“Έγκλημα και τιμωρία”(για τον φανατισμό και τη βία)
(Ο νεαρός φοιτητής Ρασκόλνικωφ στην προσπάθειά του να ληστέψει μια ηλικιωμένη τοκογλύφο θα καταλήξει-χωρίς να το έχει σχεδιάσει-στο να δολοφονήσει κι εκείνη και την αδελφή της.Παρἀ το γεγονός ότι η αστυνομία δεν έχει επαρκή στοιχεία για να προχωρήσει στη σύλληψή του,εκείνος βασανιζόμενος από τις τύψεις του και με την παρότρυνση της ερωτικής του συντρόφου,της Σόνιας,θα παραδοθεί στις αρχές.Το δικαστήριο,αναγνωρίζοντας την ειλικρινή μεταμέλειά του,θα τον καταδικάσει σε επτά χρόνια φυλάκισης στη Σιβηρία.Εκεί θα μεταβεί και η Σόνια ,περιμένοντας την αποφυλάκισή του,προκειμένου να κάνουν μαζί ένα νέο ξεκίνημα).
“Ένα άλλο ζήτημα παρέμενε γι αυτόν άλυτο.Γιατί όλοι τους αγαπούσαν τόσο πολύ τη Σόνια;Δεν είχε κάνει καμιά προσπάθεια για να κερδίσει τη συμπάθειά τους και την έβλεπαν πολύ σπάνια,στον τόπο της δουλειάς μονάχα,όπου ερχόταν μερικές φορές να τον ιδεί για λίγα λεπτά.Κι ωστόσο τη γνώριζαν όλοι και το ‘ξεραν ότι τον είχε ακολουθήσει.Ήξεραν πού ζούσε και πώς ζούσε.Δεν τους έδινε λεφτά,δεν τους έκανε τίποτα ιδιαίτερες εξυπηρετήσεις.Μονάχα μια φορά,τα Χριστούγεννα,έφερε ένα δωράκι για όλους:κρεατόπιττες και χριστόψωμα.Σιγά σιγά όμως αναπτύχθηκαν ανάμεσα στους κατάδικους και στη Σόνια πιο στενές σχέσεις.Τούς έγραφε γράμματα στους δικούς τους και τα ταχυδρομούσε.Όταν έρχονταν οι δικοί τους στην πόλη,τους έλεγαν να αφήσουν διάφορα πράγματα,ακόμα και λεφτά,στη Σόνια για να τους τα φυλάξει.Την γνώριζαν όλες οι γυναίκες και οι αγαπητικιές των καταδίκων και πήγαιναν και την έβλεπαν.Όταν ερχότανε στα εργαστήρια να ιδεί τον Ρασκόλνικωφ ή όταν συναντούσε καμιά ομάδα καταδίκων που πήγαιναν στη δουλειά,έβγαζαν όλοι τον σκούφο τους και υποκλίνονταν μπροστά της. “Μάτουσκα,Σοφία Σεμιόνοβνα,είσαι η τρυφερή και στοργική μανούλα μας”,έλεγαν στο καχεκτικό και αδύναμο πλασματάκι όλοι αυτοί οι μαντραχαλάδες,που ήτανε σημαδεμένοι με τη σφραγίδα της ατιμίας.Η Σόνια χαμογελούσε απαντώντας στον χαιρετισμό τους και ήθελαν όλοι να τη βλέπουν να χαμογελάει.Αγαπούσανε ακόμα και το περπάτημά της και γύριζαν και την έβλεπαν όταν προσπερνούσε.Μονάχα επαινετικά λόγια έλεγαν γι αυτήν-παίνευαν ακόμα και το λεπτοκαμωμένο της κορμάκι και δεν ήξεραν για τι να την πρωτοπαινέψουνε.Έφταναν ακόμα να τη συμβουλεύονται για τις αρρώστιες τους.
Ο Ρασκόλνικωφ έμεινε στο νοσοκομείο ως το τέλος της Σαρακοστής και όλη την εβδομάδα του Πάσχα.Όταν έγινε καλά, θυμήθηκε το όνειρο που είχε δει στον πυρετό και στο παραλήρημά του,ξαπλωμένος στο κρεβάτι.Είχε ονειρευτεί τότε ότι όλος ο κόσμος ήτανε καταδικασμένος να καταστραφεί από μια μάστιγα ανήκουστη και δίχως προηγούμενο που ήρθε από τα βάθη της Ασίας κι έπεσε πάνω στην Ευρώπη.Θα πέθαιναν όλοι εκτός από μερικούς εκλεκτούς.Είχανε παρουσιαστεί κάτι καινούργια παράσιτα,κάτι μικροοργανισμοί που φώλιαζαν στο κορμί των ανθρώπων.Αυτά τα ζωύφια είχανε μυαλό και θέληση κι όποιος άνθρωπος μολυνόταν από δαύτα γινότανε αμέσως τρελός.Ωστόσο ποτέ,μα ποτέ άλλοτε οι άνθρωποι δεν ήτανε τόσο σίγουροι ότι κατέχουν την αλήθεια,όσο αυτά τα αξιολύπητα πλάσματα.Ποτέ άλλοτε δεν πίστεψαν τόσο πολύ ότι ήτανε αλάνθαστη η κρίση τους,οι ηθικές και θρησκευτικές τους πεποιθήσεις,τα επιστημονικά τους συμπεράσματα.Χωριά,πόλεις και έθνη ολόκληρα μολύνονταν και έχαναν το λογικό τους.Όλοι τους βρίσκονταν σε έξαψη και δεν καταλάβαινε πια ο ένας τον άλλον.Καθένας πίστευε πως μονάχα αυτός ξέρει την αλήθεια και βασανιζότανε βλέποντας τους άλλους,χτυπόυσε τα στήθια του,έκλαιγε,έτριβε με απόγνωση τα δάχτυλά του.Δεν ήξεραν ποιον να κρίνουν και πώς να τον κρίνουν,δεν μπορούσανε να συμφωνήσουν στο τι είναι καλό και τι κακό,δεν ήξεραν τι να καταδικάσουν,τι να δεχθούν.Σκοτώνονταν μεταξύ τους με μίσος παράλογο.Συγκεντρώνονταν στρατιές ολόκληρες και έπεφταν η μία πάνω στην άλλη,αλλά και μεταξύ τους ακόμα,οι στρατιώτες στην κάθε παράταξη πετσοκόβονταν άγρια.Χάλαγαν τις γραμμές τους,σφάζονταν με τις λόγχες,μαχαιρώνονταν,δαγκώνονταν,έτρωγε ο ένας τον άλλον.Στις πόλεις χτυπούσαν οι καμπάνες όλη μέρα,καλούσαν τον λαό αλλά κανείς δεν ήξερε ποιος τους καλεί και για ποιον λόγο και ήτανε όλοι τους ανήσυχοι.Εἰχανε παρατήσει τα πιο συνηθισμένα τους επαγγέλματα,γιατί ο καθένας είχε τις δικές του ιδέες,δικά του μεταρρυθμιστικά προγράμματα και δεν μπορούσαν να συμφωνήσουν.Τη γεωργία την παράτησαν.Που και που μαζεύονταν κάποιοι,συμφωνούσαν να κάνουν κάτι μαζί,ορκίζονταν να μη χωριστούν πια,αλλά αμέσως ύστερα καταπιάνονταν με κάτι ολότελα διαφορετικό,άρχιζαν να αλληλοκατηγορούνται,να χτυπιούνται,να σκοτώνονται.Άρχισαν οι πυρκαγιές,ήρθε η πείνα,οι πάντες και τα πάντα καταστράφηκαν.Σε ολόκληρο τον κόσμο μονάχα μερικά πλάσματα μπορούσαν να σωθούν:οι εκλεκτοί και οι αγνοί που ήταν προορισμένοι να θεμελιώσουν την καινούργια ζωή,να ανανεώσουν και να καθαρίσουν τη γη.Αλλά κανένας δεν τους έδινε προσοχή,κανείς δεν άκουγε τα λόγια τους και τη φωνή τους.Ο Ρασκόλνικωφ βασανιζότανε από αυτόν τον παράλογο εφιάλτη που ξαναρχότανε τυραννικά στη μνήμη του και δεν έλεγαν να σβήσουν οι εντυπώσεις που του είχανε αφήσει τα πυρετικά του όνειρα”.
Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι, “Έγκλημα και τιμωρία”,Εκδόσεις Γράμματα,2006,Μετάφραση:Σωτήρης Πατατζής
ΘΕΜΑΤΑ
1.Β1.Σε κάθε μια από τις προτάσεις που ακολουθούν να δώσετε τον χαρακτηρισμό Σ/Λ ανάλογα με το νόημα του κειμένου.
- Η Σόνια κατορθώνει να κερδίσει τη συμπάθεια όλων των καταδίκων χάρη στις εξυπηρετήσεις που τους προσφέρει
- Στο όνειρο του Ρασκόλνικωφ όλοι οι άνθρωποι είναι καταδικασμένοι να πεθάνουν από μια μάστιγα προερχόμενη από την Ασία.
- Οι μολυσμένοι άνθρωποι άρχισαν να πιστεύουν ότι η κρίση τους ήταν αλάνθαστη.
- Στις πόλεις χτυπούσαν οι καμπάνες,για να μαζευτεί ο λαός προς αντιμετώπιση της συμφοράς.
- Οι εκλεκτοί και οι αγνοί που θα θεμελίωναν τη νέα ζωή δέχονταν τιμές από τους άλλους ανθρώπους.Μ.5
Β2.Να παρουσιάσετε με δικά σας λόγια (50-60 λέξεις)το βασικό θέμα που αναπτύσσεται στο ακόλουθο χωρίο: “Καθένας πίστευε πως μονάχα αυτός ξέρει την αλήθεια και βασανιζότανε βλέποντας τους άλλους,χτυπούσε τα στήθια του,έκλαιγε,έτριβε με απόγνωση τα δάχτυλά του”Μ.5
ή Β3. Στο κείμενο που σας δόθηκε να χαρακτηρίσετε το είδος του αφηγητή,να εντοπίσετε μια αναδρομή και να καταγράψετε ένα χωρίο με θαμιστική αφήγηση.Μ.5
ή Β4.Να αιτιολογήσετε τη χρήση του ασύνδετου σχήματος στο τονισμένο χωρία του κειμένου.Μ.5
ή Β5.Να χαρακτηρίσετε τα ακόλουθα σχήματα λόγου και να ερμηνεύσετε τη λειτουργία τους ως προς το νόημα του κειμένου (τα πλάγια γράμματα)Μ.5
2.Ο κόσμος,όπως παρουσιάζεται στο εφιαλτικό όνειρο του Ρασκόλνικωφ,παρασυρμένος από έναν ιδεοληπτικό δογματισμό οδηγείται στην πλήρη καταστροφή.Υπάρχουν κατά τη γνώμη σας, ανάλογα φαινόμενα δογματισμού στην εποχή μας;Τι πιστεύετε πως οδηγεί τους ανθρώπους στον δογματισμό;Να αναπτύξετε την απάντησή σας σε ένα κείμενο 100–150 λέξεων.Μ.5
