Το Μεσολόγγι ιδρύθηκε τον 13^ο αιώνα από Δαλματούς πειρατές πάνω σε τρεις νησίδες, που αργότερα ενοποιήθηκαν. Το όνομά του προέρχεται από τη Δαλματική λέξη messo-langi που σημαίνει λιμνοχώρι. Στη διήγηση της ναυμαχίας της Ναυπάκτου αναφέρονται τα ιχθυοτροφεία του. Το Μεσολόγγι άρχισε να αναπτύσσεται χάρη στο εμπόριο ψαριών και στο στόλο του που ναυπηγούνταν σε τοπικά ναυπηγεία. Αρχικά ανήκε στους Βενετούς και το 1770 περιήλθε στους Τούρκους.

Κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας το Μεσολόγγι ήταν κέντρο παιδείας με την ίδρυση της Παλαμαϊκής Σχολής το 1760. Το Μεσολόγγι μπήκε στον Αγώνα στις 20 Μαΐου του 1821 με πρωτεργάτες τον Φιλικό Αναστάση Παλαμά και τον οπλαρχηγό του Αράκυνθου (Ζυγού) Δημήτριο Μακρή.

Στις 9 Νοεμβρίου 1821 ψηφίστηκε στην πόλη ο προσωρινός Οργανισμός της Δυτικής Χέρσου Ελλάδος, ένα από τα πρώτα επαναστατικά συντάγματα.Η πόλη οχυρώθηκε πρόχειρα και κατόρθωσε να αποκρούσει την επίθεση του τουρκικό στόλου και την Α΄ πολιορκία από την  Κιουταχή και τον Ομέρ-Βρυώνη το 1822.

Την 5^η Ιανουαρίου 1824 αποβιβάστηκε στην πόλη ο Λόρδος Βύρωνας, ο οποίος ενίσχυσε την φρουρά με υλικά και πολεμοφόδια. Δυστυχώς ο μεγάλος Φιλέλληνας ποιητής πέθανε στις 19 Απριλίου του ίδιου χρόνου και τάφηκε δίπλα στο τάφο του Μάρκου Μπότσαρη. Στην πόλη του Μεσολογγίου την ίδια εποχή ο Ελβετός φιλέλληνας Μάγερ εξέδιδε την εφημερίδα ” Ελληνικά Χρονικά”.

τις 15 Απριλίου 1825 άρχισε η Β΄ πολιορκία της πόλης από τον Κιουταχή με 30.000 άνδρες, για να ενισχυθεί αργότερα σε 4.000 άνδρες, ενώ υπήρχαν 8.000 άμαχοι. Η πολιορκία αυτή κράτησε περίπου ένα χρόνο. Μετά από σκληρές μάχες καταλήφθηκαν τα οχυρά νησάκια, Βασιλάδι, Ντολμάς και Κλείσοβα. Μπροστά στον κίνδυνο του θανάτου από τη σιτοδεία και το λοιμό αποφασίστηκε η δυναμική Έξοδος της Φρουράς το  βράδυ του Λαζάρου, που έπεφτε εκείνη τη χρονιά στις 10 Απριλίου 1826. Παράλληλα ειδοποιήθηκε και ο Γ. Καραϊσκάκης, για να βοηθήσει με αντιπερισπασμό στο Μοναστήρι του Αη Συμιού.  Τα μεσάνυχτα της 10ης Απριλίου η Φρουρά

και όσοι μπορούσαν από τους αμάχους, σε τρεις φάλαγγες, πραγματοποίησαν την Έξοδο και κινήθηκαν προς τον Αράκυνθο για να σωθούν. Οι ανήμποροι που είχαν οχυρωθεί στα μεγάλα σπίτια άρχισαν να ανατινάζουν τις πυριτιδαποθήκες. Ο Καψάλης ανατινάζει το σπίτι του και στις 11 του μηνός η αντίσταση κάμπτεται, με την ανατίναξη του Ανεμόμυλου από τον Επίσκοπο Ρωγών Ιωσήφ.

Μετά το τέλος της Επανάστασης και τη δημιουργία του Ελληνικού κράτους, το Μεσολόγγι άρχισε να ανασυγκροτείται από του πρόσφυγες που επέστρεφαν. Στην είσοδο της πόλης βρίσκεται το Ηρώο των Πεσόντων της Εξόδου, ή Κήπος των Ηρώων. Άρχισε να κτίζεται από τον λοχαγό Κουρτουτσάκη. Σε αυτό συγκεντρώθηκαν τα οστά των ανώνυμων νεκρών σε μικρό τύμβο, ενώ οι ηγέτες της πολιορκίας τάφηκαν σε ιδιαίτερους τάφους. Στο κέντρο του Κήπου των Ηρώων σώζονται ο τάφος του Μάρκου Μπότσαρη,

που σκοτώθηκε το 1823 στο Κεφαλόβρυσο Ευρυτανίας, και ο ανδριάντας του Λόρδου Βύρωνα, έργο του 1881. Η καρδιά του γνωστού φιλέλληνα είναι θαμμένη μέσα στο Κήπο των Ηρώων μαζί με τα οστά των αγωνιστών του Μεσολογγίου.

Κάθε χρόνο στην εορτή των Βαΐων εορτάζεται η επέτειος της Εξόδου. Το βράδυ του Λαζάρου μέσα στον Κήπο γίνεται αναπαράσταση της ανατίναξης του Καψάλη

. Στην Πινακοθήκη του παλιού Δημαρχείου της πόλης βρίσκονται η συλλογή πορτραίτων, όπλων και προσωπικών αντικειμένων των πρωτεργατών της επανάστασης του 21 στη Δυτική Ελλάδα, αντίγραφο του περίφημου πίνακα της Εξόδου του Θ. Βρυζάκη ”Η υποδοχή του Byron στο Μεσολόγγι”, αντίγραφο του πίνακα του Ντελακρουά (1823) ” Η Ελλάς στα ερείπια του Μεσολογγίου ‘‘, και άλλα εικαστικά έργα.

Στο Μεσολόγγι μεγάλωσε ο Κ. Παλαμάς, ο Τραυλαντώνης, ο Μαλακάσης καθώς και πέντε πρωθυπουργοί της Ελλάδας με εξέχουσα τη φυσιογνωμία του Χαριλάου Τρικούπη.

To Mεσολόγγι σήμερα

 

 

 

Σήμερα το Μεσολόγγι είναι η πρωτεύουσα του Νομού με πληθυσμό 40497 κατοίκους (απογραφή 2011), μα πάνω απ΄ όλα είναι η Ιερή Πόλη, ενώ ” κάθε ελεύθερος άνθρωπος θεωρείται δημότης Μεσολογγίου”. Βρίσκεται στο Νότιο τμήμα του Νομού, μεταξύ των ποταμών Αχελώου και Ευήνου, σε απόσταση περίπου 35 χιλιομέτρων από το Αγρίνιο και 37 χιλιομέτρων από το Αντίρριο.Το Μεσολόγγι είναι έδρα του καλλικρατικου Δήμου Ιεράς Πόλεως Μεσολογγίου, ο οποίος αποτελείται από τους πρώην Δήμους Ιεράς Πόλεως Μεσολογγίου, Δήμο Οινιάδων και Δήμο Αιτωλικού .Το Μεσολόγγι είναι μια  πόλη κτισμένη στην είσοδο του Πατραϊκού κόλπου, ανάμεσα στις εκβολές των ποταμών Ευήνου και Αχελώου, πλάι στη λιμνοθάλασσα  αποτελεί σημαντικό υγροβιότοπο, με σπάνια χλωρίδα και πανίδα, ιχθυοπαραγωγικό κέντρο και κέντρο πα

ραγωγής αλατιού,

Στη λιμνοθάλασσα ο επισκέπτης θα απολαύσει το μοναδικό ηλιοβασίλεμα και τις ξύλινες καλύβες των ψαράδων, (πελάδες) που ψαρεύουν στα ”διβάρια” (εκτροφεία ψαριών), ενώ ο

δρόμος της Τουρλίδας μπορεί να τον οδηγήσει στην ομώνυμη οργανωμένη παραλία.

 

Στο κέντρο της πόλης βρίσκεται η πλατεία Μάρκου Μπότσαρη με το παλιό δημαρχείο στο οποίο φιλοξενείται το Μουσείο Ιστορίας και Τέχνης.

Το μουσείο αυτό περιλαμβάνει προσωπογραφίες οπλαρχηγών και φιλελλήνων, νομίσματα, μετάλλια και όπλα, αυθεντικές γκραβούρες του 1837, έργα του άγγλου Friedel, τις προτομές των πέντε Μεσολογγιτών πρωθυπουργών (Σπυρίδων Τρικούπης, Ζηνόβιος-Ζαφείριος Βάλβης, Δημήτριος Βάλβης, Επαμεινώνδας Δεληγιώργης και Χαρίλαος Τρικούπης), αυθεντικούς πίνακες και αντίγραφα έργων μεγάλων ζωγράφων, Ελλήνων και ξένων, με θέμα το ηρωικό Μεσολόγγι.

Στην πόλη βρίσκονται, μεταξύ άλλων, η κατοικία της οικογένειας Τρικούπη, του ποιητή Κωστή Παλαμά,η Βάλβειος βιβλιοθήκη, η οποία αποτελεί και την δημόσια δημοτική βιβλιοθήκη της πόλης με σπάνια βιβλία και ντοκουμέντα, η γκαλερί σύγχρονης τέχνης των Χρήστου και Σοφίας Μοσχανδρέου με πλήθος έργων σημαντικών Ελλήνων δημιουργών.

 

Επίσης υπάρχουν εκεί, το Κέντρο Λόγου και Τέχνης, η Διέξοδος ένα απο τα σημαντικότερα πολιτιστικά κύτταρα όχι μονο της πόλης ,αλλά ολόκληρης της Δυτικής Ελλάδας ,το οποίο ευθύνεται για την

διοργάνωση πλείστων εκδηλώσεων όπως εκθέσεων, σεμιναρίων, βιντεοπροβολών, παρουσιάσεων, επιστημονικών συνεδρίων και το Μουσείο Ιστορίας και Τέχνης στην πλατεία Μάρκου Μπότσαρη με πλούσια ενθυμήματα του Αγώνα του 1821. Τα τείχη και η πύλη της πόλης παραμένουν επιβλητικά και κανείς μπορεί να επισκεφθεί τον Κήπο των Ηρώων όπου έχουν θαφτεί πολλοί γνωστοί και άγνωστοι ήρωες που πολέμησαν στην Ηρωική Έξοδο. Κάθε χρόνο η Κυριακή των Βαΐων γιορτάζεται ως ημέρα μνήμης της Εξόδου. Είναι η πιο σημαντική τοπική εορτή την οποία τιμούν με την παρουσία τους πολλές πολιτικές προσωπικότητες, όχι μόνο της Ελλάδας αλλά και άλλων χωρών.

 

Πνευματικοί άνθρωποι

 

 

 

• Ο Επίσκοπος Ρωγών Ιωσήφ (1776–1826) ,κληρικός, Φιλικός και αγωνιστής της Επανάστασης του 1821.
• Ιωάννης Ιάκωβος Μάγερ (1798 – 1826 ) ,Ελβετός φιλέλληνας καί συντάκτης τής εφημερίδας “Ελληνικά Χρονικά”, τής πρώτης έντυπης εφημερίδας τού Αγώνα.
• Χαρίλαος Τρικούπης, Πρωθυπουργός της Ελλάδας (1832-1896)
• Σπυρίδων Τρικούπης, Πρωθυπουργός της Ελλάδας (1788-1873)
• Ζηνόβιος-Ζαφείριος Βάλβης, Πρωθυπουργός της Ελλάδας (1800-1886)
• Δημήτριος Βάλβης, Πρωθυπουργός της Ελλάδας (1814-1892)
• Επαμεινώνδας Δεληγεώργης, Πρωθυπουργός της Ελλάδας (1829-1879)
• Κωστής Παλαμάς, ποιητής (1859-1943)
• Μιλτιάδης Μαλακάσης, ποιητής (1869-1943)
• Γεώργιος Δροσίνης, ποιητής/ πεζογράφος (1859-1951)
• Αντώνης Τραυλαντώνης, ποιητής (1867 – 1943)
• Δημοσθένης Βουτυράς , συγγραφέας ( 1872 – 1958)
• Ρήγας Γκόλφης, ποιητής (1886 – 1958)
• Μίμης Λυμπεράκης, ποιητής – αισθητικός (1880 – 1967)
• Τάκης Γιανναράς ποιητής – φιλόσοφος
• Θωμάς Γκόρπας, ποιητής (1935 – 2003)
• Καρασίμας Γιάννης ποιητής (1931-1953)
• Ακακία Κορδόση, συγγραφεας