Ο ΠΟΛΕΜΟΣ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΠΑΙΔΙΚΟ ΠΑΙΧΝΙΔΙ

 

ΚΕΙΜΕΝΟ 1

 

Σε 415 εκατομμύρια υπολογίζει τον αριθμό των παιδιών που επηρεάζονται από τον πόλεμο και τη βία σε όλον τον κόσμο η οργάνωση Save the Children.Σύμφωνα με την έκθεση της οργάνωσης, που δημοσιεύθηκε την Πέμπτη, ένα στα έξι παιδιά παγκοσμίως, δηλαδή 415 εκατομμύρια, ζούσαν το 2018 σε εμπόλεμες περιοχές, ένας αριθμός που έχει διπλασιαστεί σε σχέση με το 1995. «Οι σοβαρές παραβιάσεις» των δικαιωμάτων τους αυξήθηκαν κατά 170% σε σχέση με το 2010, αναφέρει η ίδια έκθεση.Η βρετανική ΜΚΟ τονίζει ότι πρόκειται για αριθμό ρεκόρ και ότι τα παιδιά αντιμετωπίζουν ολοένα και συχνότερα τον κίνδυνο να σκοτωθούν ή να τραυματιστούν, αλλά και να στρατολογηθούν από ένοπλες οργανώσεις ή να πέσουν θύματα σεξουαλικής κακοποίησης.«Είναι εκπληκτικό το γεγονός ότι ο κόσμος δεν αντιδρά την ώρα που τα παιδιά στοχοποιούνται με πλήρη ατιμωρησία», δήλωσε η γενική διευθύντρια της οργάνωσης Ίνγκερ Άσινγκ.«Από το 2005 έχουμε καταγράψει τουλάχιστον 95.000 παιδιά που έχουν σκοτωθεί ή ακρωτηριαστεί, δεκάδες χιλιάδες παιδιά που έχουν απαχθεί, εκατομμύρια παιδιά που στερούνται την πρόσβαση στην παιδεία ή σε ιατρική περίθαλψη έπειτα από επιθέσεις σε νοσοκομεία», πρόσθεσε. «Η καταστροφή της ζωής των παιδιών» θα συνεχιστεί αν δεν γίνει κάτι, κατήγγειλε η Άσινγκ.Τα περισσότερα από τα παιδιά που ζουν σε εμπόλεμες χώρες, 170 εκατομμύρια, βρίσκονται στην Αφρική, όμως το μεγαλύτερο ποσοστό στη Μέση Ανατολή, όπου από τη βία πλήττεται ένα στα τρία παιδιά.Οι χώρες όπου η κατάσταση είναι χειρότερη είναι το Αφγανιστάν, η Κεντροαφρικανική Δημοκρατία, η Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό, το Ιράκ και το Μαλί.Για πρώτη φορά η ΜΚΟ ανέλυσε και τις διάφορες απειλές που αντιμετωπίζουν τα παιδιά βάσει του φύλου τους. «Τα κορίτσια είναι πολύ πιο εκτεθειμένα στον κίνδυνο της σεξουαλικής βίας (…) περιλαμβανομένων των αναγκαστικών γάμων», σύμφωνα με την έκθεση. Αντίθετα τα αγόρια κινδυνεύουν περισσότερο να σκοτωθούν, να ακρωτηριαστούν, να απαχθούν ή να στρατολογηθούν.

Εξήντα χρόνια από την αποχαιρετιστήρια ομιλία του 34ου προέδρου των ΗΠΑ Ντουάιτ Αϊζενχάουερ και την περιβόητη αναφορά του στον αυξανόμενο εναγκαλισμό των εταιρειών παραγωγής όπλων του ιδιωτικού τομέα με το Πεντάγωνο, το «στρατιωτικο-βιομηχανικό σύμπλεγμα» συνεχίζει με αμείωτο ρυθμό να ρυθμίζει τις τύχες αρκετών λαών της υφηλίου και να κερδίζει.Επενδύοντας στον φόβο, στις συγκρούσεις και στον πόλεμο, η συμμαχία αυτή –προϊόν του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου– διαμορφώνει σε μεγάλο βαθμό την αμυντική και εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ, απομυζώντας πόρους από την οικονομία τόσο της υπερδύναμης όσο και δεκάδων χωρών του πλανήτη. Η δημιουργία αντίπαλων στρατοπέδων, ο αέναος ανταγωνισμός των εξοπλισμών, οι στρατιωτικές συγκρούσεις σημαίνουν γι’ αυτήν πωλήσεις, κέρδη, αποδόσεις. Η ειρήνη, αντίθετα, σημαίνει οικονομικό μαρασμό.

Γι’ αυτό και είναι ανεπιθύμητη.«Η ειρήνη δεν πρόκειται να έλθει σύντομα στη Μέση Ανατολή», η περιοχή «παραμένει ένας τομέας όπου θα συνεχίσουμε να βλέπουμε σταθερή ανάπτυξη», διαβεβαίωνε τον περασμένο Ιανουάριο τους μετόχους της Raytheon ο διευθύνων σύμβουλος του αμερικανικού αμυντικού κολοσσού Γκρεγκ Χέιζ.

Η αφοπλιστική του ειλικρίνεια είχε στόχο να καθησυχάσει τους επενδυτές της Raytheon, οι οποίοι ανησυχούσαν για τυχόν ζημιές μετά την απόφαση του Τζο Μπάιντεν να μπλοκάρει προσωρινά τις πωλήσεις όπλων προς τη Σαουδική Αραβία. Κάποιες από τις μετέπειτα κινήσεις του Αμερικανού προέδρου, όπως η αεροπορική επίθεση στη Συρία στα τέλη Φεβρουαρίου και η πρόσφατη επαναφορά της ψυχροπολεμικής ρητορικής, τον δικαίωσαν.

Τechnologies μαζί με τις Lockheed Martin, Boeing, Norτthrop Grumman, General Dynamics αποτελούν τον πυρήνα του στρατιωτικο-βιομηχανικού συμπλέγματος των ΗΠΑ. Είναι οι πρώτες σε πωλήσεις βιομηχανίες κατασκευής οπλικών συστημάτων του κόσμου και συνιστούν μαζί με τις υπόλοιπες εταιρείες του κλάδου τους τον κορυφαίο εξαγωγικό τομέα των ΗΠΑ. Οι

τεράστιες σε αξία και όγκο πωλήσεις τους στο εξωτερικό καθιστούν την υπερδύναμη εδώ και δεκαετίες τη μεγαλύτερη εξαγωγέα όπλων στην υφήλιο. Οι εν λόγω βιομηχανίες ήταν στην πενταετία 2016-2020 υπεύθυνες για το 37% των όπλων που πωλήθηκαν σε όλο τον κόσμο.

Οι πωλήσεις τους κατέγραψαν άνοδο 15% σε σχέση με την προηγούμενη πενταετία (2011- 2015), ενώ τα προϊόντα τους αγοράστηκαν συνολικά από 96 χώρες του πλανήτη. Τα μισά εξ αυτών αγόρασαν οι χώρες της Μέσης Ανατολής, που αποτελούν χάρη στα έσοδά τους από το πετρέλαιο εδώ και χρόνια τις καλύτερες πελάτισσες. Η επικεφαλής του ΟΠΕΚ και δεύτερη μεγαλύτερη πετρελαιο-εξαγωγική χώρα του κόσμου Σαουδική Αραβία απορρόφησε το 25% των συνολικών τους εξαγωγών.

Ωστόσο, παρά τις τεράστιες πωλήσεις τους στο εξωτερικό, οι αμερικανικές βιομηχανίες κατασκευής οπλικών συστημάτων συνεχίζουν να αντλούν μεγάλο μέρος των κερδών τους από την ομοσπονδιακή κυβέρνηση των ΗΠΑ. Το αμερικανικό Πεντάγωνο ξοδεύει σήμερα περίπου τρεις φορές περισσότερα από οποιονδήποτε άλλο στρατό στον κόσμο. Ο ύψους 740 δισ. δολαρίων προϋπολογισμός του (μεγάλο μέρος του οποίου δαπανάται για τα όπλα που χρησιμοποιεί ο αμερικανικός στρατός) αποτελεί την τακτική πηγή εσόδων της αμυντικής βιομηχανίας. Γι’ αυτό η κατάρτιση, η επικύρωση και η υλοποίησή του αποτελεί βασικό της μέλημα.

Οι αμερικανικές βιομηχανίες όπλων «επενδύουν» δεκάδες εκατομμύρια δολάρια κάθε χρόνο προς αυτήν την κατεύθυνση, για τη χρηματοδότηση ενός ατελείωτου δικτύου ομάδων πίεσης (λόμπι), ιθυνόντων και εκλεγμένων αξιωματούχων με στόχο τον επηρεασμό των αποφάσεων της κυβέρνησης που τις αφορούν. Απώτερος στόχος τους είναι οι οποιεσδήποτε μεταβολές στις στρατιωτικές δαπάνες να καθοδηγούνται όχι από τις πραγματικές εθνικές ανάγκες άμυνας και ασφάλειας των ΗΠΑ, αλλά από την αύξηση των κερδών τους.

Σύμφωνα με πρόσφατες εκτιμήσεις του Center for Responsive Politics, οι συνολικές δαπάνες τους για λόμπι την τελευταία εικοσαετία ανήλθαν στα 2,5 δισ. δολάρια. Εξ αυτών, πάνω από 285 εκατ. δολάρια δαπανήθηκαν υπό τη μορφή οικονομικής ενίσχυσης σε προεκλογικές εκστρατείες Αμερικανών πολιτικών που προωθούν τα συμφέροντά τους. Καθοριστικό ρόλο στην προσπάθεια επηρεασμού των αποφάσεων της ομοσπονδιακής κυβέρνησης διαδραματίζει η περιβόητη «περιστρεφόμενη πόρτα» δημοσίου και ιδιωτικού τομέα. Εκατοντάδες από τους λομπίστες που οι εταιρείες όπλων απασχολούν σήμερα έχουν διατελέσει νωρίτερα μέλη ή υπάλληλοι επιτροπών του Κογκρέσου και της ομοσπονδιακής κυβέρνησης, οι οποίες αποφασίζουν για προμήθειες, ελέγχους και χρηματοδότηση των οπλικών συστημάτων.

Από το διαδίκτυο

ΚΕΙΜΕΝΟ 2

ΓΙΑ ΤΟΝ ΑΜΙΓΩΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΟΛΕΜΟ ΚΑΙ ΤΗΝ ΤΡΟΜΟΚΡΑΤΙΑ

 

Ο ασθενέστερος μόνον μια δυνατότητα έχει, να μεταφέρει (εν μέρει) τον πόλεμο στο έδαφος του ισχυρότερου, να επιτύχει δηλαδή με άλλα μέσα ό,τι μια μεσαία ή μείζων Δύναμη θα κατάφερνε με τους βαλλιστικούς της πυραύλους. Η δύναμη αυτή είναι η τρομοκρατία και η δολιοφθορά».

Ο Παναγιώτης Κονδύλης, ο βαθυστόχαστος αυτός μελετητής των ανθρωπίνων πραγμάτων, που, χάρη στο πολυσχιδές έργο του, μπορούσε να σταθεί επάξια απέναντι σε μεγάλους σύγχρονούς του Ευρωπαίους διανοητές, εζήλωσε τη δόξα του Ρεϊμόν Αρόν και θέλησε κι εκείνος να αναμετρηθεί με το θεωρητικό έργο του Κλαούζεβιτς για τον πόλεμο. Μας έδωσε, έτσι, τη δική του Θεωρία του Πολέμου. Παρότι, όμως, χύθηκε αρκετό μελάνι για το «Επίμετρο» που υπάρχει στην ελληνική έκδοσή της,  προκειμένου αυτό να επικριθεί ως έκφραση επικίνδυνου «εθνικιστικού ανορθολογισμού», αγνοήθηκε το περιεχόμενο των υπολοίπων κεφαλαίων του. Στη χώρα μας, το βιβλίο δεν συζητήθηκε ούτε καν στοιχειωδώς, έστω για να απορριφθεί τελικώς, παρότι ο συγγραφέας του αναμετράται σ’ αυτό με στοχαστές όπως ο Κλαούζεβιτς, ο Μαρξ, ο Ενγκελς και ο Λένιν.

Γι’ αυτόν τον λόγο, αξίζει τουλάχιστον να επισημανθεί η σημασία που έχει το προτελευταίο κεφάλαιο του, που τιτλοφορείται, «Ο Θερμός Πόλεμος μετά τον Ψυχρό Πόλεμο» (και το οποίο, ειρήσθω εν παρόδω, δεν περιλαμβάνεται στην πρωτότυπη γερμανική έκδοση). Σε αυτό μελετάται η κλασική θεωρία του πολέμου, καθώς και η «νέα στρατιωτική επανάσταση», πάνω στην οποία στηρίζεται η ουτοπία του αμιγώς τεχνολογικού πολέμου. Υποστηρίζει, δηλαδή, ο συγγραφέας ότι η ιδέα του αμιγώς τεχνολογικού πολέμου υπονομεύεται από την ποικιλομορφία του ίδιου του πολέμου, η οποία οφείλεται στη διαφορετική πολιτική αιτιολογία της κάθε μορφής του.

Ως αποτέλεσμα της ανάλυσής του, ο Κονδύλης επισημαίνει, μεταξύ άλλων, τα ακόλουθα σχεδόν «προφητικά», όσον αφορά τα όρια των δυνατοτήτων και της αποτελεσματικότητας του τεχνολογικού πολέμου:

«Από ανθρωπολογική άποψη, σκοπός της σύγχρονης υψηλής τεχνολογίας είναι να διαμορφωθεί η ανθρώπινη σχέση κατά τέτοιον τρόπο, ώστε ο εχθρός να κρατηθεί σε μεγάλη απόσταση και να εξουδετερωθεί προτού διανύσει την απόσταση αυτή. Γιατί, αν την διανύσει, τότε το μαχαίρι ίσως αποδειχθεί δραστικότερο. Και κάτι ακόμα φιλοδοξεί η υψηλή τεχνολογία: να μετατρέψει τον πόλεμο σε τεχνική διαδικασία, βγάζοντάς τον από το πεδίο των πολιτικών και ψυχολογικών παραγόντων ή επιρροών. Ομως ούτε αυτό πρόκειται να συμβεί ποτέ. Κάθε μέσον της πολεμικής τεχνολογίας χρησιμοποιείται μέσα σε μια συγκεκριμένη γενικότερη κατάσταση, από την οποία εξαρτάται η έκταση και ο τρόπος της χρήσης του. Ο συνολικός συσχετισμός των δυνάμεων δεν συμπίπτει με τον συσχετισμό του εκατέρωθεν τεχνικού δυναμικού, αλλά προκύπτει όταν στην πλάστιγγα ριχθούν μεγέθη ενίοτε ασύλληπτα διά γυμνού οφθαλμού. Είναι τα ‘ηθικά μεγέθη’, για τα οποία μίλησε ο Clausewitz, αντικρούοντας τη γεωμετρική αντίληψη περί πολέμου. Τα ίδια επιχειρήματα ισχύουν σήμερα εναντίον της ουτοπίας του αμιγώς τεχνολογικού πολέμου» .

Και λίγο πιο κάτω, αναφερόμενος στην τρομοκρατία, προειδοποιεί για τη μορφή που θα μπορούσαν να λάβουν τα τρομοκρατικά χτυπήματα από μικρές χώρες εναντίον δυνάμεων με πλανητική ισχύ, όπως, δυστυχώς, συνέβη την 11η Σεπτεμβρίου 2001:

«Ετσι, σύντομοι και εντατικοί, οιονεί ‘χειρουργικοί’ πόλεμοι, όπου η υψηλή τεχνολογία θα εκδιπλώνει ανεμπόδιστα τις δυνατότητές της και θα κρίνει αποτελεσματικά την έκβαση του πολέμου, είναι πιθανοί μονάχα όταν ο ένας από τους δύο εμπολέμους, ο ‘χειρουργός’ δηλαδή, υπερέχει λίγο-πολύ συντριπτικά. Οσοι, λοιπόν, προβλέπουν ότι στο μέλλον θα επικρατήσει αυτή η μορφή πολέμου, στην πραγματικότητα έχουν κατά νουν έναν ορισμένο συσχετισμό δυνάμεων. Με δεδομένον αυτόν τον συσχετισμό, ο ασθενέστερος μόνον μια δυνατότητα έχει, να μεταφέρει (εν μέρει) τον πόλεμο στο έδαφος του ισχυρότερου, να επιτύχει δηλαδή με άλλα μέσα ό,τι μια μεσαία ή μείζων Δύναμη θα κατάφερνε με τους βαλλιστικούς της πυραύλους. Η δύναμη αυτή είναι η τρομοκρατία και η δολιοφθορά. Οι Δυνάμεις, οι οποίες διεκδικούν για τον εαυτό τους το δικαίωμα επεμβάσεως όπου και όποτε θέλουν, επικαλούμενες –και αυτό ούτε καν πάντα- ‘ανθρωπιστικούς’ και ‘ειρηνιστικούς’ σκοπούς, θα μάθουν, σε διάφορες περιπτώσεις στο μέλλον, ότι η επέμβαση δεν εξάγεται μόνον υπό μορφή στρατιωτικών επιχειρήσεων αλλά και εισάγεται υπό μορφή τρομοκρατικών ενεργειών. Οπου αυτές έχουν πολιτικά κίνητρα, μπορούν να χαρακτηριστούν ως η απάντηση του φτωχού στην στρατιωτική ισχύ του πλούσιου. Πρόκειται για μια πολιτική βούληση που δεν έχει τα πολεμικά μέσα να εκφραστεί πλήρως και ανοιχτά, σε επίπεδο ισοτιμίας, με τον αντίπαλο. Ωστόσο, κάθε ορισμός της τρομοκρατίας είναι επισφαλής, όχι μόνον εξαιτίας του πλήθους των μορφών και των πηγών της, αλλά και γιατί δύσκολα αποφεύγει κανείς, ως φίλος, τον εξωραϊσμό ή, ως εχθρός, το ανάθεμα».

Γιώργος Ευαγγελόπουλος

 

ΚΕΙΜΕΝΟ 3

 

ΔΙΑΨΕΥΣΕΙΣ

Συνήθως πήγαιναν για ψώνια ή για δουλειά. Από χθες, όμως, οι ουρές που σχηματίζονται έξω από το συνοριακό πέρασμα του χωριού Μεντίκα στα σύνορα Ουκρανίας και Πολωνίας αποτελούνται από ανθρώπους που προσπαθούν να σωθούν από τον πόλεμο που κήρυξε ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν στη χώρα τους.

Πολλοί από τους ανθρώπους και τις οικογένειες που έφθασαν στη Μεντίκα ξεκίνησαν από την άλλη άκρη της χώρας στην προσπάθειά τους να αποφύγουν τη βία και τις εκρήξεις που σφυροκοπούσαν την ανατολική Ουκρανία από χθες τα ξημερώματα. Ενας από αυτούς ήταν και ο Αλεξάντερ Μπαζάνοφ, που διέσχισε τη χώρα και έφθασε στα σύνορα από τη Μαριούπολη. «Δεν νιώθω τίποτα άλλο παρά φόβο», δήλωσε ο 34χρονος τεχνικός καθώς περνούσε τα σύνορα με τα πόδια με σκοπό να φθάσει με κάποιον τρόπο στην Ισπανία, όπου βρίσκονται συγγενείς του. Χωρίς υπάρχοντα, χωρίς λεφτά, χωρίς ελπίδα. Μια νέα γενιά προσφύγων δημιουργείται.

Διαβάζοντας την ιστορία του στο Reuters προσπαθούσα να φανταστώ τη ζωή που είχε ο Μπαζάνοφ μέχρι χθες. Δουλειά από νωρίς το πρωί, ίσως σε μία από τις δύο μεγάλες μεταλλουργικές εταιρείες της Μαριούπολης, σχόλασμα το μεσημέρι και επιστροφή στο σπίτι. Τα Σαββατοκύριακα μπορεί να έκανε κανό στον Κάλμιους, το ένα από τα δύο ποτάμια που διασχίζουν τη μικρή πόλη. Ή να έβλεπε τους αγώνες της ποδοσφαιρικής ομάδας Mariupol. Μπορεί στις κερκίδες να χαιρετούσε τον ολυμπιονίκη της κολύμβησης Αλεξάντρ Σιντορένκο που μένει εκεί. Άραγε δούλευε και η γυναίκα του; Γιατί όχι. Οι γονείς του είναι στην Ισπανία, όπως είπε, οπότε μήπως το παιδί το μεγάλωναν μόνοι τους; Δύο νέοι άνθρωποι που προσπαθούσαν να τα βγάλουν πέρα. Με τις χαρές και τις λύπες τους. Ανησυχούσαν για τον κορωνοϊό; Εβλεπαν τον κίνδυνο να πλησιάζει; Τι χρώμα είχε το αυτοκίνητό τους;

Όλα αυτά, τα πεζά της καθημερινότητας, αποκτούν ξαφνικά διαφορετική αξία και μέγεθος μόλις χαθούν μέσα σε μια νύχτα. Ο Μπαζάνοφ ίσως να μην επιστρέψει ποτέ στον τόπο του και όλα αυτά να γίνουν ιστορίες που θα λέει στο παιδί του καθώς θα μεγαλώνει σε μια άλλη πόλη μιας άλλης χώρας.

«Ο 20ός αιώνας ήταν τόσο βίαιος ώστε δεν είναι παράδοξο ότι επιμένουμε να προσβλέπουμε σε κοινωνίες καλύτερες, ευγενέστερες και αρμονικότερες απ’ αυτές στις οποίες ζούμε», σημειώνει η ιστορικός και συγγραφέας Μάργκαρετ Μακμίλαν στο τραγικά επίκαιρο βιβλίο της «Μια σύντομη ιστορία του πολέμου» (εκδ. Ψυχογιός), στο οποίο δείχνει πόσο βαθιά και διαχρονικά ριζωμένος είναι, δυστυχώς, ο πόλεμος στις κοινωνίες.

«Ο πόλεμος ήταν πάντα και παραμένει ένα από τα μεγαλύτερα μυστήρια που περιβάλλουν τον άνθρωπο», γράφει η Σβετλάνα Αλεξίεβιτς στο βιβλίο της «Ο πόλεμος δεν έχει πρόσωπο γυναίκας» (εκδ. Πατάκη), και πολλοί στην Ευρώπη πιστεύαμε ότι αυτό το μυστήριο δεν θα μας απασχολεί για αρκετά χρόνια. Δυστυχώς διαψευστήκαμε.

Σάκης Ιωαννίδης

 

ΚΕΙΜΕΝΟ 4

 

ΣΥΜΦΟΡΕΣ ΚΑΙ ΝΙΚΕΣ 

 

Γράφει ο εθνικός ποιητής της Ουκρανίας, Τάρας Σεβτσένκο, στο ποίημα «Καταστροφή και πάλι» το 1859: «Θεέ μου, και πάλι συμφορά! /Ήταν τόσο γαλήνια, τόσο γαλήνια./ Μόλις είχαμε αρχίσει να σπάμε τις αλυσίδες/ που δένουν τους λαούς μας στη σκλαβιά». «Τα όπλα βούιζαν… Δόξα, ελεύθερη βούληση/ όλα πέρασαν, έμειναν/ μόνο αναχώματα στο χωράφι…/ κι αυτοί οι τύμβοι σκοτεινιάζουν σαν σωροί στον κάμπο/ μόνο με τον μεταναστευτικό άνεμο ψιθυρίζοντας για ελευθερία», λέει στο ποίημα «Ουκρανία», που κλείνει μνήμες και αισθήματα τα οποία λέγεται πώς έχτισαν την εθνική ταυτότητα της χώρας του. Ενώ στη μεταφρασμένη από τον Γιάννη Ρίτσο «Διαθήκη», καλεί: «Θάψτε με, κι όρθιοι σηκωθείτε/ τις χειροπέδες σας συντρίψτε».

Αλλεπάλληλα τα αιματοβαμμένα κύματα προσπάθειας των Ουκρανών για ανεξαρτησία. Το 1863 και μετά ξανά το 1876, όταν η Μόσχα απαγόρευσε τα ουκρανικά βιβλία και καταδίωξε τους συγγραφείς και εκδότες τους – ο ίδιος ο Σεβτσένκο πέρασε χρόνια στην εξορία. Το 1918, όταν Ουκρανοί παρτιζάνοι πολέμησαν ενάντια στον Κόκκινο Στρατό, στη συνέχεια το 1929, και πάλι στον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο και στα πρώτα χρόνια του Ψυχρού Πολέμου, μέχρι το 1991, το σωτήριο έτος της ανεξαρτησίας τους. Και έπειτα ξανά το 2005 και το 2014. Το 2019, το 70% των Ουκρανών τάχθηκε και πάλι κατά της απολυταρχίας. Σήμερα διανύουμε την έκτη ημέρα της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία. «Δεν υπάρχουν άμεσες αναλογίες μεταξύ του παρελθόντος και του παρόντος. Κανένα έθνος δεν αναγκάζεται να επαναλάβει το παρελθόν του. Αλλά οι εμπειρίες των γονιών και των παππούδων μας, οι συνήθειες και τα μαθήματα που μας δίδαξαν, διαμορφώνουν τον τρόπο που βλέπουμε τον κόσμο…», γράφει η Αν Απλμπάουμ στο The Atlantic. «Ένας σημαντικός αριθμός Ουκρανών, σε όλα τα επίπεδα της κοινωνίας, σε όλη τη χώρα, είναι πρόθυμοι να παλέψουν ενάντια στη νοσταλγία του Πούτιν, όπως νωρίτερα των τσάρων, του Στάλιν και του Λένιν, για απολυταρχία, να δώσουν τη ζωή τους για να παραμείνουν κυρίαρχοι και ελεύθεροι».

Είναι, όπως πάντα, ένας δύσκολος πόλεμος. Ο εισβολέας, ακόμη και αν ο εχθρός του είναι σχεδόν αίμα από το αίμα του, θα επινοήσει κάτι πιο φρικιαστικό, πιο βίαιο από αυτό που προετοίμαζε, θα επιβάλει την πιο τερατώδη εκδίκηση, στο όνομα της ειρήνης. Και θα βαφτίσει την ωμότητα απόδοση δικαιοσύνης, ηρωισμό και αποκατάσταση της τάξης, και τον αντιμαχόμενο, ραδιούργο, συνωμότη, προδότη… Επαίσχυντες πράξεις θα εξηρωιστούν, θα εξαγιαστούν.

Ο πόλεμος δεν είναι ένα αναπόφευκτο μυστήριο. Είναι η πιο αιματηρή σκηνοθεσία υπεροχής, ο κυνικότερος δάσκαλος βιαιοτήτων. Η ύστατη πρόκληση που δεν οδηγεί πάντα στη νίκη. Κάτι που ο εισβολέας πάντοτε αγνοεί.

Τασούλα Καραϊσκάκη

 

ΚΕΙΜΕΝΟ 5

 

ΤΙ ΘΑ ΚΑΝΩ    

 

Δε θα χορέψω στα τύμπανα του πολέμου σας.

 

Δε θα δανείσω ούτε την ψυχή ούτε τα κόκαλά μου στα τύμπανα του πολέμου σας.

 

Δε θα χορέψω στο ρυθμό σας.

 

Τον ξέρω αυτόν τον ρυθμό. Είναι άψυχος.

 

Δε θα μισήσω για σας, ούτε θα σας μισήσω.

 

Δε θα σκοτώσω για σας.

 

Και κυρίως δε θα πεθάνω για σας.

 

Δε θα θρηνήσω το θάνατο, ούτε με αυτοκτονία, ούτε με δολοφονία.

 

Δε θα σταθώ πλάι σας, ούτε θα χορέψω με τις βόμβες, επειδή όλοι οι άλλοι χορεύουν.

 

Όλοι κάνουνε λάθη. Η ζωή είναι δικαίωμα, που δεν είναι εξασφαλισμένο ή απλό.

 

Δε θα ξεχάσω από πού προέρχομαι. Θα κατασκευάσω το δικό μου τύμπανο.

 

Συγκεντρωθείτε γύρω μου αγαπημένοι και το τραγούδι μας θα γίνει χορός.

 

Το βουητό μας θα γίνει τυμπανοκρουσία.

 

Δε θα με ξεγελάσετε. Δε θα δανείσω το όνομά μου, ούτε το χτύπο μου στο ρυθμό σας.

 

Θα χορεύω και θα αντισταθώ και θα χορεύω και θα παραμείνω σταθερός και θα χορεύω.

 

Αυτό το καρδιοχτύπι είναι πιο δυνατό από το θάνατο.

 

Το τύμπανο του πολέμου σας δεν είναι πιο δυνατό από αυτήν την ανάσα.

 

Σουχεΐρ Χαμάντ

 

ΘΕΜΑΤΑ

Α. Να συνοψίσετε σε 70 περίπου λέξεις τη σημασία των μεγάλων πολεμικών βιομηχανιών των ΗΠΑ για την οικονομία της υπερδύναμης αυτής, σύμφωνα με το κείμενο 1.Μ.15

 

Β1.Λαμβάνοντας υπόψη τη χρονική στιγμή/περίσταση όπου δημοσιεύτηκε το 4ο κείμενο, διαπιστώνεται ότι στόχος της συντάκτριάς του είναι να ενημερώσει και ταυτόχρονα να  ευαισθητοποιήσει τους αποδέκτες του κειμένου της. Να επιβεβαιώσετε τη διαπίστωση αυτή με αναφορές από το κείμενο (μία αναφορά για κάθε περίπτωση)με την ανάλογη αιτιολόγηση Μ.10.

 

Β2. Εάν υποθέσουμε ότι με το Κείμενο 3 ο συγγραφέας θέλει να αποδείξει την ορθότητα των σκέψεών του, να δείξετε με ποιους τρόπους και με ποιες γλωσσικές επιλογές πετυχαίνει αυτόν τον στόχο του. Να αναφέρετε δύο τρόπους(μ.4) και να σχολιάσετε τον ρόλο τους (μ.8) και δύο γλωσσικές επιλογές (μ.2) τις οποίες επίσης σχολιάζετε ως προς την επίτευξη του παραπάνω στόχου του συγγραφέα (μ.6)Μ.20

 

Β3.   Πώς αντιλαμβάνεστε εσείς τη φράση ‘χειρουργικοί’ πόλεμοι, του συντάκτη του 2ου κειμένου; Να αναπτύξετε την άποψή σας σε μία παράγραφο 60 λέξεων.Μ.10

 

Γ. Ποιο είναι το ερώτημα του λογοτεχνικού κειμένου(μ.3) και ποια η προσωπική σας τοποθέτηση απέναντι στο ερώτημα αυτό;(μ.6). Να στηρίξετε την απάντησή σας για το ερώτημα του ποιήματος σε τρεις διαφορετικούς κειμενικούς δείκτες, δύο μορφής και έναν περιεχομένου(μ.6)και να τους σχολιάσετε.Μ.15

 

Δ. Σε μια ομιλία σας σε εκδήλωση του Δήμου σας για συγκέντρωση ανθρωπιστικής βοήθειας προς τον λαό της Ουκρανίας, σας ζητούν να πείσετε τους συνδημότες σας για την αναγκαιότητα της στήριξης στον χειμαζόμενο αυτό λαό, και σε κάθε λαό που χειμάζεται από τον πόλεμο, και να αποδείξετε ότι υπεύθυνοι για τους πολέμους είναι πολιτικά πρόσωπα και οικονομικοί κολοσσοί, ενώ οι λαοί πρέπει να είναι αλληλέγγυοι όταν δοκιμάζονται.Μ.30