Η ομιλία του Γέρου του Μωριά στην Πνύκα, στις 8 Οκτωβρίου 1838 και αποτελεί την πνευματική παρακαταθήκη του στη νέα γενιά. Δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά, στις 13 Νοεμβρίου 1838, στην αθηναϊκή εφημερίδα «Αιών» που εξέδιδε ο ιστορικός Ιωάννης Φιλήμων.
Στις 7 Οκτωβρίου 1838, ο γηραιός στρατηγός Θεόδωρος Κολοκοτρώνης επισκέφθηκε το Βασιλικό Γυμνάσιο της Αθήνας για να παρακολουθήσει τη διδασκαλία του γυμνασιάρχη Γεωργίου Γενναδίου για τον Θουκυδίδη. Τόσο εντυπωσιάστηκε από τον λόγο του γυμνασιάρχη και από τη θέα του πλήθους των μαθητών, ώστε εξέφρασε την επιθυμία να μιλήσει και ο ίδιος στους μαθητές. Την πρότασή του αποδέχθηκε ο Γεννάδιος αλλά λόγω της στενότητας του χώρου και του πλήθους των μαθητών η ομιλία του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη ορίσθηκε για τις 10 το πρωί της 8ης Οκτωβρίου 1838 στην Πνύκα.
Το γεγονός μαθεύτηκε στη μικρή τότε Αθήνα και εκτός από τους μαθητές, πλήθος ανθρώπων διαφόρων επαγγελμάτων και τάξεων συνέρρευσε στην Πνύκα το πρωί της 8ης Οκτωβρίου για να ακούσει τον ηγέτη της Επανάστασης του ’21. Ξαφνικά, στον χώρο της ομιλίας εμφανίσθηκε ένα απόσπασμα της χωροφυλακής, αποφασισμένο να διαλύσει τη συγκέντρωση, επειδή προφανώς, «ως βασιλικότερο του βασιλέως Όθωνα», τη θεώρησε αντικαθεστωτική. Όμως, μετά την παρέμβαση του γυμνασιάρχη και των καθηγητών, οι χωροφύλακες αποχώρησαν και η ομιλία έγινε κανονικά.
Ο αγωνιστής της επανάστασης προτρέπει τους νέους να αποφεύγουν τη διχόνοια που έβλαψε σοβαρά την επανάσταση, να διαφυλάξουν την Ορθόδοξη πίστη και να αποκτήσουν παιδεία, ώστε μέσω αυτής να προοδεύσει το κοινωνικό σύνολο, μέσα στο οποίο εντάσσεται και ο καθένας ατομικά. Ο λόγος του κλείνει με τα εξής λόγια «Εις εσάς μένει να ισάσετε και να στολίσετε τον τόπο, οπού ημείς ελευθερώσαμε και, δια να γίνη τούτο, πρέπει να έχετε ως θεμέλια της πολιτείας την ομόνοια, την θρησκεία, την καλλιέργεια του Θρόνου και την φρόνιμον ελευθερία.»
[ΠΗΓΗ]
