Γράφει: ο Σπύρος Καρύδης, θεολόγος.
Γνωστή η φράση. Ο λαός το λέει «μνημόσυνο με ξένα κόλυβα», και εννοεί ακριβώς το ίδιο. Κάπως έτσι άρχισαν και συνεχίζονται οι «κοσμογονικές αλλαγές» στην εκπαίδευση με τα πρότυπα πειραματικά σχολεία: χωρίς δαπάνη για το Δημόσιο.
Όλα σταμάτησαν στη δημοσίευση των ιδρυτικών νόμων και των τροπολογιών τους, καθώς και των αποφάσεων που αφορούσαν την αξιολόγηση των εκπαιδευτικών και τον τρόπο εισαγωγής των μαθητών σε αυτά. Όλα έφτασαν έως τις δημοσιεύσεις, στην προώθηση και στην υλοποίηση εκείνων των δράσεων που δεν συνεπάγονταν δαπάνες για το Δημόσιο.
Θυμίζω ότι τα σχολεία αυτά, σύμφωνα με τον ιδρυτικό τους νόμο (3966/2011), έχουν ως σκοπό: την εξασφάλιση δημόσιας και δωρεάν υψηλής ποιότητας παιδείας για όλους, που συμβάλλει στην ολόπλευρη, αρμονική και ισόρροπη ανάπτυξη των μαθητών· την προαγωγή της εκπαιδευτικής έρευνας στην πράξη· την εκπαίδευση με πρακτική άσκηση των προπτυχιακών φοιτητών και σπουδαστών καθώς και των μεταπτυχιακών φοιτητών· την επαγγελματική ανάπτυξη των εκπαιδευτικών της ευρύτερης εκπαιδευτικής κοινότητας· την υποστήριξη του στόχου της δημιουργικότητας, της καινοτομίας και της αριστείας· την ανάδειξη, προώθηση και εκπαίδευση μαθητών με ιδιαίτερες μαθησιακές δυνατότητες και ταλέντα αλλά και την υποστήριξη μαθητών με μαθησιακές δυσκολίες· την πειραματική εφαρμογή προγραμμάτων σπουδών, αναλυτικών προγραμμάτων και μεθόδων διδασκαλίας, εκπαιδευτικού υλικού οποιασδήποτε μορφής, καινοτόμων διδακτικών πρακτικών, καινοτόμων και δημιουργικών δράσεων, προγραμμάτων αξιολόγησης της ποιότητας του εκπαιδευτικού έργου και της υλικοτεχνικής υποδομής των σχολικών μονάδων και νέων μοντέλων διοίκησης και λειτουργίας του σχολείου (άρθρο 36).
Είναι καταπληκτικά τα κείμενα των νόμων ειδικά στα σημεία όπου περιγράφονται οι στόχοι/σκοποί (φυσικά δεν θα μπορούσε να υπολείπεται και το σχετικό άρθρο που αφορά τα ΠΠΣ). Πρόκειται για κείμενα υψηλής αισθητικής, με ιδέες ευγενικές, κάποτε αντιφατικές μεταξύ τους, αλλά ποιος νοιάζεται αν όλα όσα ορίζονται ως στόχοι μπορούν να γίνουν και μάλιστα στον ίδιο χώρο! Πότε, άλλωστε, αξιολογήθηκε ο βαθμός εφαρμογής ενός νόμου και η επίτευξη των στόχων που έθετε στα πρώτα του άρθρα; Ποτέ (ή κάνω λάθος;). Πολλά και καλά λόγια, χωρίς δαπάνη για το Δημόσιο.
Έτσι έγινε και με τα ΠΠΣ. Αφέθηκαν, μετά την ίδρυσή τους, να λειτουργήσουν με την καλή θέληση όσων βρέθηκαν και αποφάσισαν να μείνουν σε αυτά, χωρίς δαπάνη για το Δημόσιο. Δηλαδή στην πραγματικότητα δημιουργήθηκε κάτι νέο, χωρίς προηγουμένως να δημιουργηθούν οι κατάλληλες υποδομές. Πάνω στην υπάρχουσα δομή των παλαιότερων πειραματικών κτίστηκε κάτι καινούργιο με πολύ περισσότερες απαιτήσεις από το προηγούμενο, χωρίς καμιά πρόβλεψη για τις αυξημένες ανάγκες που συνεπάγονταν οι στόχοι, χωρίς χρηματοδότηση. Αν στα σχολεία αυτά σήμερα η χρήση των νέων τεχνολογιών, οι οποίες αποτελούν την προϋπόθεση για την επίτευξη μεγάλου μέρους των στόχων, είναι μια πραγματικότητα σε καθημερινή βάση, τούτο δεν οφείλεται στο ενδιαφέρον του Δημοσίου να τα εξοπλίσει, αλλά στην ευγενική χορηγία του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος, το οποίο ανανέωσε τον τεχνολογικό τους εξοπλισμό και τον εμπλούτισε με διαδραστικούς πίνακες. Χωρίς αυτό, η καινοτομία θα συνέχιζε να αναζητείται στον πίνακα, στην κιμωλία και στον σπόγγο καθώς και σε εργαστήρια πληροφορικής εξοπλισμένα με την τελευταία λέξη της τεχνολογίας της τελευταίας δεκαετίας του περασμένου αιώνα.
Είναι προφανές ότι δεν φτάνει να νομοθετεί κανείς, αλλά θα πρέπει να διαμορφώνει και τον χώρο στον οποίο θα υλοποιηθεί εκείνο που οραματίζεται. Αν δεν μπορεί να το διασφαλίσει, είναι καλύτερα, πράξη αυτογνωσίας, να περιμένει άλλη πιο κατάλληλη στιγμή. Όπως επίσης δεν φτάνει μόνον η δημιουργία και η συντήρηση (ευελπιστώ ότι τουλάχιστον θα υπάρξει χρηματοδότηση, διότι και οι δωρεές έχουν ένα κόστος συντήρησης) λιγοστών σχολείων πρότυπων πειραματικών ή όπως αποκληθούν στο μέλλον, προορισμένων για τους λίγους τυχερούς που θα μπορέσουν μέσα από τις εξετάσεις να φοιτήσουν, αλλά θα πρέπει να εξασφαλιστούν τουλάχιστον τα στοιχειώδη σε όλα τα σχολεία σε όλη τη χώρα. Τα υπόλοιπα σχολεία δεν είναι αποθήκες ανθρώπων, και οι υπόλοιποι μαθητές δεν υπολείπονται σε τίποτε από τους μαθητές των «προνομιούχων». Άλλωστε, όσο οξύμωρο και αν ακούγεται, ο ίδιος ο ιδρυτικός των ΠΠΣ νόμος ορίζει ως σκοπό της ίδρυσής τους την «εξασφάλιση δημόσιας και δωρεάν υψηλής ποιότητας παιδείας για όλους» προφανώς τους μαθητές απ’ άκρου εις άκρον της επικράτειας.