Σοφία Μάνιου
ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
ΜΟΡΦΕΣ:
Παρελθόν Παρόν
↓ ↓
Πατριαρχική Πυρηνική
Pater familias: εξουσία ζωής και θανάτου Ισοτιμία μελών, συνυπευθυ-
στη σύζυγο και στα τέκνα νότητα, διανομή ρόλων
ΕΙΔΗ ΣΥΓΧΡΟΝΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
- Δημοκρατική: Ισοτιμία συζύγων, κοινή συνεισφορά στις υποχρεώσεις, διάλογος για την επίλυση των προβλημάτων, ανάθεση-διανομή καθηκόντων σε όλα τα μέλη, κοινή αντιμετώπιση προβλημάτων, αλληλοσεβασμός, κατανόηση, οριοθετημένες ελευθερίες και πρωτοβουλίες στα νεαρά μέλη – δικαιώματα και υποχρεώσεις, ελευθερία αλλά και ευθύνη.
Αποτέλεσμα: Υγιείς, ανεξάρτητες προσωπικότητες, χειραφετημένες, με συνείδηση των ορίων της ελευθερίας τους, αυτοσεβασμό και αξιοπρέπεια, υπευθυνότητα και ικανότητα στην επίλυση προβλημάτων , αυτοπεποίθηση, θάρρος και δυναμισμό.
Στόχος: η αχρήστευση
- Υπερπροστατευτική: Αφειδώλευτη παροχή όλων των ανέσεων, των επιθυμητών αγαθών, εκπλήρωση των επιθυμιών των παιδιών. Οι γονείς αυτοί δεν αναθέτουν καθήκοντα, δεν προβληματίζουν, δε στενοχωρούν, δεν κουράζουν τα παιδιά τους. Τα θεωρούν εσαεί ανίκανα, ανώριμα, ανόητα, επιπόλαια «παιδιά» που θα χρειάζονται για πάντα τις προστατευτικές μητρικές φτερούγες.
Το τίμημα: Στέρηση της ελευθερίας, καταπίεση, σύγκρουση κλπ.
ή : Ανευθυνότητα, παθητικότητα, αδυναμία ανάληψης πρωτοβουλιών και αντιμετώπισης προβλημάτων, συγκρότηση άβουλης και ασθενικής προσωπικότητας.
- Αδιάφορη: Πολυάσχολοι γονείς, που ικανοποιούν τις υλικές απαιτήσεις των παιδιών και παρέχουν απεριόριστη ελευθερία. Χαλαρή η συνοχή των μελών. Οι νέοι καταχρώνται συνήθως την ελευθερία τους και εθίζονται στην ασυδοσία, στον ατομικισμό και στην ανευθυνότητα.
Η αξία του θεσμού
1. Στην οικογένεια οφείλουμε την ύπαρξή μας: ψυχοσωματική ανάπτυξη, συγκρότηση προσωπικότητας, διαμόρφωση χαρακτήρα, συνειδητοποίηση της ατομικής και κοινωνικής μας ταυτότητας, πολύπλευρη ολοκλήρωση.
2. Κάλυψη βασικών αναγκών, περίθαλψη, υγεία, ανάπτυξη, βιοτικό επίπεδο, συνθήκες ζωής.
3. Πνευματική ανάπτυξη, μόρφωση, ερεθίσματα, καλλιέργεια κρίσης-ορθολογισμού και ταλέντων …
4. Ψυχαγωγία: καθοδήγηση σε γόνιμους τρόπους αξιοποίησης του ελεύθερου χρόνου.
5. Συναισθηματική κάλυψη, ασφάλεια, στήριξη, ψυχολογική ενίσχυση, ενθάρρυνση, τόνωση της αυτοπεποίθησης, της αυτοεκτίμησης, της δημιουργικότητας, σημαντική η συμβολή της στην ψυχική υγεία.
6. Ηθικοποίηση: Υπευθυνοποίηση, καλλιέργεια αξιών, εμφύτευση ηθικών αρχών κλπ.
ΟΙ ΓΟΝΕΙΣ ΠΡΟΤΥΠΑ: Διδάσκουν με τη συμπεριφορά τους.
7. Ανάπτυξη του πνεύματος της ομαδικότητας, συλλογικότητα, αλληλεγγύη, πάταξη του ατομισμού, κοινωνικές αρετές.
8. Ο κυριότερος φορέας κοινωνικοποίησης. Εκμάθηση τρόπων συμπεριφοράς, αγωγή, διάπλαση προσωπικότητας εναρμονισμένης με τους κοινωνικούς κανόνες και τις αξίες του συνόλου, διαμόρφωση κοινωνικής-πολιτικής (δημοκρατικής)-εθνικής –ιστορικής- θρησκευτικής συνείδησης.
ΔΕ ΔΙΕΡΧΕΤΑΙ ΚΡΙΣΗ –ΥΠΟΚΕΙΤΑΙ ΣΕ ΕΞΕΛΙΞΗ!…
Φαινόμενο απόλυτα φυσιολογικό για την κοινωνιολογία είναι η εξέλιξη των θεσμών, η αλλαγή τους, η αναπροσαρμογή των ρόλων τους με σκοπό την ανταπόκριση στις νέες ανάγκες. Βελτιώνεται ο θεσμός με την πάροδο του χρόνου (σύγκριση πατριαρχικής και σύγχρονης δημοκρατικής οικογένειας).
Η αλματώδης ανάπτυξη της τεχνολογίας και της επιστήμης,
η εξειδίκευση,
ο νέος τρόπος ζωής,
οι αυξημένες απαιτήσεις για μόρφωση και ανάπτυξη των νέων,
η χειραφέτηση της γυναίκας-η είσοδός της στην αγορά εργασίας,
οι νέες ανάγκες,
η αστικοποίηση της ζωής,
η απομάκρυνση από την παράδοση,
η πρωιμότερη χειραφέτηση των σύγχρονων νέων
είναι κάποιοι από τους παράγοντες που αποδυνάμωσαν την παραδοσιακή οικογένεια, καθώς την ανάγκασαν να παραχωρήσει κάποιους από τους παρελθοντικούς της ρόλους στους ειδικούς (μόρφωση, ψυχαγωγία, περίθαλψη κλπ.). Άλλαξε μορφή, λοιπόν, ανανεώθηκε, για να διασφαλίσει την ύπαρξη και την ισχύ της.
Ωστόσο, φαινόμενα που υπονομεύουν την ομαλή λειτουργία της και απειλούν τη ζωτικότητά της είναι:
- Ο ατομικισμός, και ο ανταγωνισμός μεταξύ των μελών της, η διάσπαση της συνοχής της.
- Ο υλικός ευδαιμονισμός και η χρηματοθηρία που διαβρώνουν τις ηθικές αρχές, πλήττουν το ανθρωπιστικό πνεύμα, την ομαδικότητα, τον αλτρουισμό, την κατανόηση κλπ.
- Ο αποπροσανατολισμός των σημερινών γονέων, που θεωρούν πως εκπληρώνουν το χρέος τους απέναντι στα παιδιά με την παροχή χρημάτων, αγαθών και περιουσιών – ενώ τα παιδιά χρειάζονται περισσότερο την παρουσία και τη συμβουλή τους. Έλεγε ο Σωκράτης: «Πού πάτε άνθρωποι; Σκίζεστε ν’ αποκτήσετε περιουσίες και λίγο νοιάζεστε για τα παιδιά που θα τις αποκτήσουν».
- Η υπερεργασία γονέων και παιδιών, η έλλειψη ελεύθερου χρόνου.
- Η ανεύθυνη, ασύνετη, παθητική και μονήρης αξιοποίηση του λιγοστού κοινού ελεύθερου χρόνου –της δυνατότητας για ψυχαγωγία- στην τηλεόραση και στον υπολογιστή = απομόνωση.
- Τα Μ.Μ.Ε. και η Διαφήμιση προβάλλουν λαμπερά είδωλα που σκιάζουν τα πρότυπα των γονέων.
Διατηρώ την πίστη πως ο θεσμός έχει τη δύναμη να παλέψει με όλους αυτούς τους κινδύνους και να τους κατατροπώσει. Δεν κινδυνεύει με αφανισμό. Είναι το πρωτόπλασμα κάθε κοινωνικού οργανισμού εδώ και χιλιετίες και θα εξακολουθεί να είναι, γιατί το χρέος της -η αναπαραγωγή, η ανατροφή κι η κοινωνικοποίηση- είναι ιερό. Η οικογένεια δε θα αφανιστεί, γιατί υπηρετεί τον υπέρτατο σκοπό: τη ζωή.
Μεταφορές
® Μέσα της αναπτύσσεται το πιο ιερό, το πιο βαθύ μυστήριο, το θαύμα της δημιουργίας.
® Μέσα από τους κόλπους της αναδύεται ο άνθρωπος στο φως της ημέρας
® Στους κόλπους της τρέφει/μεγαλώνει/ανασταίνει…
® Στη μήτρα της πλάθεται/γεννιέται/ δημιουργείται…
® Εκεί ποτίζεται η παιδική ψυχή /ποτίζονται οι νεαροί βλαστοί
® Οικοδομεί γερά θεμέλια …δόμηση της προσωπικότητας
® Θαλπωρή, θάλπος, ιερή φλόγα της Εστίας.
® Κατάλυση της ιερότητάς της…οδυνηρή διαρροή θερμότητας, τρυφερότητας, αλληλεγγύης…
® Μέσα στην οικογένεια μεγάλωσαν δηλητηριώδη ζιζάνια που έχουν πνίξει την τρυφερότητα: ο εγωισμός και η βιασύνη των γονέων…
Στην αρχαία Ελλάδα η θεά Εστία προστάτευε την οικογένεια. Σε κάθε σπίτι διατηρούσαν άσβεστη τη φλόγα στο βωμό της , όπως και στη νεοελληνική παράδοση κρατούσαν πάντα αναμμένο το καντήλι στο εικόνισμα της Παναγιάς.
Να διατηρήσουμε άσβεστη τη φλόγα της οικογενειακής εστίας, τη θαλπωρή της οικογένειας. Να καταπνίξουμε τον εγωισμό και τα πάθη, τον ατομικιστικό άνεμο των καιρών μας που λυσσομανά για να τη σβήσει. Η αγάπη και η ανθρωπιά να είναι τα όπλα μας.
Κάποτε ο Μιχαήλ Άγγελος περπατούσε στην εξοχή με τους μαθητές του. Ξεχώρισε έναν ογκόλιθο και πρόσταξε τους μαθητές να τον μεταφέρουν στο εργαστήρι του. Τους είπε ότι εκεί μέσα είναι κρυμμένος ένας άγγελος και πως εκείνος θα τον απελευθέρωνε με τη σμίλη του…
Κάθε γονέας είναι ένας γλύπτης που λαξεύει την προσωπικότητα/σμιλεύει τη μορφή/δίνει πρόσωπο …. Από την αγωγή εξαρτάται …
Σοφία Μάνιου