Τα νέα καταναλωτικά και καλλιεργητικά πρότυπα εκτόπισαν τις ποικιλίες και αποθέωσαν τα υβρίδια – με ολέθριες συνέπειες.

Η βιοποικιλότητα κάθε περιοχής, αλλά και ολόκληρου του πλανήτη, είναι μια κληρονομιά που θα πρέπει να περνάει από γενιά σε γενιά με όσο το δυνατόν λιγότερες απώλειες, αυτό τουλάχιστον λέει η λογική.

Δυστυχώς όμως, σύμφωνα με εκτιμήσεις του FAO (Οργανισμός Τροφίμων και Γεωργίας του ΟΗΕ), τα τελευταία εκατό χρόνια ο άνθρωπος με τις επιλογές του κατάφερε να μειώσει τη βιοποικιλότητα -όσον αφορά τα σημαντικότερα καλλιεργούμενα είδη- κατά 75% περίπου. Σύμφωνα με κάποιους άλλους ερευνητές, κάθε χρόνο σε παγκόσμιο επίπεδο 50.000 ντόπιες ποικιλίες ειδών αγροτικού ενδιαφέροντος παύουν να καλλιεργούνται και τη θέση τους παίρνουν μερικές δεκάδες υβρίδια.

Για να γίνει καλύτερα κατανοητό το μέγεθος της γενετικής διάβρωσης (έτσι ονομάζεται η απώλεια του γενετικού υλικού λόγω της εγκατάλειψης των ντόπιων ποικιλιών) στη χώρα μας, ας πάρουμε το παράδειγμα του σιταριού. Πριν από ογδόντα χρόνια, το σύνολο της παραγωγής του σιταριού προερχόταν από ντόπιες ποικιλίες, πριν από τριάντα χρόνια το ποσοστό αυτό είχε πέσει στο 10%, ενώ σήμερα, σύμφωνα με κάποιες εκτιμήσεις, το ποσοστό έχει φθάσει στο 1%. Στα λαχανικά η κατάσταση δεν είναι πολύ καλύτερη, έχει διασωθεί μόλις το 3% των ντόπιων ποικιλιών που καλλιεργούσαν οι αγρότες πριν από πενήντα χρόνια στη χώρα μας.

Τα νέα καταναλωτικά και καλλιεργητικά μοντέλα για ομοιογενή «όμορφα» και «φθηνά» αγροτικά προϊόντα, που τα βρίσκουμε στην αγορά σχεδόν όλο το χρόνο, η απαίτηση για μεγαλύτερους χρόνους συντήρησης στα ψυγεία μας, η ουσιαστική κατάργηση της εποχικότητας αλλά και η παγκοσμιοποίηση της αγοράς, «έσπρωξαν» αγρότες και καταναλωτές σε μερικές δεκάδες υβρίδια, εγκαταλείποντας έτσι τις ντόπιες ποικιλίες.

Παράλληλα, η εσκεμμένη σύγχυση, η παραπληροφόρηση και οι διάφορες μεθοδεύσεις από κάποιες πολυεθνικές εταιρείες παραγωγής και διάθεσης πολλαπλασιαστικού υλικού, για τα δήθεν πλεονεκτήματα των υβριδίων αλλά και των γενετικώς τροποποιημένων οργανισμών, συνέβαλαν ακόμη περισσότερο ώστε να εκτοπιστούν από την αγορά, σε παγκόσμιο επίπεδο, οι ντόπιες ποικιλίες.

Θα πρέπει να κατανοηθεί η τεράστια οικονομική και γεωπολιτική σημασία που έχει ο έλεγχος της παγκόσμιας αγοράς του πολλαπλασιαστικού υλικού. Οποιο ή όποια κέντρα μπορέσουν να ελέγξουν τους σπόρους για την παραγωγή τροφής, ελέγχουν παράλληλα και την παγκόσμια οικονομία, με ό,τι μπορεί να σημαίνει αυτό.

Για να γίνουν όμως περισσότερο κατανοητά τα παραπάνω, ας προσπαθήσουμε να οριοθετήσουμε τι είναι ποικιλία, τι είναι υβρίδιο και τι γενετικώς τροποποιημένοι οργανισμοί και σε τι διαφέρουν μεταξύ τους.

Τι είναι ποικιλία

Οι ποικιλίες είναι προϊόν φυσικής επιλογής, που έπειτα από δεκαετίες καλλιέργειας έχουν σταθεροποιήσει κάποια ιδιαίτερα χαρακτηριστικά γνωρίσματα. Μπορούμε δηλαδή να κρατήσουμε σπόρο από την καλλιέργειά μας και να τον χρησιμοποιήσουμε την επόμενη χρονιά.

Ενα άλλο χαρακτηριστικό των ντόπιων ποικιλιών είναι ότι λόγω της προσαρμογής τους στις τοπικές συνθήκες, είναι πιο ανθεκτικές σε εχθρούς, ασθένειες αλλά και σε αντίξοες καιρικές συνθήκες.

Τα κυριότερα μειονεκτήματά τους είναι ότι οι παραγόμενες ποσότητες είναι χαμηλότερες απ’ ό,τι στα υβρίδια (αυτό βέβαια σημαίνει και λιγότερες απαιτήσεις σε λιπάσματα, φυτοφάρμακα και νερό) και δεν έχουν την ομοιομορφία και τα μεγέθη που «επιβάλλει» η αγορά.

Τι είναι υβρίδιο

Τα υβρίδια με τη σειρά τους είναι το αποτέλεσμα της διασταύρωσης ποικιλιών ή άλλων υβριδίων του ιδίου ή και διαφορετικού είδους που παράγουν ένα νέο φυτό, το οποίο όμως διατηρεί τα επιλεγμένα χαρακτηριστικά του μόνο για μια καλλιεργητική περίοδο. Ως εκ τούτου δεν ωφελεί να κρατήσουμε σπόρο, αλλά αντίθετα είμαστε αναγκασμένοι κάθε χρόνο να προμηθευόμαστε νέο σπόρο από την αγορά, αυξάνοντας όμως έτσι τόσο το κόστος παραγωγής όσο και την εξάρτησή μας από τους ξένους οίκους παραγωγής υβριδίων.

Τα βασικότερα πλεονεκτήματά τους είναι η μεγάλη στρεμματική απόδοση, η ομοιομορφία σε μέγεθος και ο μεγαλύτερος χρόνος που κάποια από αυτά μπορούν να διατηρηθούν (π.χ. ντομάτες long life). Αντίθετα, σε σχέση με τις ποικιλίες, απαιτούνται μεγαλύτερες ποσότητες λιπασμάτων, φυτοφαρμάκων και νερού και δεν είναι πάντα προσαρμοσμένα στις ιδιαίτερες συνθήκες της κάθε περιοχής. Εδώ θα πρέπει να διασαφηνιστεί ότι η διαδικασία παραγωγής των υβριδίων είναι εντελώς φυσική και τίποτα δεν έχει να κάνει με τα γενετικώς τροποποιημένα φυτά.

Τι είναι γενετικώς τροποποιημένο

Τέλος, τα γενετικώς τροποποιημένα είναι φυτά που ο γενετικός τους κώδικας αλλάχτηκε εργαστηριακά με την προσθήκη γενετικού υλικού από κάποιο άλλο φυτό, ζώο ή μικροοργανισμό (π.χ. καλαμπόκι με γονίδια του βάκιλου της Θουριγγίας, ντομάτα με γονίδια πατάτας, κ.λπ.).

Επειδή στα γενετικώς τροποποιημένα φυτά αφ’ ενός έχουμε αναφερθεί αρκετές φορές σε προηγούμενα τεύχη του ΟΙΚΟ και αφ’ ετέρου δεν επιτρέπεται η καλλιέργειά τους στη χώρα μας, δεν θα επεκταθούμε περαιτέρω.

Σε κάθε περίπτωση, για να βελτιωθεί η υπάρχουσα κατάσταση θα πρέπει να ξεκινήσει η προσπάθεια από τους καταναλωτές, οι οποίοι είναι και ο μοναδικός μοχλός πίεσης τόσο προς τους αγρότες όσο και προς τις εταιρείες παραγωγής και διάθεσης πολλαπλασιαστικού υλικού. Την επόμενη φορά λοιπόν που θα βρεθούμε μπροστά σε κάποιους παραγωγούς που επιμένουν να καλλιεργούν ντόπιες ποικιλίες, ας τους προτιμήσουμε. Αυτή την εποχή μπορούμε να βρούμε στην αγορά αφράτα λάχανα, χιώτικα μανταρίνια, πράσα Αργους, Μακεδονίας και Χαλκίδας, κυδώνια αφράτα Θεσσαλονίκης και πολλά άλλα.

Περισσότερες πληροφορίες σε θέματα προστασίας και διατήρησης των ντόπιων ποικιλιών μπορείτε να βρείτε στις ιστοσελίδες των δύο ΜΚΟ: «Πελίτι» (www.peliti.gr) και ΑΙΓΙΛΟΠΑ (www.aegilops.gr)

 Ανακτήθηκε από τον ιστότοπο: http://www.kathimerini.gr
Σχετικός δεσμός:http://www.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_kathcommon_2_13/12/2008_1287952



Θα πρέπει να είστε συνδεδεμένος για να υποβάλλετε σχόλιο.

Αφήστε μια απάντηση

  • Ημερολόγιο καταχώρησης άρθρων

    Μάρτιος 2024
    Δ Τ Τ Π Π Σ Κ
     123
    45678910
    11121314151617
    18192021222324
    25262728293031
  • Αρχεία

  • Ετικέτες

  • Αποποίηση ευθυνών

    Οι πληροφορίες που παρατίθενται στο τρέχων blog προέρχονται από ψηφιακό υλικό που βρίσκεται διαθέσιμο στο χώρο του διαδικτύου.