Η επανάσταση του 1821
Κορυφαία στο εθνικό μας εορτολόγιο, η επέτειος του Εικοσιένα μας καλεί να εκπληρώσουμε διπλό χρέος: χρέος της καρδιάς και χρέος του νου. Μας καλεί να καταθέσουμε ευλαβικά την ευγνωμοσύνη μας στη μνήμη όλων εκείνων, γνωστών και αγνώστων, που με το έργο και τη θυσία τους ξανάφεραν τον Ελληνισμό στο προσκήνιο της ιστορίας. Και μας ζητεί, ακόμη, να συνειδητοποιήσουμε το νόημα του ανεπανάληπτου αυτού εθνικού αγώνα, αναζητώντας και προσδιορίζοντας τη θέση και τη σημασία του στην ιστορική πορεία του έθνους. Όσο βαθύτερα γνωρίζουμε το Εικοσιένα, όσο περισσότερο προσπαθούμε να το εκτιμήσουμε ιστορικά και να το αξιολογήσουμε πολιτικά, τόσο πιο συνειδητό γίνεται το αίσθημα της ευγνωμοσύνης για τους δημιουργούς του.
Το Εικοσιένα είναι μια αφετηρία, ένα ξεκίνημα, μια εθνική παλιγγενεσία. Πρώτ᾿ απ᾿ όλα στο Εικοσιένα χρωστά ο Νεοελληνισμός την εθνική ανεξαρτησία του. Έπειτα, το Εικοσιένα ανασυνδέει δυναμικά και ολοκληρωμένα τον Νεοελληνισμό με το ιστορικό παρελθόν του. Αποκαθιστά την ελληνική ιστορική συνέχεια, που είχε ανακοπεί το 1453. Κάτω από τον τουρκικό ζυγό ο Ελληνισμός, μέσα από στερήσεις, ταπεινώσεις, αρπαγές, εκτοπίσεις, θανατώσεις εξακολουθούσε να είναι ένας ζωντανός οργανισμός που εμπνεόταν από το παρελθόν, αντλούσε δυνάμεις από το παρόν και ωρίμαζε για τη μεγάλη ώρα. Ακόμη, το Εικοσιένα προσέφερε πολλά στη θεμελίωση της νεοελληνικής πολιτείας σε δημοκρατικές βάσεις. Τόσο τα γενικά πολιτεύματα της επανάστασης όσο και τα καταστατικά ψηφίσματα των τοπικών συνελεύσεων εκφράζουν την προσήλωση του επαναστατημένου Ελληνισμού στην προαιώνια ελληνική αρχή της λαϊκής κυριαρχίας και κατοχυρώνουν τη θέση του ατόμου στο πλαίσιο της πολιτείας.
Σε καμία περίπτωση η μελέτη της ιστορίας δεν πρέπει να καταλήγει σε ακραίες εκδηλώσεις προγονολατρίας ή να διαιωνίζει φυλετικά μίση και αντιδικίες με άλλους λαούς. Αντιθέτως, η δίχως προκαταλήψεις εθνική αυτογνωσία είναι η μόνη εγγύηση για τη διασφάλιση της εδαφικής και πολιτιστικής ακεραιότητας της χώρας μας. Εμείς οι Έλληνες έχουμε επιλέξει συνειδητά να συνδέσουμε το μέλλον μας με αυτό της Ενωμένης Ευρώπης, που στηρίζεται σε κοινές ανθρωπιστικές αξίες: τη δικαιοσύνη, τη δημοκρατία και την αυτοδιάθεση των λαών. Με δεδομένη αυτή την πραγματικότητα το Εικοσιένα στέλνει σήμερα το μήνυμά του σε όλη την Ελλάδα και πέρα από αυτήν, παντού όπου χτυπούν ελληνικές καρδιές. Οι Έλληνες να ξανανιώσουν την ελληνική ιστορία και να κρατήσουν την Ελλάδα στον δρόμο της προκοπής και της ευνομίας με έργα δημιουργίας, αρετής και πολιτισμού.
Νικόλαος Πέτσας