«Χωρίς το σχολείον περιπατούμεν εις το σκότος» (Άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός)
Ηρακλής Ρεράκης, καθηγητής ΑΠΘ,
Πρόεδρος της Πανελλήνιας Ενώσεως Θεολόγων
Αφορμή για το παρόν άρθρο ήταν, αφενός, η έναρξη της νέας σχολικής χρονιάς και, αφετέρου, η αύξηση του φαινομένου που σχετίζεται με κάποιες ομάδες μαθητών, οι οποίοι, σύμφωνα με την επικαιρότητα, φαίνεται να αυξάνονται όλο και πιο πολύ σε ολόκληρη τη χώρα, ασκώντας πράξεις βίας, επιθετικότητας και εγκληματικότητας.
Ο Άγιος των σχολείων, Κοσμάς ο Αιτωλός (1714-1779) θεωρούσε απαραίτητο το σχολείο για την κοινωνική ευρυθμία, διότι, όπως με σοφία έλεγε, χωρίς αυτό περπατούμε, ως κοινωνία, στο σκότος: «Δεν βλέπετε ότι αγρίωσε το Γένος μας από την αμάθεια και εγίναμεν ωσάν θηρία; Διά τούτο σας συμβουλεύω να κάμετε σχολείον, δια να εννοήτε το άγιον Ευαγγέλιον και τα λοιπά βιβλία… Καλύτερον, αδελφέ μου, να έχεις ελληνικόν σχολείον εις την χώραν σου, παρά να έχεις βρύσες και ποτάμια. Και ωσάν μάθεις το παιδί σου γράμματα, τότε λέγεται άνθρωπος».
Τρεις αιώνες, αργότερα, με την αρχή της νέας σχολικής χρονιάς, διερωτάται κανείς, αν το σημερινό ελληνικό σχολείο έχει τον στόχο και την προοπτική να μειώνει το υπάρχον κοινωνικό σκότος και να ανοίγει τον νου και τις καρδιές των μαθητών/τριών στην άσκηση ενάρετης ζωής.
Στο ερώτημα αυτό μπορούμε να απαντάμε θετικά και αισιόδοξα, γνωρίζοντας ότι οι νομικές βάσεις και οι παιδαγωγικές αρχές των σχολείων μας, όταν εφαρμόζονται με συνέπεια, συμβάλουν, σε μεγάλο βαθμό, στην ομαλή και γόνιμη ένταξη των μαθητών στον κοινωνικό ιστό.
Κατ’ αρχάς, σύμφωνα με τον ισχύοντα Νόμο 1566 του 1985, άρθρο 1, ένα απόσπασμα του οποίου παραθέτουμε παρακάτω, «σκοπός της Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης είναι να συμβάλει στην ολόπλευρη, αρμονική και ισόρροπη ανάπτυξη των διανοητικών και ψυχοσωματικών δυνάμεων των μαθητών, ώστε, ανεξάρτητα από φύλο και καταγωγή, να έχουν τη δυνατότητα να εξελιχθούν σε ολοκληρωμένες προσωπικότητες και να ζήσουν δημιουργικά».
