Μήτρου θωμάς.1ο Δημοτικό Ιερισσού\Πρώτη τάξη .

Πώς γίνεται η διάγνωση των εκπαιδευτικών αναγκών στην ομάδα ; Πώς συνάπτεται το μαθησιακό συμβόλαιο και ποιος είναι ο ρόλος του εκπαιδευτικού.

Η εργασία μέσα στις εκπαιδευτικές ομάδες, αποτελούν ίσως τον καλύτερο τρόπο εκπαίδευσης των ενήλικων μαθητών. Για την δημιουργία και την καλή λειτουργία των ομάδων, απαιτείτε από τον εκπαιδευτικό, να  αναλάβει πρωτοβουλίες, για την γνωριμία και το δέσιμο της ομάδας. Η διάγνωση των εκπαιδευτικών αναγκών των ενήλικων μαθητών, είναι πρωταρχικής σημασίας για τον εκπαιδευτικό. Η σύναψης μαζί τους ενός εκπαιδευτικού συμβολαίου, μέσα στο οποίο θα πρέπει να περιγράφονται, όλα τα βασικά σημεία λειτουργίας της ομάδας, τα οποία θα πρέπει τα ενδιαφερόμενα μέλη, να τα τηρούν κατά την διάρκεια πραγματοποίησης του εκπαιδευτικού προγράμματος.

Η έννοια της εκπαιδευτικής  ομάδας.

Όταν μιλάμε για, ομαδική εργασία στην εκπαιδευτική διαδικασία ,  μιλάμε για μια συνάθροιση ατόμων 2.3.4.5  κ.λ.π. , με σκοπό την συλλογική μάθηση. Κάθε ομάδα μπορεί να έχει τους δικούς της κανόνες, ηγεσία, κοινά χαρακτηριστικά,  κοινωνική οργάνωση, σκοπούς  και στόχους  που την ξεχωρίζουν από τις υπόλοιπες ομάδες. Οι ομάδες μπορούν να είναι ομογενείς (κοινά χαρακτηριστικά ) ή ετερογενείς(διαφορετικά χαρακτηριστικά). Είναι απαραίτητο η εκπαιδευτική ομάδα να έχει συνοχή , και τα μέλη της, να συνδέονται στενά μεταξύ τους. Έτσι ώστε να δημιουργηθούν μέσα της, κοινές στάσεις, αξίες  και το αίσθημα ότι ανήκω σε αυτήν, ώστε να δεθεί η ομάδα και να έχει συνοχή. Σύμφωνα με την Τσιμπουκλή ομάδα ορίζεται ως μια συνάθροιση ατόμων, στην οποία κάθε άτομο έχει συνείδηση της παρουσίας των άλλων, αλληλεπιδρά με τους άλλους, δέχεται ότι έχει δικαιώματα και υποχρεώσεις ως μέλος αυτής, μοιράζεται μια κοινή ταυτότητα, ενώ παράλληλα βιώνει κάποια μορφή εξάρτησης από τους άλλους για μια συγκεκριμένη χρονική περίοδο. Η ομαδική εργασία, δημιουργεί κλίμα εμπιστοσύνης, στην μάθηση των ενηλίκων μαθητών. Θεωρείτε καινοτόμα μέθοδος διδασκαλίας, που προάγει εκτός από την μάθηση, στάσεις και αξίες, εκτός από γνώσεις και δεξιότητες. Οι ενήλικοι μαθητές, μέσα στην ομάδα έρχονται σε αλληλεπίδραση μεταξύ τους, ανταλλάσουν απόψεις  οικοδομούν συμμετοχικά  την γνώση, << μαθαίνουν πώς να μαθαίνουν >>. Η ομαδική εργασία, συμβάλλει στην επίτευξη της αρχής, «μαθαίνω πώς να μαθαίνω». Συνήθως ο καλύτερος  αριθμός μιας ομάδας είναι 5 άτομα, αλλά επιβάλλεται να ξεκινήσει με λιγότερα άτομα, μέχρι να συνηθίσουν οι ενήλικοι μαθητές, τον ομαδικό τρόπο εργασίας. Η συνοχή, δηλαδή το δέσιμο μιας ομάδας, αποτελεί βασικό παράγοντα για την λειτουργία της για την μείωση του άγχους, των εντάσεων και την ανάπτυξη της εμπιστοσύνης ανάμεσα στα μέλη της. Ο στόχος της εκπαίδευσης σε ομάδες, υπερβαίνει την απόκτηση εργαλειακών γνώσεων και αφορά την ανάπτυξη της επικοινωνίας μέσω του διαλόγου,  την κατανόηση των στάσεων και των προσωπικών παραδοχών και τον κριτικό στοχασμό,  με στόχο την επίτευξη της Μετασχηματίζουσας. Υπάρχουν τέσσερις στρατηγικές, τις οποίες χρειάζεται να γνωρίζει, ο εκπαιδευτής ενηλίκων,  ώστε να ενισχύσει, τη συμμετοχή των εκπαιδευομένων, στην ομάδα. Θα πρέπει καταρχήν, να καθορίσει τις θέσεις εργασίας των ενήλικων μαθητών, τη διάταξη των θρανίων των εκπαιδευομένων μέσα στο χώρο, με τρόπο τέτοιο ώστε να διευκολύνεται η αλληλεπίδραση στην ομάδα, να γνωρίζει τις προσδοκίες και να θέσει  τους κανόνες λειτουργίας της ομάδας, (στη διαμόρφωση των οποίων είναι απαραίτητο, να συμμετέχουν ενεργά οι ενήλικοι μαθητές ), να ενισχύσει την ασφάλεια και την εμπιστοσύνη μέσα στην ομάδα. Στις εκπαιδευτικές ομάδες, η τήρηση των αρχών και των στρατηγικών λειτουργίας της ομάδας, έχει ιδιαίτερη αξία, για την πορεία της μαθησιακής διεργασία. Οι τεχνικές ανάπτυξης των ομάδων είναι σημαντικές, τόσο για τη δημιουργία κλίματος ασφάλειας και εμπιστοσύνης, όσο και για την ίδια την πορεία της μάθησης. Σκοπός της αξιοποίησης των διαφόρων τεχνικών είναι:

• να μειωθεί η ένταση, το άγχος και ο φόβος, των ενηλίκων μαθητών για το διδακτικό αντικείμενο και την πορεία της διδασκαλίας.
• να γνωριστούν οι εκπαιδευόμενοι μεταξύ τους και με τον εκπαιδευτή, να δεθούν οι ομάδες εργασίας, ώστε να περιοριστούν τα προβλήματα συμπεριφοράς.
• να ενισχυθεί η δέσμευση των εκπαιδευομένων στο πρόγραμμα και να αποκτήσουν στάσεις και αξίες θετικές, ώστε να μην τα παρατούν εύκολα.
• να διερευνηθούν οι προσδοκίες των εκπαιδευομένων από το πρόγραμμα και να τεθούν λογικές προσδοκίες για την μάθηση των ενηλίκων μαθητών επίσης να τεθούν κοινοί  σκοποί και μαθησιακοί στόχοι, εκτός από τους ατομικούς .
• να τεθούν οι κανόνες και αξίες, που θα προάγουν τη μάθηση, την ορθή επικοινωνία, τη μαθησιακή κουλτούρα, την γνωστική ανάπτυξη, μέσα στην ομάδα.

Διερεύνηση των εκπαιδευτικών αναγκών των ενήλικων εκπαιδευομένων.

Οι ενήλικοι εκπαιδευόμενοι, έχουν διαφορετικές μαθησιακές ανάγκες, από τους ανήλικους εκπαιδευόμενους. Η γνώση των εκπαιδευτικών αναγκών, των ενήλικων μαθητών, έχει ιδιαίτερη βαρύτητα στην εκπαίδευσή τους, προκειμένου να υλοποιήσουν με επιτυχία, προγράμματα εκπαίδευσης. Γι αυτό ο εκπαιδευτικός, κατά την εναρκτήρια συνάντηση της ομάδας, πρέπει να αφιερώσει χρόνο, στην γνωριμία των μαθητών μεταξύ τους και  στην ανίχνευση των διαφοροποιημένων μαθησιακών αναγκών τους. Η απόφαση του εκπαιδευτή για το ποια τεχνική γνωριμίας θα επιλέξει, θα εξαρτηθεί από ποικίλους παράγοντες. Ένας  τρόπος γνωριμίας των ενήλικων μαθητών μεταξύ τους, είναι μέσω <<ζευγαριών επικοινωνίας >>. Οι μαθητές  περπατούν γύρω -γύρω στην τάξη και επιλέγουν  κάποιον συμμαθητή τους, με τον οποίο θα ήθελαν να γνωριστούν  καλύτερα. Μετά κάθε ενήλικος μαθητής παίρνει συνέντευξη από το ζευγάρι του, Στην διάρκεια της συνέντευξης, απαντιούνται ερωτήματα όπως, πια είναι η εκπαιδευτική πορεία του μαθητή ; Ποιοι λόγοι των ώθησαν να συμμετέχει, στο εν λόγω πρόγραμμα ; Ποια, θα ήθελαν να είναι η επαγγελματική τους πορεία στο μέλλον. Αφού γίνεται η γνωριμία μεταξύ τους, κάθε μαθητής συστήνει τον συμμαθητή του, στην ολομέλεια της τάξης. Καλή μέθοδος γνωριμίας των μαθητών είναι και η<< αλυσίδα >>. Οι μαθητές σχηματίζουν μια αλυσίδα,  κάνοντας έναν κύκλο  και πιάνοντας  ο ένας τον άλλο από τα χέρια, συστήνουν τον εαυτό τους στην ομάδα, λέγοντας απλώς το μικρό τους όνομα και τα ονόματα όσων κάθονται πριν από αυτών στην αλυσίδα. Κάθε εκπαιδευόμενος, που συστήνεται στην αλυσίδα πρέπει να αναφέρει, εκτός από το όνομα του, τα ονόματα όλων όσοι έχουν ήδη συστηθεί πριν από αυτόν. Ο πρώτος ο οποίος συστήθηκε πρέπει να αναφέρει τα ονόματα όλης της ομάδας εργασίας. Το δεύτερο βήμα της εναρκτήριας συνάντησης αφορά τη διάγνωση των εκπαιδευτικών αναγκών, την ανάλυση των προσδοκιών των ενήλικων εκπαιδευομένων και τον ορισμό των κανόνων λειτουργίας της εκπαιδευτικής ομάδας. Πρώτη  κίνηση του εκπαιδευτικού είναι, αντί να στείλουν οι μαθητές, ένα απλό βιογραφικό σημείωμα, να τους  υποβάλλει μια σειρά από ερωτήσεις  για τους λόγους, τις προσδοκίες που είχαν και συνέβαλλαν στο να εμπλακούν σε αυτό το πρόγραμμα. Παράλληλα, με τον τρόπο αυτό,  μέσω δηλαδή της γνωριμίας και της ανίχνευσης των μαθησιακών αναγκών των μαθητών, χτίζεται σταδιακά και το μαθησιακό συμβόλαιο, το οποίο θα δεσμεύει τους μαθητές και τον δάσκαλο και  θα ολοκληρωθεί στο τέλος της εναρκτήριας συνάντησης. Κατά την πρώτη συνάντηση, οι ενήλικοι εκπαιδευόμενοι, βιώνουν αρκετό άγχος και αβεβαιότητα. Για να καθησυχάσει τους φόβους τους και να δημιουργήσει κλίμα εμπιστοσύνης και ασφάλειας, ο εκπαιδευτικός, πρέπει να αυτοπαρουσιαστεί στους μαθητές του. Γι αυτό βάζει την ομάδα, να καθίσει σε κύκλο γνωριμίας και παρουσιάζει τον εαυτό του  στην ομάδα. Τους πληροφορεί για την επαγγελματική του πορεία, και  αφιερώνει χρόνο, για να απαντήσει στις απορίες τους για το εκπαιδευτικό πρόγραμμα. Τους μιλάει για τις γνώσεις του, τις εκπαιδευτικές ικανότητές του, και τα κυριότερα χαρακτηριστικά του, ως εκπαιδευτής ενηλίκων, τις προσδοκίες που έχει από την ομάδα του, τις δυσκολίες του προγράμματος. Συζητούν για τα  χαρακτηριστικά της ομάδας τους, και ποιες είναι οι προσδοκίες των μαθητών του από αυτόν και από το πρόγραμμα. Τι γνώσεις, ικανότητες, θα ήθελαν να αποκτήσουν από το πρόγραμμα; Ποιοι θα πρέπει να είναι, οι κανόνες λειτουργίας της ομάδας και θα ήθελαν να επικρατούν  στο πρόγραμμα.

Αφού γνωριστούν μεταξύ τους, ο εκπαιδευτής, χωρίζει τους μαθητές, σε μικρές ομάδες. Συνήθως κάθε ομάδα αποτελείτε από 4-5 άτομα . Αφού η κάθε ομάδα βγάζει ένα όνομα για τον εαυτό της, ζητάει από τους μαθητές να συζητήσουν μεταξύ τους, ερωτήσεις τις οποίες έχει προετοιμάσει ειδικά γι αυτούς, από πριν ο εκπαιδευτικός και έχουν σκοπό την ανίχνευση των διαφοροποιημένων μαθησιακών αναγκών, των ενήλικων μαθητών. Οι μαθητές συζητούν  μεταξύ τους , συνήθως γύρω στα 20 λεπτά  και καταγράφουν στο χαρτί  τις απαντήσεις,  στις οποίες κατέληξε, συναινετικά  η ομάδα. Μετά κάθε ομάδα βγάζει ένα όνομα για τον εαυτό της, ορίζει έναν αντιπρόσωπο, ο οποίος θα παρουσιάσει την ομάδα του και  θα ανακοινώσει τις απαντήσεις της, στην ολομέλεια της τάξης. Συνήθως, αυτό γίνεται μέσα σε 15-20 λεπτά. Ακολουθεί η σύνθεση των απαντήσεων από τον εκπαιδευτικό, με τις οποίες χτίζεται το μαθησιακό συμβόλαιο.

Η διαμόρφωση του μαθησιακού συμβολαίου

Το μαθησιακό συμβόλαιο, είναι ένα πλέγμα από κανόνες, με το οποίο έρχονται σε συμφωνία ο εκπαιδευτικός και οι ενήλικοι μαθητές μεταξύ τους. Κάθε μαθητής διαθέτει ιδέες, πιστεύω, για το πώς πρέπει να πραγματοποιηθεί  και με ποιον τρόπο το πρόγραμμα. Για αυτό τον λόγο, πρέπει ο εκπαιδευτικός και ο μαθητής  να τηρήσουν τους απαραίτητους κανόνες  που θα συνάψουν μαζί, κατά την διάρκεια του προγράμματος.

Το μαθησιακό συμβόλαιο γίνεται, στην διάρκεια της πρώτης εναρκτήριας συνάντησης της τάξης. Περιλαμβάνει τους σκοπούς, στόχους, τις διδακτικές μεθόδους, την αξιολόγηση του προγράμματος, τους κανόνες λειτουργίας της εκπαιδευτικής ομάδας και γίνεται σημείο αναφοράς σε όλη την εκπαιδευτική πορεία  του προγράμματος από μαθητές και εκπαιδευτικό. Αφού ο εκπαιδευτικός, έχει διαγνώσει και αναγνωρίσει τις μαθησιακές ανάγκες και προσδοκίες των εκπαιδευόμενων,  προχωρά στην σύνθεση των μαθησιακών αναγκών των μαθητών σε συνάρτηση,  με τους στόχους του προγράμματος. Μέσα από αυτήν την σύνθεση, οι μαθητές καταλαβαίνουν σε ποιο βαθμό, οι στόχοι που έχουν βάλει μπορούν να πραγματοποιηθούν και να συνδεθούν με τους στόχους του προγράμματος.

Συνήθως σε αυτό το στάδιο, η ομάδα βρίσκεται σε φάση διερεύνησης και τα μέλη νιώθουν άγχος, για τη συνέχεια του προγράμματος. Τα συναισθήματα αυτά αποτυπώνονται, στα ονόματα που δίνουν οι εκπαιδευόμενοι σε κάθε ομάδα. Οι εκπαιδευόμενοι αισθάνονται ανακούφιση, ασφάλεια και εμπιστοσύνη όταν ο εκπαιδευτής αναγνωρίσει και αποδεχτεί αυτά τα συναισθήματα. Ο εκπαιδευτής μέσα από το μοίρασμα των προσδοκιών και των συναισθημάτων,δεσμεύει τους εκπαιδευομένους ώστε να λειτουργήσουν θετικά προς την κατεύθυνση της επίτευξης των μαθησιακών στόχων και της διασφάλισης της καλής λειτουργίας της ομάδας.

Η κατάστρωση ενός μαθησιακού συμβολαίου, απαιτεί την απάντηση του εκπαιδευτικού, στις ερωτήσεις των ενήλικων μαθητών   μετά την σύνθεση των προσδοκιών και των στόχων, με το εκπαιδευτικό πρόγραμμα. Στην εναρκτήρια συνάντηση, πρέπει ο εκπαιδευτικός να δώσει απάντηση στις παρακάτω ερωτήσεις σχετικά με το εκπαιδευτικό πρόγραμμα. Με ποιον τρόπο μπορούν οι ενήλικοι μαθητές, να αντιμετωπίσουν τα προβλήματα που τους παρουσιάζονται, λόγω του οικογενειακού και εργασιακού τους βίου. Μπορεί το εκπαιδευτικό πρόγραμμα που θα παρακολουθήσουν, να συσχετιστεί με άλλο πρόγραμμα, που παρακολούθησαν οι μαθητές. Ποιος ο λόγος  να παρακολουθήσουν οι μαθητές το πρόγραμμα; Ποιες είναι οι προσδοκίες από το πρόγραμμα; Ποια θα είναι η διαχείριση του χρόνου και της  ύλης; Τι είδος βοήθεια μπορεί να τους προσφέρει;  Και πως θα γίνει η αξιολόγηση του προγράμματος; Πόσο μοιάζουν οι μαθητές μεταξύ τους; Ποιες οι διαφορές μεταξύ τους; Τι βοήθεια θα τους προσφέρει;

Ένα συμβόλαιο μάθησης  μεταξύ μαθητών εκπαιδευτικού πρέπει να περιέχει τουλάχιστον τα παρακάτω στοιχεία .

1. Σε τι αναφέρεται το πρόγραμμα.
2. Ποιό είναι το θέμα.
3. Τι θα καλύψει και σε ποιο επίπεδο.
4. Ποια είναι η μορφή του προγράμματος.
5. Πόσο θα διαρκέσει και ποια θα είναι η συχνότητα και η διάρκεια των συναντήσεων.
6. Τι είδους εργασίες θα απαιτηθούν στις συναντήσεις ή στη διάρκεια των συναντήσεων της ομάδας.

Στην διάρκεια δημιουργίας  ενός εκπαιδευτικού συμβολαίου, ο εκπαιδευτικός παροτρύνει τα μέλη της εκπαιδευτικής ομάδας, να ασχοληθούν με ζήλο για την δημιουργία του καταθέτοντας τις ιδέες τους. Ο εκπαιδευτικός πρέπει να έχει , την σύμφωνη γνώμη της εκπαιδευτικής ομάδας,  πάνω στους κανόνες τις στάσεις και τις αξίες  που πρέπει να ακολουθήσουν, στην πορεία πραγματοποίησης του μαθητικού συμβολαίου. Με αυτό τον τρόπο, οι μαθητές θα σεβασθούν το μαθητικό συμβόλαιο νιώθοντας ότι είναι και δικό τους. Αφού τελειώσει το συμβόλαιο, το κρεμούν σε μέρος στο οποίο μπορεί να φαίνεται, από όλους στην τάξη. Σε αυτό, δεσμεύεται,ο ίδιος και οι μαθητές, για την σωστή τήρηση του. Πάνω στο συμβόλαιο είναι διακριτά ο σκοπός του συμβολαίου, η θεματικές ενότητες, ο αριθμός απουσιών των μελών της ομάδας, η διάρκειά του η  ημερομηνία λήξης του ο χώρος συναντήσεων και προσέλευσης της ομάδας, η ημερομηνία έναρξης και λήξης του προγράμματος.

ΕΠΙΛΟΓΟΣ. Η σύναψη, ενός  μαθητικού συμβολαίου, στην δημιουργία της εκπαιδευτικής ομάδας εργασίας, είναι απαραίτητη προϋπόθεση,  για την σωστή της λειτουργία. Η σύναψης του μαθητικού συμβολαίου, είναι μια διαδικασία, την οποία πρέπει να προετοιμάσει και να την δουλέψει ο εκπαιδευτικός, αλλά πρέπει σε αυτήν την διαδικασία να συμβάλουν και να την σεβαστούν και οι ενήλικοι μαθητές. Μέσω της εκπαιδευτικής ομάδας, οι μαθητές και ο εκπαιδευτικός συνεργάζονται, επικοινωνούν, αλληλομαθαίνουν, μαθαίνουν πώς να μαθαίνουν  και  οικοδομούν την γνώση.