Δεκ 08
24
Η εποχή του μαύρου
ΣΤΑΜΑΤΙΟΣ ΠΑΠΑΔΑΚΗΣ | 24 Δεκεμβρίου, 2008 | Γράψτε σχόλιο
Το μαύρο είναι το χρώμα που φαίνεται να έχει την τιμητική του αυτή την εποχή. Κάποιοι μιλούν για μαύρα Χριστούγεννα, τα αποκαΐδια από τις φωτιές στο κέντρο της Αθήνας έχουν αυτό το χρώμα, το ίδιο και οι διαθέσεις. Κάποιοι άλλοι, στο εξωτερικό, πιστεύουν πως με την εκλογή Ομπάμα στις ΗΠΑ το μαύρο χρώμα αύξησε το γόητρό του.
Ο ειδικός του Μεσαίωνα Μισέλ Παστουρό μόλις εξέδωσε ένα βιβλίο για τον συμβολισμό αυτού του μη-χρώματος «Μαύρο, ιστορία ενός χρώματος», είναι ο τίτλος του.
Να πώς συνοψίζει σε συνέντευξή του στο περιοδικό «Λε Πουάν» την ιστορία αυτού του χρώματος στο πέρασμα των αιώνων:
|
Ο καπιταλισμός βουλιάζει! Τραπεζίτες και πλούσιοι στη βάρκα, πρώτοι! |
«Στην Αρχαιότητα συνέδεαν το μαύρο με τη γονιμότητα. Επίσης ορισμένα ζώα, όπως το κοράκι το οποίο χρησιμοποιούσαν για τη μαντική, θαυμάζονταν και απέδιδαν αξία στο χρώμα τους. Μαύρα μάρμαρα βρίσκουμε και σε ρωμαϊκά ιερά. Αλλωστε, η σχέση του μαύρου με τον θάνατο, το σφάλμα, την αμαρτία δεν ίσχυε ακόμη. Με τον χριστιανισμό έγινε αυτό.
Μετά το 1000 μ.Χ. αρχίζει η πιο σκοτεινή περίοδος για το μαύρο. Υπάρχει μια εμμονή με τη νύχτα, την κόλαση, τον διάβολο. Ο χριστιανισμός γίνεται απειλητικός, τρομακτικός και το μαύρο μπαίνει σε “μαύρη λίστα”.
Ολα αλλάζουν και πάλι τον 14ο αιώνα. Το μαύρο θεωρείται το αντίθετο του χρώματος. Ομως, η κοινωνική ηθική αρχίζει να αντιλαμβάνεται το χρώμα ως ύλη και επομένως σαν μια πολυτέλεια, μια αταξία. Μία ήταν η φιλοσοφική διαμάχη στον Μεσαίωνα: το χρώμα είναι ύλη ή φως; Με αυτόν τον τρόπο δημιουργείται μια σύγκρουση ανάμεσα στους “χρωμόφιλους” και στους “χρωμοφοβικούς”.
Το μαύρο, σε αντίθεση με το χρώμα, γίνεται αξιοπρεπές, εξαγοράζει αρετές. Ολα ξεκίνησαν στην Ιταλία με τους πλούσιους πατρικίους στους οποίους απαγορεύτηκε με νόμο, μετά την επιδημία χολέρας το 1348, να φορούν κυανά ή ερυθρά ενδύματα, χρώματα που κρίθηκαν πολύ επιδεικτικά και έτσι εκείνοι καταφεύγουν στο μαύρο. Οι πρίγκιπες τους ζηλεύουν και ξεσηκώνουν αυτή τη μόδα. Το μαύρο γίνεται ένα χρώμα ευγενών και ηθικών ανθρώπων. Γοητεύει επίσης όσους ασκούν μια εξουσία και επιθυμούν να δείξουν τη σεμνότητά τους. Ετσι σιγά σιγά ανακαλύπτουμε μαύρους αγίους, ενώ στα τέλη του 14ου αιώνα το πρόσωπο του μάγου Βαλτάσαρ που έφερνε δώρα στον Χριστό αρχίζει να σκουραίνει στις όποιες απεικονίσεις του. Η θρησκευτική ηθική μπαίνει στον χορό με την προτεσταντική, “χρωμοκλαστική” μεταρρύθμιση, η οποία αφαιρεί το χρώμα από παντού».
Το μαύρο γνωρίζει εποχές δόξας και ήττας: «Η ανακάλυψη της τυπογραφίας επιβάλλει έναν ασπρόμαυρο κόσμο. Αργότερα, στον σκοτεινό, φοβερό 17ο αιώνα, το μαύρο είναι το χρώμα που αρμόζει περισσότερο. Αντίθετα, ο 18ος δεν του ταιριάζει καθόλου. Ισως γιατί ο Νεύτωνας, ανακαλύπτοντας τη σύνθεση του ουράνιου τόξου, παρουσιάζει μια χρωματική συνέχεια, όπου το μαύρο και το άσπρο δεν έχουν θέση. Εξ ου και η περίφημη φράση πως το μαύρο δεν είναι χρώμα. Ισως επίσης επειδή τον 18ο αιώνα ανακτούμε την εμπιστοσύνη μας, ταξιδεύουμε, ανακαλύπτουμε νέες αποχρώσεις, όπως το λουλακί και το ινδικό κίτρινο. Αλλά ούτε και ο αιώνας του Διαφωτισμού ήταν κατάλληλος για το μαύρο. Ομως ξανασηκώνει κεφάλι με τον ρομαντισμό, που δίνει αξία στο μακάβριο, την κόλαση, το μυστήριο, τη μελαγχολία. Στην ίδια εποχή, το μαύρο γίνεται το χρώμα του πένθους και αντικαθιστά το γκρίζο, το μοβ, το σκούρο πράσινο, χρώματα που φορούσαν σε τέτοιες καταστάσεις. Ο καπιταλισμός είναι επίσης μια “εποχή” του μαύρου. Κατ’ αρχήν, γιατί εμπνέεται από προτεσταντικές αξίες που υποστηρίζουν αυτό το χρώμα. Αρχίζουν τότε να κατασκευάζονται καταναλωτικά προϊόντα (αυτοκίνητα, στυλό, οικιακές συσκευές, ρούχα) σε μαύρο χρώμα. Ο Χένρι Φορντ, πουριτανός προτεστάντης, απαίτησε όλα τα μοντέλα «Φορντ Τ» να είναι μαύρα.
Η ιστορία των χρωμάτων είναι μια μεγάλη ιστορία, όπως και ο συμβολισμός της. Οι καλλιτέχνες, φωτογράφοι, ζωγράφοι, σκηνοθέτες, μόδιστροι ξαναδίνουν σήμερα στο μαύρο μια μοντέρνα χροιά. Στον 20ό αιώνα, η αξία της κομψότητάς του: το σμόκιν, το μαύρο γυναικείο φόρεμα, συσκευασίες πολυτελείας… που αποτελεί συνέχεια του πριγκιπικού μαύρου του Μεσαίωνα, έχει την τάση να προβάλλει περισσότερο τη δύναμη της εξουσίας, της όποιας εξουσίας. Το μαύρο είναι το χρώμα των αναρχικών, το οποίο πήραν από τους πειρατές, της Εκκλησίας, χρώμα με το οποίο έντυσε τους κληρικούς, αλλά και των φασιστών, αφού το μαύρο είναι επίσης συνώνυμο της τάξης και της αυστηρότητας».
Μήπως υπάρχει και συμβολισμός του μαύρου στην εκλογή Ομπάμα;
«Οι μαύροι λέγονται έτσι από τον 18ο αιώνα. Προηγουμένως οι άνθρωποι χαρακτηρίζονταν κυρίως από τη θρησκεία τους. Τα ταξιδιωτικά διηγήματα άλλαξαν τα δεδομένα και οι άνθρωποι από τότε κρίνονταν ανάλογα με το χρώμα του δέρματός τους. Το ότι ο Ομπάμα κατάφερε να εκλεγεί στην προεδρία των ΗΠΑ μάς κάνει να πιστεύουμε πως το μαύρο χρώμα έχει γίνει πιο ουδέτερο. Το μαύρο είχε στην αρχή δαιμονοποιηθεί, μετά είχε γίνει της μόδας, πριν πάψει να είναι χρώμα. Σήμερα είναι, επιτέλους, ένα χρώμα όπως όλα τ’ άλλα».
Ανακτήθηκε από τον ιστότοπο: http://www.enet.gr
Σχετικός δεσμός:http://www.enet.gr/online/online_text/c=113,id=95367276
Θα πρέπει να είστε συνδεδεμένος για να υποβάλλετε σχόλιο.
Αφήστε μια απάντηση
Για να σχολιάσετε πρέπει να συνδεθείτε.