Αθήνα, 9-2-2022

Η 9η Φεβρουαρίου, ημέρα θανάτου του εθνικού μας ποιητή Διονύσιου Σολωμού, έχει καθιερωθεί, από το 2017, ως Παγκόσμια Ημέρα Ελληνικής Γλώσσας. Με την καθιέρωση αυτή τιμάται μια γλώσσα με μακραίωνη ιστορία, μια γλώσσα που, όπως είχε πει ο Γιώργος Σεφέρης στην ομιλία του στη Στοκχόλμη κατά την απονομή του βραβείου Νόμπελ «δεν έπαψε ποτέ να μιλιέται. Δέχτηκε αλλοιώσεις που δέχεται κάθε τι ζωντανό, αλλά δεν παρουσιάζει κανένα χάσμα».

Σ’ αυτήν τη μακραίωνη πορεία της η ελληνική γλώσσα υπήρξε όχι μόνο το μέσο έκφρασης, αλλά και γενεσιουργός αιτία όλων σχεδόν των μορφών του λόγου. Η ποίηση, το θέατρο, η φιλοσοφία, η ιστορία, η επιστήμη αναπτύχθηκαν και εξελίχθηκαν μέσω της ελληνικής γλώσσας. Από την αρχαιότητα μέχρι και τη σύγχρονη εποχή η ελληνική γλώσσα επηρέασε την ευρωπαϊκή σκέψη, ενώ εξακολουθεί να επιβιώνει διεθνώς στο λεξιλόγιο ευρωπαϊκών και μη γλωσσών, ως γλώσσα της επιστημονικής και καλλιτεχνικής ορολογίας και έκφρασης.

Από τα ομηρικά έπη, τη λυρική ποίηση και την τραγωδία έως το δημοτικό τραγούδι και τον Σολωμό και μέχρι τη νεότερη ποίησή μας, η οποία δύο φορές τιμήθηκε με το βραβείο Νόμπελ, η ελληνική γλώσσα έδωσε μορφή στη λογοτεχνική έμπνευση και φαντασία και υπήρξε καθοριστικός παράγοντας της ανάπτυξης και της εξέλιξης της ελληνικής λογοτεχνίας, η οποία ήταν για μας πάντα αφορμή σκέψης αλλά και μέσο παραμυθίας στους δύσκολους καιρούς.

Το γεγονός ότι, από τη δημιουργία του ελληνικού κράτους κατά τον 19ο αιώνα μέχρι και τη σύγχρονη εποχή, το γλωσσικό ζήτημα υπήρξε αντικείμενο αντιπαραθέσεων και συγκρούσεων, συμφωνιών και διαφωνιών, οι οποίες πολλές φορές οδήγησαν σε μαχητικούς αγώνες, φανερώνει ότι η ελληνική γλώσσα είναι ένας ζωντανός οργανισμός που συνεχώς αναπτύσσεται, εξελίσσεται και παραδίδεται στις νεότερες γενιές.

Αυτόν τον γλωσσικό πλούτο εμείς οι φιλόλογοι οφείλουμε να τον μεταδώσουμε στους μαθητές μας. Οφείλουμε να τον προστατεύσουμε από την υπέρμετρη και άνευ λόγου και αιτίας χρήση ξένων λέξεων και όρων, οι οποίοι πολλές φορές χρησιμοποιούνται αμετάφραστοι. Οφείλουμε να τον προστατεύσουμε από διδακτικούς πειραματισμούς, οι οποίοι, όχι μόνο δεν εξασφαλίζουν τη γλωσσική επάρκεια, αλλά έχουν το αντίθετο αποτέλεσμα.

Σε τελευταία, ανάλυση, πυξίδα για τους προβληματισμούς και τις πράξεις μας πρέπει να είναι η ρήση του Διονύσιου Σολωμού «Μήγαρις έχω άλλο στο νου μου πάρεξ ελευθερία και γλώσσα».