Η ΔΥΝΑΜΗ ΤΗΣ ΜΑΖΑΣ

ΚΕΙΜΕΝΟ 1

Η δύναμη της μάζας είναι τόσο μεγάλη που όταν κάποιος βρεθεί στα δεσμά της δύσκολα μπορεί να ξεφύγει από αυτά. Η μάζα ασκεί αρνητική επιρροή στο κάθε μεμονωμένο άτομο κάτι που είναι ιδιαίτερα εμφανές στις μέρες μας. Η κοινωνία μας διέπεται από δημοκρατικές αρχές που κατοχυρώνουν την απόλυτη ελευθερία έκφρασης και δράσης για καθένα που διαβιώνει μέσα σε αυτήν. Παρόλο που θεσμικά θεωρούμαστε απόλυτα ελεύθεροι η σύγχρονη εποχή, κατατρύχεται από το φαινόμενο του κοινωνικού κομφορμισμού.

Οι άνθρωποι παρουσιάζουν ορισμένα ομοιογενή χαρακτηριστικά που είναι απότοκος της επίδρασης που ασκεί η δύναμη της μάζας στο κάθε μεμονωμένο άτομο. Παρουσιάζεται με άλλα λόγια μια όλο και συχνότερη τάση ταύτισης και εξομοίωσης του κάθε ατόμου με τους άλλους. Ο κοινωνικός κομφορμισμός και η δύναμη της μάζας είναι σε πολλές περιπτώσεις τόσο ισχυρές που το άτομο συνθλίβεται και δεν μπορεί να απαλλαγεί από τα δεσμά του. Κατανοούμε λοιπόν ότι η πνευματική ανεξαρτησία, που διακηρύσσεται ότι υπάρχει, αποτελεί ουσιαστικά ένα μύθο και μια ουτοπία.

Κατ αρχάς η ελλιπής παιδεία θεωρείται μια από τις βασικότερες αιτίες που καθιστά τον άνθρωπο έρμαιο της μαζοποίησης. Μην έχοντας κατάλληλη παιδεία ο άνθρωπος δεν διαθέτει την κρίση που απαιτείται και η οποία είναι άκρως απαραίτητη για τις προκλήσεις της μαζοποίησης και του κοινωνικού κομφορμισμού που κάνουν αισθητή την παρουσία τους στη σύγχρονη κοινωνία. Απόρροια του γεγονότος αυτού είναι τα άτομα να στέκονται αδύναμα να ελέγξουν όσα τους επιβάλλονται. Ενστερνίζονται έτσι άκριτα οτιδήποτε πράττουν ή τους επιβάλλουν άμεσα ή έμμεσα άλλα άτομα. Τις περισσότερες φορές το άτομο δρα με τρόπο που αντίκειται στις προσωπικές του πεποιθήσεις κάτι που σημαίνει ότι αν όχι χάνεται δεν γίνεται ορατή η ιδιαιτερότητα που χαρακτήρα του κάθε ατόμου.

Στα αίτια του κοινωνικού κομφορμισμού οφείλουμε να εντάξουμε εκτός των άλλων και τα μέσα μαζικής ενημέρωσης. Είναι ευρέως γνωστό ότι τα ΜΜΕ και η βιομηχανία του θεάματος δημιουργούν ένα ομοιόμορφο μοντέλο κοινωνικής συμπεριφοράς , προτείνοντας έτοιμες λύσεις και προωθώντας την επονομαζόμενη «Μαζική Κουλτούρα». Το αμύητο κοινό αναπαράγει και ακολουθεί παθητικά ότι προβάλλεται από τα ΜΜΕ θεωρώντας το ορθό. Εύκολα και άκοπα τα άτομα προσαρμόζονται στις αντιλήψεις και τις συνήθειες που δέχονται ακόμα κι αν δεν συνάδουν με την προσωπικότητα τους.

Θα ήταν σκόπιμο επίσης να τονίσουμε ότι καλλιεργείται ένα αίσθημα ασφάλειας μέσω της ένταξης των ατόμων σε μια ευρύτερη ομάδα. Καταρρίπτεται έτσι ο ενδεχόμενος φόβος απόρριψης του διαφορετικού που μπορεί να υπάρχει και αποστερεί από το κάθε μεμονωμένο άτομο τη δυνατότητα ελεύθερης βούλησης και δράσης. Δεν είναι λίγα τα άτομα και ιδιαίτερα σχολικής ηλικίας, που για να γίνουν αποδεκτά από μία ομάδα ατόμων, αρκετές φορές καταβάλλουν προσπάθεια να εξομοιωθούν με τους άλλους υπονομεύοντας έτσι τα δικά τους προσωπικά θέλω και τις δικές τους επιθυμίες. Εύγλωττο είναι το παράδειγμα ατόμων που για να ενταχθούν σε μια ομάδα και ειδικότερα σε μια παρέα συνομηλίκων και μη, υιοθετούν τον τρόπο ομιλίας και έκφρασης των άλλων ατόμων της ομάδας όπως είναι οι βωμολοχίες ή η Argo.

Από τα παραπάνω συνάγεται αβίαστα το συμπέρασμα ότι λανθάνουν αρκετές αρνητικές επιδράσεις από τη μαζοποίηση. Τα άτομα χάνουν την ατομική τους συνείδηση, τη σκέψη, τη βούληση και γενικότερα την ικανότητα ανάληψης πρωτοβουλιών. Προωθείται η μαζική κουλτούρα, ο ιδιαίτερος τρόπος σκέψης του κάθε ατόμου περιστέλλεται και τα ατομικά δικαιώματα του καθενός από εμάς περιορίζονται.

Η συμβολή των φορέων κοινωνικοποίησης κρίνεται ιδιαίτερα σπουδαία για την αντιμετώπιση της μαζοποίησης. Η οικογένεια μπορεί να συμβάλει, ώστε τα μέλη της να δημιουργήσουν μια υγιή προσωπικότητα που βασικό πυλώνα της θα αποτελούν τα προσωπικά ενδιαφέροντα και οι πεποιθήσεις του κάθε ατόμου. Εκτός αυτού ο χώρος της οικογένειας οφείλει να εμφυσήσει στα παιδιά τα διδάγματα εκείνα που απαιτούνται ώστε να αποκτήσουν μηχανισμούς άμυνας για να έχουν τη δυνατότητα να αντιστέκονται σθεναρά στις προκλήσεις της μαζοποίησης διατηρώντας έτσι τα προσωπικά στοιχεία του χαρακτήρα τους. Τα παιδιά και οι μετέπειτα ενήλικες δεν θα χειραγωγούνται από τρίτους αλλά αντίθετα θα μπορούν να διαφυλάξουν αλώβητα τα ιδιαίτερα στοιχεία που απαρτίζουν την προσωπικότητα τους.

Το πρόβλημα του κοινωνικού κομφορμισμού χρήζει άμεσης αντιμετώπισης όχι μόνο από την οικογένεια ως βασικό φορέα κοινωνικοποίησης αλλά και από τα εκπαιδευτικά ιδρύματα. Η παιδεία που παρέχεται θα πρέπει να έχει ανθρωπιστικό χαρακτήρα, να τίθεται με άλλα λόγια ο άνθρωπος στο επίκεντρο της προσοχής και του ενδιαφέροντος. Παράλληλα με τον ανθρωπιστικό χαρακτήρα η παιδεία οφείλει να καλλιεργεί την κριτική ικανότητα των διδασκόμενων. Τα άτομα διαθέτοντας κριτική σκέψη δεν θα είναι ανδράποδα αλλά αντίθετα θα έχουν τη δυνατότητα και το θάρρος να αποφασίζουν οι ίδιοι για τον εαυτό τους και θα αναλαμβάνουν, χωρίς τον φόβο της απόρριψης, την ευθύνη της συμπεριφοράς που θα επιδεικνύουν και θα είναι διαφορετική από έναν ορισμένο τρόπο συμπεριφοράς που επιτάσσει η μάζα.

Τέλος τα ΜΜΕ μέσω του σημαντικού ρόλου που διαδραματίζουν και της επιρροής που ασκούν έχουν τη δυνατότητα να προσθέσουν το δικό τους λιθαράκι στην αντιμετώπιση της μαζοποίησης. Χρήσιμη προς αυτή την κατεύθυνση είναι η προβολή υγειών προτύπων από τα ΜΜΕ. Τη θέση της παρουσίασης ενός ενιαίου τρόπου συμπεριφοράς και δράσης από τα ΜΜΕ θα πρέπει να λάβει η δυνατότητα αυτενέργειας και αυτόβουλης δράσης όλων ανεξαιρέτως των ανθρώπων. Η «Mαζική Kουλτούρα» θα πρέπει να παταχθεί ώστε το κάθε άτομο να παρουσιάζει μέσα στην κοινωνία τη δική του προσωπικότητα και όχι μια προσωπικότητα που είναι βασισμένη στις επιβολές της μάζας. Θα μπορέσει έτσι να υπάρξει μια κοινωνία που δεν θα ζει με το φόβο της διαφορετικότητας.

Συνοψίζοντας θα λέγαμε ότι η αντιμετώπιση ενός τόσο σημαντικού και επίκαιρου προβλήματος δεν κρίνεται εύκολη αλλά ούτε και ανέφικτη. Εάν ληφθούν κάποια μέτρα τόσο από την ευρύτερη κοινωνία όσο και από το ίδιο το άτομο το οποίο θα μπορέσει να βασίζεται στα προσωπικά του θέλω μόνο εάν αποκτήσει αυτογνωσία μέσω άσκησης, κριτικής και αυτοελέγχου, τότε μόνο θα μπορέσει να αντιμετωπισθεί και να εξαφανιστεί ο κοινωνικός κομφορμισμός και η μαζοποίηση που κάθε άλλο παρά αρνητικά αποτελέσματα επιφέρουν τόσο στην κοινωνία που οπισθοδρομεί όσο και στο άτομο που χάνει τη βούλησή του.

ΚΕΙΜΕΝΟ 2

Η ΔΥΝΑΜΗ ΤΗΣ ΜΑΖΑΣ

ΣΧΟΛΙΚΟ ΒΙΒΛΙΟ:Η ΔΥΝΑΜΗ ΤΗΣ ΜΑΖΑΣ (ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ ΠΑΠΑΝΟΥΤΣΟΣ)

http://ebooks.edu.gr/ebooks/v/html/8547/2678/Ekfrasi-Ekthesi_G-Lykeiou_html-empl/indexc_01.html

ΚΕΙΜΕΝΟ 3

ΟΙ ΒΑΛΙΤΣΕΣ

ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΤΟΤΣΚΑ

 «Πότε επιτέλους θα πάρεις τις ρημαδοβαλίτσες από δω; Κάνε και καμιά δουλειά!»

Μπήκε και βρόντηξε την πόρτα πίσω του. Τον παρατήρησε με την άκρη του ματιού της. Ξαναμμένος, άφησε τη δήλωση μετακίνησης πάνω στο έπιπλο της εισόδου βλαστημώντας. Με τίποτα δεν ήταν ευχαριστημένος. Μονίμως κατσούφης και γκρινιάρης. Και είχε πάνω του εκείνη τη χαρακτηριστική μυρωδιά πασχαλιάς, που τη δαιμόνιζε κάθε φορά που τον μύριζε. Το δίχως άλλο ήταν το αφρόλουτρο που είχε η «άλλη» στο μπάνιο της: το είχε μυρίσει τόσες φορές, που λες κι είχε γίνει ένα με το δέρμα του. Τίποτα δεν μπορούσε να τον συγκρατήσει, τίποτα δεν μπορούσε να τον κρατήσει μακριά της. Σκαρφιζόταν χίλες δυο ανόητες δικαιολογίες, για να βγει από το σπίτι. Ποιος; Εκείνος, που θαρρείς και ήταν «χτισμένος» στον καναπέ του σαλονιού.

«Θα πάω μια βόλτα…» έλεγε και χανόταν για ώρες. Ευχόταν μέσα της να τον έπιαναν στα πράσα και να έτρωγε το πρόστιμο. Τότε να τον έβλεπε τον κύριο να βάζει το χέρι στην τσέπη αγόγγυστα, που μετρούσε και το πενηντάλεπτο που της άφηνε για το σούπερ μάρκετ. Κάποια στιγμή, ανακάλυψε ότι άλλαζε την ώρα στις δηλώσεις του για να μην καταλάβουν, σε περίπτωση ελέγχου, ότι δεν βγήκε απλά «για σωματική άσκηση». Όχι ότι θα τους έλεγε και εντελώς ψέματα: οι επί κλίνης γυμναστικές επιδείξεις είναι… απαιτητικές.

Είχαν δυο χρόνια τώρα τα τραβολογήματά του. Όλα ξεκίνησαν στο καφέ της πλατείας: τσαχπίνα σερβιτόρα η «άλλη», κι ας είχε τα χρονάκια της, με γιο από τον διαλυμένο γάμο της, που τον σπούδαζε στην Κομοτηνή. Γιατί να τον πάρει τον αχαΐρευτο από το σπίτι του; Χαζή ήταν; Σιγά που θα φορτωνόταν το σίδερο και το πλύσιμό του. Είδε μια χαρά το… σίριαλ του γάμου και τα καλά του. Η «άλλη» ήθελε ταξίδια και δώρα. Μέχρι και Σαββατοκύριακο στη Ρώμη την πήγε ο κύριος. Τα χαμπέρια τους τα έμαθε από τη γειτονιά.

Δεν θυμάται από πότε είχε ν’ απλώσει το χέρι του να την αγγίξει. Αντιθέτως, θυμάται ένα ένα τα χαστούκια που της άστραψε, κάθε φορά που τόλμησε να του γυρίσει κουβέντα. Έβλεπε τα σποτάκια για τις κακοποιημένες γυναίκες στην τηλεόραση και αναρωτιόταν πού τελειώνει «η κακιά στιγμή» και πού αρχίζει η κακοποίηση.

Την απόφασή της την είχε πάρει. Θα έφευγε από κει μέσα. Είχε μαζέψει τα πράγματά της σε δύο βαλίτσες, αλλά την πρόλαβε η απαγόρευση κυκλοφορίας για τον κορονοϊό. Θαρρείς και το σύμπαν συνωμοτούσε για να σαμποτάρει την απόφασή της. Αρνήθηκε να βγάλει τα ρούχα από τις βαλίτσες. Ένιωθε ότι αν το έκανε, θα ήταν ένα βήμα πίσω στην απόφασή της. Έβαλε τις βαλίτσες πίσω από την πόρτα και, σαν τον κατάδικο, εξέτιε την ποινή της προσπαθώντας να μείνει μακριά του. Όχι ότι ήταν εύκολη υπόθεση. Τα τελευταία χρόνια, ζούσαν σ’ ένα υπόγειο δυάρι, με μοναδική θέα από το παράθυρο, τα παπούτσια των περαστικών. Τώρα, λιγόστεψαν τα βήματα: πού και πού κάποιο βιαστικό ανδρικό σκαρπίνι, άντε και καμιά σακούλα του σούπερ μάρκετ στο χέρι. Ο κόσμος κλείστηκε στο σπίτι του και είναι ευκαιρία, λένε κάτι καλοχτενισμένες κυρίες στην τηλεόραση που δηλώνουν ψυχολόγοι, να βρεθούμε πιο κοντά με τους αγαπημένους μας και να καλλιεργήσουμε σχέσεις ουσίας. Καλέ, τι μας λες; Αν είναι ο αναγκαστικός εγκλεισμός να μας φέρει πιο κοντά, ας κλείσουμε τότε σ’ ένα δωμάτιο όσους έχουν διαφορές για ν’ αγαπηθούνε!

 Κάποτε δούλευε πωλήτρια σε μπουτίκ, αλλά ο μορφονιός τής έταξε γη και ύδωρ για να την κλείσει σπίτι. «Τι τα θέλεις τώρα; Μ’ αυτά θα ζήσουμε;» της είπε. Τότε, βλέπεις, μεγαλοπιανόταν. Ήταν συνέταιρος στο χτίσιμο οικοδομών και της νοίκιασε ρετιρέ στην πλατεία της Νέας Σμύρνης. Τότε, όλον τον κόσμο τον έβλεπε αφ’ υψηλού: τώρα, πηγαίνουν τις σόλες τους στον τσαγκάρη. «Έτσι είναι οι δουλειές: με τα πάνω και τα κάτω τους. Η κρίση τσάκισε την οικοδομή», της είπε, όταν χρειάστηκε να μετακομίσουν στην υπόγα πριν δέκα χρόνια.

Το μόνο που έσωσε από τον παλιό καλό καιρό ήταν ένα χαλί που της αγόρασε από τη Μοιραράκη: έκανε χουβαρνταλίκια για να εντυπωσιάσει τους συνεργάτες του που τραπέζωνε. Φάνταζε παράταιρο με το φθαρμένο σαλόνι. Όταν έπιασαν τα ζόρια, θέλησε να το πουλήσει αλλά γύρισε φουρκισμένος με το χαλί στην πλάτη. Δήλωσε ότι δεν θα το «σκοτώσει» για ψίχουλα.

Δεν μπορεί να πει με βεβαιότητα πότε ξεκίνησε η κατρακύλα στη σχέση τους. Η καθημερινότητα σε δυσκολεύει να δεις τα πράγματα με καθαρό μυαλό. Όχι ότι ήταν ποτέ του τρυφερός: είχε όμως μια αποφασιστικότητα που την έκανε να αισθάνεται ασφαλής. Ζούσε μόνη στην Αθήνα από τα δεκαοκτώ της, απ’ όταν ήρθε από το χωριό της. Μάλλον, όταν τον συνάντησε, είχε την ανάγκη να πιστέψει ότι βρήκε επιτέλους το στήριγμά της.

Τώρα, οι μόνοι άνθρωποι που εμπιστευόταν ήταν ο Τσιόδρας και ο Χαρδαλιάς. Κάθε απόγευμα στις έξι, άνοιγε κουβέντα μαζί τους, λες κι ήταν καλεσμένοι στο σαλονάκι της. Ήταν ο βασικός της σύνδεσμος με τον έξω κόσμο. Τους παρουσιαστές των εκπομπών δεν τους πολυεμπιστευόταν: θεατρίνοι και εγωπαθείς, ακόμη και στα δύσκολα. Συγχυσμένη άλλαζε κανάλι: προτιμούσε να χαζεύει κοσμήματα στις τηλεοπτικές δημοπρασίες. Δεν μπορούσε να πιστέψει ότι υπήρχαν άνδρες που αγόραζαν για τις γυναίκες τους ό,τι διαφήμιζαν μελιστάλαχτα οι τηλεπωλητές. «Μπορεί και να τ’ αγοράζουν για τις αγαπητικιές τους», κατέληγε με μια δόση χαιρεκακίας…

 Δεν την πείραζε που στα σαράντα της δεν ήξερε να κάνει κάποια συγκεκριμένη δουλειά. «Θα καθαρίζω σκάλες και θα είμαι αφεντικό του εαυτού μου», έλεγε καμιά φορά φωναχτά.

Παιδιά δεν έκαναν, γιατί ο Θεός δεν το θέλησε. Έτρεξαν σε γιατρούς κι έκαναν εξετάσεις, αλλά και οι δυο ήταν γεροί σαν ταύροι. Μετά, άρχισαν τα τσιλημπουρδίσματά του και το σχέδιο «παιδιά» μπήκε στο συρτάρι. Για να είναι ειλικρινής, δεν την πονούσε και τόσο που δεν έγινε μάνα: ήταν αυτός άντρας για να γίνει πατέρας;

Όταν έπιανε κάνα φράγκο στα χέρια του, τα μαρτύρια και οι γκρίνιες αυξάνονταν όπως η καμπύλη των θυμάτων του κορονοϊού σε Ευρώπη και Αμερική.

Κλωθογύριζε στο μυαλό της τις επόμενες κινήσεις της, όταν θα έκλεινε για πάντα πίσω της την πόρτα της υπόγειας γκαρσονιέρας. Δεν ήξερε να πει με βεβαιότητα, αν περισσότερο την πονούσε το διαμέρισμα «φυλακή» ή η σχέση «φυλακή» στην οποία έμεινε για χρόνια με τη θέλησή της.

Πάνε όμως αυτά τώρα. Όταν θα ερχόταν η ώρα, αρχικά, θα έμενε στη σοφίτα μιας φίλης. Δεν θα γυρνούσε πίσω, ακόμη κι αν κατέληγε στο συσσίτιο της Εκκλησίας. Αρκεί να τελείωνε ο αναθεματισμένος ο εγκλεισμός. Μπορεί και να επέστρεφε στο νησί της μητέρας της, να δουλέψει λαντζέρισσα ή καθαρίστρια στα ξενοδοχεία. Αρκεί να μην πήγαινε ο τουρισμός μας κατά διαόλου, όπως άκουγε να λένε στο ράδιο και στην τηλεόραση.

Η δική της ζωή είχε πάει κατά διαόλου εδώ και καιρό. Άκουγε τον κόσμο να μιλά για τα ταξίδια του, παρακολουθούσε μετά μανίας τις ταξιδιωτικές εκπομπές και προσπαθούσε να μπει στη θέση τους: μόνο μέχρι την Αίγινα είχε ταξιδέψει, την εποχή των μεγάλων ερώτων με τον λεγάμενο.

«Άργησες αλλά επιτέλους το πήρες απόφαση», της είπε κάποια μέρα η γειτόνισσά της, η Ελένη: το δικό της υπόγειο έβλεπε στον ακάλυπτο. Έτσι ήταν από μικρή. Ανεχόταν με καρτερία, μέχρι να… σκάσει. Έδινε μία εσωτερική διορία, κι όταν τελείωνε, έκοβε γέφυρες και παρτίδες. Έτσι έκανε και με τον ανεπρόκοπο τον αδελφό της, όταν της έφαγε τις πενταροδεκάρες που είχε μαζέψει για μια δύσκολη ώρα.

 Μια μέρα, ο ακατονόμαστος μπήκε στο σπίτι με το κεφάλι κατεβασμένο. Δεν είχε όρεξη ούτε να γκρινιάξει. Κάθισε αμίλητος στο μικρό τραπεζάκι της κουζίνας και με το ζόρι έβαλε δυο μπουκιές στο στόμα του. Πήγε και κλείστηκε στο υπνοδωμάτιο. Άκουσε φωνές και κατάλαβε ότι με κάποιον τσακωνόταν. Ή μήπως με κάποια;

Την επομένη δεν βγήκε από το σπίτι, ούτε την παράλλη. Μέσα στη βδομάδα έκανε και μια προσπάθεια να τη ρίξει στο κρεβάτι. «Άσ’ τα αυτά», του είπε κοφτά και μαλακώνοντας τη φωνή της, για να μην την καταλάβει, πρόσθεσε: «Με δαύτον τον ιό πρέπει να προσέχουμε. Μην τρέχουμε και στα νοσοκομεία…»

Η κατάσταση ήταν τραγική. Έβλεπε στην τηλεόραση ανθρώπους να εκλιπαρούν για λίγο αέρα και να πεθαίνουν με τον πιο σκληρό θάνατο: χωρίς τους δικούς τους ανθρώπους στο πλευρό τους. Πλούσιες χώρες, με κοτζάμ νοσοκομεία και τα συστήματα υγείας τους κατέρρεαν σαν τραπουλόχαρτα.

 Ο εγκλεισμός θαρρείς διαστέλλει τον χρόνο, τον κάνει να κυλά πιο αργά. Η αναμονή έκανε τις ώρες να μοιάζουν με χρόνια και τις μέρες με αιώνες. Πάντως, η αλλαγή στη συμπεριφορά του την προβλημάτισε. «Και ποιος άντρας δεν θα ξενοκοιτάξει;» έλεγε παλιά η μητέρα της. «Ο χορτασμένος!» θα της απαντούσε αν ζούσε. Ήρθαν να τη συναντήσουν και οι ενοχές: τις βυζαίνουν τα κορίτσια με το γάλα της μάνας τους. «Φταίω κι εγώ. Ακούμπησα πάνω του, αφέθηκα, εξαρτήθηκα. Αντιμετώπισα τα καπρίτσια και τις προσβολές του μοιρολατρικά». Βουβαμάρα, όταν έκανε αυτήν τη σκέψη.

Άραγε, τι αξίζει περισσότερο; Να κλείσεις την πόρτα πίσω σου και να κάνεις μία νέα αρχή με δυσκολίες και απρόοπτα ή να δώσεις μάχη για ν’ αναστήσεις κάτι που έσβησε; Εκκρεμές η διάθεσή της.

Ένα απόγευμα, καθώς τα σκεφτόταν, χτύπησε το τηλέφωνο. Η σοφίτα είχε κάνει… φτερά. Ο άντρας της φίλης της την έδωσε στον γιο του κουμπάρου τους, που του είχαν μεγάλη υποχρέωση.

 Με απίστευτη ηρεμία, άκουσε την ανακοίνωση ότι αίρονται οι περιορισμοί στις μετακινήσεις. Σηκώθηκε, έβαλε παπούτσια και πήρε τη ζακέτα της στο ένα χέρι. Ούτε που νοιάστηκε ν’ αλλάξει ρούχα. Άφησε την τηλεόραση να παίζει και βγήκε στο χολ. Άνοιξε την πόρτα και πήρε στα χέρια της τις δύο βαλίτσες. Έφυγε χωρίς να κλειδώσει…

ΘΕΜΑΤΑ

Α. Να συνοψίσετε τα αίτια της κοινωνικής συμμόρφωσης έτσι όπως αυτά αναφέρονται στο κείμενο 1.Μ.15

Β1.Στο κείμενο 2 πρόθεση του συντάκτη είναι να πείσει. Με ποιους τρόπους επιτυγχάνει τον στόχο αυτό; Να αναφερθείτε στις γλωσσικές επιλογές των ρηματικών προσώπων και των εγκλίσεων, στους τρόπους επίκλησης που χρησιμοποιεί και στα μέσα τους.Μ.15

Β2.Να εντοπίσετε τις διαφορές στην αιτιολόγηση της κοινωνικής συμμόρφωσης ανάμεσα στο κείμενο 1 και στο κείμενο 2,λαμβα΄νοντας υπόψη τον χώρο και τον χρόνο που έχουν γραφτεί τα δύο κείμενα. Μ.15

Β3.Το πρόβλημα του κοινωνικού κομφορμισμού χρήζει άμεσης αντιμετώπισης όχι μόνο από την οικογένεια ως βασικό φορέα κοινωνικοποίησης αλλά και από τα εκπαιδευτικά ιδρύματα. Η παιδεία που παρέχεται θα πρέπει να έχει ανθρωπιστικό χαρακτήρα, να τίθεται με άλλα λόγια ο άνθρωπος στο επίκεντρο της προσοχής και του ενδιαφέροντος. Παράλληλα με τον ανθρωπιστικό χαρακτήρα η παιδεία οφείλει να καλλιεργεί την κριτική ικανότητα των διδασκόμενων. Τα άτομα διαθέτοντας κριτική σκέψη δεν θα είναι ανδράποδα αλλά αντίθετα θα έχουν τη δυνατότητα και το θάρρος να αποφασίζουν οι ίδιοι για τον εαυτό τους και θα αναλαμβάνουν, χωρίς τον φόβο της απόρριψης, την ευθύνη της συμπεριφοράς που θα επιδεικνύουν και θα είναι διαφορετική από έναν ορισμένο τρόπο συμπεριφοράς που επιτάσσει η μάζα.

Στην παραπάνω παράγραφο να αντικαταστήσετε τον παρατακτικό λόγο με υποτακτικό συνδέοντας τις προτάσεις με σχέσεις αιτίας, αιτίας-χρόνου και υπόθεσης στα κατάλληλα σημεία. Να σχολιάσετε την αλλαγή του ύφους και το επικοινωνιακό αποτέλεσμα της παραγράφου.Μ.10

Γ. Να γράψετε το ερμηνευτικό σχόλιο του λογοτεχνικού κειμένου σχετικά με τα διλήμματα και τις καίριες αποφάσεις που ενίοτε οφείλουν να λαμβάνουν οι άνθρωποι. Στηρίζετε την απάντησή σας κυρίως στον κειμενικό δείκτη του εσωτερικού μονολόγου και στους άλλους αφηγηματικούς τρόπους του κειμένου. Τοποθετείστε στη θέση της ηρωίδας (θα μπορούσε να είναι και ήρωας) και γράφετε τη δική σας απάντηση και στάση απέναντι στο θέμα που θίγει το κείμενο.Μ.15

Δ. Σε ραδιοφωνική ελεύθερη συζήτηση καταθέτετε τη γνώμη σας για τα όρια ανάμεσα στον κοινωνικό έλεγχο και στις ατομικές ελευθερίες. Την αναγκαιότητα και των δύο, τους λόγους που μας οδηγούν στην κοινωνική συμμόρφωση (συμβουλεύεστε τα αρχικά κείμενα), την πιθανή περιστολή των ατομικών ελευθεριών,-πότε και γιατί-, τη σημασία του κοινωνικού ελέγχου για κάποια άτομα και για ποια. Αναζητάτε τη χρυσή τομή, αν υπάρχει, προκειμένου να επιτευχθεί η ισορροπία ανάμεσα στα δύο. Λέξεις 400.Μ.30