Γράφει: ἡ Ἰωάννα Ἀλεξοπούλου, μαθήτρια
Ἀκούγοντας τὸ ὄνομα «Mozart», τὸ πρῶτο πρᾶγμα ποὺ μᾶς ἔρχεται στὸ μυαλὸ εἶναι ἡ κλασικὴ μουσική…. Θὰ μιλήσουμε λοιπὸν ἀρχικά, γιὰ τὸ τί ἐστὶ κλασικὴ μουσικὴ καὶ κατόπιν θὰ ἀναφερθοῦμε στὸν Βόλφγκανγκ Ἀμαντέους Θεόφιλο Μότσαρτ.
Στοιχηματίζω μάλιστα ὅτι οἱ περισσότεροι ἀπὸ ἐσᾶς θεωρεῖτε βαρετὸ τὸ συγκεκριμένο εἶδος μουσικῆς, ἢ ὅτι κάνει μόνο γιὰ νὰ σὲ παίρνει πιὸ γρήγορα ὁ ὕπνος… Ὅμως δὲν εἶναι ἔτσι….. –κατὰ τὴ γνώμη μου τουλάχιστον- Ὑπάρχουν κλασικὰ κομμάτια ποὺ εἴτε μαγεύουν μὲ τὴ μελωδία τους , εἴτε συναρπάζουν μὲ τὸν ἐπικὸ τόνο τους. Τὸ ἐπίθετο κλασικὸς προέρχεται ἀπὸ τὴ λατινικὴ λέξη classicus καὶ σημαίνει κάτι τὸ ἐξαιρετικό.
Ἡ ἱστορία τῆς κλασικῆς μουσικῆς μπορεῖ νὰ χωριστεῖ στὶς παρακάτω κύριες ἱστορικὲς περιόδους :
– Μεσαίωνας ( μεσαιωνικὴ μουσικὴ)
– Ἀναγέννηση (ἀναγεννησιακὴ μουσικὴ)
– Μπαρὸκ (μπαρὸκ μουσικὴ)
– Κλασικὴ ἐποχὴ
– Ρομαντισμὸς
– Σύγχρονη ἐποχὴ
Κάποιοι ἀπὸ τοὺς πιὸ γνωστοὺς κλασικοὺς συνθέτες εἶναι οἱ ἑξῆς: Monteverdi, Corelli, Alessandro Scarlatti, Vivaldi ( γνωστὸ κομμάτι του «Οἱ τέσσερις ἐποχές»), Rameau, Bach, Händel, Haydn, Mozart ( γιὰ τὸν ὁποῖο καὶ θὰ μιλήσουμε ), Beethoven ( πασίγνωστο τὸ «Für Elise» ), Rossini, Schubert, Donizetti ( φημισμένη ἡ ὄπερα « Elisir D’amore» «Ἐλιξίριον τοῦ Ἔρωτος»), Mendelssohn, Chopin, Verdi ( ἔργο του τὸ «Nabucco» «Ναβουχοδονόσωρ»), Brahms, Tchaikovsky, Dvorzak, Puccini, Rachmaninoff.
Ὁ Johannes Chrysostomus Wolfgangus Theophilus Mozart γεννήθηκε στὴν αὐστριακὴ πόλη Σάλτσμπουργκ τὸ 1756. Ὁ πατέρας του, Leopold (Λεοπόλδος) ἦταν ἐπαγγελματίας μουσικός, στὴν ὑπηρεσία τοῦ ἀρχιεπισκόπου τῆς πόλης. Ὁ Haydn ἦταν δάσκαλος τοῦ Mozart . Ἀπὸ μικρὴ ἡλικία εἶχε ἐκδηλωθεῖ τὸ ταλέντο τοῦ Amadeus καὶ ὁ πατέρας του, ὁ ὁποῖος καὶ εἶχε ἀναλάβει τὴ μουσικὴ διαπαιδαγώγηση τοῦ γιοῦ του, ἔπαιρνε τὸν Mozart μαζὶ του σὲ ταξίδια στὴν Εὐρώπη ὥστε νὰ γίνει γνωστὸ τὸ ταλέντο του. Μάλιστα ὑποστηρίζεται ὅτι ἡ πρώτη συμφωνία του Mozart γράφτηκε πρὶν αὐτὸς κλείσει τὰ ἐννέα του χρόνια. Δὲν ὑπάρχει μουσικὸ εἶδος ποὺ νὰ μὴν ἔχει γράψει, μὲ κορυφαῖα τὰ κοντσέρτα καὶ τὶς συμφωνίες . Οἱ ἀριθμοὶ «Κ.V.» μὲ τοὺς ὁποίους συνδέονται συνήθως τὰ ἔργα τοῦ Mozart προέρχονται ἀπὸ τὸν κατάλογο Köchel. Σημαντικὴ ἐπίδραση πάνω του εἶχε ἡ γνωριμία του τὸ 1764 μὲ τὸν γιὸ τοῦ Johann Sebastian Bach, Johann Christian Bach. Ἡ βασικὴ ἐκπαίδευση τοῦ Mozart ἀποκορυφώθηκε μὲ μία σειρὰ ἀπὸ μαθήματα ποὺ τοῦ ἔδωσε ὁ φημισμένος Ἰταλὸς δάσκαλος Martini. Ὁ Mozart ἔζησε σὲ μία ἐποχὴ ποὺ γιὰ τὴ μουσικὴ θὰ μποροῦσε νὰ χαρακτηριστεῖ ὡς χρυσή.
Ἄρχισε τὴν ἐπαγγελματική του καριέρα στὰ 25 χρόνια ὡς αὐλικὸς μουσικός. Ἀργότερα παραιτήθηκε γιατὶ ἤθελε νὰ εἶναι ἀνεξάρτητος. Τὸ 1782 παντρεύτηκε μὲ τὴν Constanze Weber. Λέγεται πὼς σὲ οἰκονομικὸ ἐπίπεδο δὲν ἦταν καθόλου καλά, ἐπίσης διάθεση νὰ δουλέψει πάλι ὡς αὐλικὸς δὲν εἶχε. Πίστευε ὅτι μποροῦσε νὰ ἐξοικονομήσει τὰ τῆς ζωῆς του ἄνετα στὴ Βιέννη. Ἡ γυναίκα του ὅμως ἔμεινε ἔγκυος καὶ ἔτσι οἱ συνθῆκες ἀπὸ τὴν ἀρχὴ φάνηκαν ἀντίξοες. Ὁ Mozart ἔδινε συναυλίες καὶ μαθήματα ἐνῶ συνέχιζε νὰ γράφει μουσική. Εἶχε κάποιες ἐπαγγελματικὲς ἐπιτυχίες ὅπως τὴν ὄπερά του «Οἱ γάμοι τοῦ Φίγκαρο» (1786) καὶ ἕνα χρόνο ἀργότερα μὲ τὴν ὄπερα «Ντον Τζιοβάνι». Οἰκονομικὰ κέρδιζε ἐλάχιστα. Τὸ 1787 διορίστηκε ἀπὸ τὸν Αὐτοκράτορα αὐλικὸς συνθέτης γιὰ τὴν αὐτοκρατορικὴ χορευτικὴ μουσική, τὸ ἐτήσιο εἰσόδημά του ὅμως δὲν ξεπερνοῦσε τὶς 100 λίρες.
Κάποιοι ἀμφισβητοῦν τὸ ταλέντο τοῦ Mozart υἱοθετῶντας τὴν ἄποψη ὅτι εἶναι ἕνας συνθέτης χωρὶς μεγάλο μουσικὸ βάρος. Ἀλλὰ ἀπὸ συγχρόνους του φίλους καὶ ἐχθροὺς διατυπώνονται ἀντίθετες ἀπόψεις. Ὁ Haydn ἔλεγε μὲ δάκρυα στὰ μάτια, ὅτι τὸ παίξιμο τοῦ Mozart ἄγγιζε κατὰ τρόπο ἀξέχαστο τὴν καρδιά του . Κατ’ ἄλλους ἐρχόταν σὲ ἀντίθεση μὲ τὰ ἐλαφρὰ βιεννέζικα γοῦστα, ὁδηγῶντας τοὺς ἀκροατές , καθὼς ἔλεγαν τότε οἱ Βιεννέζοι, ἀνάμεσα ἀπὸ ἀπότομα βράχια σὲ ἀγκαθωτὰ δάση, φτωχὰ ἀπὸ λουλούδια, καὶ σὲ ἀπροσπέλαστους λαβυρίνθους. Ὡστόσο γιὰ τοὺς σημερινοὺς ἀκροατὲς ὁ Mozart δὲν εἶναι δύσκολος καθὼς εἴμαστε συνηθισμένοι σὲ πολὺ πιὸ παράξενους μουσικοὺς συνδυασμούς.
Ἔγραψε κάποτε στὸν πατέρα του πὼς ἡ ἰδέα τοῦ θανάτου περισσότερο τὸν παρηγοροῦσε παρὰ τὸν φόβιζε. Αὐτὸς καὶ ἡ γυναίκα του δὲν εἶχαν καλὴ ὑγεία καὶ ἡ συμμετοχή του ὡς μέλος σὲ τεκτονικὴ στοὰ φαινόταν ὅτι τὸν γαλήνευε. Μάλιστα ὁ τεκτονισμὸς ἀποτέλεσε ἀφορμὴ στὸ νὰ γράψει κάποιες συνθέσεις ἐμπνευσμένες ἀπὸ αὐτόν, ὅπως τὴν ὄπερα «Ὁ Μαγεμένος Αὐλός». Λίγο πρὶν πεθάνει ἄρχισε νὰ ὑποφέρει ἀπὸ τάσεις λιποθυμίας, κατάθλιψη καὶ ἐμμονές. Πιθανότατα πέθανε ἀπὸ οὐραιμία ἢ ἀπὸ διακοπὴ λειτουργίας τῶν νεφρῶν τὸ 1791.
Πρέπει ἐπίσης νὰ ἀναφέρουμε ὅτι ὡς ἄνθρωπος ἦταν ἀξιαγάπητος. Ἦταν κοντός, ξανθὸς μὲ γαλανὰ μάτια. Τοῦ ἄρεσε τὸ καλὸ φαγητό, ἡ ἱππασία, τὸ καλὸ ντύσιμο καὶ ἡ γυμναστική. Μία ἀνθυγιεινή του συνήθεια ἦταν τὸ ὅτι δούλευε ὣς πολὺ ἀργὰ τὸ βράδυ.
Ἡ προσωπική μου γνώμη εἶναι ὅτι ὁ Mozart εἶναι, ἂν ὄχι ἡ μεγαλύτερη, μία ἀπὸ τὶς μεγαλύτερες μουσικὲς προσωπικότητες ποὺ ὑπήρξαν καὶ θὰ ὑπάρξουν ποτέ. Πραγματικὰ ἀμφιβάλλω ἂν θὰ γεννηθεῖ ποτὲ ἄλλος μουσικὸς μὲ τέτοιο τεράστιο ταλέντο. Εἶναι ἀπίστευτη ἡ ἁρμονία ποὺ ὑπάρχει σὲ ὅλες του τὶς συνθέσεις, λὲς καὶ ἀπὸ πίσω κρύβονται πολύπλοκες μαθηματικὲς σχέσεις. Κάθε του κομμάτι σὰν νὰ προῆλθε ἀπὸ τὸν Παράδεισο καὶ ὁ Mozart ἦταν ὁ ἄγγελος ποὺ τὸ ἔφερε στὴ γῆ.
Γιὰ τὸν Grieg ἦταν «Σὰν Θεός», γιὰ τὸν Wagner «μία θεϊκὴ ἰδιοφυΐα», γιὰ τὸν Richard Strauss «ὁ πιὸ θεῖος ἀπὸ ὅλους τοὺς μεγάλους συνθέτες», ἐνῶ ὁ Tchaikovsky ἔγραφε σχετικά: «Αὐτὸς ὁ ἁγνὸς καὶ ἰδανικὸς δάσκαλος […] εἶναι τὸ εἴδωλό μου».
ΠΗΓΕΣ
Christopher Headington, Ἱστορία τῆς Δυτικῆς Μουσικῆς ἀπὸ τὴν Ἀρχαιότητα ὣς τὶς μέρες μας , τόμος 1ος, μετάφραση, Μάρκος Δραγούμης, Ἀθήνα, «Gutenberg», 1993, σελ. 203-218.
el.wikipedia.org/wiki/Βόλφγκανγκ_Αμαντέους_Μότσαρτ
el.wikipedia.org/wiki/Κλασική_μουσική