Λαμβάνετε Plavix, Βαρφαρίνη ή Sintrom: Η Αμερικανική Υπηρεσία Τροφίμων και Φαρμάκων προειδοποιεί: ελέγξτε άμεσα τη DNA σας σύσταση. Ένα δείγμα σιέλου μπορεί να σώσει τη ζωή σας.
Σύμφωνα με πρόσφατο δημοσίευμα (Journal of Human Genetics 61, 79-85, 2016) τέσσερα με πέντε φαρμακευτικά σκευάσματα είναι αυτά που χρησιμοποιούνται κυρίως σε περιπτώσεις καρδιαγγειακών ασθενειών. Αυτά είναι: η κλοπιδογρέλη (cholidogrel ή Plavix), η βαρφαρίνη (Warfarin), η ασενοκουμαρόλη (Sintrom), η ηπαρίνη και οι στατίνες.
Η ΚΛΟΠΙΔΟΓΡΕΛΗ ( PLAVIX), είναι ένα ευρέως συνταγογραφούμενο φάρμακο το οποίο, σε συνδυασμό με ασπιρίνη, βοηθά στην αποφυγή σχηματισμού θρόμβων που προκαλούν καρδιακή προσβολή ή εγκεφαλικό επεισόδιο. Στην εργασία προτείνεται ο έλεγχος των DNA πολυμορφισμών τουλάχιστο στο γονίδιο CYP2C19. Παραλλαγές που αυξάνουν τη μεταβολική δραστηριότητα του γονιδίου CYP2C19 (κυρίως το αλληλόμορφο CYP2C19* 17) έχουν συσχετιστεί με αυξημένο κίνδυνο παρενεργειών, π.χ. αιμορραγίες. Το DNA προφίλ του κάθε ασθενούς βοηθά τους ιατρούς να εξατομικεύουν την αντιπηκτική θεραπεία στους ασθενείς τους με τα μεγαλύτερα οφέλη και τις λιγότερες παρενέργειες.
Η ΒΑΡΦΑΡΙΝΗ είναι αποτελεσματικό φάρμακο για την πρόληψη δημιουργίας θρόμβων στην καρδιά, στις αρτηρίες και γενικά στα αιμοφόρα αγγεία. Τα άτομα όμως, ανάλογα με τη DNA τους σύσταση, διαφέρουν σημαντικά στην απόκριση σε τέτοια θεραπευτική αγωγή. Η ιδανική δοσολογία της βαρφαρίνης μπορεί να διαφέρει έως και δέκα φορές από άτομο σε άτομο! Δύο γονίδια ενοχοποιούνται για το 60% αυτών των αντιδράσεων, το CYP-2C9 και το VKORC1. Στο πρώτο γονίδιο δύο είναι τα σπουδαία αλληλόμορφα, τα 2 και 3. Σε άτομα με ένα από αυτά τα μεταλλαγμένα αλληλόμορφα θα πρέπει να χορηγείται μειωμένη δόση του φαρμάκου βαρφαρίνη για να αποφευχθούν δυσάρεστες παρενέργειες. Ταυτόχρονα πρέπει να αναλύεται και το γονίδιο VKORC1. Στην περίπτωση αυτή σημασία έχει το αλληλόμορφο VKORC1, η ύπαρξή του μία φορά στη γενετική σύσταση πρέπει να συνοδεύεται πάλι από μειωμένη δόση του φαρμάκου.
Παρόμοια, οι πιο σημαντικοί DNA πολυμορφισμοί που οδηγούν σε μειωμένη ενζυμική δραστηριότητα, προδιαθέτοντας σε ευαισθησία στην ασενοκουμαρόλη (SΙΝΤΡΟΜ) είναι οι CYP2C9*2, CYP2C9*3 και VKORC1-1639G>A. Οι συχνότητες των αλληλομόρφων CYP2C9*2, CYP2C9*3 and VKORC1A σε έλληνες είναι 15,5%, 7,5% και 48,5, αντίστοιχα. Εάν ένα άτομο είναι φορέας τουλάχιστον ενός αλληλομόρφου (παραλλαγής DNA) CYP2C9*3 πρέπει να του χορηγηθεί μειωμένη δόση του φαρμάκου (Sintrom) για να αποφευχθούν παρενέργειες. Αντίθετα, το αλληλόμορφο CYP2C9*2 διαδραματίζει μικρότερο ρόλο όσον αφορά την ενδεδειγμένη δοσολογία. Οι ασθενείς με γενότυπο VKORC1 A/A χρειάζονται περίπου το ένα τρίτο της δόσης του φαρμάκου (Sintrom) σε σχέση με τους φυσιολογικούς ασθενείς. Η ηλικία επίσης επηρεάζει τη δόση της ασενοκουμαρόλης (Sintrom).
Η ΗΠΑΡΙΝΗ μπορεί να προκαλέσει θρομβοκυτταροπενία. Στην εργασία προτείνεται να εξετάζεται ένα αλληλόμορφο στο γονίδιο HLA-DRA.
Οι ΣΤΑΤΙΝΕΣ θεωρούνται το νούμερο 1 φάρμακο κατά της χοληστερίνης. Ωστόσο, δεν στερούνται παρενεργειών, ενώ δεν λείπουν και οι σκεπτικιστές που αμφισβητούν την ευεργετική τους δράση. Η λήψη τους, όπως και άλλων φαρμάκων, ενδέχεται να συνοδεύεται από παρενέργειες, π.χ. μπορούν να προκαλέσουν μυοπάθεια, ηπατική βλάβη, διαβήτη τύπου II, καρδιακή ανεπάρκεια, κλπ. Η συσχέτιση της γενετικής (DNA) σύστασης με τυχόν παρενέργειες από τη λήψη τους βρίσκεται σε εξέλιξη. Παράδειγμα: Ελέγχθηκε η γενετική σύσταση στο γονίδιο LPA σε άτομα με διαβήτη που έπαιρναν στατίνες. Διαπιστώθηκε ότι το 15% του πληθυσμού που ήταν φορείς του αλληλομόρφου G στη θέση 10455872 είχαν υψηλότερο κίνδυνο εκδήλωσης στεφανιαίας νόσου από τους μη-φορείς, ακόμη και αν έπαιρναν τη στατίνη.
Γνωρίζοντας συνεπώς ο γιατρός τη φαρμακογενετική (DNA) σύσταση του ασθενούς και την ηλικία του μπορεί να ρυθμίσει τη δόση του φαρμάκου για να υπάρχει πετυχημένη αντιθρομβωτική αγωγή χωρίς παρενέργειες.
Στην Ελλάδα υπάρχουν εταιρείες που προβαίνουν (ή συνεργάζονται με εταιρείες του εξωτερικού) που κάνουν φαρμακογονιδιωματικούς (DNA) ελέγχους.
του Κωνσταντίνου Τριανταφυλλίδη