Μήτρου θωμάς.1ο Δημοτικό Ιερισσού\Πρώτη τάξη .

Σημαντικά και απαραίτητα χαρακτηριστικά ενός εκπαιδευτή ενηλίκων για την επιτυχή άσκηση του ρόλου του ως εκπαιδευτικού σε ΣΔΕ;

Ο εκπαιδευτικός , στο σχολείο δεύτερης ευκαιρίας ( ΣΔΕ ) έχει  να φέρει σε πέρας , ένα πιο δύσκολο και πολυσύνθετο έργο, σε σχέση με τους  εκπαιδευτικούς, σε άλλες βαθμίδες εκπαίδευσης. Έτσι πρέπει να είναι εφοδιασμένος  με επιπρόσθετα και ιδιαίτερα προσόντα, ώστε να ανταποκριθεί , στο ανοικτό πρόγραμμα σπουδών, που χαρακτηρίζει τα σχολεία των ΣΔΕ και στις ιδιαίτερες περιπτώσεις των μαθητών που εκπαιδεύονται σε αυτά. Αφού λοιπόν διαγνώσει, τις προσδοκίες των μαθητών του για το εκπαιδευτικό πρόγραμμα, πρέπει να προχωρήσει στην δημιουργία του μαθησιακού συμβολαίου, το οποίο πρέπει να  εκφράζει αυτές τις προσδοκίες. Σε αυτό  λοιπόν το εκπαιδευτικό πρόγραμμα, πρέπει ο εκπαιδευτικός, με διάφορους τρόπους, να ενθαρρύνει και να παρωθήσει τους μαθητές στην μάθηση, ώστε να έχουμε τα καλύτερα δυνατά μαθησιακά αποτελέσματα. Τα σχολεία δεύτερης ευκαιρίας απευθύνονται σε, ηλικιωμένους , εργαζόμενους, μακροχρόνια άνεργους, επαναπατρισθέντες, φυλακισμένους κ.λ.π . Οι εκπαιδευόμενοι λοιπόν στα ΣΔΕ, αποτελούν ειδικές κατηγορίες μαθητών οι οποίες πρέπει να έχουν ιδιαίτερη μεταχείριση, από το εκπαιδευτικό σύστημα. Σκοπός των ΣΔΕ, είναι να εισάγουν τις κατηγορίες αυτών των ενήλικων μαθητών , ξανά στην αγορά εργασίας και να άρουν τον κοινωνικό αποκλεισμό, που υφίσταται για αυτούς, με τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Στα πλαίσια αυτών των σχολείων, ο εκπαιδευτικός θα πρέπει να είναι όσο καλύτερα γίνεται καταρτισμένος και έτοιμος για την διδασκαλία. Συμμετοχικές τεχνικές, βιωματική μάθηση, θα ενεργοποιήσουν τους ενήλικους μαθητές που ως τώρα ήταν αποκλεισμένοι από το εκπαιδευτικό σύστημα και θα τους εντάξουν ξανά στα κοινωνικά δρώμενα και στην αγορά εργασίας.

 Τα Σχολεία δεύτερης ευκαιρίας αποτελούν όχι μόνο μια καινοτομία αλλά μια βαθιά μεταρρύθμιση στο ανελαστικό εκπαιδευτικό σύστημα  το οποίο  εξακολουθεί να επιζεί  παρόλα τα σημάδια των καιρών. Όσον αναφορά την μάθηση σε ΣΔΕ ,  θα πρέπει να ξεχάσουμε το παλιό αναχρονιστικό, γραφειοκρατικό  μοντέλο διδασκαλίας,  που εκφράζεται από την στείρα μετάδοση γνώσεων, από πλευράς εκπαιδευτικού και θα πρέπει να περάσουμε  σε ένα  πιο σύγχρονο, ευέλικτο μοντέλο διδασκαλίας, στο οποίο  κυρίαρχη θέση θα έχει η ενεργητική συμμετοχική οικοδόμηση της γνώσης από πλευράς μαθητή, με συμπαραστάτη και καθοδηγητή τον εκπαιδευτικό. Ο εκπαιδευτικός σε ΣΔΕ , σε αυτό το μοντέλο καλείτε να παίξει έναν πιο σύνθετο, απαιτητικό και δύσκολο ρόλο. Θα πρέπει να κατέχει  δεξιότητες  συντονιστή, σύμβουλου, εμψυχωτή, καθοδηγητή,  να δραστηριοποιεί, να παρωθεί, να κινητοποιεί τους μαθητές, ώστε να αναλαμβάνουν πρωτοβουλίες για την μάθησή τους. Να μπορεί να αναγιγνώσκει  το κοινωνικο-πολιτιστικό περιβάλλον τους, τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της προσωπικότητάς τους  , τις ειδικές  μορφωτικές ανάγκες  τους , τις δυνατότητες  τους . Να αντιλαμβάνεται τις προσδοκίες τους  για την μάθηση,  να συνθέτει το μαθησιακό προφίλ των μαθητών του, να διαμορφώνει προγράμματα διδασκαλίας  που να ανταποκρίνονται στις ανάγκες τους , να αναπλαισιώνει την γνώση, να παράγει  διδακτικό υλικό σύμφωνα με τις ανάγκες τους  και να το εφαρμόζει στην μαθησιακή διαδικασία. Να προγραμματίζει ετήσια την σχολική χρονιά, να προγραμματίζει σε τριμηνιαία, μηνιαία, εβδομαδιαία βάση, σύμφωνα με την διάγνωση  των εκπαιδευτικών αναγκών και προσδοκιών των μαθητών του. Να κατέχει σε υψηλό βαθμό  παιδαγωγικές και διδακτικές  θεωρίες, να είναι ερευνητής   και τα αποτελέσματα της  έρευνάς του, να τα μεταφέρει στην εκπαιδευτική πραγματικότητα. Να γνωρίζει  διδακτικές μεθόδους  και τεχνικές , που συμβάλλουν στην ενεργητική  συμμετοχή, στην ανάπτυξη του κριτικού γραμματισμού,  την μάθηση μέσω βιώματος και  τις  οποίες θα χρησιμοποιεί κατάλληλα,  για να  διεγείρει τα κίνητρα  και το ενδιαφέρων των μαθητών του. Να διαφοροποιεί την διδασκαλία του,  εφαρμόζοντας ποικίλες τεχνικές, τρόπους εργασίας  τρόπους αξιολόγησης  κ.λ.π  ώστε να ανταποκρίνεται στις διαφορετικές  ανάγκες  των μαθητών του. Να μην είναι επικριτικός, είρωνας , να μην προσβάλλει την προσωπικότητα των μαθητών του,  αλλά να τους στηρίζει και να τους βοηθά, ώστε να γίνουν αυτόνομα  και υπεύθυνα άτομα. Να είναι αυθεντικός, συμβουλευτικός, συνεπής, χωρίς στερεότυπα, προκαταλήψεις, να εμπνέει, να καθοδηγεί  τους μαθητές του. Να τους εμψυχώνει  και να  προωθεί στην τάξη ένα παιδαγωγικό κλίμα, όπου θα κυριαρχεί ο διάλογος, η αλληλοεκτίμηση, η συνεργατικότητα  και οι όποιες διαφωνίες που θα  προκύπτουν μεταξύ των μαθητών, θα λύνονται δημιουργικά,   δημοκρατικά  με βάση τον διάλογο  και την ενσυναίσθηση. Να κατέχει ποικίλες  δεξιότητες αξιολόγησης των μαθητών του  αναγνωριστικές , διαμορφωτικές, τελικές  χρησιμοποιώντας και πιο σύγχρονες μεθόδους όπως  αυτοαξιολόγηση, ετεροαξιολόγηση, σχέδια εργασίας κατασκευές κ.λ.π. Να είναι  στοχαστικός, να αξιολογεί την διδασκαλία  του, να ερευνά τα αδύναμα σημεία του, να τα διορθώνει και να φροντίζει κάθε φορά, να γίνεται και καλύτερος. Να γνωρίζει από σύγχρονες τεχνολογίες, να επιμορφώνεται συνεχώς  από αρμόδιους φορείς  και τις γνώσεις και δεξιότητες που αποκτά, να τις  μεταφέρει στην εκπαιδευτική πράξη.

Να είναι επαγγελματίας  και να διαθέτει όλα τα προσόντα που χρειάζονται , παιδαγωγικά, διδακτικά, για να βγάλει σε πέρας, το δύσκολο έργο του  ως διευκολυντής, εμψυχωτής  και φορέας της κοινωνικής αλλαγής  των μαθητών σε ΣΔΕ. Όλα αυτά και άλλα χαρακτηριστικά πρέπει να υπάρχουν σε έναν εκπαιδευτή στα ΣΔΕ, γιατί ο ρόλος του είναι πολύ πιο δύσκολος και απαιτητικός, σε σχέση με άλλους συναδέλφους, του σε άλλες βαθμίδες εκπαίδευσης. Ο εκπαιδευτής σε ΣΔΕ, πρέπει  να ανταποκρίνεται σε  ανοιχτά προγράμματα σπουδών  τα οποία πρέπει να συναποφασίζονται  με τους εκπαιδευόμενους ανάλογα με τις ανάγκες και προσδοκίες τους, όπου η διδασκαλία θεωρείτε πράξη επικοινωνίας , όπου απαιτούνται ειδικές μέθοδοι διδασκαλίας και διδακτικής  για να ανταποκριθούν σε προγράμματα σπουδών οι εκπαιδευόμενοι.  Προγράμματα που στοχεύουν, στην καταπολέμηση του κοινωνικού αποκλεισμού ατόμων που στερούνται δεξιότητες και γνώσεις, για να ανταποκριθούν στην στις ανάγκες της ζωής  και στην αγορά εργασίας. Ας μην ξεχνάμε εξάλλου, ότι οι εκπαιδευόμενο, αποτελούνται κυρίως από άτομα που εγκατέλειψαν το σχολείο  και ότι δεν τους έχουν μείνει πολλές ευκαιρίες  ακόμη. β) . Λόγοι για τους οποίους, είναι σημαντική, η διερεύνηση από τον εκπαιδευτή , των προσδοκιών με τις οποίες προσέρχονται τα ενήλικα άτομα σε ένα ΣΔΕ; Ένα από τα πρώτα πράγματα που πρέπει να κάνει ένας εκπαιδευτής  σε ΣΔΕ , μια άκρως απαραίτητη διαδικασία, που αποτελεί  προϋπόθεση  μιας αποτελεσματικής διδασκαλίας, είναι η διάγνωση των προσδοκιών με τις οποίες έρχονται οι μαθητές του στο εκπαιδευτικό πρόγραμμα. Πράγμα το οποίο αποτελεί ένα δύσκολο και πολύπλοκο εγχείρημα , αλλά πολύ βασικό, για την επιτυχή πορεία της εκπαίδευσης των μαθητών σε ΣΔΕ. Αφουγκράζεται  λοιπόν  ο εκπαιδευτικός , τις προσδοκίες, τους στόχους , τα  μελλοντικά τους σχέδια με τα οποία έρχονται οι μαθητές του, στο εκπαιδευτικό πρόγραμμα (π.χ., προσδοκίες για προαγωγή, για εξεύρεση εργασίας, για εκπλήρωση ονείρων του παρελθόντος). Η διερεύνηση λοιπόν των προσδοκιών των εκπαιδευόμενων, πρέπει να αρχίσει από πολύ νωρίς, από την πρώτη επαφή που θα έχουν οι υποψήφιοι  στο πλαίσιο της συνέντευξης που δίνουν ενώπιον επιτροπής εκπαιδευτικών και του διευθυντή του σχολείου. Και είναι πολύ σημαντική για την κατάρτιση προγράμματος σπουδών, σύμφωνα με τις προδιαγραφές  του προγράμματος σπουδών στα ΣΔΕ, των αρχών και κανόνων λειτουργίας των ΣΔΕ  και των εκφρασμένων προσδοκιών των εκπαιδευόμενων. Σ’ αυτή την πρώτη γνωριμία, αρχίζει ουσιαστικά και η κατάρτιση του μαθησιακού συμβολαίου, που ο κάθε εκπαιδευόμενος πρέπει να συνάψει με το σχολείο, ώστε να καταστεί δυνατή η ένταξη και λειτουργία του στην εκπαιδευτική ομάδα, στην οποία θα συμμετάσχει στη διάρκεια της φοίτησής του. Ένας από τους καλύτερους τρόπους ενθάρρυνσης και παρακίνησης των μαθητών στην διδασκαλία, θεωρούνται οι ενεργητικές, βιωματικές τεχνικές, που εμπλέκουν τον μαθητή στην μαθησιακή διαδικασία. Συλλογικές δηλαδή διαδικασίες μάθησης, οι οποίες προάγουν την εργασία σε ομάδες, το συνεργατικό κλίμα, βασική προϋπόθεση για την αποτελεσματικότητα της μάθησης. Οι εκπαιδευτικές αυτές τεχνικές ορίζονται ως συμμετοχικές, διότι στοχεύουν στην ενεργό συμμετοχή των εκπαιδευομένων στην εκπαιδευτική διεργασία, κινητοποιώντας παράλληλα το ενδιαφέρον τους και αξιοποιώντας βιώματα και προγενέστερες γνώσεις και εμπειρίες τους.

Η έκθεση των εκπαιδευομένων στην εμπειρία, κινητοποιεί την ενεργητική συμμετοχή και την κριτική σκέψη, ενθαρρύνει τον κριτικό στοχασμό και αναστοχασμό και τη δημιουργικότητά τους, με στόχο να αναπτύξουν νέες γνώσεις, δεξιότητες, στάσεις και συμπεριφορές, οι οποίες συμβάλλουν περαιτέρω στην κοινωνική και συναισθηματική τους ανάπτυξη εφόσον «μιλάμε για ένα Πρόγραμμα Σπουδών ευέλικτο, βασισμένο στις ανάγκες των εκπαιδευομένων και τη φιλοσοφία των πολυγραμματισμών, δεν μπορεί παρά αυτό, στο επίπεδο της παιδαγωγικής πρακτικής, να στηρίζεται σε μεθόδους διδασκαλίας που να επιτρέπουν τη βιωματική προσέγγισητης γνώσης, την ομαδοσυνεργατική μάθηση, τα σχέδια δράσης, τις διαθεματικές προσεγγίσεις». Και τούτο, διότι προτίθενται να αναπτύξουν νέες γνώσεις/δεξιότητες και να υιοθετήσουν νέες στάσεις και συμπεριφορές.

 Βιωματικές δραστηριότητες μπορεί να είναι διερευνητικές δραστηριότητες που λαμβάνουν χώρα με πρωτοβουλία των μαθητών, όπως αναζήτηση, επεξεργασία των πληροφοριών και παρουσίαση των αποτελεσμάτων, επισκέψεις σε χώρους ενδιαφέροντος, καταγραφή κατά τη διάρκεια και επεξεργασία μετά των δεδομένων που συλλέχτηκαν, μορφές εκπαιδευτικού δράματος, παιχνιδιών ρόλων και γενικότερα αναπαραστάσεις κοινωνικών γεγονότων, debates και γενικότερα συζητήσεις/αντιπαραθέσεις και τέλος δημιουργική έκφραση μέσα από την τέχνη και το λόγο.

Ενδεικτικά αναφέρονται οι βιωματικές δραστηριότητες που θεωρούνται αποτελεσματικότερες από τους εκπαιδευτικούς ή τουλάχιστον επιλέγονται συχνότερα.

 Προσομοίωση, παιχνίδι ρόλων, αφηγηματική ανασύνθεση, ταξίδια κατευθυνόμενης φαντασίας, αντιτιθέμενες απόψεις, Δραστηριότητες άμεσης εμπειρίας, δραματοποίηση, οργάνωση συζήτησης στρογγυλού τραπεζιού, μυθοπλασία , δημιουργία εκπαιδευτικού υλικού, επισκέψεις σε χώρους πολιτισμικής αναφοράς, ομαδική εργασία, διαθεματική προσέγγιση (ο όρος «διαθεματική προσέγγιση» χρησιμοποιείται από τη βιβλιογραφία για να δηλώσει τη διδακτική προσέγγιση, που δεν ακολουθεί την κατάτμηση της πραγματικότητας σε διδακτικά αντικείμενα και ξεχωριστά μαθήματα, όπως είναι για παράδειγμα, η Ιστορία, η Κοινωνιολογία, τα Μαθηματικά κλπ., αλλά εξετάζει κάθε θεματική ενότητα απ’ όλες τις δυνατές πλευρές. Έτσι, το θέμα, για παράδειγμα της συγκοινωνίας, εξετάζεται από τεχνολογικής, ιστορικής, οικονομικής, ψυχολογικής κλπ. Πλευράς. Επισκέψεις σε χώρους πολιτισμικής αναφοράς, σχέδια εργασίας ( η μέθοδος project απαιτεί από τον εκπαιδευτικό να εγκαταλείψει τις δασκαλοκεντρικές παραδοσιακές μεθόδους, να δημιουργήσει ένα μαθησιακό περιβάλλον πλούσιο σε ερεθίσματα και εμπειρίες, και να προωθήσει την πρωτοβουλία και τη συνεργασία των εκπαιδευομένων. Σύμφωνα με διεθνείς μελέτες, οι εκπαιδευόμενοι που εργάσθηκαν με τη μέθοδο project, παρουσίασαν υψηλές επιδόσεις τόσο σε κοινωνικό όσο και γνωστικό επίπεδο.

Τα σχολεία  δεύτερης ευκαιρίας, έχουν πάρα πολύ σημαντικό ρόλο να πραγματοποιήσουν. Η εκπαίδευση ενηλίκων και η κατάρτιση τους, παίζουν ουσιαστικό ρόλο προς την προσπάθεια, να ελαττωθεί το μεγάλο χάσμα, που έχει δημιουργηθεί ανάμεσα στην ευημερούσα κοινωνική τάξη και  σε όσους πλήττονται και κινδυνεύουν από τον κοινωνικό αποκλεισμό. Στόχος των ΣΔΕ είναι η απόκτηση γνώσεων και δεξιοτήτων  από άτομα τα οποία δεν είχαν ευκαιρίες να αποκτήσουν τίτλους σπουδών. Γι αυτό είναι σημαντικό να τα εξοπλίζουν με εκπαιδευτικούς, οι οποίοι είναι πολύ καλά καταρτισμένοι, στο αντικείμενο των προγραμμάτων σπουδών των ΣΔΕ.