβάνεσθε τη φράση αυτή του δευτέρου κειμένου ως προς τον τρόπο με τον οποίο οι χρήστες των μέσων κοινωνικής δικτύωσης διαχειρίζονται την κοινωνική πραγματικότητα; Αναπτύξτε τις σκέψεις σας σε μία παράγραφο 120 λέξεων.Μ.15

 

Β3ά.Να επισημάνετε το κειμενικό είδος  του πρώτου κειμένου(Μ.4) και να γράψετε τρία μέσα με τα οποία στηρίζεται από άποψη περιεχομένου το είδος αυτό(Μ.6).Μ.10

 

Γ. Να εντοπίσετε το θέμα-ερώτημα του ποιήματος, να το στηρίξετε με τρεις διαφορετικούς κειμενικούς δείκτες και να γράψετε τη δική σας προσωπική θέση απέναντι στο θέμα του ποιήματος.Μ.15

 

Δ. Σε ανάρτηση σε ελεύθερο μαθητικό ιστολόγιο και έχοντας διαβάσει στον τύπο τα κείμενα αναφοράς, γνωστοποιείτε τις θέσεις σας για το φαινόμενο του φανατισμού των μαζών-παλαιότερα και στην εποχή μας-,τις διαφορετικές -ενδεχομένως-εκδοχές του και συνάμα τον ρόλο των μέσων κοινωνικής δικτύωσης στη γιγάντωση- ή στην άμβλυνση-του κοινωνικού και ψυχολογικού αυτού φαινομένου. Λέξεις 400.Μ.30          

 

ΤΟ ΓΕΛΙΟ ΛΙΩΝΕΙ ΤΟΝ ΠΑΓΟ

Δημοσιεύθηκε στις από τον/την .

 

ΚΕΙΜΕΝΟ 1

ΠΑΓΟΣ

 

Έπεσα τυχαία,χαζεύοντας στο instagram,στη σελίδα ενός γνωστού (από όσο κατάλαβα)φωτογράφου μόδας.Είχε ανεβάσει δεκάδες φωτογραφίες ημίγυμνων μοντέλων.Κοριτσιών όμορφων αλλά λιπόσαρκων,γυμνασμένων αλλά εμφανώς υποσιτισμένων για τις ανάγκες του επαγγέλματος και για να συντηρήσουν την εικόνα που θέλει η αγορά της ομορφιάς.Ποιας ομορφιάς; Με προβλημάτισε η (ηθελημένη) ψυχρότητα που απέπνεαν όλες οι πόζες.Τα αγέλαστα,σοβαρά,σχεδόν καταθλιπτικά πρόσωπα των κοριτσιών με τα σβησμένα βλέμματα.Είναι τα ίδια βλέμματα που “ φοριούνται” πολύ στις πασαρέλες,όπου η παρέλαση των ανέκφραστων μοντέλωνπαραπέμπει σε πορεία ζωντανών νεκρών,στις καλλιτεχνικές φωτογραφίες και στα έργα της video art που εκτίθενται στα μουσεία σύγχρονης τέχνης.Κάθε εποχή έχει τους κώδικες,την αισθητική της,τους δικούς της τρόπους για να εκφράζεται.Απλώς αυτό που όλο και πιο έντονα εκφράζουν σήμερα οι δημιουργοί όταν επιχειρούν να σχολιάσουν τον κόσμο μας δια των έργων τους μού μοιάζει όλο και πιο τρομακτικό.Φταίει που μεγαλώνω,οπότε θα πρέπει να καταβάλω μεγαλύτερη προσπάθεια,τόσο για να καταλάβω αυτό που λένε(νομίζω όμως πως το καταλαβαίνω),όσο και για να αποδεχθώ τον τρόπο με τον οποίο εκφράζονται.Έναν τρόπο που έχει κάτι από την ψυχρότητα του πάγου,που είναι κοφτερός σαν τη λάμα του μαχαιριού,που αποσκοπεί στην πρόκληση ηλεκτροσόκ.Ψυχρότητα,κατάθλιψη και βία,αυτά είναι (τρία από) τα βασικά συστατικά της κοιωννίας μας ,έτσι όπως αποκαλύπτεται στα social media,στις γκαλερί,στα μουσεία,παντού γύρω μας.

Την τελευταία εβδομάδα παρακολούθησα τον τελευταίο κύκλο του “Euphoria” της νέας μεγάλης επιτυχίας του ΗΒΟ.Όλα όσα περιγράφω παραπάνω τα βρήκα συγκεντρωμένα μέσα σε οκτώ ωριαία επεισόδια:έφηβοι που μοιάζουν να έχουν ζήσει δέκα δύσκολες ζωές ο καθένας,κουρασμένοι και απογοητευμένοι από τα πάντα,με βλέμματα αδεια,κάνουν όλη μέρα βαριά ναρκωτικά,τσακώνονται με τους (επίσης βυθισμένους στην κατάθλιψη,στο αλκοόλ και στα παραισθησιογόνα )γονείς τους και κάνουν έρωτα με τρόπο ζωώδη.

Οι συνευρέσεις τους πιο πολύ θυμίζουν βιασμούς παρά τη συνάντηση δύο νέων ανθρώπων που διευρύνουν τη σεξουαλικότητά τους και ανακαλύπτουν τον ερωτισμό,την τρυφερότητα,την αγάπη.Η αγάπη και στον κόσμο του “Euphoria” ή βρίσκεται θαμμένη κάτω από τόνους ασχήμιας (τόσο κάτω που είναι σχεδόν αδύνατο να την ανασύρεις στην επιφάνεια)ή,αν προσπαθήσεις να τη δοκιμάσεις,έχει τρομερό τίμημα.Για να περιγράψω με μία μόνο λέξη την κεντρική ιδέα της σειράς,δεν μπορώ να σκεφτώ παρά την απόγνωση.

Την ίδια απόγνωση που διακρίνω στα κενά βλέμματα των κοριτσιών που φωτογραφίζει εκείνος ο τύπος στο instagram και που διαβάζω στα (ο Θεός να τα κάνει)ποιήματα πολλών νέων ποιητών.

Τι περιμένει τα νέα παιδιά εκεί έξω; Μοναξιά,αποστασιοποίηση,απομόνωση,θυμός,αδυναμία σύναψης και συντήρησης φιλικών και αισθηματικών σχέσεων σε μια κοινωνία σκληρή και ψυχρή (έτσι ήταν πάντα;),όπου ο άνθρωπος μοιάζει ακόμα και να χάνει το ένστικτό αυτοσυντήρησης που ως τώρα τον βοηθούσε να τα βγάλει πέρα στα δύσκολα.Πόσο χειρότερα μπορεί να πάει;Εύχομαι να υπερβάλλω.

Κοσμάς Βίδος Εφημερίδα Βήμα.

ΚΕΙΜΕΝΟ 2

Το κείμενο που ακολουθεί δημοσιεύτηκε στον ημερήσιο Τύπο με αφορμή την έκθεση με τίτλο «Με αντίδοτο το ευφυές χιούμορ», η οποία ήταν αφιερωμένη στο έργο του γελοιογράφου Αρκά. 

 

Το γέλιο, θεραπεία ενάντια στις κρίσεις Η δουλειά του Αρκά, που με συνέπεια, οξυδέρκεια και καυστικό χιούμορ γελοιογραφεί την ελληνική καθημερινότητα των τελευταίων 40 χρόνων, έχει υπάρξει σημείο αναφοράς για πολλούς από εμάς. Οι ήρωες και κυρίως οι αντι-ήρωές του κυκλοφορούν ανάμεσά μας ήδη από το 1980, όταν ο δημιουργός τους άρχισε να δημοσιεύει κόμικς στο περιοδικό «Βαβέλ». Ο ίδιος ο Αρκάς (που υπογράφει πάντα τα έργα του με αυτό το ψευδώνυμο) ποτέ δεν εμφανίζεται ως πρόσωπο στο κοινό. Προτιμά να βρίσκεται παντού και πουθενά, ακούγοντας τις συζητήσεις μας και διαβάζοντας την ίδια στιγμή το υποσυνείδητό μας. Έτσι καταφέρνει να μας ξαφνιάζει, να μας θυμώνει, να μας συγκινεί, να μας ταράζει· εντέλει να μας θεραπεύει μέσω του γέλιου. Γι’ αυτόν το λόγο, η έκθεση που του αφιερώνει στους 26ους Πλόες του το Ίδρυμα Πέτρου και Μαρίκας Κυδωνιέως με τίτλο «Με αντίδοτο το ευφυές χιούμορ» λειτουργεί ως «φάρμακο» γι’ αυτό το δύσκολο καλοκαίρι. Αντέχουμε το χιούμορ και μπορούμε ακόμη να γελάμε, ρωτάμε την ιστορικό τέχνης και θεωρίας του πολιτισμού Αθηνά Σχινά, επιμελήτρια της έκθεσης, και στενή συνεργάτιδα του σκιτσογράφου, που δεν δίστασε να συμπεριλάβει μεταξύ των έργων την πιο πρόσφατη σειρά γελοιογραφιών του Αρκά με θέμα την πανδημία. «Το χιούμορ δεν είναι μονοδιάστατο», απαντά η ίδια. «Θέλει μέτρο, ευρηματικότητα, ενσυναίσθηση, αδέσμευτη συνείδηση, αυτοσαρκασμό κι απουσία προκαταλήψεων. Το χιούμορ του Αρκά έχει αυτά τα γνωρίσματα, γι’ αυτό είναι καταλυτικό και μαζί λυτρωτικό. Γελάμε, και αυτό το αυθόρμητο γέλιο μας αποστασιοποιεί από την πραγματικότητα δίνοντάς μας την ικανότητα να αντιστεκόμαστε στις δυσκολίες και να τις αντιμετωπίζουμε από διαφορετικές οπτικές γωνίες.» Συνεπώς, αναρωτιόμαστε, η δουλειά του γελοιογράφου είναι πιο παραγωγική σε περιόδους ευημερίας ή σε εποχές κρίσης, όπως αυτές που βιώνουμε; «Ποτέ δεν είναι εύκολη η δουλειά ενός γελοιογράφου, όταν βέβαια το έργο του επιδιώκει να μην είναι καταναλωτικό και να μην ικανοποιεί τις “εύκολες” αντιδράσεις του κοινού», σχολιάζει η κ. Σχινά. «Θεωρώ μάλιστα ότι σε περιόδους ευημερίας, είναι ακόμη πιο απαιτητική η δουλειά ενός γελοιογράφου, γιατί τότε έχει περισσότερες δυνατότητες να καλλιεργήσει ένα μεγαλύτερο εύρος εκφραστικών ποιοτήτων, πνευματικών και υπαρξιακών αναζητήσεων. Ανεξάρτητα, ωστόσο, από αυτό, πιστεύω ότι η γελοιογραφία είναι κοινωνικά και πολιτισμικά απαραίτητη, ιδιαίτερα σε περιόδους κρίσης.»

 

 Μάρω Βασιλειάδου, Η Καθημερινή, 10/07/2020 [διασκευή]

 

ΚΕΙΜΕΝΟ 3

Με αφορμή την επανέκδοση του βιβλίου του «Η μουσική ως φάρμακο», ο καρδιολόγος, συνθέτης και συγγραφέας Θανάσης Δρίτσας δίνει συνέντευξη και απαντά σε ερωτήσεις που αφορούν, μεταξύ άλλων, τη μουσικοθεραπεία και την υπαρξιακή διάσταση της μουσικής.

 Η μουσική ως φάρμακο 

Τι σας έκανε να εστιάσετε περισσότερο στη μουσική σε σχέση με τις υπόλοιπες τέχνες;

 Το ότι είμαι βέβαια και ο ίδιος μουσικός και συνθέτης μουσικής και είχα αρχικά (βιωματικά) διαπιστώσει τις ευεργετικές επιδράσεις της μουσικής στην ίδια μου τη ζωή. Η μουσική υπήρξε για εμένα παυσίλυπο, παυσίπονο και αντίδοτο στην ασθένεια και τη φθορά με την οποία έρχομαι αντιμέτωπος καθημερινά στο πλαίσιο της άσκησης μιας μάχιμης ιατρικής ειδικότητας, όπως είναι η καρδιολογία. Αποφάσισα πριν από πολλά χρόνια να ψάξω τους βιολογικούς μηχανισμούς που σχετίζονται με τη θεραπευτική ιδιότητα της μουσικής, είχα μια ανεξήγητα μεγάλη περιέργεια και εσωτερική παρακίνηση πάνω σε αυτό το ζήτημα. Από τη μία είναι το άκουσμα της μουσικής και από την άλλη η δημιουργία.

 Είναι διαφορετική η επίδρασή της στον ακροατή και διαφορετική στον δημιουργό; 

Σαφώς η επίδραση της μουσικής είναι διαφορετική σε ακροατή και δημιουργό, άλλωστε ο δημιουργός όταν δημιουργεί έχει υπόψη του τον ακροατή. Στον δημιουργό είναι περισσότερο ωφέλιμη η ίδια η δημιουργική διαδικασία. Και στη μουσικοθεραπεία έχουμε αφενός τη μορφή παθητικής ακρόασης μιας προεπιλεγμένης μουσικής αφετέρου τη βιωματική θεραπεία, όπου η μουσική γίνεται το μέσο προκειμένου να αναδυθεί η δημιουργική σχέση θεραπευτή-θεραπευόμενου. Στη βιωματική θεραπεία η μουσική γεννιέται συχνά ως αποτέλεσμα αυτοσχεδιασμού και η δημιουργική διαδικασία κατευθύνεται από έναν εκπαιδευμένο θεραπευτή-ειδικό.

 Ως καρδιολόγος έρχεστε καθημερινά σ’ επαφή με τον ανθρώπινο πόνο και το δίπολο της ζωής και του θανάτου. Η μουσική έχει υπαρξιακή διάσταση;

Η μουσική σε σχέση με τις άλλες τέχνες είναι κάτι το άυλο, πνευματικό και αφηρημένο και όπως έχει καταθέσει και ο Στραβίνσκυ στο βιβλίο του «Μουσική Ποιητική» μας συνδέει με το ουράνιο, το μεταφυσικό κομμάτι μας. Η μουσική πάει κόντρα στη βαρύτητα που έχει την τάση να μας προσγειώσει πάνω στο υλικό μας κομμάτι. Αυτή η πνευματική διάσταση της μουσικής συνδέεται με το υπαρξιακό ζήτημα και έχει τη δυνατότητα να προσφέρει πνευματική εμπειρία ως «παραμυθία» και να προσδώσει έτσι νόημα στη ζωή. Βλέπουμε για παράδειγμα πόσο σημαντική είναι η μουσικοθεραπεία προκειμένου να προσφέρει νόημα σε ασθενείς τελικού σταδίου που αντιμετωπίζουν κατάματα τον θάνατο ως μόνη προοπτική. 

 

Συνέντευξη στη Δήμητρα Διδαγγέλου για το ηλεκτρονικό περιοδικό Ψυχο-Γραφήματα 08/04/2019 [διασκευή]

 

ΚΕΙΜΕΝΟ 4

 

Το ποδήλατο Το παιδικό ποδήλατό μου, ο άλλοτε απαστράπτων Πήγασος

 που απογειωνόταν μόλις τον καβάλαγα, έχει για πάντα

 τώρα υπογειωθεί. Κι ας λέω ψέματα, αδιάκοπα,

 στον εαυτό μου και σ’ εκείνο, πως, κάποια μέρα

 θα του αλλάξω λάστιχα, απ’ τη σκουριά του θα το γδύσω,

 θα το λαδώσω και θα το γυαλίσω κι όλο τον κόσμο

 μαζί του θα γυρίσω· το παιδικό ποδήλατό μου έχει για πάντα

 υπογειωθεί· το ξέρω και το ξέρει.

 

 Αργύρης Χιόνης, από τη συλλογή Στο υπόγειο, εκδ. Νεφέλη 2004 

 

ΘΕΜΑΤΑ

Α.Να συνοψίστε σε 70 λέξεις τα χαρακτηριστικά των νέων του πρώτου κειμένου όπως αναφέρονται από τον συγγραφέα του.

 

Β1. Ο τίτλος του Κειμένου 1 και του κειμένου 2 αποδίδει, κατά τη γνώμη σας, επιτυχώς το περιεχόμενο των κειμένων;Για το κείμενο 1 να δώσετε έναν κυριολεκτικό τίτλο και για το κείμενο 2 έναν μεταφορικό. Μονάδες 15 

 

Β2. Το Κείμενο 1 έχει πληροφοριακό/ενημερωτικό χαρακτήρα. Να το επιβεβαιώσετε με αναφορά σε δύο (2) στοιχεία του κειμένου. Μονάδες 10

 

Β3. Ποια είναι η βασική ιδέα της απάντησης που δίνει ο Θανάσης Δρίτσας στην 3η ερώτηση της δημοσιογράφου; Πώς κρίνετε τη γνώμη αυτή; Τεκμηριώστε τη θέση σας (100-120 λέξεις). Μονάδες 15 

 

Γ. Να διατυπώσετε το ερμηνευτικό σχόλιό σας για το Κείμενο 3, παρουσιάζοντας το κύριο, κατά τη γνώμη σας, θέμα του. Να συμπεριλάβετε στην απάντησή σας σχετικούς με το θέμα δείκτες του ποιήματος και την προσωπική σας ανταπόκριση σε αυτό. (150-200 λέξεις) Μονάδες 15

 

Δ.Σε μια έκθεση γελοιογραφίας που οργανώθηκε με πρωτοβουλία του Λυκείου σας ανέλαβες ως εκπρόσωπος της τάξης σου να εκφωνήσεις λόγο. Το θέμα που επέλεξες να παρουσιάσεις έχει τον τίτλο “Η νεανική απόγνωση έτσι όπως εμφανίζεται στα social media σήμερα και το γέλιο ως αντίδοτο στη μελαγχολία και τη σκληρότητα της σύγχρονης κοινωνίας”.Η ομιλία σου, 350-400 λέξεων, απευθύνεται σε μαθητές, γονείς και εκπαιδευτικούς που ήρθαν στα εγκαίνια της έκθεσης. Μονάδες 30  

ΕΘΝΙΚΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΕΘΝΙΚΕΣ ΕΠΕΤΕΙΟΙ

277224762 5133738196672391 2678412532985999051 n
Δημοσιεύθηκε στις από τον/την .
277224762 5133738196672391 2678412532985999051 n

ΚΕΙΜΕΝΟ 1

ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΙ ΓΙΑ ΤΙΣ ΕΘΝΙΚΕΣ ΓΙΟΡΤΕΣ    https://youtu.be/bmv3ccu7tLs

277224762 5133738196672391 2678412532985999051 n

Έφτασε πάλι και φέτος η 28η Οκτωβρίου. Φέτος είναι τετραήμερο και οι περισσότεροι σκεφτόμαστε μόνο ότι δεν έχουμε σχολείο! Επομένως ξεχνάμε τη σημασία που έχει αυτή η μέρα για το έθνος μας. Είναι η ημέρα που ο ελληνικός λαός αντιστάθηκε στους Ιταλούς λέγοντας το ιστορικό ”ΟΧΙ”. Έτσι, είναι παράδοση στα σχολεία την παραμονή της 28ης να γίνεται γιορτή και ανήμερα η παρέλαση.

  Η γιορτή πραγματοποιείται μέσω της συνεργασίας μαθητών και καθηγητών. Παρουσιάζονται διάφορα γεγονότα της κατοχής και γενικότερα όλη η μέρα είναι αφιερωμένη εκεί. Όμως, τα περισσότερα παιδιά δεν παρακολουθούν τη δουλεία των συμμαθητών και των καθηγητών τους με αποτέλεσμα να υπονομεύεται η αξία αυτών των εορτών. Κατά την άποψή μου, οι γιορτές πρέπει να υπάρχουν και έχουμε χρέος ως Έλληνες να τιμούμε αυτή τη μέρα. Ωστόσο, θα πρέπει να γίνονται με διαφορετικό τρόπο. Καταρχήν, θα έπρεπε να δοθεί κίνητρο στους μαθητές ν παρακολουθήσουν τη γιορτή. Συνεπώς, θα μπορούσαμε αντί απλά να παρακολουθούμε προβολές και να ακούμε τους συμμαθητές μας να απαγγέλουν ποιήματα, να κάνουμε κάτι πιο ενδιαφέρον. Για παράδειγμα, θα μπορούσαμε να δραματοποιήσουμε κάποια γεγονότα. Έτσι, πολλοί μαθητές θα είχαν την ευκαιρία να συμμετέχουν σε διάφορα σκετς και με αυτό τον τρόπο θα γίνονταν και πιο κατανοητά τα γεγονότα. Οι θεατές θα είχαν ένα δέλεαρ για να παρακολουθήσουν τη γιορτή και κάτι θα αποκόμιζαν από όλο αυτό.

 

  Τώρα το θέμα της παρέλασης είναι μία άλλη ιστορία. Από το δημοτικό παρατασσόμαστε σε σειρές και περπατάμε σαν στρατιωτάκια στη μέση του δρόμου υπό τις επευφημίες του κόσμου. Ποτέ στη ζωή μου δεν κατάλαβα ούτε γιατί οι γιαγιάδες έπαιρναν τέτοια ικανοποίηση όταν μας έβλεπαν, ούτε το λόγο για τον οποίο πρέπει να κάνουμε γενικά παρέλαση. Ο στρατός να κάνει. Αλλά τα σχολεία γιατί; Δεν παραπέμπει σε ολοκληρωτικό καθεστώς όλο αυτό; Δεν είναι λίγο αστείο να κάνουν παρέλαση μικρά παιδάκια; Σίγουρα είναι, αφού ούτε τα ίδια δεν καταλαβαίνουν γιατί το κάνουν. Ούτε καν εμείς, μαθητές γ’ λυκείου και ακόμα δεν έχουμε κατανοήσει το σκοπό της παρέλασης. Και κάτι που θεωρώ εξοργιστικό είναι ότι πρέπει να γυρνάμε το κεφάλι μας στους ”επισήμους”! Γιατί πρέπει να το κάνουμε αυτό; Τι καθιστά αυτούς τους ανθρώπους επισήμους; Όλα αυτά μου μοιάζουν αντιδημοκρατικά. Ωστόσο, συμμετέχω  πάντα στην παρέλαση γιατί θεωρώ ότι τουλάχιστον με αυτό τον τρόπο τιμώ τους νεκρούς που αγωνίστηκαν για την ελευθερία της πατρίδας μου. Βέβαια, κατά την άποψή μου αυτός ο τρόπος δεν είναι ο σωστός. Θα μπορούσαμε να αρκεστούμε στη γιορτή.Όμως, αυτή είναι η παράδοση της χώρας μας και αυτός ο αναχρονιστικός θεσμός δύσκολα θα αλλάξει.    

                                                                                      Ελένη Μάλλιου 

 

ΚΕΙΜΕΝΟ 2

ΠΑΤΡΙΩΤΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΕΘΝΙΚΙΣΜΟΣ   

Ανάμεσα στην αγάπη για την πατρίδα και στον εθνικισμό υπάρχει η ίδια διαφορά που υπάρχει ανάμεσα στην ευγένεια της ανθρώπινης αγάπης για ένα ανθρώπινο δημιούργημα και της κτηνώδους ασέλγειας ή της νοσηρής ακολασίας ή του εγωιστικού καπρίτσιου έγραφε ο φιλόσοφος , ιστορικός και πολιτικός Μπενεντέτο Κρότσε το 1943  . Ο λόγος του ακούγεται όσο ποτέ επίκαιρος , σε μια εποχή που τα φαντάσματα του Μουσολίνι και του Χίτλερ , στο όνομα της πατρίδας , καταπολεμούν την ιδεολογική και πολιτισμική διαφορετικότητα με σκοπό την επίτευξη ομοιομορφίας και πολιτιστικής καθαρότητας .

Πατριωτισμός είναι εκείνο το υψηλό συναίσθημα της αγάπης προς την πατρίδα και σε ό, τι αυτή εκφράζει , ζωτικό χώρο , ήθη και έθιμα , γλώσσα , ιστορία , σύμβολα . Η πατρίδα για τον άνθρωπο είναι βιωματική εμπειρία οικειότητας : οικείος χώρος ζωής , σχέσεις αμεσότητας , δεσμοί και φιλίες , αγαπημένοι   νεκροί , δέσιμο της μνήμης με το χώρο , ένταξη στη γλώσσα , μετοχή στην παραδομένη από γενιά σε γενιά πείρα … Πατριωτισμός είναι πολύ απλά το να αγαπάς την πατρίδα σου όπως αγαπάς το σπίτι σου . Στη Γερμανία ο Γιούργκεν Χάμπερμας ανέπτυξε πριν από μερικά χρόνια την έννοια του συνταγματικού πατριωτισμού, δηλαδή ενός πατριωτισμού που βασίζεται όχι πλέον στην πρόσδεση σε μια κουλτούρα , σε μια εθνική ομάδα και σε μια κοινή μοίρα , αλλά πάνω σε οικουμενικές πολιτικές αξίες – ελευθερία , δημοκρατία , ισότητα – που επικυρώνονται από το σύνταγμα μιας χώρας . Πιο συγκεκριμένα , ο πατριωτισμός εκδηλώνεται με πολλές μορφές : ως συνειδητή και ενεργός πολιτική στράτευση , ως προάσπιση του δημοκρατικού πολιτεύματος , ως εκούσια υπακοή στους νόμους . Ως σεβασμός στα αρχαία μνημεία και στους ιστορικούς τόπους , στις παραδόσεις και στην ιστορία , ως αγάπη για τη γλώσσα , ως συμμετοχή στους εθνικούς αγώνες , ως διάθεση όλων των υλικών , ηθικών και πνευματικών δυνάμεων των πολιτών για την ελευθερία και την ευημερία της .

Η έννοια του πατριωτισμού επανεμφανίζεται στην Αγγλία στα τέλη του 17ου αιώνα , στη διάρκεια της Ένδοξης Επανάστασης και ύστερα από αυτή . Πατριώτες είναι εκείνοι που σκότωσαν τον τύραννο και έχυσαν το αίμα τους για να διεκδικήσουν την ελευθερία του λαού . Το 18ο αιώνα ο Μοντεσκιέ ορίζει την πολιτική αρετή ως αγάπη για την πατρίδα , δηλαδή αγάπη για την ισότητα , εννοώντας ως αγάπη για την πατρίδα την αγάπη για τους νόμους και τους θεσμούς που προστατεύουν την πολιτική ελευθερία . Πατρίδα εξηγεί η Εγκυκλοπαίδεια» δεν σημαίνει , όπως το θέλει η τρέχουσα αντίληψη , τον τόπο στο οποίο γεννηθήκαμε , αλλά ένα ελεύθερο κράτος , του οποίου είμαστε μέλη και του οποίου οι νόμοι προστατεύουν την ευτυχία και την ελευθερία μας . Η πατρίδα είναι ακόμη συνώνυμο της δημοκρατίας . Μπορούν να λένε ότι έχουν μια χώρα  , εξηγεί ο Ρουσό , αλλά όχι μια πατρίδα , γιατί η πατρίδα υπάρχει μόνο αν υπάρχει η ελευθερία και αν υπάρχουν πολίτες , δηλαδή σε μια δημοκρατία . Στην Αγγλία , στην ΗΠΑ και στη Γαλλία , στις χώρες δηλαδή που συνέβαλαν ιδιαίτερα στη γέννηση της σύγχρονης δημοκρατίας , ο όρος πατριώτης υπήρξε για αιώνες συνώνυμο του πολίτη που υπερασπίζεται την κοινή ελευθερία , τους νόμους , το σύνταγμα ενάντια στην τυραννία και τη διαφθορά .

Εάν ο πατριωτισμός είναι «αλήθεια» , ο εθνικισμός είναι « επιθυμητική ψευδαίσθηση». Εθνικισμός είναι η προσπάθεια να επιβληθεί με συνέπεια το ιδεολόγημα του έθνους . Να αποκατασταθεί ή να εξυμνηθεί η συνεπής φυλετική ομοιογένεια ή να εξασφαλιστεί φυλετική καθαρότητα , να επιβληθεί κρατικά ένα επίσημο γλωσσικό ιδίωμα , να δημιουργηθεί μια εθνική ιστορία έστω και με προκρούστειες αυθαιρεσίες . Ως όρος ο εθνικισμός γεννιέται με τον Χέρντερ που τον χρησιμοποιεί με την έννοια της πρόσδεσης στη δική του γη , της πνευματικής αυτάρκειας , της υπεράσπισης της δικής του πολιτιστικής παράδοσης , ενάντια σε μολύνσεις , αναμείξεις και εισβολές ξένων στοιχείων . Αυτό που ο διαφωτισμός στιγμάτιζε ως προκατάληψη και πνευματική στενότητα , γίνεται με τον Χέρντερ αξία : Ονομάστε το έστω προκατάληψη , απλοϊκότητα , περιορισμένο εθνικισμό , αλλά η προκατάληψη είναι ωφέλιμη   , μας κάνει ευτυχείς , ωθεί τους λαούς προς το κέντρο τους , τους κάνει πιο στέρεους , πιο γόνιμους με το δικό τους τρόπο και επομένως πιο ευτυχισμένους στις κλίσεις τους και στους σκοπούς τους . Βέβαια , εκτός από τον πολιτικό εθνικισμό που επιδιώκει την επέκταση της εθνικής επιρροής πέρα από τα πολιτικά όρια , υπάρχουν και άλλα είδη εθνικισμού . Ο πνευματικός εθνικισμός που δηλώνει την τάση προς επιβολή του ιδιαίτερου πολιτισμού εντός των ορίων αποκλείοντας το συγχρωτισμό με άλλα πνευματικά ρεύματα που προέρχονται από την αλλοδαπή . Ο κοινωνικός εθνικισμός που σημαίνει αποκλεισμός από δεσμούς οικογενειακούς και κοινωνικές σχέσεις στοιχείων αλλοεθνών . Ο οικονομικός εθνικισμός ως προτίμηση από το έθνος των αγαθών που παράγει το ίδιο με ταυτόχρονο αποκλεισμό σε προϊόντα άλλων χωρών . Ο θρησκευτικός εθνικισμός που απαιτεί σύμπτωση έθνους και θρησκείας και εκδηλώνεται με τυφλό μίσος ενάντια στους αλλόθρησκους ή σε αυτούς που ανήκουν σε διαφορετική εκκλησία .

Ο πατριωτισμός είναι αγάπη οικουμενικών αξιών , όπως η ελευθερία και οι νόμοι ή το σύνταγμα , ενώ ο εθνικισμός είναι πρόσδεση σε μια ιδιαίτερη κουλτούρα . Ο πατριωτισμός , αποδίδοντας προτεραιότητα στην κοινή ελευθερία , αναγνωρίζει υποχρεωτικά την αξία της ιδιαίτερης κουλτούρας ενός λαού , ενώ ο εθνικισμός , στο βαθμό που θεωρεί την πολιτισμική ενότητα ανώτατη αξία , δεν χρειάζεται την ελευθερία . Εχθροί του πατριώτη είναι η τυραννία και η διαφθορά .Εχθροί του εθνικιστή είναι η διαφορετικότητα ή η πολιτιστική , θρησκευτική , εθνική μόλυνση . Ενώ η πατρίδα για το δημοκρατικό πατριωτισμό δεν μπορεί να συνυπάρχει με την τυραννία και το δεσποτισμό , τίποτα δεν εμποδίζει τον εθνικιστή να ζει την πληρότητα της ιδιαίτερης κουλτούρας του σε ένα δεσποτικό ή τυραννικό καθεστώς . Ο εθνικιστής εξαίρει την καθαρότητα των ηθών ως θεμέλιο του εθνικού μεγαλείου . Ο πατριωτισμός είναι ακριβώς το αντίθετο του θαυμασμού για την πολιτιστική ομοιογένεια και το μεγαλείο του έθνους , Είναι μάλλον , όπως εξήγησε η Σιμόν Βέιλ , μια μορφή συμπάθειας που νιώθουμε για αγαπημένα πρόσωπα ή πράγματα , των οποίων αντιλαμβανόμαστε την ομορφιά και την ευθραστότητα .

Ο πατριωτισμός μπορεί να εξασφαλίσει το ευ ζην , επειδή πρώτα είναι συναίσθημα αλλά και καθήκον . Απορρέει από την εθνική συνείδηση και προϋποθέτει , αφενός , ευθύνη , αγωνιστικότητα , δημιουργική πρωτοβουλία , χωρίς ιδιοτέλεια και πάθη , δηλαδή ουσιαστική ηθική ελευθερία , και , αφετέρου , βαθύτατη σκέψη , παιδεία , που σημαίνει ουσιαστική ενημέρωση για τα εθνικά θέματα , δημιουργική αμφισβήτηση των κακώς κειμένων , αντίσταση στην προπαγάνδα , το φανατισμό ,τη μαζοποίηση . Διασφαλίζει την ισοτιμία και την αξιοκρατία και συμβάλλει στην κοινωνική ομαλότητα και ισορροπία . Δεν επιτρέπει την εμφάνιση του τυφλού κομματισμού , αλλά στηρίζει την πολιτική συναίνεση που ελαχιστοποιεί φαινόμενα λαϊκισμού και εκμετάλλευσης του λαού για ιδιοτελείς σκοπούς . Σήμερα οι περισσότεροι έχουμε την εντύπωση ότι η φιλοπατρία εκδηλώνεται μόνο σε περιπτώσεις εξωτερικής απειλής ή σε πολεμικές περιόδους , χωρίς να συνειδητοποιούμε ότι η αρετή αυτή ισοδυναμεί με την προσφορά του ατόμου στο σύνολο και σε όλα τα επίπεδα . Μετά τη διαπίστωση αυτή , μπορούμε να πούμε ότι στη σημερινή ατομικιστική και ωφελιμιστική εποχή μας , οι νεοέλληνες συχνά δεν διαπνεόμαστε από αληθινό πνεύμα πατριωτισμού . Έτσι , ενώ θεωρητικά υποστηρίζουμε ανεπιφύλακτα τα εθνικά ιδεώδη και συμφέροντα , πρακτικά δεν διστάζουμε να διασπαθίσουμε το δημόσιο χρήμα , να καταστρέφουμε το περιβάλλον και γενικά να προωθούμε με υπερβάλλοντα ζήλο στενά συντεχνιακά συμφέροντα που υποσκάπτουν το εθνικό συμφέρον .

Αντίθετα , ο εθνικισμός θεωρείται επιζήμια για την πατρίδα στάση . Τα παραδείγματα φθονούν:διεκδικούνται εδάφη με τη λογική της πληθυσμιακής υπεροχής,ξεριζώνονται πληθυσμοί από πανάρχαιες πατρογονικές εστίες, διώκονται μειονότητες για την επίτευξη εθνοκάθαρσης, με φρικιαστικές γενοκτονίες επιδιώκεται φυλετική ή και ιδεολογική ομοιογένεια,καθώς ο εθνικισμός μάχεται για την πολιτιστική καθαρότητα και την ομοιογένεια ενός λαού , αποκλείοντας και καταπολεμώντας τη διαφορετικότητα . Επίσης , αναμοχλεύονται πάθη και γίνονται ρατσιστικές διακρίσεις κυρίως εναντίον των ξένων , υπονομεύεται η ομοψυχία και η συνοχή των πολιτών , οξύνονται οι σχέσεις μεταξύ των κρατών , που συχνά οδηγούνται σε πόλεμο , και συνεπώς , κλονίζονται τα θεμέλια του δημοκρατικού πολιτεύματος .

 

Κοντολογίς , μπορεί και πρέπει να είμαστε πατριώτες , γιατί ο αληθινός πατριωτισμός είναι η βάση εκείνη της πολιτικής αρετής που είναι αναγκαία στη δημοκρατία και γιατί ο πατριωτισμός είναι πιθανόν το πιο ισχυρό αντίδοτο στον εθνικισμό . αυτό που απαιτείται είναι κατάλληλη αγωγή , ώστε τα πατριωτικά ιδεώδη να είναι ταυτόχρονα και δημοκρατικά ιδεώδη .

Από το Διαδίκτυο

ΚΕΙΜΕΝΟ 3 

ΝΑ ΒΑΛΟΥΜΕ ΤΑΦΟΠΕΤΡΑ ΣΤΟΝ ΕΘΝΙΚΙΣΜΟ & Σ’ ΑΥΤΟΥΣ ΠΟΥ ΤΟΝ ΠΑΡΑΓΟΥΝ

Posted by candiaalternativa.info 

Έφτασε πάλι η μέρα άλλης μιας παρέλασης. Οι μαθητές θα πρέπει να δείξουν και πάλι ότι ο καθημερινός βομβαρδισμός τους με τόνους εθνικών ιδεωδών και η προσπάθεια του εκπαιδευτικού συστήματος να διαμορφώσει πειθαρχημένους υπηκόους δεν πάνε χαμένα. Παιδιά και νέοι άνθρωποι ομοιόμορφα ντυμένοι, αγέλαστοι και σιωπηλοί θα περπατήσουν με βήμα εν δυο στους κεντρικούς δρόμους σαν καλοκουρδισμένα ρομποτάκια, επιβεβαιώνοντας ότι αυτό που τους διδάσκει η μιλιταριστική διαδικασία της παρέλασης είναι στρατιωτικό πνεύμα, δηλαδή ένα γρήγορο και αποτελεσματικό τρόπο απώλειας της προσωπικότητας τους. Προωθώντας και αφομοιώνοντας το ιδεολόγημα της «πανταχού παρούσας ιεραρχίας», οι μαθητές θα διαχωριστούν για άλλη μια φορά βάσει της σχολικής τους επίδοσης και της σωματικής τους διάπλασης ως σαν να είναι άψυχα αντικείμενα. Έτσι, μπροστά ως σημαιοφόροι και παραστάτες, θα βηματίσουν οι «καλοί» μαθητές πρότυπα. Οι υπόλοιποι θα ακολουθήσουν τα πρότυπα, μοιραζόμενοι σε γραμμές κατά ύψος με τους ψηλούς μπροστά και τους κοντούς πίσω. Εν μέσω εμβατηριακών τυμπανοκρουσιών, θα περάσουν μπροστά από την εξέδρα των πολιτικών, θρησκευτικών και στρατιωτικών εκπροσώπων της κυριαρχίας, όπου θα δηλώσουν και θα παγιώσουν την υποταγή τους με ένα συντονισμένο τιμητικό χαιρετισμό, ευχαριστώντας έτσι τους άρχοντες για όσα «καλά» έχουν κάνει, ενώ το φιλοθέαμον πλήθος των κοινών θνητών θα κουνάει γαλανόλευκα σημαιάκια.

Η λεγόμενη «εθνική συνείδηση» μέσω της οποίας κοινωνικοποιούμαστε και προς τιμήν της οποίας καλούμαστε να μετατραπούμε σε κουρδισμένα στρατιωτάκια, πατάει πάνω σε μια ριζική διαστρέβλωση της ιστορίας. Ο όρος «έθνος» εμφανίζεται για πρώτη φορά στην αμερικανική και γαλλική επανάσταση στα τέλη του 18ου αιώνα και σε αντίθεση με τις σύγχρονες αντιλήψεις αυτό που χαρακτήριζε μια «εθνικότητα» δεν ήταν ούτε η καταγωγή, ούτε η γλώσσα, αλλά πολιτικά κριτήρια, όπως η επιθυμία των «Γάλλων πολιτών» να εναντιωθούν στη μοναρχία των Λουδοβίκων ή αντίστοιχα των αποικιών του Νέου Κόσμου ενάντια στο βασιλιά της αγγλίας. Οι εθνικές ιστορίες των χωρών δεν υπήρχαν ως τέτοιες πριν τη γέννηση του έθνους-κράτους ως μοντέλο κυριαρχίας, αλλά επανακατασκευάστηκαν και επανακατασκευάζονται ως «εθνικές» για να θωρακίζουν τα σύνορα των κρατών και τις παρωπίδες των υπηκόων τους. Στην πραγματικότητα, τα έθνη-κράτη αναδύθηκαν την περίοδο παρακμής των φεουδαρχικών καθεστώτων και αποτέλεσαν το μηχανισμό δημιουργίας μεγάλων εσωτερικών αγορών, επέκτασης των εμπορικών συναλλαγών και παραγωγής πειθήνιων εργατών για τη βιομηχανία που απαιτούνταν από την ανερχόμενη τάξη των κεφαλαιοκρατών. Η επιβολή των εθνών-κρατών επιτεύχθηκε μέσω της βίαιης εκτόπισης, ισοπέδωσης και ομογενοποίησης των διαφορετικών πληθυσμών που κατοικούσαν σε μια εδαφική περιοχή, καταστρέφοντας τις διαλέκτους και τα ξεχωριστά ήθη και έθιμα τους. Καταλυτικό ρόλο σ’ αυτήν τη διαδικασία έπαιξε και παίζει η καλλιέργεια (κυρίως μέσω της εκπαίδευσης) του ιδεολογήματος της εθνικής ενότητας, δηλαδή της ψευδαίσθησης ότι υπάρχουν κοινά συμφέροντα μεταξύ εξουσιαστών και εξουσιαζόμενων απέναντι σε κάποιο εξωτερικό εχθρό. Και όλα αυτά με σκοπό τη μέγιστη δυνατή εκμετάλλευση των δευτέρων από τους πρώτους και τον αποπροσανατολισμό των εκμεταλλευομένων από τα αίτια που την προκαλούν.

Ο φασιστικής έμπνευσης θεσμός της παρέλασης διατηρείται μέχρι σήμερα όχι μόνο ως μια ένεση τόνωσης της εθνικής ομοψυχίας στο μυαλό των υπηκόων, αλλά και ως μια τελετή επίδειξης ισχύος της κρατικής κυριαρχίας και του στρατού της. Της πολεμικής δηλαδή μηχανής που έχουν φτιάξει τα κράτη για να επιβάλλουν τα όπου γης συμφέροντα τους, όπως το να αυξήσουν τα εδάφη τους και τις περιοχές οικονομικής και πολιτικής επιρροής τους. ……..

Εκτός από τα παραπάνω, το ιδεολόγημα της εθνικής ενότητας και πατριωτικής ομοψυχίας (δηλ. αφεντικά και δούλοι έλληνες είμαστε ούλοι) αποτελεί το γόνιμο έδαφος για την καλλιέργεια και ανάπτυξη ρατσιστικών και φασιστικών αντιλήψεων και πρακτικών, ανάλογα με τα συμφέροντα της εξουσίας……….. Η πανάρχαια μέθοδος του «διαίρει και βασίλευε» σε όλο της το μεγαλείο: σπέρνουμε επίπλαστους διαχωρισμούς (στην προκειμένη εθνικούς) στους εκμεταλλευόμενους για να φαγώνονται μεταξύ τους και να μην καταλαβαίνουν ότι η αιτία της μιζέριας τους είμαστε εμείς (οι εκμεταλλευτές).

 

Όσο οι εθνικοί μύθοι αναπαράγονται, αναπόφευκτα θα καταλήγουν στο ρατσιστικό μίσος………. Υπό αυτές τις συνθήκες, οι όπου γης κυρίαρχοι θα συνεχίζουν να κατασκευάζουν το κρέας για τις οβίδες τους σε «καιρό πολέμου» και πειθήνιους εργαζομένους σε «καιρό ειρήνης», τρίβοντας τα χέρια τους για τη νικηφόρα επέλαση τους σε όλους τους τομείς της ζωής μας.

 

 

 

 

ΚΕΙΜΕΝΑ ΘΕΜΑΤΟΣ Γ

Τό κρυφό σχολειό

Ἀπ᾿ ἔξω μαυροφόρ᾿ ἀπελπισιά,

πικρῆς σκλαβιᾶς χειροπιαστό σκοτάδι,

καί μέσα στή θολόκτιστη ἐκκλησιά,

στήν ἐκκλησιά, που παίρνει κάθε βράδυ

τήν ὄψη τοῦ σχολειοῦ,

τό φοβισμένο φῶς τοῦ καντηλιοῦ

τρεμάμενο τά ὀνείρατα ἀναδεύει,

καί γύρω τά σκλαβόπουλα μαζεύει.

Ἐκεῖ καταδιωγμένη κατοικεῖ

τοῦ σκλάβου ἡ ἁλυσόδετη πατρίδα,

βραχνά ὁ παπάς, ὁ δάσκαλος ἐκεῖ

θεριεύει τήν ἀποσταμένη ἐλπίδα

μέ λόγια μαγικά,

ἐκεῖ ἡ ψυχή πικρότερο ἀγροικά

τόν πόνο τῆς σκλαβιᾶς της, ἐκεῖ βλέπει

τί ἔχασε, τί ἔχει, τί τῆς πρέπει.

Κι ἀπ᾿ τήν εἰκόνα τοῦ Χριστοῦ ψηλά,

ποῦ ἐβούβανε τά στόματα τῶν πλάνων,

καί ρίχνει καί συντρίβει καί κυλᾶ

στήν ἄβυσσο τούς θρόνους τῶν τυράννων,

κι ἀπό τή σιγαλιά,

ποῦ δένει στό λαιμό πνιγμοῦ θηλιά,

κι ἀπ᾿ τῶν προγόνων τ᾿ ἄφθαρτα βιβλία,

ποῦ δείχνουν τά πανάρχαια μεγαλεῖα,

ἕνας ψαλμός ἀκούγεται βαθύς

σά μελῳδίες ἑνόςς κόσμου ἄλλου,

κι ἀνατριχιάζει ἀκούοντας καθείς

προφητικά τά λόγια του δασκάλου

μέ μία φωνή βαριά.

«Μή σκιάζεστε στά σκότη! Ἡ λευτεριά

σάν τῆς αὐγῆς τό φεγγοβόλο ἀστέρι

τῆς νύχτας τό ξημέρωμα θά φέρει».

Ιωάννης Πολέμης

Ο ήλιος ο ηλιάτορας (απόσπασμα)  https://youtu.be/LMiWvAKg0cA?t=20

Όμορφη και παράξενη πατρίδα

Ωσάν αυτή που μου ‘λαχε δεν είδα

Ρίχνει να πιάσει ψάρια πιάνει φτερωτά

Στήνει στη γη καράβι κήπο στα νερά

Κλαίει φιλεί το χώμα ξενιτεύεται

Μένει στους πέντε δρόμους αντρειεύεται

Κάνει να πάρει πέτρα τηνε παρατά

Κάνει να τη σκαλίσει βγάνει θάματα

Μπαίνει σ’ ένα βαρκάκι πιάνει ωκεανούς

Ξεσηκωμούς γυρεύει θέλει τύραννους

Πέντε μεγάλους βγάνει πάνω τους βαρεί

Να λείψουν απ’ τη μέση τους δοξολογεί.

Οδυσσέας Ελύτης

ΘΕΜΑΤΑ

Α.Να συνοψίσετε σε 70 λέξεις  τις απόψεις του συντάκτη του κειμένου 3.Μ.15

Β1.Να αναφέρετε τρεις διαφορετικούς τρόπους του κειμένου δύο με τους οποίους ο συντάκτης του διαφοροποιεί τον πατριωτισμό από τον εθνικισμό και να τους σχολιάσετε ως προς την επίτευξη του στόχου της πειθούς.Μ.15 

 

Β2.Το κείμενο 1 είναι γραμμένο από μαθήτρια Λυκείου. Η οπτική της γωνία είναι υποκειμενική.Να επιβεβαιώσετε την άποψη αυτή με τέσσερις διαφορετικές αναφορές από το κείμενο.Μ.10

 

Β3. Στο κείμενο 2 γίνεται εκτενής χρήση του ασύνδετου σχήματος.Αφού επιλέξετε μία αναφορά,να επισημάνετε το επικοινωνιακό αποτέλεσμα της χρήσης αυτού του σχήματος.Μ.5

 

Β4. Εν μέσω εμβατηριακών τυμπανοκρουσιών, θα περάσουν μπροστά από την εξέδρα των πολιτικών, θρησκευτικών και στρατιωτικών εκπροσώπων της κυριαρχίας, όπου θα δηλώσουν και θα παγιώσουν την υποταγή τους με ένα συντονισμένο τιμητικό χαιρετισμό, ευχαριστώντας έτσι τους άρχοντες για όσα «καλά» έχουν κάνει, ενώ το φιλοθέαμον πλήθος των κοινών θνητών θα κουνάει γαλανόλευκα σημαιάκια.

Ποιο κειμενικό είδος εντοπίζετε στο παραπάνω απόσπασμα (Μ.3).Να γράψετε τρία χαρακτηριστικά του (Μ.3) και να αιτιολογήσετε τη χρήση του από τον συντάκτη του κειμένου (Μ.4)

 

Γ.Να εντοπίσετε το θέμα των δύο ποιημάτων και να βρείτε τη νοηματική τους σύνδεση.Με τέσσερις διαφορετικούς κειμενικούς δείκτες στηρίζετε την απάντησή σας και καταθέτετε την προσωπική σας θέση απέναντι στο θέμα των δύο ποιημάτων.Μ.15

 

Δ.Σε ομιλία σας στον εορτασμό της 25ης Μαρτίου στο σχολείο σας αναφέρεστε στη σημασία του εορτασμού αυτού για σας τους νέους  ως πολιτών και ως ατόμων.Καταθέτετε τη γνώμη σας για τον τρόπο που γιορτάζονται τα μεγάλα ιστορικά γεγονότα και,αν διαφωνείτε με ό,τι συμβαίνει μέχρι τώρα,προτείνετε έναν άλλο τρόπο προσέγγισης αυτών από το σχολείο.Μ.30 

ΑΥΤΟΓΝΩΣΙΑ ΚΑΙ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ

Δημοσιεύθηκε στις από τον/την .

ΚΕΙΜΕΝΟ 1

ΑΥΤΟΓΝΩΣΙΑ ΚΑΙ ΑΥΤΟΕΚΤΙΜΗΣΗ

Αυτογνωσία είναι η συνειδητή πρόσβαση σε περιοχές της σκέψης, των συναισθημάτων και της συμπεριφοράς μας και η εμπειρική γνώση που προκύπτει μέσα από μια τέτοιου τύπου ενδοσκόπηση. Η διαδικασία καλλιέργειας αυτογνωσίας αποτελεί συχνά μύηση σε έναν καινούργιο τρόπο σκέψης, εμπειρίας και δράσης. Μια βιωματική πορεία εκμάθησης σε αυτοπαρατήρηση και καταγραφής όλων εκείνων των αυθόρμητων σκέψεων, συναισθημάτων και αναγκών, όπως εμφανίζονται στη ζωή μας μέσα από την καθημερινή τριβή, αναλύοντας πλευρές του εαυτού μας όσο και σχέσεις με άλλους ανθρώπους. H αυτογνωσία δεν θα μπορούσε να νοηθεί ως μετρήσιμο χαρακτηριστικό ή ως αντικειμενική ποιότητα, αφού αναφέρεται στην ανθρώπινη συνείδηση που εξ ορισμού είναι υποκειμενική.

Στην εποχή μας οι κοινωνικές επιταγές είναι πολλές και συχνά αλληλοσυγκρουόμενες. Ο άνθρωπος γίνεται αποδέκτης πολλαπλών μηνυμάτων από διαφορετικές πηγές, με συνέπεια να κινδυνεύει να απολέσει το προσωπικό του βλέμμα, χάνοντας μαζί την αυθόρμητη τάση του για ενδοσκόπηση και αυτογνωσία. Η διαδικασία διερεύνησης του εαυτού είναι που δίνει στο άτομο τη δυνατότητα να τον αγαπήσει, να ζήσει μέσα από τις δικές του επιλογές, χωρίς να γίνεται πιόνι στα χέρια άλλων και δίχως να παρασύρεται από τη δικιά του θέληση υιοθετώντας μια ‘’ιδανική’’, πλην όμως ψεύτικη, εικόνα.

Η αυτοεκτίμηση είναι στενά συνυφασμένη με την αυτο-αντίληψη. Η αυτοεκτίμηση αντιπροσωπεύει τη συναισθηματική πλευρά της αυτογνωσίας και δείχνει τον βαθμό στον οποίο το άτομο αποδέχεται και επιδοκιμάζει τον εαυτό του. Για ορισμένους, αυτοεκτίμηση είναι η συνειδητή αποδοχή της αξίας και της σημαντικότητας, ο σεβασμός δηλαδή προς τον εαυτό μας. Η αυτοεκτίμηση είναι λοιπόν κάτι που μαθαίνεται. Η εικόνα του εαυτού προκύπτει σταδιακά, καθώς το άτομο μεγαλώνει, μέσα από τις εμπειρίες του και κυρίως μέσα από τη σχέση του με τα σημαντικά πρόσωπα της ζωής του, όπως η μητέρα, ο πατέρας, τα αδέρφια, οι δάσκαλοι, οι φίλοι και οι συμμαθητές ή οι συνομήλικοι.

Εμπειρίες μέσα στην οικογένεια, στο σχολείο ή μέσα στην κοινωνία, επηρεάζουν την αυτοεκτίμησή μας. Αν το περιβάλλον στο οποίο μεγαλώνουμε είναι υποστηρικτικό και παρέχει ενθάρρυνση, το άτομο θα αναπτύξει μια αίσθηση εμπιστοσύνης προς τον εαυτό του και τον κόσμο και μια αίσθηση αυτονομίας. Αντίθετα, αν υπάρχει έλλειψη στήριξης, αστάθεια, υπερπροστασία, έλλειψη ευκαιριών, επικρίσεις, ειρωνεία, απόρριψη και μη ρεαλιστικές προσδοκίες, το άτομο μαθαίνει ότι δεν μπορεί να εμπιστευθεί τις ικανότητές του, τον εαυτό του και τον κόσμο, και βιώνει αισθήματα ανασφάλειας και κατωτερότητας.

 

Άτομα με υψηλή αυτοεκτίμηση συνήθως χαρακτηρίζονται από:

  • Υπευθυνότητα για τις πράξεις τους
  • Αισιοδοξία, δημιουργικότητα και τόλμη
  • Συγκρότηση, αυτοέλεγχο και εσωτερική ισορροπία
  • Ανθεκτικότητα στις αρνητικές κριτικές των άλλων
  • Ανεκτικότητα και σεβασμό για τους άλλους
  • Πίστη στις ικανότητες τους
  • Αγάπη και σεβασμό για τον εαυτό τους

Άτομα με χαμηλή αυτοεκτίμηση συνήθως χαρακτηρίζονται από:

  • Αισθήματα κατωτερότητας και ανασφάλειας
  • Δυσκολία κοινωνικής ένταξης και μειωμένες κοινωνικές δεξιότητες—διακατέχονται συνεπώς από αισθήματα μοναξιάς
  • Υπερβολική ευθιξία και χαμηλές αντοχές στις συντροφικές σχέσεις
  • Υπερβολική ενασχόληση με αυτό που οι άλλοι σκέπτονται για εκείνους—αναζητούν λοιπόν συνεχώς επιβεβαίωση της αξίας τους
  • Διάχυτο άγχος και αίσθημα απογοήτευσης
  • Επικέντρωση στα αρνητικά στοιχεία μιας κατάστασης
  • Ελλειψη εμπιστοσύνης στις προσωπικές τους απόψεις
  • Αναπάντεχες εκρηκτικές συμπεριφορές
  • Διαταραχές στη συγκέντρωση, τον ύπνο και τη διατροφή

Ο ψυχολόγος μπορεί να επέμβει στον τρόπο σκέψης μας και να μας βοηθήσει έτσι ώστε να ενισχύσουμε την αυτοπεποίθησή μας, να αποδεχθούμε τον εαυτό μας και να δημιουργήσουμε το κατάλληλο περιβάλλον γύρω μας για να χρησιμοποιήσουμε, να καλλιεργήσουμε και να εξελίξουμε το μέγιστο των δυνατοτήτων μας.

Έρη Τζαβέλα

ΚΕΙΜΕΝΟ 2

ΤΟ ΕΓΩ ΚΑΙ ΟΙ ΑΛΛΟΙ

Όσα ισχύουν για τη νοητική και συναισθηματική λειτουργία, ισχύουν επίσης και για τη βουλητική λειτουργία. Οι περισσότεροι άνθρωποι έχουν πεισθεί πως όσο δεν εξαναγκάζονται απροκάλυπτα από μια εξωτερική δύναμη να κάνουν κάτι, οι αποφάσεις τους είναι ολόδικές τους και πως αν θέλουν κάτι, είναι δική τους επιθυμία. Αυτή όμως είναι μια από τις μεγάλες αυταπάτες που τρέφουμε για τους εαυτούς μας. Πολλές από τις αποφάσεις μας δεν είναι πραγματικά δικές μας αλλά μας επιβάλλονται από τα έξω. Έχουμε κατορθώσει να πείσουμε τους εαυτούς μας ότι είμαστε εμείς που παίρνουμε τις αποφάσεις, ενώ ουσιαστικά προσαρμοζόμαστε στις απαιτήσεις των άλλων ωθούμενοι από τον φόβο της απομόνωσης και από πιο άμεσες απειλές για τη ζωή, την ελευθερία και την άνεσή μας. 

Όταν ρωτάμε τα παιδιά αν θέλουν να πηγαίνουν κάθε μέρα στο σχολείο και η απάντησή τους είναι “φυσικά θέλω”, λένε αλήθεια; Σε πολλές περιπτώσεις ασφαλώς όχι. Το παιδί μπορεί να θέλει να πηγαίνει συχνά στο σχολείο, πολλές φορές όμως θέλει να παίζει αντί να πηγαίνει σχολείο ή να κάνει κάτι άλλο. Αν πραγματικά αισθάνεται “θέλω να πηγαίνω στο σχολείο κάθε μέρα”, καταπνίγει την απέχθειά του για τη ρουτίνα της σχολικής ζωής. Νιώθει πως περιμένουν από αυτό να θέλει να πηγαίνει στο σχολείο κάθε μέρα, και αυτή η πίεση είναι αρκετά ισχυρή, ώστε να πνίγει το αίσθημα πως πηγαίνει τόσο συχνά μόνο και μόνο επειδή είναι υποχρεωμένο να πηγαίνει. Το παιδί θα αισθανόταν πιο ευτυχισμένο αν μπορούσε να αντιληφθεί το γεγονός ότι άλλοτε θέλει να πηγαίνει στο σχολείο και άλλοτε είναι υποχρεωμένο να το κάνει. Αλλά η πίεση του αισθήματος του καθήκοντος είναι αρκετά ισχυρή ,ώστε να του δημιουργήσει το αίσθημα πως το ίδιο θέλει αυτό που υποτίθεται πως θέλει.[…….]

Θα μπορούσαμε να αναφερθούμε σε πολλές περιπτώσεις της καθημερινής ζωής, κατά τις οποίες οι άνθρωποι φαίνονται πως παίρνουν αποφάσεις, φαίνεται πως θέλουν κάτι, αλλά ακολουθούν την εσωτερική ή εξωτερική πίεση του να είναι “υποχρεωμένοι” να επιθυμούν αυτό που πρόκειται να κάνουν. Πραγματικά, παρατηρώντας το φαινόμενο των ανθρωπίνων αποφάσεων, ξαφνιάζεται κανείς με την έκταση κατά την οποία οι άνθρωποι ξεγελιούνται εκλαμβάνοντας σαν “δικές τους” αποφάσεις αυτό που στην πραγματικότητα είναι υποταγή στη συμβατικότητα, στο καθήκον ή στην απλή πίεση. Φαίνεται πως η πρωτότυπη απόφαση αποτελεί ένα σπάνιο φαινόμενο σε μια κοινωνία, η οποία υποτίθεται ότι θεωρεί την απόφαση του ατόμου σαν ακρογωνιαίο λίθο της ύπαρξής της.

Έριχ Φρομ,Ο φόβος μπροστά στην ελευθερία     

 

ΚΕΙΜΕΝΟ 3

Καλά, θ’ απορροφήσουν κάτι από την έγνοια σου

η μέρα, η κίνηση, η δουλειά σου, οι φίλοι,

και θα μπορέσεις ύστερα να πας

σε κάνα θέατρο ή κέντρον ή όπου αλλού.

Όμως όταν τελειώσουν όλα

τα θέατρα και τα κέντρα κλείσουν,

και πουν οι φίλοι καληνύχτα,

και πρέπει να γυρίσεις πια στο σπίτι, τι θα γίνει;

Το ξέρεις πως σκληρή, αδυσώπητη

σε περιμένει στο κρεβάτι σου η έγνοια.

Θα ‘σαι μονάχος.

Και τότες θα λογαριαστείτε.

Θες ή δε θες θα μπουν κάτω όλα, να λογαριαστείτε.

Θα ‘σαι μονάχος

κι ανυπεράσπιστος απ’ τα θέατρα και τα κέντρα,

κι απ’ τη δουλειά σου και τους φίλους.

Σε περιμένει στο κρεβάτι σου η έγνοια.

Θά ‘ρθεις, δεν γίνεται. Είν’ τόσο σίγουρη γι’ αυτό, και περιμένει.

Είναι στο σπίτι και σε περιμένει.

Κώστας Μόντης, Νύχτες

 

ΘΕΜΑΤΑ

Α. Ποια είναι τα χαρακτηριστικά της αυτογνωσίας και της αυτοεκτίμησης σύμφωνα με το πρώτο κείμενο; Λέξεις 70,Μ.15

 

Β1.Στο κείμενο 1 υπάρχουν στις κουκκίδες κάποια χαρακτηριστικά όπως “Υπερβολική ενασχόληση με αυτό που οι άλλοι σκέπτονται για εκείνους—αναζητούν λοιπόν συνεχώς επιβεβαίωση της αξίας τους” και “Ελλειψη εμπιστοσύνης στις προσωπικές τους απόψεις”.Να συνδέσετε τα παραπάνω χαρακτηριστικά με αυτά που περιγράφονται για τις μη πρωτόβουλες αποφάσεις στο κείμενο 2 σε μια παράγραφο 120 λέξεων με αιτιολόγηση.Μ.12

 

Β2.Στο δεύτερο κείμενο ο συγγραφέας χρησιμοποιεί παράδειγμα και αφήγηση για να μας γνωστοποιήσει την εξαρτημένη από το κοινωνικό σύνολο συμπεριφορά του ανθρώπου. Να σχολιάσετε το επικοινωνιακό αποτέλεσμα αυτών των μέσων που χρησιμοποιεί ο συγγραφέας σε μια παράγραφο 80 λέξεων.Μ.8

 

Β3.Σε αρκετά σημεία και των δύο κειμένων (πρώτου και δεύτερου) εντοπίζεται εναλλαγή προσώπων, από το τρίτο πρόσωπο στο πρώτο. Να επιλέξετε δύο περιπτώσεις(Μ.4),μία από το ένα κείμενο και μία από το άλλο, και να αιτιολογήσετε την επιλογή αυτή των συγγραφέων λαμβάνοντας υπ’όψιν και τα περικειμενικά στοιχεία (Μ.6).Σύνολο μονάδων: 10 

 

Β4α.Ενδοσκόπηση,απολέσει,σημαντικότητας,διακατέχονται.Οι παραπάνω λέξεις χαρακτηρίζουν το επιστημονικό και επίσημο ύφος. Να τις αντικαταστήσετε με πιο καθημερινές και απλές λέξεις, ώστε το ύφος να γίνει περισσότερο οικείο στον μέσο αναγνώστη.Μ.4

β. Όταν ρωτάμε τα παιδιά αν θέλουν να πηγαίνουν κάθε μέρα στο σχολείο και η απάντησή τους είναι “φυσικά θέλω”, λένε αλήθεια; 

Στην προηγούμενη φράση χρησιμοποιείται ο ευθύς λόγος. Να ξαναγράψετε τη φράση σε πλάγιο λόγο(Μ.2) και να σχολιάσετε το υφολογικό και επικοινωνιακό αποτέλεσμα(Μ.4).Μ.6 

 

Γ.Ποιο είναι το ερώτημα του ποιητικού υποκειμένου στο κείμενο 3(Μ.3);Να απαντήσετε στηριζόμενοι/ες σε τέσσερις διαφορετικούς κειμενικούς δείκτες,δύο μορφής και δύο περιεχομένου(Μ.8).Να καταθέσετε τη δική σας στάση απέναντι στο ερώτημα του ποιήματος(Μ.4).Μ.15

 

Δ. Μετά από προβλήματα συμπεριφοράς στον χώρο του σχολείου σας, προβαίνετε σε μια ανάρτηση στον διαδικτυακό σχολικό σας χώρο και αναφέρεστε στο δικαίωμα των νέων να είναι ο εαυτός τους, σεβόμενοι ταυτόχρονα το κοινωνικό πλαίσιο μέσα στο οποίο ζουν και δραστηριοποιούνται. Εξηγείτε τους λόγους αυτού του σεβασμού και προτείνετε τρόπους απόκτησης  της αυτογνωσίας και της αυτοεκτίμησης με σκοπό την εξασφάλιση της ψυχικής ισορροπίας στην εφηβική ηλικία. Λέξεις 400.Μ.30

ΣΤΟ ΠΕΡΙΘΩΡΙΟ ΤΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΖΩΗΣ

Δημοσιεύθηκε στις από τον/την .

ΣΤΟ ΠΕΡΙΘΩΡΙΟ ΤΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΖΩΗΣ  

ΚΕΙΜΕΝΟ 1

ΑΣΤΕΓΟΙ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

Ο άνθρωπος γεννιέται έχοντας αναφαίρετα δικαιώματα ζωής, ελευθερίας, ισότητας, εργασίας, εκπαίδευσης, περίθαλψης. Έχει, επίσης, δικαιώματα στην τροφή και στην παροχή στέγης.  Στις μέρες μας, όμως, τα περισσότερα από αυτά τα δικαιώματα έχουν καταπατηθεί και αυτό συμβαίνει σε αρκετούς ανθρώπους – πολίτες της ελληνικής κοινωνίας και γενικότερα.

Τα τελευταία δύο χρόνια, το δικαίωμα στη στέγη έχει αφαιρεθεί από 20.000 περίπου ανθρώπους τη χώρα μας. Άστεγοι είναι  εκείνοι οι άνθρωποι που δεν διαθέτουν ιδιοκτήτη, ενοικιαζόμενη ή παραχωρούμενη κατοικία και διαμένουν στο δρόμο, σε ξενώνες ή ιδρύματα, φιλοξενούνται από φίλους ή γνωστούς ή διαμένουν σε ανεπαρκή και ανασφαλή καταλύματα, χωρίς να έχουν προσβάσεις σε υπηρεσίες νερού, ηλεκτρικού και θέρμανσης. Οι άνθρωποι αυτοί μπορεί να είναι Έλληνες πολίτες ή μετανάστες που αναζήτησαν στην Ελλάδα ένα ασφαλή τόπο διαμονής, μακριά από τη δυστυχία του δικού τους τόπου. Οικονομικοί λόγοι, όπως η ανεργία και η φτώχεια, φυσικές καταστροφές ή πόλεμοι, υπήρξαν οι αιτίες όξυνσης του προβλήματος αυτού, ιδιαίτερα τις τελευταίες δεκαετίες.

 

Πέρα, όμως, από τις αιτίες, θα πρέπει να μας απασχολήσει το πώς αντιμετωπίζονται οι άστεγοι στη χώρα μας. Η έλλειψη ενημέρωσης και η παθητική στάση της πολιτείας είναι οι βασικοί παράγοντες εξαιτίας των οποίων οι άστεγοι αντιμετωπίζονται με αδιαφορία και συχνά με απανθρωπιά. Για τους περισσότερους από εμάς οι άστεγοι είναι άνθρωποι του περιθωρίου. Εν υπάρχει αίσθημα συμπόνιας γι αυτούς. Συχνά θεωρούμε πως κατάληξαν έτσι εξαιτίας δικών τους επιλογών. Μας προκαλούν φόβο και δυσαρέσκεια, ίσως επειδή τους θεωρούμε παραβάτες ή εξαρτημένους. Οι άστεγοι, λοιπόν, καθημερινά βιώνουν τον κοινωνικό αποκλεισμό και στιγματισμό. Βιώνουν, επίσης, την αδιαφορία στο έπακρον, γεγονός που δείχνει την απουσία της ηθικής και του πολιτισμού εκ μέρους των περισσότερων .

 

Οι άστεγοι, σαφώς, μπορεί να έφτασαν σε αυτό το σημείο εξαιτίας προσωπικών προβλημάτων ή συμπεριφορών. Η οικονομική κατάσταση της χώρας, απ΄την άλλη μεριά, έχει αναμφισβήτητα μεγάλο μερίδιο ευθύνης για την όξυνση του προβλήματος . Δεν μπορεί, όμως, να δικαιολογηθεί η ανυπαρξία κρατικής πολιτικής σχετικά με την αντιμετώπιση  αυτού του μεγάλου θέματος  που αφορά την ανθρώπινη ζωή και αξιοπρέπεια. Δεν μπορεί, τέλος, να δικαιολογηθεί η αδιαφορία και μη παροχή βοήθειας εκ μέρους όλων μας.

 

ΤΣΑΛΙΔΗΣ ΑΝΔΡΕΑΣ (Από ηλεκτρονική μαθητική εφημερίδα)

 

ΚΕΙΜΕΝΟ 2

ΟΙ ΑΣΤΕΓΟΙ,ΟΙ ΑΝΘΡΩΠΟΙ,ΟΙ ΙΣΤΟΡΙΕΣ ΖΩΗΣ

Αν τους ακολουθήσεις μια βραδιά θα δεις πως ξέρουν καλά ποια πρέπει να είναι τα πατήματα τους. Ξέρουν πού βρίσκονται οι άστεγοι, γνωρίζουν τα περισσότερα από τα άτομα που συναντούν στον δρόμο, αλλά και την ιστορία που κρύβεται πίσω από την παρουσία σε μια είσοδο πολυκατοικίας, την παραμονή σε ένα παγκάκι, το βάδισμα με ένα βλέμμα που κοιτά στο κενό. Η διαδικασία έχει διεθνώς μια συγκεκριμένη ονομασία -“Streetwork” ή “παρέμβαση δρόμου”- και αποτελεί μια επιστημονική αντιμετώπιση του ζητήματος της ζωής δίχως στέγη. Και τα πράγματα σε πάρα πολλές περιπτώσεις μόνο “απλά” δεν είναι.

 

   Τι είναι λοιπόν το Streetwork; Ποιοι είναι οι άνθρωποι που ίσως συναντήσατε κάποιο βράδυ να περπατούν στο κέντρο μιας πόλης σε ομάδες και να συνομιλούν με αστέγους, με τους οποίους όλοι μας έχουμε ίσως διασταυρώσει το βλέμμα δίχως όμως να γνωρίζουμε αν πρέπει να κάνουμε κάτι, αλλά και τι να κάνουμε; Στο ερώτημα απαντά μιλώντας στον ραδιοφωνικό σταθμό του ΑΠΕ- ΜΠΕ, “Πρακτορείο 104,9 FM” η κοινωνική λειτουργός Βίκυ Θεοδωρακοπούλου, που με τη γνώση της για το πρόγραμμα και την τεχνογνωσία που απαιτείται, εξηγεί πως, στη συγκεκριμένη περίπτωση, ο δήμος Θεσσαλονίκης σε συνεργασία με ΜΚΟ ΑΡΣΙΣ, που επί πολλά χρόνια δραστηριοποιείται σε δράσεις Streetwork για άστεγους, θέτουν όποτε χρειάζεται σε λειτουργία ένα πλέγμα από δράσεις, με στόχο να εξασφαλιστεί η απαραίτητη αρωγή για άστεγους.

 

   «Άτομο που να μη θέλει απολύτως τίποτα δεν μας έχει τύχει. Ίσα- ίσα, που και τον υπνόσακο δέχονται και ξηρά τροφή και πληροφορίες για τους γιατρούς, και στα συσσίτια μετέχουν, απλά πολλές φορές δεν επιθυμούν αρκετοί να μείνουν σε έναν χώρο το βράδυ » περιγράφει η κα Θεοδωρακοπούλου, που μάλιστα δεν διστάζει να απαντήσει θετικά όταν θα ερωτηθεί για το αν υπάρχουν άτομα που ακόμη και στις πλέον κρύες νύχτες του χειμώνα δεν αναζητούν καταφύγιο.

 

   Έκπληξη προκαλεί η γκάμα των αιτιολογιών που μπορεί να συνοδεύσουν αρνητικές απαντήσεις ως προς τη διαμονή σε έναν χώρο το βράδυ: «Αυτό που μπορώ να σας μεταφέρω από τις δικαιολογίες (που ακούμε) είναι από το πολύ-πολύ ονειροπόλο “θέλω να είμαι κάτω από τα αστέρια” που το έχουμε ακούσει πολλές φορές, μέχρι το “δεν επιθυμώ να μπω σ αυτόν τον χώρο γιατί δεν μου αρέσουν οι άλλοι που είναι μέσα”, καθώς και το “πού να πάω τώρα, πού να τρέχω”, το “δεν θέλω γενικώς”, ένα απλό “δεν θέλω”» θα μας αναφέρει η κοινωνική λειτουργός απαντώντας στη απορία που πηγάζει από την παρουσία κάποιων ατόμων στους δρόμους υπό δύσκολες συνθήκες.

 

   Όσο δε για το αν είναι νομικά εφικτή μια “αναγκαστική” παρουσία ενός άστεγου συμπολίτη μας, όταν οι συνθήκες είναι πολύ δύσκολες στις κρύες νύχτες του χειμώνα, η κα Θεοδωρακοπούλου ανάφερε χαρακτηριστικά πως το 2017 στο πολύ ψύχος υπήρξαν οι περιπτώσεις δύο ατόμων, “τα οποία δεν έφευγαν με τίποτα” από το μέρος στο οποίο διέμεναν σε δημόσιο χώρο και τις κινήσεις που τότε είχαν γίνει με έγγραφο στον εισαγγελέα. Η απάντηση όμως είναι πως “έχουν δικαίωμα στη ζωή τους και στο θάνατό τους. Στην ελευθερία τους βασικά…”, καταλήγει η Ελληνίδα ειδικός με την τόσο απαιτητική εξειδίκευση.

 

   ΕΡ. Με ποιες κοινωνικές δομές δίνεται η μάχη για την φροντίδα των αστέγων κυρία Θεοδωρακοπούλου; 

 

   Εμείς (σ.σ στον δήμο Θεσσαλονίκης) έχουμε δύο κοινωνικές δομές για τους αστέγους. Αυτές είναι το Υπνωτήριο, που είναι για το βράδυ, και το Κέντρο Ημερήσιας Φροντίδας που είναι για όλη την ημέρα. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο υπάρχουν οι Streetworkers, οι οποίοι προσεγγίζουν τα άτομα που βρίσκονται στον δρόμο, από το πρωί μέχρι το βράδυ, αλλά και το Σαββατοκύριακο, υπάρχει επίσης και τηλεφωνική γραμμή για κάποια ώρα, στην οποία κάποιος πολίτης μπορεί μας ειδοποιήσει ότι έχει δει κάποιον άστεγο. Αν δεν έχουμε ενημέρωση για το πού βρίσκονται οι άστεγοι, κάνουμε εμείς προγραμματισμένες επισκέψεις σε συγκεκριμένα σημεία, είτε στο κέντρο της πόλης -το κέντρο είναι το πιο προσβάσιμο- είτε σε άλλα σημεία, στα πανεπιστήμια, στα νοσοκομεία, έξω από τα νοσοκομεία, στην περιοχή του σταθμού ΚΤΕΛ αλλά και σε διάφορες περιοχές.

 

   ΕΡ.Τι είναι λοιπόν το Streetwork; Ποια είναι η διαδικασία;

 

   (Στους δρόμους) βγαίνει ένας κοινωνικός λειτουργός, ένας ψυχολόγος και ένας νοσηλευτής, επίσης έχουμε και ένα άτομο που είναι ειδικός σε θέματα παρέμβασης, στο να μιλήσει δηλαδή με τον άνθρωπο που θα δει στο συγκεκριμένο σημείο. Είναι δηλαδή τριάδα και τετράδα, οι άνθρωποι που βγαίνουν έξω. Έχουμε είδη πρώτης ανάγκης, ξηρά τροφή και προσωπικά είδη υγιεινής ατομικές συσκευασίες, νερό, χυμό. Το χειμώνα έχουμε sleeping bag και το καλοκαίρι θα δώσουμε τα ανάλογα για το βράδυ. Τώρα με το ψύχος θα δώσουμε σκούφο και γάντια… Προσεγγίζουμε το άτομο, το ρωτάμε αν επιθυμεί να μιλήσει μαζί μας και από εκεί και πέρα δίνουμε αυτό που θέλει από τα είδη που έχουμε, αλλά η κύρια δουλειά είναι ότι ενεργούμε συμβουλευτικά και παραπέμπουμε στο τι θα χρειαστεί αυτός ο άνθρωπος. Αυτός ο άνθρωπος μπορεί να έχει ταυτότητα, μπορεί να έχει χαρτιά, μπορεί όμως και να μην έχει. Ξεκινάμε από εκεί.  Μετά προχωράμε στο επόμενο βήμα. Ενημερώνουμε για τις δομές που έχουμε το Κέντρο Ημέρας, στην οδό Μοναστηρίου 62 και το Υπνωτήριο στην οδό Ανδρέου Γεωργίου 13, ώστε να προσέλθει εκεί αν θέλει για να λάβει τις υπηρεσίες μας. Στο κέντρο Ημέρας να πλυθεί, να φάει, να δει δικηγόρο, κοινωνικό λειτουργό, νοσηλευτή, γίνεται παραπομπή σε γιατρούς για να δει την υγεία του. Αν επιθυμεί, θα πρέπει να κάνει δύο εξετάσεις, για να μπορέσει να κοιμηθεί μετά στο Υπνωτήριο, γιατί στο Υπνωτήριο θα πρέπει να έρθει έτοιμος με κάποιες εξετάσεις. Επίσης ενημερώνουμε για τα συσσίτια που έχουμε κάθε μέρα στην πόλη, που νομίζω ότι είναι σε έξι σημεία, με τα δύο να βρίσκονται κεντρικά στον Βαρδάρη και στην Αμύντα 11, οπότε κάνουμε έτσι μια πρώτη ‘θωράκιση’ του ανθρώπου, για να μπορέσει να πάει σε αυτές τις υπηρεσίες.

 

   ΕΡ. Πόσο συχνά μπορεί ένας άστεγος να μην επιθυμεί να μείνει σε μια δομή ακόμη και όταν οι θερμοκρασίες είναι εξαιρετικά χαμηλές; Συμβαίνει ποτέ κάτι τέτοιο;

 

   Έχουμε πολλά τέτοια περιστατικά. Αυτό που μπορώ να σας μεταφέρω από τις δικαιολογίες (είναι πως ακούμε) από το πολύ- πολύ ονειροπόλο “θέλω να είμαι κάτω από τα αστέρια” που το έχουμε ακούσει πολλές φορές, αλλά και μέχρι το ότι “δεν επιθυμώ να μπω σε αυτόν τον χώρο, γιατί δεν μου αρέσουν οι άλλοι που είναι μέσα”, καθώς και το “που να πάω τώρα, πού να τρέχω”, το “δεν θέλω γενικώς”, ένα απλό “δεν θέλω”…

 

   ΕΡ. Τι να κάνουμε εμείς, οι απλοί πολίτες, εάν εντοπίσουμε κάποιον άστεγο;

 

   Μας τηλεφωνούν καθημερινά άτομα. Μπορούν να τηλεφωνήσουν, έχουμε κινητό τηλέφωνο που είναι (σε λειτουργία) όλη την ημέρα, έχουμε το Υπνωτήριο που είναι όλη την ημέρα, το τηλέφωνο διαθέσιμο, το δικό μας στην κοινωνική υπηρεσία από τις 7 το πρωί μέχρι τις 3 το μεσημέρι, υπάρχουν τρόποι (πολίτες) να μας ειδοποιήσουν και αμέσως στέλνουμε τις ομάδες.

 

   ΕΡ. Αυτά σε φυσιολογικές συνθήκες. Μπορεί εφόσον κάποιος δει κάποιον στη γειτονιά του σε βραδιά ψύχους και ανησυχήσει να κινηθεί και με άλλον τρόπο;

 

   (Όταν υπάρχει βαρύ ψύχος), είμαστε σε επαφή με την Ελληνική Αστυνομία. Δηλαδή αν πάρετε την αστυνομία θα βρεθεί αμέσως τρόπος να βρεθεί ο άνθρωπος στο Υπνωτήριο. Αρκεί δηλαδή να καλέσει κάποιος στο 100, ακόμη όμως και να καλέσει στο Υπνωτήριο θα βρεθεί τρόπος. Στο ψύχος οι ομάδες είναι σε “κατάσταση συναγερμού”…

 

   Ερ. Από την εμπειρία σας μέσα από όλες τις περιπτώσεις άστεγων ατόμων, συνήθως ποιες είναι οι αιτίες της αστεγίας; Συναντάτε άτομα που έχουν ‘αφεθεί’ και δεν επιθυμούν καμία βελτίωση στην κατάσταση τους ακόμη και να τους προσφερθεί;

 

   Αιτίες είναι η ανεργία, οι κακές οικογενειακές σχέσεις και το τέλμα. Είναι δηλαδή κάποια κατάσταση η οποία έχει “βαλτώσει” και ο άλλος δύσκολα επιθυμεί να βγει από αυτήν. Έχει ρίξει άγκυρα σε έναν συγκεκριμένο τρόπο ζωής. Πέρυσι, το 2017, στο πολύ ψύχος, είχαμε δύο άτομα τα οποία δεν έφευγαν με τίποτα από το μέρος όπου βρίσκονταν. Κάναμε μάλιστα οι υπηρεσίες και έγγραφο στον εισαγγελέα, για να τους βοηθήσουμε, ότι, ξέρετε, αυτά τα δύο άτομα θα είναι εκεί στα σημεία τους, και λόγω του σοβαρού ψύχους υπάρχει κίνδυνος. Έχουν όμως δικαίωμα στη ζωή τους και στον θάνατό τους. Στην ελευθερία τους βασικά…

 

Σωτήρης Κυριακίδης (από το Διαδίκτυο)

 

ΚΕΙΜΕΝΟ 3

ΤΟ ΔΑΣΟΣ

Δεν ξεριζώνονται οι νύχτες από μέσα μας,

βλασταίνουν φύλλα και κλαδιά

κι έρχονται τα πουλιά του έρωτα και κελαηδούνε.

 

Δεν ξεριζώνονται οι νύχτες από μέσα μας,

οι σπόροι τους φυτρώνουν δάσος σκοτεινό,

στις λόχμες του ο φόβος ενεδρεύει.

 

Ζώα μικρά και ζώα άγρια το κατοικούν,

όχεντρες έρπουν και ρημάζουν τις φωλιές μας,

λιοντάρια ετοιμάζονται να μας ξεσκίσουν.

 

Δεν ξεριζώνονται οι νύχτες από μέσα μας,

έγιναν δάσος σκοτεινό και μας πλακώνουν.

 

ΝΤΙΝΟΣ ΧΡΙΣΤΙΑΝΟΠΟΥΛΟΣ

 

ΘΕΜΑΤΑ

Α.Να αποδώσετε σε ένα κείμενο 70 λέξεων τις ενέργειες που αναφέρει το κείμενο 2 για την προστασία των αστέγων.Μον.15

 

Β1.Ποια είναι η οπτική γωνία του συντάκτη του κειμένου 1;Να στηρίξετε την απάντησή σας  με τέσσερα παραδείγματα.Μον.10

 

Β2α.Το κείμενο 2 είναι συνέντευξη. Ανάμεσα σε άλλα χαρακτηριστικά του κειμενικού αυτού τύπου διακρίνουμε το βιωματικό στοιχείο, τον ευθύ λόγο και το καθημερινό λεξιλόγιο. Να εντοπίσετε τα τρία αυτά χαρακτηριστικά μέσα στο κείμενο με τις ανάλογες παραπομπές.Μον.9 

Β2β.Να αιτιολογήσετε τη σύνδεση του κειμένου 1 και του κειμένου 2 με την τρέχουσα επικαιρότητα (Λέξεις 50).Μον.6

 

Β3.Ο στόχος του συντάκτη του κειμένου 2 είναι να πληροφορήσει ενώ του κειμένου 1 να ευαισθητοποιήσει. Να επισημάνετε δύο τρόπους σε κάθε κείμενο οι οποίοι εξυπηρετούν τους επικοινωνιακούς αυτούς στόχους.Μον.10  

 

Β4.Να αναπτύξετε το νόημα της λέξης streetwork σε μία σύντομη παράγραφο των 30 λέξεων.Μον.5 

 

Γ. Ποιο είναι το θέμα του ποιήματος του Ντίνου Χριστιανόπουλου και ποια η προσωπική σας τοποθέτηση απέναντι στο θέμα αυτό; Να στηρίξετε την απάντησή σας αναφορικά με το πρώτο σκέλος της ερώτησης σε τέσσερις κειμενικούς δείκτες.Μον.15

 

Δ. Σε ψηφιακή ανάρτησή σας στη ηλεκτρονικό περιοδικό του Δήμου σας τοποθετείστε απέναντι στο θέμα της αστεγίας που αφορά συνδημότες σας, οι οποίοι στερούνται μόνιμης στέγης. Προτείνετε τρόπους στην τοπική αρχή αλλά και στη σχολική σας κοινότητα για την αντιμετώπιση του προβλήματος και τη στήριξη των αστέγων του Δήμου σας.Μον.30 

ΟΙ ΣΤΑΧΤΕΣ ΤΗΣ ΑΝΤΖΕΛΑ

Δημοσιεύθηκε στις από τον/την .

ΟΙ ΣΤΑΧΤΕΣ ΤΗΣ ΑΝΤΖΕΛΑ

ΦΡΑΝΚ ΜΑΚ ΚΟΡΤ

(ΣΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ)

ΕΙΔΑΓΩΓΉ

Ο μικρός Φρανκ είναι ένα φτωχό αγόρι που ζει σε μια υποβαθμισμένη γειτονιά της επαρχιακής πόλης Λίμερικ της Ιρλανδίας.Η οικογένειά του είναι πάμφτωχη,ο πατέρας αλκοολικός και στην οικογένεια υπάρχουν άλλα τρία παιδιά τα οποία φυτοζωούν,αφού δεν μπορούν να μεγαλώσουν όπως αρμόζει σε παιδιά.Εκτός αυτών η Καθολική Εκκλησία τρομοκρατεί συνεχώς τους ανθρώπους της πόλης με την αιώνια τιμωρία και την κόλαση,αν δεν συμμορφώνονται με τους κανόνες της εκκλησίας.Το σχολείο φυσικά δεν πάει πίσω.Το ξύλο και οι βαριές ποινές είναι στο καθημερινό ωρολόγιο πρόγραμμα…

 

Στο Δημοτικό σχολείο του Λίμι (Λίμερικ) υπάρχουν εφτά ιεροδιδάσκαλοι και όλοι τους έχουν δερμάτινες λουρίδες,καλάμια και βέργες από δαμασκηνιά.Σε χτυπούν με τις βέργες στους ώμους,τον πισινό, τα πόδια και πιο συχνά απ’ όλα στα χέρια.Σε χτυπούν όταν αργείς στο μάθημα,όταν η μύτη του μολυβιού σου δεν είναι καλά ξυσμένη,όταν γελάς,όταν μιλάς κι όταν δεν ξέρεις κάτι.

Σε χτυπούν όταν δεν ξέρεις γιατί ο Θεός έφτιαξε τον κόσμο,όταν δεν ξέρεις τον προστάτη άγιο του Λίμερικ,όταν δεν μπορείς να πεις το “Πιστεύω”,όταν δεν ξέρεις πόσο κάνει φεκαεννιά συν σαράντα εφτά ,όταν δεν ξέρεις πόσο κάνει σαράντα εφτά μείον δεκαεννιά,αν δεν ξέρεις τις κυριότερες πόλεις και τα προϊόντα και των τριαντα δύο κομητειών της Ιρλανδίας,αν δεν μπορείς να βρεις τη Βουλγαρία στον χάρτη που κρέμεται στον τοίχο γεμάτος φτυσιές,μύξες και πιτσίλες μελάνι που έχουν πετάξει επάνω του εξοργισμένοι μαθητές που αποβλήθηκαν για πάντα από το σχολείο.

Σε χτυπούν όταν δεν μπορείς να πεις το όνομά σου στα ιρλανδικά,όταν δεν μπορείς να πεις το “Αβε Μαρία” στα ιρλανδικά κι όταν δεν μμπορείς να ζητήσεις να πας στην τουαλέτα στα ιρλανδικά.

Βοηθάει πολύ να ακούς τα παιδιά από μεγαλύτερες τάξεις.Μπορούν να σου δώσουν πληροφορίες για τον δάσκαλο που έχεις στην τάξη σου,τι του αρέσει και τι σιχαίνεται. 

Ακόμη κι όταν σου δίνουν έξι ξυλιές στο κάθε χέρι με τη σανίδα από φλαμουριά ή τη βέργα από δαμασκηνιά με τους ρόζους εσύ δεν πρέπει να βάλεις τα κλάματα.Θα είσαι γυναικούλα.Υπάρχουν αγόρια που μπορούν να σε περιγελάσουν και να σε κοροϊδέψουν έξω στον δρόμο,αλλά ακόμη κι αυτά πρέπει να προσέχουν,επειδή θα έρθει κάποια μέρα που ο δάσκαλος θα χτυπήσει εκείνα με τη βέργα και τότε θα πρέπει να συγκρατήσουν τα δάκρυά τους στις κόγχες των ματιών τους ,αλλιώς θα ντρέπονται για πάντα.Μερικά παιδιά λένε ότι είναι καλύτερα να κλάψεις,επειδή αυτό ευχαριστεί τους δασκάλους.Αν δεν κλάψεις,τότε οι δάσκαλοι σε μισούν επειδή τους έχεις κάνει να φανούν αδύναμοι μπροστά σε όλη την τάξη και μέσα τους υπόσχονται ότι την επόμενη φορά θα σε κάνουν να χύσεις δάκρυα ή αίμα ή και τα δύο.

Τα μεγάλα παιδιά της πέμπτης τάξης λένε ότι στον κύριο Ο’ Ντία αρέσει να σε αρπάζει μπροστά σε όλη την τάξη,να στέκεται πίσω σου , να σε βουτάει από τις φαβορίτες και να σε σηκώνει από αυτές.Όρθιος,όρθιος ,λέει, μέχρι που εσύ πατάς στις μύτες των ποδιών σου και τα μάτια σου έχουν γεμίσει δάκρυα.Δεν θέλεις τα παιδιά στην τάξη να σε δουν να κλαις,αλλά το τράβηγμα από τις φαβορίτες φέρνει δάκρυα,άσχετα με το αν σου αρέσει ή όχι,κι αυτό αρέσει στον δάσκαλο.Ο κύριος Ο’ Ντία είναι ο μόνος δάσκαλος που μπορεί να φέρει πάντα δάκρυα από ντροπή.

Είναι καλύτερα να μην κλάψεις,γιατί πρέπει να συνεχίσεις να είσαι στο σχολείο με τα παιδιά και δεν θέλεις να χαρίσεις ικανοποίηση στους δασκάλους.

Αν ο δάσκαλος σε χτυπήσει,δεν υπάρχει λόγος να διαμαρτυρηθείς στον πατέρα σου ή στη μητέρα σου.Λένε πάντα,Σου άξιζε.Μην κάνεις σαν μωρό.

 

ΘΕΜΑΤΑ

1.Ποιος πιστεύετε ότι ήταν ο στόχος των αυστηρών τιμωριών και γενικά της σκληρής συμπεριφοράς των δασκάλων προς τα παιδιά του σχολείου; 

2.Θεωρείτε ότι η συμπεριφορά των δασκάλων σχετίζεται με τη χαμηλή κοινωνική τάξη στην οποία ανήκουν τα παιδιά του συγκεκριμένου σχολείου; 

3.Με ποιους κειμενικούς δείκτες θα στηρίζατε την απάντησή σας για τις αιτίες της αντίδρασης των παιδιών απέναντι στις τιμωρίες των δασκάλων;      

 

 

Η ΚΕΡΟΔΟΣΙΑ (ΣΤΡΑΤΗΣ ΜΥΡΙΒΗΛΗΣ)

Δημοσιεύθηκε στις από τον/την .

Η ΚΕΡΟΔΟΣΙΑ (ΕΝΑ ΚΕΙΜΕΝΟ ΓΙΑ ΤΟΝ ΠΟΛΕΜΟ)

ΣΤΡΑΤΗ ΜΥΡΙΒΗΛΗ (ΑΠΟ ΤΟ ΓΑΛΑΖΙΟ ΒΙΒΛΙΟ)

Εισαγωγή

Βρισκόμαστε στον Α΄Παγκόσμιο Πόλεμο,στο Ανατολικό Μέτωπο και οι στρατιώτες είναι μήνες μέσα στα χαρακώματα και στα αμπρί,στα πρόχειρα κουβούκλια που έχουν κατασκευάσει και εκεί μένουν.

Ο Τζανής είναι ένας νεαρός στρατιώτης γιος παπά και θρησκευόμενος.Πλησιάζει Πάσχα στα χαρακώματα και ο Τζανής λέει στους άλλους:

-Θα σας πω κάτι που θα γελάσετε.Αγόρασα από την καντίνα του Συντάγματος δέκα μικρά σπαρματσέτα ,ν΄ανάψουμε για την κεροδοσιά του Πάσχα.Τα ε΄χω τυλιγμένα εκεί μέσα στο κουτί της μουτσούνας που βάζουμε το αλατοπίπερο.Κάναμε χαρές γι αυτό.Ο Φύκος που ήταν από την Αγιάσσο θυμήθηκε τη μεγάλη κεροδοσιά της Λαμπρής,που γίνεται στο μεγάλο πρόκλιτο της Παναγιάς της Αγιασσοτούλας.Κατεβαίνουν όλες οι κοπέλες με τα μεταξωτά τους τα σαλβάρια και με τα φλουριά και με τις στολισμένες λαμπάδες τους.Κορδέλλες ασπρες και κόκκινες και γαλάζιες και άσπρα λουλούδια.Και σα γίνει η κεροδοσιά,ανάβουν όλες τους,χιλιάδες κοπέλλες,και φέγγουν μόνο τα όμορφα πρόσωπά τους και τα φλουριά τους μέσα στη νύχτα.Τα παλικάρια αδειάζουν τα ντουφέκια κι οι κοπέλλες ξεφωνίζουν τρομαγμένες.Τα φαρδιά σαλβάρια τους τρίζουν μέσα στην εκκλησία,σαν το σούσουρο που κάνουν οι φυλλωσιές ή τα μικρά κύματα σαν σέρνονται στην άμμο.

Λοιπόν θα μας έλεγε ο Τζανής όλη την Ακολουθία του Πάσχα και θα λέγαμε όλοι μαζί το Χριστός Ανέστη.Θα ανάβαμε και τα σπαρματσέτα,να κάνουμε την κεροδοσιά,να φεγγοβολήσει το αμπρί.

-Δεύτε λάβετε φως εκ του ανεσπέρου φωτός!!!

Ο Τζανής συγκινήθηκε πολύ με τον ενθουσιασμό μας.

Ζωντάνευε τα παλιά τροπάρια με τη ζεστή φωνή του,που έτρεμε ελαφριά από το μυστικό ρίγος και τη φλογερή πίστη.Και τότες ακούσαμε από πιο κοντά τις μακρινές καμπάνες της Ελλάδας,και η μοσκοβολιά της θρησκείας της αγάπης απλώθηκε ως μέσα στο λασπωμένο μας χαράκωμα.Τα χελιδόνια του νησιού,τα χελιδόνια της θάλασσας,κελαϊδούσανε πιο σιμά,πιο σιμά.

Αχ ήταν έξοχος ο γιος του παπά.Τα μάτια του έλαμπαν από έναν περίεργο ενθουσιασμό,σχεδόν διονυσιακό.Έλαμπαν τόσο που ένιωθα το γαλάζιο φως τους να φέγγει μέσα σε όλο το σκοτεινό αμπρί,που,όσο βράδιαζε,ολοένα και σκοτείνιαζε περισσότερο.

Σα νύχτωσε καλά μας φέρανε το λαμπριάτικο συσσίτιο με μεγάλη προφύλαξη.Είχανε τις μερίδες χωρισμένες για να μπορούνε να τις δίνουνε σωστά μέσα στο σκοτάδι.Σε κάθε αμπρί τα δίνανε όλα μαζί,να φάνε συντροφικά.Είχανε κι από ένα κουτί τσιγάρα πολυτελείας για τον καθένα.

Συμφωνήσαμε όλοι να αφήσουμε τον Τζανή να κανονίσει το πασχαλινό μας τραπέζι.Θα τρώγαμε στη μία μετά τα μεσάνυχτα.Θα ανασταίναμε όλοι μαζί ,θα ανάβαμε όλα τα κεριά και θα τρώγαμε.Ήταν η κανονικιά ώρα που τρώγαμε τη μαγειρίτσα και στα καλά τα χρόνια της ειρήνης.Ήταν κιόλας η ώρα που θα γύριζαν τα παιδιά από την υπηρεσία.Ο Τζανής κι ο Μπούμπας είχαν σειρά για περίπολο και το νούμερό τους τελείωνε ίσα ίσα στη μία.Ζωστήκανε,κουμπώσανε την κάσκα κάτω από το σαγόνι,πήρανε το ντουφέκι και τις χειροβομβίδες τους και βγήκανε σερνάμενοι μέσα στο χαράκωμα.Την τελευταία στιγμή ο Τζανής έκοψε και έχωσε στο στόμα του μια γωνιδίτσα κουραμάνα,έβαλε την υπόλοιπη στο σακίδιό του.

Απ’ έξω ακούστηκαν για λίγο οι νευρικές διαταγές που έδινε με πνιχτή φωνή ο λοχίας περιπολάρχης για να συμμαζέψει τους άντρες,ο θόρυβος που έκαναν τα φηκάρια πάνω στα κουτιά της μάσκας,κάτι κινητά ουραία που ξεκουμπώνανε με ξερόν κρότο και βλαστημούσε ο υπαξιωματικός.

Κατόπιν όλοι αυτοί οι μπερδεμένοι θόρυβοι ξεμακραίνανε μαζί με τις πατημασιές που έκαναν τα άρβυλα τσαλαβουτώντας μέσα στη λάσπη.Ξεμακραίνανε,ώσπου έσβησαν μέσα στο πηχτό σκοτάδι.

Σαν δεν ακουγότανε πια τίποτα,η πηχτή νύχτα πλάκωσε πάλι το χαράκωμα με τη φοβερή σιωπή που έβγαινε από τον ύπουλο κάμπο.Αυτή η σιωπή σκέπαζε μέρες και νύχτες τώρα τελευταία τον κάμπο των χαρακωμάτων.Ήτανε μια σιωπή παχιά και βαριά,σαν ένα ακόμα στρώμα λάσπης πάνω στη λάσπη.Και τούτη η σιωπή μεγάλωνε και γινόταν πιο φοβερή το βράδυ,ύστερα από κάθε περαστικό θόρυβο.Κάθε φορά που έβλεπα να καταπίνει η βουβή νύχτα τους συντρόφους μου που βγαίνανε για υπηρεσία,ένας κόμπος έδενε στην καρδιά μου.

-Θα μας τους ξαναδώσεις τάχα πίσω; 

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

Ξάφνου ένας θόρυβος απέξω.Φωνές ψιθυριστές,σιδερικά,πατημασιές μαζεμένες.Πλησιάζουν γρήγορα.Για μια στιγμή μέσα κοιταζόμαστε αποσβολωμένοι.Η καρδιά….κατόπι πεταγόμαστε μεμιάς,τινάζουμε τις κουβέρτες και τρέχουμε.Η φασαρία σταμάτησε έξω,σε μας.

Τραβούμε το αντίσκηνο που κλείνει την έμπαση.Κατεβαίνει μέσα ο Μπούμπας.Αργά και προσεκτικά.Κατεβαίνουν πρώτα τα μεγάλα λασπωμένα του πόδια.Τα βλέπω που πασπατεύουν να πατήσουν στέρεα,ένα ένα τα τρία σανιδένια σκαλοπάτια.Στέκεται εκεί μπροστά,ολόρθος και πελώριος.Είναι λασπωμένος παντού,είναι ματωμένος παντού και βαστά σφιχτά στην αγκαλιά του σαν κοιμισμένο παιδί,τον Τζανή.Τα χέρια του κρέμονται πανιασμένα,τα πόδια του…

Ο Μπούμπας το αποθέτει με προσοχή,λαφριά λαφριά πάντα,σαν να βάζει στο κρεβάτι ένα παιδί που αποκοιμήθηκε.Ο Τζανής είναι αυτό το παιδί.Κείτεται χάμω με το αμούστακο πρόσωπο προς το ταβάνι,το στόμα μισάνοιχτο,τα μάτια μισάνοιχτα,το δεξί του μάγουλο είναι λασπωμένο ως το φρύδι.Ο Φύκος βρέχει στο παγούρι ένα λερό μαντήλι και καθαρίζει τις λάσπες.Από τη γωνιά του στόματος τρέχει μια λεπτή γραμμή αίμα.Του πιάνω τα χέρια,το κούτελο,είναι κρύα.Είναι κρύα όσο η κάνη του ντουφεκιού,όσο η κάσκα.Του βγάζω την κάσκα,του ξεκουμπώνω τις μπαλάσκες,ξεζώνω τα ρούχα του.Το στήθος του είναι άσπρο σαν κοριτσιού.Είναι ένα χρυσό σταυρουδάκι κρεμασμένο εκεί απάνω,κατάσαρκά του.Η παλάμη μου απλώνεται με λαχτάρα πάνω στην παιδιάτικη σάρκα ,πάνω στην καρδιά,να πιάσω την ελπίδα.Μια μικρή ελπίδα.Τίποτα.Παντού είναι η παγωνιά του θανάτου.

Γυρίζω,βλέπω τον Μπούμπα.Τραντάζεται ολόκληρος.Σε λίγο πηγαίνει στη σκοτεινή γωνιά που είναι κρεμασμένη η γαλάζια θήκη της μουτσούνας.Την ανοίγει και βγάζει από μέσα ένα δέμα σε κόκκινο χαρτί.Είναι εκεί ένα μάτσο χρωματιστά σπαρματσέτα,είναι τα δέκα σπαρματσέτα που πήρε ο Τζανής για την κεροδοσιά.Ο Φύκος τα παίρνει ένα ένα,τα στεριώνει πάνω σε μποτίλιες,όλα ένα γύρω από τον πεθαμένο,τα ανάβει.

Όλα φεγγοβολούν.

 

ΘΕΜΑΤΑ

 

1.Να σχολιάσετε τη λειτουργία της περιγραφής στο κείμενο.

2.Ποιος είναι ο ρόλος της εκτενούς αντίθεσης ανάμεσα στο σκηνικό του πολέμου και της ειρηνικής γιορτής της Ανάστασης στο νησί; 

3.Τι νόημα έχει η κεροδοσιά στο τέλος του κειμένου; 

        

ΣΤΟΝ ΠΑΤΟ (ΠΡΙΜΟ ΛΕΒΙ,ΑΝ ΑΥΤΌ ΕΙΝΑΙ Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ)

Δημοσιεύθηκε στις από τον/την .

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ

Ο Πρίμο Λέβι συνελήφθη το 1943 από τους Γερμανούς Ναζί στην Ιταλία ως μέλος αντιφασιστικής οργάνωσης. Οδηγήθηκε στο Άουσβιτς από όπου σώθηκε μαζί με λίγους άλλους επιζήσαντες και επέστρεψε στην Ιταλία. Στο βιβλίο του “ Αν αυτό είναι ο άνθρωπος” κατέγραψε τις εμπειρίες του από το στρατόπεδο συγκέντρωσης και εξόντωσης στο οποίο βρέθηκε, τα βασανιστήρια, την πείνα και τον ανθρώπινο εξευτελισμό τόσο από τη μεριά των κρατουμένων όσο και από εκείνη των κρατούντων.Ο Λέβι πέθανε στο Τορίνο το 1987.Το βιβλίο του διδάσκεται στα ιταλικά σχολεία.

 

Όταν τελειώσαμε ο καθένας έμεινε στη γωνιά του, χωρίς να μπορούμε να κοιτάξουμε ο ένας τον άλλον. Δεν έχουμε καθρέφτη για να δούμε το πρόσωπό μας, αλλά ο καθρέφτης βρίσκεται απέναντί μας, η όψη μας αντανακλάται σε εκατό μελανιασμένα πρόσωπα, σε εκατό ρυπαρές και αξιοθρήνητες μαριονέττες. Μεταμορφωθήκαμε ήδη σε φαντάσματα σαν κι εκείνα που είδαμε χθες.

Τότε για πρώτη φορά συνειδητοποιήσαμε ότι η γλώσσα μας δεν έχει τις λέξεις για να εκφράσει αυτήν την ύβρι, την εκμηδένιση του ανθρώπου. Σαν προικισμένοι με την ενορατική ικανότητα ενός προφήτη είδαμε την πραγματικότητα: είμαστε στον πάτο. Πιο κάτω δεν γίνεται να πάμε: δεν μπορούμε να σκεφτούμε αθλιότερη ύπαρξη από τη δική μας. Τίποτα πια δεν μας ανήκει: μας στέρησαν τα ρούχα, τα παπούτσια, τα μαλλιά μας. Εάν μιλήσουμε, δεν θα μας ακούσουν, κι αν μας ακούσουν, δεν θα μας καταλάβουν. Θα μας στερήσουν και τ’ όνομά μας. Κι αν θέλουμε να το κρατήσουμε, θα πρέπει να βρούμε τη δύναμη μέσα μας, τη δύναμη να το σώσουμε και μαζί μ’ αυτό να σώσουμε κάτι κι από μας, απ’ αυτό που υπήρξαμε.

Ξέρουμε ότι οι άλλοι δύσκολα θα μας καταλάβουν, αλλ’ όμως ας είναι έτσι. Ας αναλογιστούμε τώρα την αξία και το νόημα που κλείνουν μέσα τους οι πιο απλές καθημερινές μας συνήθειες, τα μικρά αντικείμενα που έχει ακόμα και ο πιο δυστυχής ζητιάνος: ένα μαντήλι, ένα παλιό γράμμα, τη φωτογραφία ενός αγαπημένου προσώπου. Αυτά τα αντικείμενα είναι κομμάτι του εαυτού μας ,σχεδόν σαν τα μέλη του σώματός μας. Θα διανοηθούμε να τα αποχωριστούμε μόνο εάν βρούμε άλλα που θα τα αντικαταστήσουν, άλλα αντικείμενα δικά μας που φυλάγουν και ξυπνούν τις αναμνήσεις.

Ας σκεφτούμε έναν άνθρωπο που του στερούν όχι μόνο τα αγαπημένα του πρόσωπα αλλά και το σπίτι του, τις συνήθειές του, τα ρούχα του, κυριολεκτικά οτιδήποτε του ανήκει: θα είναι πλέον ένας άδειος άνθρωπος ,θα οδηγηθεί στην ένδεια και στη θλίψη, θα χάσει την αξιοπρέπειά του και τη λογική του, γιατί είναι εύκολο, αν χάσεις τα πάντα να χάσεις και τον ίδιο σου τον εαυτό. 

ΘΕΜΑΤΑ

1.Ποιο είναι το βασικό ερώτημα του κειμένου και ποιο το θέμα; Μ.7

2.Να σχολιάσετε τους κειμενικούς δείκτες της πρωτοπρόσωπης αφήγησης και του ασύνδετου σχήματος.Μ.4

3.Να τοποθετηθείτε προσωπικά απέναντι στο νόημα της φράσης: “Ας αναλογιστούμε τώρα την αξία και το νόημα που κλείνουν μέσα τους οι πιο απλές καθημερινές μας συνήθειες, τα μικρά αντικείμενα που έχει ακόμα και ο πιο δυστυχής ζητιάνος: ένα μαντήλι, ένα παλιό γράμμα, τη φωτογραφία ενός αγαπημένου προσώπου. Αυτά τα αντικείμενα είναι κομμάτι του εαυτού μας, σχεδόν σαν τα μέλη του σώματός μας. Θα διανοηθούμε να τα αποχωριστούμε μόνο εάν βρούμε άλλα που θα τα αντικαταστήσουν, άλλα αντικείμενα δικά μας που φυλάγουν και ξυπνούν τις αναμνήσεις.”Μ.4

       

ΛΑΪΚΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ

Δημοσιεύθηκε στις από τον/την .

ΛΑΙΚΙΣΜΟΣ

ΚΕΙΜΕΝΟ 1

ΛΑΙΚΙΣΜΟΣ ΕΝΑΝΤΙΟΝ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ

ΘΑΝΑΣΗΣ ΓΙΑΛΚΕΤΣΗΣ

 

Η Ιταλίδα Νάντια Ουρμπινάτι είναι καθηγήτρια Πολιτικής Επιστήμης στο Πανεπιστήμιο Κολούμπια της Νέας Υόρκης. Το ακόλουθο κείμενό της είναι απόσπασμα άρθρου της που δημοσιεύτηκε στην περιοδική επιθεώρηση La società degli individui.

 

Σε αυτό το άρθρο θα παρουσιάσω τον λαϊκισμό ως ένα φαινόμενο που βρίσκεται σε παρασιτική σχέση με την αντιπροσωπευτική δημοκρατία (στον βαθμό που εμφανίζεται στο εσωτερικό της), η οποία είναι ο αληθινός και σταθερός στόχος του. Υποστηρίζω ότι αυτή η συγκρουσιακή σχέση δεν προάγει υποχρεωτικά τη δημοκρατική πολιτική.

Καθώς δεν υπάρχει μια καθολικά αποδεκτή θεωρία του λαϊκισμού, προτείνω τον ακόλουθο γενικό ορισμό, που αντλείται από την ιστορική εμπειρία: ένα λαϊκιστικό κίνημα, που κατακτά την πλειοψηφία μιας δημοκρατικής κοινωνίας, τείνει να δημιουργεί θεσμικές μορφές οι οποίες αλλοιώνουν ή και ρηγματώνουν τη συνταγματική δημοκρατία· επιδιώκει τη συγκεντροποίηση της εξουσίας, τη μείωση του συνταγματικού ελέγχου της κυβέρνησης, την περιφρόνηση των πολιτικών αντιπάλων και τη μετατροπή της εκλογής του ηγέτη σε δημοψηφισματική διαδικασία.

Ο λαϊκισμός έχει μια πολωτική αντίληψη της πολιτικής κοινότητας, όχι με την ταξική έννοια, αλλά με μια έννοια που παραπέμπει στην κλασική ρεπουμπλικανική παράδοση μάλλον παρά στη δημοκρατική. Θεωρώ ότι πρέπει οπωσδήποτε να πάρουμε υπόψη μας αυτό το ζήτημα, προκειμένου να κατανοήσουμε τόσο το αντι-ατομικιστικό νόημα της «επίκλησης του λαού» όσο και τον λόγο της εχθρότητας του λαϊκισμού προς τον πλουραλισμό, τη διαφωνία, τις μειοψηφικές ιδεολογίες και την αποκέντρωση της εξουσίας· προς όλα δηλαδή τα ουσιώδη γνωρίσματα που οι δημοκρατικές διαδικασίες προϋποθέτουν και προάγουν.

Υποστηρίζω επιπλέον ότι η επιθετική και μερικές φορές δραματική αμφισβήτηση των διαδικασιών και των θεσμών της συνταγματικής δημοκρατίας δύσκολα μεταφράζεται σε εμπλουτισμό αυτής της τελευταίας. Παρόμοια με τη σχέση ανάμεσα σε δημαγωγία και άμεση δημοκρατία στην αρχαία πόλη, μολονότι ο καθεαυτό λαϊκισμός δεν αποτελεί μια παραβίαση της δημοκρατίας, μπορεί, αν επικρατήσει, να προκαλέσει την έξοδο από τη δημοκρατία. Συμφωνώντας με τη Μάργκαρετ Κάνοβαν, θεωρώ τον λαϊκισμό μιαν ιδεολογία του λαού η οποία, όσο και αν εκφράζεται με δημοκρατική γλώσσα, βρίσκεται σε σύγκρουση με τη δημοκρατική πράξη, δηλαδή με τη δραστηριότητα των απλών πολιτών.

Ο Ερνέστο Λακλάου, ο μελετητής που επεξεργάστηκε την πιο περιεκτική θεωρία του λαϊκισμού, τον ταυτίζει όχι απλώς με «μια πολιτική δράση» ή με ρητορικές εκφράσεις (δηλαδή με μιαν ιδεολογική μορφή του πολιτικού λόγου), αλλά με την ίδια τη δημοκρατία, επειδή πρόκειται για μια πολιτική πράξη που αναθέτει κεντρικό ρόλο στην εργαζόμενη τάξη ή στους απλούς ανθρώπους. Αυτό οδήγησε τον Λακλάου στο να ορίζει τον λαϊκισμό ως μια ενεργητική έκφραση του δημοκρατικού φαντασιακού και μάλιστα ως μια στρατηγική για να ενοποιηθούν τα διάφορα αιτήματα, οι δυσαρέσκειες και οι διεκδικήσεις που τα πολιτικά κόμματα κατακερματίζουν και αποδυναμώνουν καθώς ασχολούνται με τον ανταγωνισμό για την κυβέρνηση ή τα θεσμικά αξιώματα.

Κατά τη γνώμη μου, αυτή η ερμηνεία δεν είναι πειστική, καθώς η πόλωση καθιστά την ιδεολογία του λαού λιγότερο περιεκτική από τη συμπερίληψη που εγγυώνται τα δημοκρατικά δικαιώματα του πολίτη και το δικαίωμα της ψήφου. Στη λαϊκιστική ιδεολογία η έννοια του λαού είναι κοινωνιολογική και όχι πολιτική και ταυτίζεται με ένα μέρος του λαού, σύμφωνα με το κλασικό ρωμαϊκό ρεπουμπλικανικό μοντέλο: οι πολλοί ή οι λιγότερο πλούσιοι ή το κατώτερο στρώμα. Ο λαϊκισμός επομένως αντιπροσωπεύει μια πολιτική αποκλεισμού και όχι συμπερίληψης· αυτός είναι ο στόχος της πόλωσης.

Πράγματι, αν αυτό που χαρακτηρίζει τη δημοκρατία είναι η ίση ελευθερία για όλους, τότε ο λαϊκισμός είναι ένας περιορισμός της δημοκρατίας (στους πολλούς, στην πλειοψηφία) και όχι μια διεύρυνσή της. Αυτή η αυστηρή διάγνωση επιβεβαιώνεται από την ευρωπαϊκή πολιτική ιστορία μετά τον δέκατο όγδοο αιώνα. Ο λαϊκισμός δεν είναι ένα επαναστατικό κίνημα, επειδή δεν δημιουργεί τη λαϊκή κυριαρχία αλλά αναπτύσσεται όταν αυτή είναι ήδη πραγματωμένη με τη συνταγματική τάξη. Ο λαϊκισμός είναι μια επίκληση του λαού μέσα σε μια πολιτική διάταξη στην οποία ο λαός τυπικά είναι ήδη κυρίαρχος. Θα ήταν επομένως άστοχο να ταυτίζουμε τον λαϊκισμό με τη δημοκρατική επανάσταση.

Η Γαλλική Επανάσταση και η Αμερικανική δεν ήταν λαϊκιστικές, μολονότι γεννήθηκαν από μια λαϊκή κινητοποίηση. Ο λαϊκισμός δεν βρίσκεται στις απαρχές της δημοκρατίας και δεν γεννάει ένα δημοκρατικό σύστημα. Ο λαϊκισμός μπορεί να γίνει αντιληπτός ως ένα κίνημα που εκφράζει τη φιλοδοξία ενός νέου ηγέτη που ανυπομονεί να κατακτήσει την εξουσία και δεν μπορεί να συμμορφωθεί με τις χρονικές συνθήκες που οι δημοκρατικοί κανόνες απαιτούν. Αναπτύσσεται στο εσωτερικό μιας υπάρχουσας δημοκρατίας και αμφισβητεί τον τρόπο με τον οποίο αυτή λειτουργεί, αλλά δεν εγγυάται ότι θα τον καταστήσει πιο δημοκρατικό.

Ο χαρακτήρας και η πραγμάτωση του λαϊκισμού εκφράζουν μιαν αντίληψη της δημοκρατίας που μπορεί να εμποδίσει πολύ την πολιτική ελευθερία, στον βαθμό που παραγνωρίζει την πολιτική διαλεκτική μεταξύ των πολιτών και των ομάδων, καταργεί τη μεσολάβηση των πολιτικών θεσμών και προωθεί μια οργανική ιδέα της πολιτικής η οποία ταπεινώνει τις μειοψηφίες και παραβιάζει τα δικαιώματά τους.

Η λαϊκιστική ιδεολογία συγχέει την ισότητα με την ενότητα και γι’ αυτό αντιτίθεται στον κοινωνικό και πολιτικό πλουραλισμό. Η ακραία συνέπειά της είναι ο μετασχηματισμός μιας πολιτικής κοινότητας σε ένα είδος συντεχνίας, στην οποία οι ταξικές και ιδεολογικές διαφορές ξεπερνιούνται με την απόπειρα να υλοποιηθεί ο μύθος μιας ολικής οντότητας που περιλαμβάνει και το κράτος και την κοινωνία.

Παρά τον διακηρυγμένο ανταγωνισμό εναντίον της υπάρχουσας πολιτικής διάταξης και εναντίον της κατεστημένης ελίτ, ο λαϊκισμός, όταν εγκαθίσταται στην εξουσία, καταλήγει να εκδηλώνει μια βαθιά κρατιστική τάση. Απορρίπτει κάθε διαλεκτική αναμέτρηση με τις αντιπολιτεύσεις, επειδή αποβλέπει σε μια απεριόριστη εξουσία απόφασης που βρίσκει τη νομιμοποίησή της στην ιδεολογία του λαού.

Μπορούμε επομένως να πούμε ότι ο όρος «λαϊκισμός» υποδεικνύει μια πολιτική μορφή εκφραζόμενη από ένα κίνημα ή ένα κόμμα που χαρακτηρίζονται από έναν πυρήνα ιδεών εύκολα αναγνωρίσιμων: α) τον εγκωμιασμό της λαϊκής κυριαρχίας ως θεμέλιου μιας πολιτικής που αποβλέπει στην ειλικρίνεια, στη διαφάνεια, στην καθαρότητα και αντιστέκεται στους συμβιβασμούς που χρησιμοποιεί η πολιτική· β) την απαίτηση η πλειοψηφία να κατισχύει πάνω σε οποιαδήποτε μειοψηφία, πολιτική ή άλλου είδους (στην Ευρώπη ο λαϊκισμός τροφοδοτεί ιδεολογίες που κάνουν διακρίσεις και αρνούνται τα δικαιώματα των πολιτισμικών, θρησκευτικών, γλωσσικών μειοψηφιών)· γ) την πεποίθηση ότι η πολιτική συνεπάγεται ανταγωνιστικά στρατόπεδα ή την αντιπαράθεση ανάμεσα σε ένα «εμείς» και «εκείνοι»· δ) τον καθαγιασμό της ενότητας και της ομοιογένειας του κοινωνικού λαού σε αντίθεση με οποιοδήποτε μέρος του ή με τον κανονιστικό λαό.

Δεν μπορούμε να αντιληφθούμε τον λαϊκισμό χωρίς την αναφορά σε μια πολιτική που εξαίρει την προσωπικότητα. Δύο είναι επομένως οι διαδικασίες που χαρακτηρίζουν τον λαϊκισμό. Η μία τείνει στην πόλωση των πολιτών σε δύο οργανικές κατηγορίες (οι πολλοί και οι λίγοι) και η άλλη προκαλεί μια καθετοποίηση του πολιτικού συστήματος. Πόλωση και καισαρισμός αλληλοενισχύονται και συναποτελούν μια ριζική πρόκληση για την αντιπροσωπευτική δημοκρατία. […]

 

ΚΕΙΜΕΝΟ 2

Η ΑΝΟΔΟΣ ΤΩΝ ΛΑΙΚΙΣΜΩΝ

ΘΑΝΑΣΗΣ ΓΙΑΛΚΕΤΣΗΣ

 

Ο Πιερ Ροζανβαλόν είναι ιστορικός των ιδεών και καθηγητής στο College de France. Η ακόλουθη συνέντευξή του δημοσιεύτηκε στο γαλλικό περιοδικό L’ Obs.

 

  • Πώς μπορούμε να εξηγήσουμε την άνοδο των λαϊκισμών;

Αν ο λαϊκισμός είναι στην ημερήσια διάταξη, είναι γιατί η δημοκρατία δεν τηρεί τις υποσχέσεις της.

Παρακολουθούμε την παρακμή της δημοκρατικής εκλογικής επίδοσης, που είναι λιγότερο από πριν ικανή να νομιμοποιεί τις εξουσίες που βγαίνουν από τις κάλπες.

Η πολιτική τάξη έχει αποκοπεί από την κοινωνία. Εχει πάρει τη μορφή μιας κομματοκρατίας ή μιας κυβερνώσας ολιγαρχίας και οι πολίτες νιώθουν ότι δεν εισακούονται πλέον και δεν εκπροσωπούνται, ότι παραγνωρίζονται οι γνώμες τους για τα οικονομικά και κοινωνικά θέματα.

Η επικαιρότητα του λαϊκισμού είναι η επικαιρότητα της κόπωσης της δημοκρατίας, είναι η μαύρη σκιά των δυσλειτουργιών της δημοκρατίας.

Στον 20ό αιώνα αυτές οι δυσλειτουργίες γέννησαν τον ολοκληρωτισμό.

Στον 21ο γεννούν τον λαϊκισμό. Χρειάζεται βέβαια να του ασκούμε κριτική, αλλά ταυτόχρονα χρειάζεται να στοχαζόμαστε για την ανάπτυξη της δημοκρατίας, για την υπέρβαση των ατελειών της και των ελαττωμάτων της.

Αυτός είναι ο πιο αποτελεσματικός τρόπος για να καταπολεμήσουμε τον λαϊκισμό.

  • Στο βιβλίο σας «Le Bon Gouvernement» περιγράφετε ορθά ένα παράδοξο: «Μπορεί τα καθεστώτα μας να λέγονται δημοκρατικά, αλλά δεν κυβερνιόμαστε δημοκρατικά». Αυτό το «μεγάλο χάσμα» είναι η πηγή όλων των δεινών μας;

Οχι όλων, ίσως. Αλλά έχει μεγάλες επιπτώσεις.

Τη στιγμή της ψήφου, οι πολίτες εκλογείς έχουν το συναίσθημα ότι είναι οι κυρίαρχοι του παιχνιδιού. Αλλά δεν είναι παρά οι κυρίαρχοι μιας μέρας.

Αμέσως μόλις τελειώσει η ψηφοφορία, με τις κολακείες και τις υποσχέσεις που τη συνοδεύουν, διαπιστώνουν ότι οι εξουσίες απομακρύνονται από αυτούς και ότι το γενικό συμφέρον επισκιάζεται στη συνέχεια από συντεχνιακές διαμαρτυρίες κάθε είδους.

Αυτό το δραματικό διαζύγιο ανάμεσα στην «εκλογική στιγμή» και την «κυβερνητική στιγμή» δεν έπαψε να εντείνεται.

Ξεκινάει πρώτα απ’ όλα με μιαν απόκλιση, την οποία θα μπορούσαμε να χαρακτηρίσουμε δομική.

Η γλώσσα των προεκλογικών εκστρατειών βασίζεται στην ιδέα μιας ανατροπής της υπάρχουσας τάξης πραγμάτων, σε μια πλειοδοσία υποσχέσεων, ενώ η κυβερνητική γλώσσα είναι εκείνη της επιστροφής στην πραγματικότητα, της επίκλησης των καταναγκασμών.

Αυτή η απόκλιση παράγει καταστροφικά αποτελέσματα, απαξιώνει την πολιτική και ενισχύει την αποχή.

Το πρόβλημα είναι ότι συνδέεται με τον ίδιο τον χαρακτήρα του εκλογικού ανταγωνισμού.

  • Ορισμένοι αντλούν το συμπέρασμα ότι θα έπρεπε να αμφισβητήσουμε τον κεντρικό ρόλο των εκλογών…

Οχι, η ψήφος παραμένει πάντοτε, σε τελική ανάλυση, ο κριτής της ειρήνης.

Γιατί μπορούμε να συζητάμε ατέλειωτα για το τι είναι καλό για την κοινωνία, για τον ορισμό της δικαιοσύνης, αλλά κανείς δεν θα αμφισβητήσει ότι το 51 είναι μεγαλύτερο από το 49.

Οι εκλογές διαμορφώνουν μιαν εξουσία της «τελευταίας λέξης».

Ακόμη και οι συντηρητικοί του 19ου αιώνα, οι οποίοι επί μακρόν είχαν καταγγείλει την καθολική ψηφοφορία ως έκφραση της ανορθολογικής και επικίνδυνης μάζας, κατέληξαν να κατανοήσουν ότι η πλειοψηφική ψήφος επέτρεπε να τεθεί ειρηνικά ένα τέρμα στις διαμάχες.

Χρειάζεται να είμαστε σαφείς: Η δημοκρατία δεν λειτουργεί παρά μόνον όταν αρνείται να ιεραρχεί τους λόγους των ενεργειών του καθένα.

Ακόμη και αν η επιλογή ενός ατόμου είναι ανορθολογική, πρέπει να την αποδεχόμαστε ως θεμιτή.

Ο Διαφωτισμός ονειρευόταν έναν ορθολογικό πολίτη και πίστευε ότι η πολιτική εκπαίδευση θα υλοποιούσε αυτό το όνειρο.

Ονειρευόταν όχι μόνον ότι ο καθένας θα είχε το δικαίωμα της ψήφου, αλλά και ότι ο καθένας θα γινόταν ίσος με τους άλλους στην ικανότητά του να επιλέγει ορθολογικά.

Ε, λοιπόν, όχι! Στις πολύ εκπαιδευμένες κοινωνίες μας, η ανορθολογικότητα συνεχίζει να παίζει θεμελιώδη ρόλο.

Και χρειάζεται να αποδεχόμαστε αυτήν την πραγματικότητα, έστω και αν μπορούμε να λυπόμαστε γι’ αυτήν και να κάνουμε τα πάντα για να τη διορθώσουμε.

Δεν πρέπει κυρίως να έχουμε την αξίωση να ανάγουμε τα δικαιώματα κάθε πολίτη σε μιαν ίδια κλίμακα ορθολογικής κρίσης.

Γιατί, ποιος θα έκρινε αυτά τα κριτήρια; Ορισμένοι πολίτες ψηφίζουν αφού πρώτα έχουν διαβάσει προσεκτικά τα προγράμματα των υποψηφίων, άλλοι επειδή τους αρέσει ή δεν τους αρέσει το ένα ή το άλλο πρόσωπο.

Η δημοκρατία δεν ανακατεύεται σ’ αυτά. Η δημοκρατία δεν μπορεί να υπάρχει παρά αδιαφορώντας γι’ αυτά τα κίνητρα και με τη σταθερή θέληση να μην προσπαθεί να διαχωρίζει τον καλό πολίτη από τον ανάξιο πολίτη.

Αυτή είναι η πρώτη προϋπόθεση της νομιμότητάς της. Είναι όμως ταυτόχρονα και αυτή που προκαλεί την ευθραυστότητά της, καθιστώντας την ευάλωτη στη δύναμη της δημαγωγίας.

  • Ο λαϊκισμός ξέρει να βρίσκει αυτιά για να τον ακούνε…

Βέβαια, αλλά γιατί; Εξαιτίας του διάχυτου συναισθήματος μιας δημοκρατίας που την έχουν σφετεριστεί και η οποία δεν λειτουργεί.

Είναι θεμιτό και αναγκαίο να ασκούμε κριτική στις ελίτ και στα ολιγαρχικά φαινόμενα.

Χρειάζεται όμως ταυτόχρονα να εισφέρουμε στοιχεία ανανέωσης της δημοκρατικής οργάνωσης, πράγμα που ο λαϊκισμός δεν κάνει ποτέ.

Ο Μαρξ έλεγε για τη θρησκεία ότι είναι το όπιο του λαού, επειδή έβλεπε σε αυτήν την «έκφραση της υπαρκτής αθλιότητας και τη διαμαρτυρία εναντίον αυτής της ίδιας της αθλιότητας».

Παραφράζοντας αυτή τη γνωστή διατύπωση, θα μπορούσαμε να πούμε ότι ο λαϊκισμός είναι το όπιο του λαού επειδή είναι ταυτόχρονα η έκφραση της δημοκρατικής δυσθυμίας και αυτό που εμποδίζει τη θεραπεία της.

Οι περισσότεροι άνθρωποι που ασκούν κριτική στον λαϊκισμό δεν φροντίζουν να αναπτύξουν μιαν εξασκούμενη δημοκρατία, η οποία θα επέτρεπε στους πολίτες να ασκούν πιο άμεσα δημοκρατικές λειτουργίες που επί μακρόν έχουν μονοπωληθεί από την κοινοβουλευτική εξουσία.

  • Αυτός είναι ο δεύτερος λόγος του διαζυγίου ανάμεσα στην «εκλογική στιγμή» και την «κυβερνητική στιγμή» που αναφέρατε;

Ναι. Η δημοκρατία γινόταν πάντοτε αντιληπτή ως μια διαδικασία επιλογής και νομιμοποίησης των κατόχων της εξουσίας, αλλά όχι ως μια ιδιαίτερη αντίληψη του τρόπου άσκησης αυτής της εξουσίας.

Το βιβλίο μου «Le Bon Gouvernement» βασίζεται σε αυτήν τη διάκριση. Και έχει τη φιλοδοξία να ανοίξει στη δημοκρατική θεωρία αυτήν την ήπειρο της τέχνης της διακυβέρνησης.

Πρόκειται για μια κοπερνίκεια αλλαγή προοπτικής. Αποβλέπει πράγματι στο να ορίσει τα χαρακτηριστικά μιας δημοκρατικής σχέσης κυβερνώντων και κυβερνώμενων, ενώ η πολιτική σκέψη ασχολείται ουσιαστικά εδώ και δύο αιώνες με την ανεύρεση ενός δεσμού συνέχειας μεταξύ αντιπροσώπων και αντιπροσωπευόμενων.

Το ζήτημα της κακής αντιπροσώπευσης είναι προφανώς πάντοτε πολύ σοβαρό.

Δεν πρέπει όμως να συγκαλύπτει εκείνο της κακής διακυβέρνησης, που έχει γίνει κεντρικό στον καιρό μιας εκτελεστικής εξουσίας η οποία έχει βαθμιαία επιβληθεί σε όλες τις άλλες και πρώτα στη νομοθετική.

Είναι αυτή η μετατόπιση προς την εκτελεστική εξουσία που εξηγεί το γεγονός ότι οι πολιτικοί ιθύνοντες αποκόπτονται όλο και περισσότερο από την κοινωνία και γίνονται επαγγελματίες, μετατρεπόμενοι σε ανθρώπους του μηχανισμού. […]

ΘΕΜΑΤΑ

Α.Να συνοψίσετε τις απαντήσεις της συνέντευξης σε 70 λέξεις.

Β1.Αν υποθέσουμε ότι στο κείμενο 1 ο συντάκτης επιδιώκει να προσδώσει στον λόγο του αντικειμενικότητα,να αναφέρετε τους τρόπους και τις γλωσσικές επιλογές που υπηρετούν τον σκοπό αυτό.Μ.10

Β2.Αν υποθέσουμε ότι στο κείμενο 2 ο συνεντευξιαζόμενος επιδιώκει να ευαισθητοποιήσει τους αποδέκτες του,να δείξετε με ποιους τρόπους και με ποιες γλωσσικές επιλογές επιτυγχάνει τον σκοπό του.Μ.10

Β3. “Τη στιγμή της ψήφου, οι πολίτες εκλογείς έχουν το συναίσθημα ότι είναι οι κυρίαρχοι του παιχνιδιού. Αλλά δεν είναι παρά οι κυρίαρχοι μιας μέρας”.

Να σχολιάσετε το περιεχόμενο της φράσης αυτής σε μία παράγραφο περίπου 100 λέξεων.Μ.10

Β4. “Μπορούμε επομένως να πούμε ότι ο όρος «λαϊκισμός» υποδεικνύει μια πολιτική μορφή εκφραζόμενη από ένα κίνημα ή ένα κόμμα που χαρακτηρίζονται από έναν πυρήνα ιδεών εύκολα αναγνωρίσιμων: α) τον εγκωμιασμό της λαϊκής κυριαρχίας ως θεμέλιου μιας πολιτικής που αποβλέπει στην ειλικρίνεια, στη διαφάνεια, στην καθαρότητα και αντιστέκεται στους συμβιβασμούς που χρησιμοποιεί η πολιτική· β) την απαίτηση η πλειοψηφία να κατισχύει πάνω σε οποιαδήποτε μειοψηφία, πολιτική ή άλλου είδους (στην Ευρώπη ο λαϊκισμός τροφοδοτεί ιδεολογίες που κάνουν διακρίσεις και αρνούνται τα δικαιώματα των πολιτισμικών, θρησκευτικών, γλωσσικών μειοψηφιών)· γ) την πεποίθηση ότι η πολιτική συνεπάγεται ανταγωνιστικά στρατόπεδα ή την αντιπαράθεση ανάμεσα σε ένα «εμείς» και «εκείνοι»· δ) τον καθαγιασμό της ενότητας και της ομοιογένειας του κοινωνικού λαού σε αντίθεση με οποιοδήποτε μέρος του ή με τον κανονιστικό λαό”.

Στην πιο πάνω παράγραφο να εντοπίσετε και να σχολιάσετε τη λειτουργία τους:α)Οι τρόποι με τους οποίους αυτή αναπτύσσεται,β)Οι τροπικότητες των εγκλίσεων,γ)Η χρήση της παρένθεσης και των εισαγωγικών και δ)το είδος του ύφους με βάση τη σύνταξη των προτάσεων και την επιλογή του λεξιλογίου από την πλευρά του συντάκτη του κειμένου.Μ.10

Γ.Κώστας Κουλουφάκος, «Επίκαιρες εικόνες»

 Τραγούδι των άνεργων

 Πιάσαν τα χέρια μας σκουριά

 Οι μέρες θρίβονται κομμάτια

 Χάνονται αργά σφυρίζοντας

Οι ελπίδες μας σβηστά κεριά

 Στης πολιτείας τα σκαλοπάτια

 Γέρνει άψυχος ο ορίζοντας.

 Μόνο το ντέρτι ακάματο.

Λοξό το φως στις γειτονιές

Σκοντάφτει απάνω στους φεγγίτες

 Και στα όνειρα τ’ αδιέξοδα

Ίσκιοι χυμούν απ’ τις γωνιές

Μ’ εφιαλτικούς ημεροδείχτες

Έξοδα, έξοδα, έξοδα…

Νά’ χα ένα μεροκάματο!

Πόλη μητριά, σ’ εφτά τροχούς

Μ’ εφτά κλειδιά και κατσαβίδια

Μας έλυσες τις κλείδωσες

Ξύρισες χρώματα κι αχούς

-Πρωινά και βράδια πάντοτε ίδια-

 Κι όλες τις πόρτες κλείδωσες.

(Δημοσιεύτηκε στην «Επιθεώρηση Τέχνης», τ. 82, Οκτώβριος 1961, σελ. 275)

Να γράψετε το ερώτημα και το θέμα που θέτει το ποίημα.Να το υποστηρίξετε με αντίστοιχους κειμενικούς δείκτες και να καταθέσετε τη δική σας στάση καισυμπεριφορά,αν βρισκόσασταν στη θέση των ποιητικών υποκειμένων.Μ.15

Δ.Προσπαθήστε να βρείτε κι εσείς μερικά παραδείγματα λαϊκισμού στο χώρο της πολιτικής, της εκπαίδευσης, του αθλητισμού, της τέχνης κτλ. (σύγχρονα ή παλιά) και γράψτε ένα κείμενο,ανάρτηση στο ιστολόγιο του σχολείου σας, στο οποίο να δικαιολογείτε τη θέση σας υπέρ ή κατά του λαϊκισμού.Μ.30

  

 

  

 

ΧΙΛΙΑ ΕΥΡΩ ΤΟΝ ΜΗΝΑ (ΑΝΘΡΩΠΙΝΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ,ΜΟΝΑΞΙΑ)

Δημοσιεύθηκε στις από τον/την .

ΓΙΑΝΝΗΣ ΦΑΡΣΑΡΗΣ

ΧΙΛΙΑ ΕΥΡΩ ΤΟΝ ΜΗΝΑ 

Η  ΑΓΓΕΛΙΑ ΣΤΗΝ ΤΟΠΙΚΗ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ἦ­ταν πο­λὺ συγ­κε­κρι­μέ­νη: «Ζη­τεῖ­ται γυ­ναί­κα 30-40 ἐ­τῶν, ἀ­πο­κλει­στι­κὰ γιὰ συν­τρο­φιὰ ὕ­πνου. Ὀ­κτά­ω­ρη νυ­χτε­ρι­νὴ ἀ­πα­σχό­λη­ση, μι­σθὸς χί­λια εὐ­ρώ.» Ἕ­ξι γυ­ναῖ­κες πῆ­ραν τη­λέ­φω­νο καὶ συ­ναν­τή­θη­κα μὲ ὅ­λες γιὰ τὶς ἀ­πα­ραί­τη­τες δι­ευ­κρι­νί­σεις: Ὄ­χι σέξ, μό­νο ἀγ­κα­λιὰ ὕ­πνου, ὡ­ρά­ριο ἐρ­γα­σί­ας δώ­δε­κα τὰ με­σά­νυ­χτα ἕ­ως ὀ­κτώ τὸ πρω­ὶ (πε­ρι­λαμ­βά­νε­ται καὶ ἡ προ­ε­τοι­μα­σί­α πρω­ϊ­νοῦ), ὑ­πο­χρε­ω­τι­κὴ με­τα­ξω­τὴ νυ­χτι­κιὰ καὶ ὄ­χι πι­τζά­μα, μπά­νιο μὲ συγ­κε­κρι­μέ­νο ἀ­φρό­λου­τρο πρὶν ἀ­π’ τὸν ὕ­πνο.

Εἶ­μαι τριά­ντα ὀ­κτὼ χρο­νῶν, πε­τυ­χη­μέ­νος ἀ­σφα­λι­στής, χω­ρι­σμέ­νος, μὲ μιὰ κό­ρη στὰ ἐν­νιά. Δου­λεύ­ω σχε­δὸν ὅ­λη μέ­ρα, κά­θε βρά­δυ βγαί­νω μὲ φί­λους, γυ­ναῖ­κες ἀλ­λά­ζω συ­χνά, ὅ­μως ἔ­χω ἀ­πο­φα­σί­σει νὰ μὴν παν­τρευ­τῶ πο­τὲ ξα­νὰ με­τὰ τὸν ἀ­πο­τυ­χη­μέ­νο γά­μο. Μό­νο ποὺ τὶς νύ­χτες δὲν μπο­ρῶ νὰ κοι­μη­θῶ μο­νά­χος —στρι­φο­γυρ­νά­ω γιὰ χρό­νια ἄυ­πνος στὸ κρε­βά­τι— κι αὐ­τὲς εἶ­ναι οἱ μο­να­δι­κὲς ὀ­κτὼ ὧ­ρες πού μοῦ χα­λοῦν τὴν εὐ­τυ­χί­α. Κι ἀ­πο­φά­σι­σα νὰ βρῶ μιὰ λύ­ση γι’ αὐ­τό. Τὸ νὰ κοι­μᾶ­μαι ἀγ­κα­λιὰ μὲ τὶς γυ­ναῖ­κες ποὺ ἀλ­λά­ζω συ­χνά, τὸ δο­κί­μα­σα καὶ μοῦ προ­κα­λεῖ χει­ρό­τε­ρους ἐ­φιά­λτες.Ἡ Μά­ριον εἶ­ναι τριά­ντα ἕ­ξι ἐ­τῶν. Τὴν ἀ­πέ­λυ­σαν ἀ­π’ τὴ δου­λειά της ὡς πω­λή­τρια καλ­λυν­τι­κῶν τρεῖς μῆ­νες πρὶν καὶ ἔ­κτο­τε εἶ­ναι ἄ­νερ­γη. Ἔ­χει μιὰ μη­τέ­ρα νὰ φρον­τί­σει στὸ σπί­τι, ἕ­να στε­γα­στι­κὸ δά­νει­ο στ’ ὄ­νο­μά της κι ἕ­ναν σύ­ζυ­γο ἐ­ξα­φα­νι­σμέ­νο. Ὅ­ταν ἔ­λε­γε κά­θε βρά­δυ στὴ μη­τέ­ρα της: «Πρέ­πει νὰ βρῶ μιὰ ὁ­ποι­α­δή­πο­τε δου­λειά», δὲν φαν­τα­ζό­ταν ὅ­τι θὰ γνω­ρί­σει ἐ­μέ­να ὡς ὑ­πο­ψή­φιο ἐρ­γο­δό­τη.

Συ­ζή­τη­σα ἐ­ξαν­τλη­τι­κὰ μα­ζί της, τῆς ἐ­ξή­γη­σα τὸ πρό­βλη­μά μου καὶ τὶς ἀ­παι­τή­σεις μου κι ἀ­πο­φα­σί­σα­με νὰ δο­κι­μά­σου­με γιὰ με­ρι­κὲς μέ­ρες. Στὶς δώ­δε­κα ἀ­κρι­βῶς κά­θε βρά­δυ μοῦ χτυ­ποῦ­σε τὸ κου­δού­νι, περ­νά­γα­με κά­να μι­σά­ω­ρο στὸν κα­να­πὲ λέ­γον­τας τὰ νέ­α τῆς ἡ­μέ­ρας, με­τὰ ἔ­κα­νε ἕ­να μπά­νιο μὲ τὸ ἀ­φρό­λου­τρο ποὺ εἶ­χα δι­α­λέ­ξει, φο­ροῦ­σε τὴ με­τα­ξω­τὴ νυ­χτι­κιὰ ποὺ τῆς εἶ­χα ἀ­γο­ρά­σει καὶ ξά­πλω­νε γιὰ νὰ μοῦ δι­α­θέ­σει τὸν ὦ­μο της. Σὲ λι­γό­τε­ρο ἀ­πὸ δέ­κα λε­πτὰ εἶ­χα ἠ­ρε­μή­σει καὶ κοι­μό­μουν ἥ­συ­χα ὕ­στε­ρα ἀ­πὸ μιὰ κου­ρα­στι­κὴ μέ­ρα.

Οὔ­τε μί­α νύ­χτα δὲν πέ­ρα­σε ἴ­χνος πο­νη­ρῆς σκέ­ψης ἀ­π’ τὸ μυα­λό μου, ἡ Μά­ριον δὲν ἦ­ταν ὁ τύ­πος μου ἄλ­λω­στε καὶ οἱ γυ­ναῖ­κες ποὺ δια­ρκῶς ἄλ­λα­ζα ἦ­ταν σα­φῶς ὀ­μορ­φό­τε­ρες. Τὴ συν­τρο­φι­κό­τη­τα ἤ­θε­λα, τὴ ζε­στα­σιὰ στὸ κρε­βά­τι μου ἀ­πο­ζη­τοῦ­σα, αὐ­τό μοῦ ἔ­λει­πε μό­νο ἀ­π’ τὴ ζω­ή μου καὶ αὐ­τὸ ἀ­γό­ρα­ζα μὲ χί­λια εὐ­ρὼ τὸν μή­να, γιὰ νὰ μπο­ρέ­σω νὰ κοι­μη­θῶ. Ἀ­κρι­βὸ ἢ φθη­νὸ δὲν ξέ­ρω, ἐ­μέ­να αὐ­τὸ μοῦ ’­λει­πε, ὄ­χι τὰ χρή­μα­τα. Πο­λὺ γρή­γο­ρα κα­τά­λα­βε κι ἐ­κεί­νη πὼς ἦ­ταν ἡ πιὸ εὔ­κο­λη δου­λειὰ ποὺ θὰ μπο­ροῦ­σε νὰ βρεῖ: χί­λια εὐ­ρὼ τὸν μή­να γιὰ νὰ κοι­μᾶ­ται ἁ­πλῶς δί­πλα σ’ ἕ­ναν ἀ­να­σφα­λῆ, χω­ρι­σμέ­νο, κου­ρα­σμέ­νο ἐρ­γέ­νη. Κι ὁ ὕ­πνος μου ἔ­γι­νε ἤ­ρε­μος κι ἐ­γὼ ἀ­μέ­σως ἄρ­χι­σα νὰ νι­ώ­θω κα­λύ­τε­ρα. Καὶ στὴ δου­λειά μου ἔ­γι­να ἀ­πο­δο­τι­κό­τε­ρος καὶ μὲ τοὺς φί­λους μου πιὸ εὐ­δι­ά­θε­τος καὶ στὶς γυ­ναῖ­κες πιὸ πε­ρι­ζή­τη­τος. Καὶ σὰν πα­τέ­ρας ἔ­γι­να κα­λύ­τε­ρος, τὶς ὧ­ρες ποὺ περ­νοῦ­σα μὲ τὴ μι­κρή μου. Ἡ ἰ­δέ­α νὰ προσ­λά­βω γυ­ναί­κα γιὰ συν­τρο­φιὰ ὕ­πνου ἀ­πέ­δι­δε ἐ­ξαι­ρε­τι­κά. Ἤ­μουν πάν­τα κα­λὸς στὴ δι­α­χεί­ρι­ση τῶν προ­βλη­μά­των.

 

Ὥ­σπου ἕ­να βρά­δυ, πε­ρί­που δύ­ο μῆ­νες με­τά, δὲν χτύ­πη­σε τὸ κου­δού­νι τῆς ἐ­ξώ­πορ­τας στὶς δώ­δε­κα καὶ ἡ Μά­ριον δὲν φά­νη­κε. Τὴν πῆ­ρα στὸ κι­νη­τό της, ὅ­μως τό ’­χε κλει­στό. Ἀ­νη­σύ­χη­σα καὶ δὲν κοι­μή­θη­κα κα­θό­λου ἐ­κεῖ­νο τὸ βρά­δυ. Ἀλ­λὰ δὲν ἦρ­θε οὔ­τε τὸ ἑ­πό­με­νο, οὔ­τε κα­νέ­να ἄλ­λο βρά­δυ καὶ τὸ τη­λέ­φω­νό της ἦ­ταν μο­νί­μως κλει­στὸ κι ἐ­γὼ ἔ­πα­ψα νὰ κοι­μᾶ­μαι τὰ βρά­δια χω­ρὶς τὴν ἀγ­κα­λιά της.

Καὶ ἀ­φοῦ ἀ­πο­γο­η­τεύ­τη­κα, ἔ­βα­λα ξα­νὰ τὴν ἴ­δια ἀγ­γε­λί­α καὶ συ­ναν­τή­θη­κα μὲ και­νούρ­γι­ες κο­πέ­λες γιὰ δι­ε­ρευ­νη­τι­κὲς συ­ζη­τή­σεις. Δο­κί­μα­σα νὰ κοι­μη­θῶ μὲ δύ­ο ἀ­πὸ αὐ­τές, ἀλ­λὰ δὲν προ­σέ­λα­βα κα­μί­α, για­τὶ δὲν μοῦ ἄ­ρε­σε κα­θό­λου ἡ ἀγ­κα­λιά τους καὶ τὸ ἀ­φρό­λου­τρο δὲν κα­τά­φε­ρε νὰ κρύ­ψει τὴ μυ­ρω­διά τους – ἡ μί­α μά­λι­στα ἀ­νά­σαι­νε ἐ­κνευ­ρι­στι­κὰ βα­ριά. Καὶ τώ­ρα ἔ­χω πά­λι μέ­ρες νὰ κοι­μη­θῶ σὰν ἄν­θρω­πος κι εἶ­ναι νὰ σπά­σει τὸ κε­φά­λι μου καὶ κα­πνί­ζω ὅ­λες τὶς νύ­χτες νευ­ρι­κὰ βλέ­πον­τας τη­λε­ό­ρα­ση.

Σή­με­ρα τὸ πρω­ὶ στὶς ὀ­κτὼ ἀ­κρι­βῶς χτύ­πη­σε τὸ κου­δού­νι κι ἕ­νας πι­τσι­ρι­κὰς ἀ­πὸ κού­ριερ μοῦ πα­ρέ­δω­σε ἕ­ναν φά­κε­λο. Τὸν ἄ­νοι­ξα καὶ βρῆ­κα μέ­σα ἕ­να ση­μεί­ω­μα: «Δὲν κά­νουν χί­λια εὐ­ρὼ τὸν μή­να οἱ ἀ­λη­θι­νὲς ἀγ­κα­λι­ές. Δω­ρε­ὰν εἶ­ναι.» Μα­ζὶ εἶ­χε σὲ μιὰ δε­σμί­δα ὅ­λα τὰ λε­φτὰ ποὺ τῆς εἶ­χα δώ­σει. Ἔ­χει κλει­στὸ πά­λι τὸ κι­νη­τό, καὶ τώ­ρα ἦρ­θα ἐ­δῶ στὴν ἐ­φη­με­ρί­δα, ἀλ­λὰ ζο­ρί­ζο­μαι, για­τί δὲν ξέ­ρω πῶς νὰ γρά­ψω στὴν ἀγ­γε­λί­α αὐ­τὸ ποὺ θέ­λω νὰ τῆς πῶ.

 

Πη­γή: Ἀπὸ τὴν συλλογὴ Φό­βος Κα­νέ­νας. 29 Μικροδιηγήματα (Openbook, 2015).

Γιά­ννης Φαρ­σά­ρης (Ἱ­ε­ρά­πε­τρα, 1973). Σπού­δα­σε Ἐ­πι­στή­μη Ὑ­πο­λο­γι­στῶν στὸ Πα­νε­πι­στή­μιο Κρή­της, Ἐκ­παί­δευ­ση Ἐ­νη­λί­κων στὸ Ἑλ­λη­νι­κὸ Ἀ­νοι­κτὸ Πα­νε­πι­στή­μιο καὶ ἐρ­γά­ζε­ται ὡς κα­θη­γη­τὴς Πλη­ρο­φο­ρι­κῆς. Ἔ­χει δη­μι­ουρ­γή­σει τὴν ἀ­νοι­κτὴ βι­βλι­ο­θή­κη OPENBOOK καὶ συμ­με­τέ­χει στὴν ὁ­μά­δα ἔκ­δο­σης τοῦ πε­ρι­ο­δι­κοῦ Fractal. Τε­λευ­ταῖ­ο βι­βλί­ο του Φό­βος Κα­νέ­νας (Openbook, 2015). Ζεῖ στὸ Ἡ­ρά­κλει­ο Κρή­της καὶ δι­α­δι­κτυα­κὰ στὸ www.open-sesame.me

 

ΕΡΜΗΝΕΥΤΙΚΟ ΣΧΟΛΙΟ

Α. Να εντοπίσετε το ερώτημα και το θέμα του κειμένου.Μ.3

Β. Να αναφερθείτε στην ανάγκη για συντροφικότητα σε έναν κόσμο που οι ανθρώπινες σχέσεις δεν είναι πια δεδομένες και όπου οι επιλογές των ανθρώπων δεν κρίνονται ούτε παρεξηγούνται αλλά μπορεί και να εξαγοράζονται, έτσι όπως αυτό διαφαίνεται στη συμπεριφορά των προσώπων του κειμένου.

Να χρησιμοποιήσετε τέσσερις διαφορετικούς κειμενικούς δείκτες για την απάντησή σας, οι οποίοι στηρίζουν την ανθρώπινη κατάσταση έτσι όπως την περιγράψαμε πριν.

Δύο δείκτες μορφής και δύο περιεχομένου.Μ.8

Γ. Ποια είναι η προσωπική σας τοποθέτηση για τις ανθρώπινες σχέσεις σε αυτόν τον συνεχώς μεταβαλλόμενο κόσμο μας;

Υπάρχουν αναλλοίωτοι ψυχικοί δεσμοί,όπως η αγάπη και η φιλία;Μ.4