Terra Computerata

Αρθρο του αρχιτέκτονα  Ζήση Κοτιώνη στο Βήμα Ιδεών

Η χρήση των προγραμμάτων του Google Εarth και πιο πρόσφατα του Live Μaps επιτρέπει την επόπτευση και την πλοήγηση επάνω από οποιοδήποτε μέρος του κόσμου. Το πρώτο πράγμα που αναζητούν οι χρήστες είναι το σπίτι τους και κατόπιν σιγά σιγά επεκτείνουν την πλοήγηση σε διάφορα τοπία ή πόλεις της Γης. Το υλικό είναι τόσο εκτεταμένο ώστε σίγουρα αυτός ο νέος πλανητικός τουρισμός μέσα από το δωμάτιο του κάθε χρήστη δεν εξαντλείται καθόλου εύκολα. Η ιδέα της επόπτευσης του κόσμου και της εστίασης σε κάθε σημείο χωριστά είναι τόσο παλιά όσο η ιδέα ότι ένα θεϊκό μάτι βρίσκεται κάπου ψηλά και βλέπει τα πάντα χωρίς εμπόδιο. Η ίδια μεταφυσική πλάνη διακατέχει τον χρήστη του Google Εarth, ενώ το Live Μaps του δίνει ακόμη τη δυνατότητα να βλέπει την τρισδιάστατη όψη των κτιρίων και των πόλεων. Η ιδέα ότι ο κόσμος είναι τόσο μικρός επιβεβαιώνεται από τη χρήση της τεχνολογίας στις επικοινωνίες, αλλά και από την παγκοσμιοποίηση της πληροφορίας και της οικονομίας. Η γήινη σφαίρα δεν είναι πια ένα άθροισμα διαφορετικών τόπων σε απόσταση, αλλά ένα δυναμικό πεδίο πλοήγησης και στόχευσης εδώ ή εκεί, σε ένα αναπαραστατικό πεδίο εικονικής πληροφορίας.

Αυτά τα προγράμματα είναι μάλλον ακόμη στην αρχική φάση της ανάπτυξής τους. Τα αρχεία της πλανητικής εποπτεύσεως διαρκώς θα διευρύνονται. Ο όρος του «ζωντανού χάρτη» ακόμη τώρα σημαίνει ότι ο χάρτης τελεί υπό συνεχή ενημέρωση. Αύριο μπορεί να σημάνει την απευθείας αναμετάδοση, πέρα από τη μορφή των πολλαπλών δορυφορικών φωτογραφιών στη μορφή δορυφορικών λήψεων βίντεο. Τότε η παρακολούθηση της εικόνας του κόσμου θα είναι για τους χρήστες παρακολούθηση συγχρονίας, δηλαδή δεν θα εποπτεύεται η Γη όπως είναι αλλά η Γη καθώς γίνεται. Κάθε αλλαγή, κάθε μετασχηματισμός, κάθε αφήγηση στον φλοιό της Γης θα καταγράφεται κάνοντας τη σύγχρονη ιστορία του κόσμου ένα ενιαίο μέγα γεγονός από το οποίο δεν θα μπορεί να αποδράσει κανείς.

Κάθε μελλοντολογία είναι ένα σχόλιο για το παρόν. Με την έννοια αυτή, ήδη ο κόσμος τελεί μέσα από τους δορυφόρους και τις επίγειες κάμερες σε συνεχή παρακολούθηση. Με όρους πολιτικούς αυτή η παρακολούθηση είναι η οικουμενική επιτήρηση. Για μία ακόμη φορά η πολεμική τεχνολογία μέσα από τις χρήσεις του Διαδικτύου «εκδημοκρατίζεται». Ολοι μπαίνουν στη θέση του αόρατου στρατηγού που εποπτεύει τον κόσμο με σκοπό τη διατήρηση της παγκόσμιας τάξης. Ο πλανητικός τουρίστας μπαίνει στη θέση του στρατηγού και η ηδονή που αντλεί από την περιήγηση στους «ζωντανούς χάρτες» είναι εκείνη η ηδονή την οποία προσδοκούσε και επαγγελλόταν η αρχαιότατη μεταφυσική πρόσληψη μιας υπερβατικής δύναμης που μπορεί να καθορά και να ελέγχει τον κόσμο. Η ιδιότητα αυτή, η οποία αποδιδόταν σε έναν Θεό που βλέπει τα πάντα ταυτόχρονα, είναι ιδιότητα που έχει περιέλθει στον νυσταγμένο αστό κάτοικο. Μέσα στην αϋπνία του, από το μικρό του δωμάτιο προβάρει συνεχώς την ιδιότητα της θείας επόπτευσης. Είναι βεβαίως σε θέση να γνωρίζει ότι δεν διαθέτει κανενός είδους δύναμη να επηρεάσει ή να χειραγωγήσει την εικόνα του κόσμου που καθορά. Οπως τραγουδούσε και ο κοσμοναύτης Μajor Τom του David Βowie, απευθυνόμενος από το Διάστημα προς τη βάση του, «ο κόσμος είναι μπλε (λυπημένος), αλλά εγώ δεν μπορώ να κάνω τίποτε γι΄ αυτό».

Ως την ψηφιακή εποχή η ιδέα που είχαν οι άνθρωποι για το αρχείο ήταν εργαλειακή. Το αρχείο, π.χ. το βιβλίο ή μια επιτραπέζια υδρόγειος σφαίρα, ήταν κάτι εξωτερικό προς το σώμα, λειτουργικό συμπλήρωμα μέσα στην πρακτικότητα της ζωής. Οι «ζωντανοί χάρτες» του Google ή του Virtual Εarth μάς εισάγουν σε έναν κόσμο όπου η εμπειρία αντικαθίσταται από την αναπαράσταση της εμπειρίας και όλο και περισσότερο το αρχείο του κόσμου δεν είναι έξω, αλλά εμείς είμαστε μέσα σε αυτό και παρατηρούμε τον εαυτό μας από μέσα προς τα μέσα. Ταυτόχρονα αυτή η εμπειρία είναι εν πολλοίς εξωστρεφής και καθόλου ενδοσκοπική. Είναι άραγε δυνατόν η καθημερινή επόπτευση της συνθήκης του πλανήτη από κάθε του κάτοικο χωριστά να συντείνει σε έναν αναστοχασμό για την πλανητική μας κατάσταση;

Αν σερφάροντας στον παγκόσμιο χάρτη πλησιάσει ο πλανητικός τουρίστας τον Περσικό Κόλπο και διατρέξει τις ακτές του, σίγουρα θα συναντήσει τα νέα τεχνητά νησιά στην παραλία του Ντουμπάι. Εκτός από τα φοινικόσχημα νησιά, θα συναντήσει ένα άθροισμα 300 νησίδων που είναι υπό κατασκευή και συγκροτούν την εικόνα του παγκόσμιου χάρτη με τις έξι ηπείρους. Πρόκειται για ένα σύνολο «παραδείσιων» συμπλεγμάτων ιδιωτικών κατοικιών που αγοράζονται ήδη από «επώνυμους» κατοίκους όλου του κόσμου.

Ο φλοιός της Γης ανασχηματίζεται. Το πετρέλαιο που συνεχίζει ακόμη να αντλείται από τα έγκατά της μετασχηματίζεται σε εκτοξευόμενη έρημο: ειδικά εξοπλισμένα πλοία εκτοξεύουν τη γη της ερήμου και τη μετατρέπουν σε νέους κόσμους νησιών. Οι πλανητικοί τουρίστες βεβαίως χωρίζονται σε τουρίστες δύο κατηγοριών: σε εκείνους που σερφάρουν στον πλανήτη μέσα από το δωμάτιό τους και σε εκείνους που αγοράζουν και κατοικούν στις νέες ηπείρους του World Ιsland. Σε κάθε περίπτωση κυριαρχεί η φαντασίωση των ανθρώπων ότι ο κόσμος είναι μια μπάλα, που με την απουσία μιας υπέρτατης δύναμης θεϊκής ο καθένας είναι σε θέση να την περιστρέφει στα χέρια του όπως- για να χρησιμοποιήσω την έκφραση ενός μεταπτυχιακού φοιτητή της Αρχιτεκτονικής – ένα γατάκι στριφογυρίζει παίζοντας αμέριμνο μια μπάλα από μαλλί.

Ισως η παγκόσμια οικονομική κρίση, η οποία έχει άμεση επίδραση στις συμπεριφορές ευημερίας, να ενισχύσει περαιτέρω τον δυνητικό πλανητικό τουρισμό καθώς τα τεχνητά νησιά και οι άλλοι υπό κατασκευή παράδεισοι μοιάζει, προς όφελος του οικουμενικού περιβάλλοντος, να μπαίνουν σε κρίση και να μετατρέπονται σε ερείπια προτού καν ολοκληρωθούν.

Το άρθρο δημοσιεύτηκε Σάββατο 3 Οκτωβρίου 2009 στις 03:56 στην κατηγορία google, ταξίδια, χάρτες. Μπορείς να παρακολουθείς τα σχόλια χρησιμοποιώντας το RSS 2.0 feed. Μπορείς να πας στο τέλος του άθρου και να αφήσεις σχόλιο. Τα pings προσωρινά δεν επιτρέπονται.