Ομιλία του Μάρτιν Λούθερ Κινγκ στο Λίνκολν Μεμόριαλ,28 Αυγούστου 1963

Πριν εκατό χρόνια ένας σπουδαίος Αμερικανός, στου οποίου τη συμβολική σκιά στεκόμαστε τώρα υπέγραψε την Διακήρυξη της Απελευθέρωσης. Αυτή η βαρυσήμαντη απόφαση ήρθε ως ένας σπουδαίος πυρσός ελπίδας στα εκατομμύρια των έγχρωμων σκλάβων που είχαν καεί στις φλόγες της συντριπτικής αδικίας. Ήρθε σαν ένα γεμάτο χαρά χάραμα, για να τερματίσει τη μακρά νύχτα της αιχμαλωσίας.

Αλλά εκατό χρόνια αργότερα, πρέπει να αντικρίσουμε το τραγικό γεγονός ότι ο Μαύρος δεν είναι ακόμη ελεύθερος.

Εκατό χρόνια αργότερα, η ζωή του Μαύρου εξακολουθεί να είναι ανάπηρη λόγω των δεσμών του φυλετικού διαχωρισμού και των αλυσίδων των διακρίσεων.

Εκατό χρόνια αργότερα, ο Μαύρος ζει σε ένα μοναχικό νησί φτώχειας στο κέντρο ενός αχανούς ωκεανού υλικής ευημερίας.

Εκατό χρόνια αργότερα, ο Μαύρος μαραζώνει ακόμη στις γωνιές της αμερικανικής κοινωνίας και βρίσκεται εξόριστος στην ίδια του την πατρίδα. Έτσι έχουμε έρθει σήμερα εδώ, για να δραματοποιήσουμε μια φοβερή κατάσταση.

Υπό μια έννοια έχουμε έρθει στην πρωτεύουσα του έθνους μας, για να πληρώσουμε μια επιταγή. Όταν οι αρχιτέκτονες της δημοκρατίας μας έγραψαν τις θαυμάσιες λέξεις του Συντάγματος και της διακήρυξης της Ανεξαρτησίας, υπέγραφαν ένα γραμμάτιο του οποίου κάθε Αμερικανός επρόκειτο να είναι νόμιμος κληρονόμος. Αυτό το γραμμάτιο ήταν μια υπόσχεση πως όλοι οι άνθρωποι θα εγγυώνταν τα αναπαλλοτρίωτα δικαιώματα της ζωής, της ελευθερίας και της επιδίωξης της ευτυχίας.

Είναι φανερό σήμερα ότι η Αμερική έχει αθετήσει αυτήν την υπόσχεση (promissory note) στο βαθμό που οι έγχρωμοι πολίτες της ενδιαφέρονται. Αντί να τιμήσει αυτήν την ιερή υποχρέωση, η Αμερική έχει δώσει στο μαύρο πληθυσμό της μια κακή επιταγή, που επιστράφηκε με τη σημείωση “ανεπαρκή κεφάλαια”. Όμως αρνούμαστε να πιστέψουμε ότι η τράπεζα της δικαιοσύνης έχει χρεοκοπήσει. Αρνούμαστε να πιστέψουμε ότι υπάρχουν ανεπαρκή κεφάλαια στα μεγάλα θησαυροφυλάκια ευκαιριών αυτού του έθνους. Έτσι έχουμε έρθει να εξαργυρώσουμε αυτήν την επιταγή – μια επιταγή που θα μας ανοίξει τη θέα προς τα πλούτη της ελευθερίας και προς την ασφάλεια της δικαιοσύνης. Έχουμε έρθει επίσης σ’ αυτόν τον καθαγιασμένο τόπο, για να υπενθυμίσουμε στην Αμερική την πολύ επείγουσα πίεση του σήμερα. Δεν είναι ώρα τώρα, για να μένουμε στην πολυτέλεια της δροσιάς ή να πάρουμε το καθησυχαστικό ναρκωτικό της σταδιακής και αργής επίλυσης. Τώρα είναι ο καιρός να σηκωθούμε από τη σκοτεινή και έρημη κοιλάδα του φυλετικού διαχωρισμού προς το ηλιόλουστο μονοπάτι της φυλετικής δικαιοσύνης. Τώρα είναι ο καιρός να ανοίξουμε τις πόρτες της ευκαιρίας σε όλα τα παιδιά του Θεού. Τώρα είναι ο καιρός να υψώσουμε το έθνος μας από την κινούμενη άμμο της φυλετικής αδικίας προς το σταθερό βράχο της αδελφοσύνης.

Θα ήταν μοιραίο για το έθνος να αγνοήσουμε τον επείγοντα χαρακτήρα της στιγμής και να υποτιμήσουμε την αποφασιστικότητα των Μαύρων. Αυτό το καυτό καλοκαίρι της δικαιολογημένης δυσαρέσκειας των Μαύρων δε θα περάσει, μέχρις ότου υπάρξει ένα αναζωογονητικό φθινόπωρο ελευθερίας και ισότητας. Το 1963 δεν είναι ένα τέλος αλλά μια αρχή. Αυτοί που ελπίζουν πως οι Μαύροι χρειάζονταν να εκτονώσουν το θυμό τους και πως τώρα θα ικανοποιηθούν θα ξυπνήσουν απότομα, αν το έθνος γυρίσει στις δουλειές του, ως συνήθως. Δε θα υπάρξει ούτε ηρεμία ούτε γαλήνη στην Αμερική, μέχρις ότου ο Μαύρος αποκτήσει τα πολιτικά του δικαιώματα. Οι ανεμοστρόβιλοι της ανταρσίας θα συνεχίσουν να ταρακουνούν τα θεμέλια του έθνους μας, μέχρις ότου φανεί η λαμπρή μέρα της δικαιοσύνης.

Υπάρχει, όμως, κάτι που πρέπει να πω στο λαό μου που στέκεται στο ζεστό κατώφλι που οδηγεί μέσα στο παλάτι της δικαιοσύνης. Κατά την πορεία προς την κατάκτηση της θέσης που δικαιούμαστε δεν πρέπει να βρεθούμε ένοχοι για λαθεμένες ενέργειες. Ας μην ψάχνουμε να ικανοποιήσουμε τη δίψα μας για ελευθερία πίνοντας από το ποτήρι της πίκρας και του μίσους.

Οφείλουμε να κατευθύνουμε τον αγώνα μας στο υψηλό επίπεδο της αξιοπρέπειας και της πειθαρχίας. Δεν πρέπει να επιτρέψουμε η δημιουργική μας διαμαρτυρία να εκφυλιστεί σε φυσική βία. Ξανά και ξανά πρέπει να υψωθούμε στα μεγαλοπρεπή ύψη της συνάντησης της φυσικής δύναμης με την ψυχική δύναμη. Η θαυμάσια νέα μαχητικότητα η οποία έχει περιβάλει την κοινότητα των Μαύρων δεν πρέπει να μας οδηγήσει στη δυσπιστία προς όλους τους λευκούς πολίτες, επειδή πολλοί από τους λευκούς αδελφούς μας, όπως αποδεικνύεται από την παρουσία τους εδώ σήμερα, έχουν πια καταλάβει ότι ο προορισμός τους είναι δεμένος με τον προορισμό μας και ότι η ελευθερία τους είναι άρρηκτα συνδεμένη με την ελευθερία μας. Δεν μπορούμε να προχωρήσουμε μόνοι μας.

Και καθώς προχωράμε, πρέπει να υποσχεθούμε ότι θα προχωρήσουμε μπροστά. Δεν μπορούμε να κάνουμε πίσω. Υπάρχουν εκείνοι που ρωτάνε τους πιστούς των κοινωνικών δικαιωμάτων “Πότε θα ικανοποιηθείτε;” Δεν μπορούμε ποτέ να ικανοποιηθούμε, όσο τα σώματά μας, βαριά από την κούραση του ταξιδιού, δεν μπορούν να βρουν προσωρινό κατάλυμα στα μοτέλ των μεγάλων λεωφόρων και στα ξενοδοχεία των πόλεων. Δεν μπορούμε ποτέ να ικανοποιηθούμε όσο η βασική κινητικότητα του Μαύρου είναι από ένα μικρότερο γκέτο σε ένα μεγαλύτερο. Δεν μπορούμε ποτέ να ικανοποιηθούμε όσο ένας Μαύρος στο Μισισίπι δεν μπορεί να ψηφίσει και όσο ένας Μαύρος στη Νέα Υόρκη πιστεύει πως δεν έχει τίποτε για το οποίο να ψηφίσει. Όχι, όχι, δεν είμαστε ικανοποιημένοι και δε θα είμαστε ικανοποιημένοι, μέχρις ότου η δικαιοσύνη να κυλήσει σαν το νερό και η αρετή σαν ένα ισχυρό ρεύμα.

Δεν έχω ξεχάσει ότι μερικοί από εσάς έχουν έρθει εδώ αμέσως μετά από μεγάλες δίκες και βάσανα. Μερικοί από εσάς έχουν έρθει αμέσως μετά την αποφυλάκισή τους από στενά κελιά. Μερικοί από εσάς έχουν έρθει από περιοχές, όπου το αίτημά σας για ελευθερία σάς άφησε χτυπημένους από τις θύελλες των διώξεων και κλονισμένους από τους ανέμους της αστυνομικής κτηνωδίας. Έχετε γίνει οι παλαίμαχοι των δημιουργικών βασάνων. Συνεχίστε να δουλεύετε με την πίστη ότι αυτά τα άδικα βάσανα είναι λυτρωτικά.

Γυρίστε στο Μισισίπι, γυρίστε στην Αλαμπάμα, γυρίστε στην Τζόρτζια, γυρίστε στη Λουιζιάνα, γυρίστε στις φτωχογειτονιές και τα γκέτο των βόρειων πόλεων ξέροντας ότι αυτή η κατάσταση με κάποιον τρόπο μπορεί να αλλάξει και θα αλλάξει. Ας μην κυλιόμαστε στην κοιλάδα της απελπισίας.

Σας λέω σήμερα, φίλοι μου, πως παρά τις δυσκολίες και τις απογοητεύσεις της στιγμής,

έχω ακόμη ένα όραμα.

Είναι ένα όραμα βαθιά ριζωμένο στο αμερικάνικο όραμα.

Έχω ένα όραμα

πως μια μέρα αυτό το έθνος θα υψώσει και θα ζήσει την αληθινή σημασία του πιστεύω του: ¨Θεωρούμε αυτές τις αλήθειες αυταπόδεικτες: ότι όλοι οι άνθρωποι γεννήθηκαν ίσοι”.

Έχω ένα όραμα

πως μια μέρα στους κόκκινους λόφους της Τζόρτζια οι γιοι των πρώην δούλων και των πρώην δουλοκτητών θα μπορέσουν να καθίσουν σε ένα τραπέζι αδελφοσύνης.

Έχω ένα όραμα

πως μια μέρα ακόμη και η πολιτεία του Μισισίπι, μια έρημη πολιτεία που λιώνει από την κάψα της αδικίας και της καταπίεσης, θα μεταμορφωθεί σε μια όαση ελευθερίας και δικαιοσύνης.

Έχω ένα όραμα

πως τα τέσσερα παιδιά μου θα ζήσουν μια μέρα σε ένα έθνος στο οποίο δε θα κρίνονται από το χρώμα του δέρματός τους αλλά από το περιεχόμενο του χαρακτήρα τους.

Έχω ένα όραμα σήμερα.

Έχω ένα όραμα

ότι μια μέρα η πολιτεία της Αλαμπάμα, του κυβερνήτη της οποίας τα χείλη προς το παρόν στάζουν λέξεις ρατσιστικής παρέμβασης και μηδενισμού, θα μεταμορφωθεί σε μια κατάσταση όπου τα μικρά μαύρα αγόρια και κορίτσια θα μπορέσουν να ενώσουν τα χέρια τους με τα μικρά λευκά αγόρια και κορίτσια και να περπατήσουν σαν αδελφοί και αδελφές.

Έχω ένα όραμα σήμερα.

Έχω ένα όραμα

πως μια μέρα κάθε κοιλάδα θα εξυψωθεί, κάθε λόφος και βουνό θα χαμηλώσουν, τα ανώμαλα μέρη θα γίνουν επίπεδα και ότι τα κυρτά μέρη θα γίνουν ίσια και πως η δόξα του Κυρίου θα αποκαλυφθεί και πως όλα τα έμβια θα τα δουν από κοινού.

Αυτή είναι η ελπίδα μας. Αυτή είναι η πίστη με την οποία επιστρέφω στο Νότο. Με αυτήν την πίστη θα μπορέσουμε να βγάλουμε με κόπο από τα βουνά της απογοήτευσης μια πέτρα ελπίδας. Με αυτήν την πίστη θα μπορέσουμε να μεταμορφώσουμε τις εξημμένες διαφωνίες του έθνους μας σε μια όμορφη συμφωνία αδελφοσύνης. Με αυτήν την πίστη θα μπορέσουμε να δουλέψουμε μαζί, να προσευχηθούμε μαζί, να αγωνιστούμε μαζί, να μπούμε φυλακή μαζί, να αντισταθούμε για την ελευθερία μαζί, γνωρίζοντας πως μια μέρα θα είμαστε ελεύθεροι.

Αυτή η μέρα θα έρθει, όταν όλα τα τέκνα του θεού θα μπορούν να τραδουδήσουν με μια νέα σημασία “Πατρίδα μου, είναι για σένα, γλυκιά γη της ελευθερίας, για σένα που τραγουδώ. Γη όπου πέθαναν οι πρόγονοί μου, γη του περήφανου οδοιπόρου από κάθε βουνοπλαγιά,

άφησε την ελευθερία να αντηχήσει.”

Και αν πρόκειται να γίνει η Αμερική ένα σπουδαίο έθνος, αυτό θα επαληθευθεί.

Γι’ αυτό αφήστε την ελευθερία να αντηχήσει από τις θαυμάσιες λοφοκορφές του Νιου Χάμσαϊρ.

Αφήστε την ελευθερία να αντηχήσει από τα μεγάλα βουνά της Νέας Υόρκης.

Αφήστε την ελευθερία να αντηχήσει από τα ευχάριστα Alleghenies της Πενσιλβάνια.

Αφήστε την ελευθερία να αντηχήσει από τους χιονοσκέπαστους βράχους του Κολοράντο!

Αφήστε την ελευθερία να αντηχήσει από τις κυρτές κορφές της Καλιφόρνια!

Μα όχι μόνο αυτό. Αφήστε την ελευθερία να αντηχήσει από το Στόουν Μάουντεν της Τζόρτζια!

Αφήστε την ελευθερία να αντηχήσει από το Λουκάουτ Μάουντεν του Τενεσί!

Αφήστε την ελευθερία να αντηχήσει από κάθε λόφο και κάθε λοφίσκο του Μισισίπι. Από κάθε βουνοπλαγιά αφήστε την ελευθερία να αντηχήσει.

Όταν θα αφήσουμε την ελευθερία να αντηχήσει, όταν θα την αφήσουμε να αντηχήσει από κάθε χωριό και κάθε κωμόπολη, από κάθε πολιτεία και κάθε πόλη, θα μπορέσουμε να επισπεύσουμε την ημέρα εκείνη κατά την οποία όλα τα παιδιά του θεού, μαύροι και λευκοί, Εβραίοι και ειδωλολάτρες, Προτεστάντες και Καθολικοί, θα μπορέσουμε να ενώσουμε τα χέρια και να τραγουδήσουμε τους στίχους του παλιού νέγρικου θρησκευτικού τραγουδιού:

“Ελεύθεροι επί τέλους! Ελεύθεροι επί τέλους! Χάρη στον Παντοδύναμο Θεό είμαστε ελεύθεροι επί τέλους!

Εναρκτήριος Λόγος του Προέδρου Κένεντι

O Τζον Κένεντι απαγγέλλει την εναρκτήρια ομιλία του.

Αντιπρόεδρε Τζόνσον, κύριε Πρόεδρε της Βουλής των Αντιπροσώπων, κύριε Πρόεδρε του Ανωτάτου Δικαστηρίου, Πρόεδρε Άιζενχαουερ, Αντιπρόεδρε Νίξον, Πρόεδρε Τρούμαν, σεβαστοί ιερείς, συμπολίτες, εορτάζουμε σήμερα όχι μια κομματική νίκη αλλά μια γιορτή της ελευθερίας, που συμβολίζει ένα τέλος καθώς και μια αρχή, που σηματοδοτεί ανανέωση καθώς και αλλαγή. Γιατί ορκίσθηκα προ υμών και του Παντοδύναμου Θεού τον ίδιο νηφάλιο όρκο που καθόρισαν οι πρόγονοι μας πριν από σχεδόν έναν και τρία τέταρτα του αιώνα.

Ο κόσμος είναι πολύ διαφορετικός τώρα, επειδή ο άνθρωπος κρατά στα θνητά χέρια του την δύναμη να εξαφανίσει όλες τις μορφές ανθρώπινης δυστυχίας και όλες τις μορφές ανθρώπινης ζωής. Και όμως, οι ίδιες επαναστατικές πεποιθήσεις για τις οποίες πολέμησαν οι πρόγονοι μας είναι ακόμη επίκαιρες σε όλο τον κόσμο: η πεποίθηση ότι τα δικαιώματα του ανθρώπου δεν προέρχονται από την γενναιοδωρία του κράτους αλλά από το χέρι του Θεού.

Δεν τολμούμε να λησμονήσουμε σήμερα ότι είμαστε οι κληρονόμοι εκείνης της πρώτης επανάστασης. Ας εξαπλωθεί το μήνυμα από τούτη την στιγμή και από τούτο το μέρος, προς φίλους και εχθρούς, ότι ο πυρσός πέρασε σε μια νέα γενιά Αμερικανών, γεννημένων αυτόν τον αιώνα, δοκιμασμένων από πόλεμο, πειθαρχημένων από μια σκληρή και πικρή ειρήνη, περήφανων για την μακρόχρονη κληρονομιά μας, και απρόθυμων να ζήσουν ή να επιτρέψουν την σταδιακή απώλεια των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στα οποία πάντα αφοσιώθηκε αυτό το Έθνος και στα οποία είμαστε αφοσιωμένοι σήμερα, στην χώρα μας και στο εξωτερικό.

Ας γνωρίζουν όλα τα έθνη, είτε μας συμπαθούν ή όχι, ότι θα πληρώσουμε οποιοδήποτε τίμημα, θα σηκώσουμε οποιοδήποτε βάρος, θα αντιμετωπίσουμε οποιαδήποτε δυσκολία, θα υποστηρίξουμε οποιονδήποτε φίλο, θα αντιταχθούμε σε οποιονδήποτε εχθρό, έτσι ώστε να εξασφαλίσουμε την επιβίωση και την εδραίωση της ελευθερίας.

Αυτά τουλάχιστον τα υποσχόμαστε, και κάτι παραπάνω.

Στους παλιούς εκείνους συμμάχους με τους οποίους μοιραζόμαστε την πολιτιστική και πνευματική προέλευση μας, υποσχόμαστε την πίστη του αφοσιωμένου φίλου. Ενωμένοι, δεν υπάρχουν πολλά που δεν μπορούμε να επιτύχουμε σε μια πλειάδα κοινών εγχειρημάτων. Διαιρεμένοι, υπάρχουν λίγα που μπορούμε να επιτύχουμε, γιατί δεν θα τολμήσουμε να αντιμετωπίσουμε μια ισχυρή πρόκληση εν μέσω διαφωνιών και διχόνοιας.

Σε εκείνα τα νέα κράτη που καλωσορίζουμε στις τάξεις των ελευθέρων [κρατών], υποσχόμαστε ότι ο αποικιοκρατικός έλεγχος δεν καταργήθηκε για να αντικατασταθεί από μια πολύ πιο σιδηρά τυραννία. Δεν προσδοκούμε ότι πάντα θα συμμερίζονται την άποψη μας. Αλλά θα ελπίζουμε πάντα ότι θα τα βλέπουμε να υποστηρίζουν με πάθος την ελευθερία τους, και να θυμούνται ότι, στο παρελθόν, όσοι ανόητα επιδίωξαν την εξουσία καβάλα στην τίγρη, κατέληξαν στο στομάχι της.

Στους ανθρώπους στις καλύβες και τα χωριά σε όλο τον κόσμο που παλεύουν να διαρρήξουν τα δεσμά της μαζικής ανέχειας, υποσχόμασθε να κάνουμε ό,τι καλύτερο μπορούμε για να τους βοηθήσουμε να βοηθήσουν τους εαυτούς τους, για όσο διάστημα απαιτηθεί, ότι γιατί μπορεί να κάνουν το ίδιο οι κομμουνιστές, και όχι γιατί επιδιώκουμε τις ψήφους τους, αλλά γιατί είναι το σωστό. Εάν μια ελεύθερη κοινωνία δεν μπορεί να βοηθήσει τους πολλούς που ζουν στην φτώχεια, δεν μπορεί να σώσει τους λίγους που είναι πλούσιοι.

Στις αδελφές δημοκρατίες νοτίως των συνόρων μας, προσφέρουμε μια ιδιαίτερη υπόσχεση, να μετατρέψουμε τα καλά μας λόγια σε καλά έργα, σε μια νέα συμμαχία προόδου, να βοηθήσουμε ελεύθερους ανθρώπους και ελεύθερες κυβερνήσεις να διαρρήξουν τα δεσμά της φτώχειας. Όμως αυτή η ήσυχη επανάσταση ελπίδας δεν μπορεί να καταστεί θήραμα εχθρικών δυνάμεων. Ας γνωρίζουν όλοι οι γείτονες μας ότι θα συστρατευθούμε στην αντιμετώπιση της επιθετικότητας και της υπονόμευσης σε όλη την Αμερικανική ήπειρο. Και ας γνωρίζει κάθε άλλη δύναμη ότι αυτό το ημισφαίριο προτίθεται να παραμείνει κύριος του οίκου του.

Στην παγκόσμια συνέλευση κυρίαρχων κρατών που είναι τα Ηνωμένα Έθνη, την τελευταία ελπίδα μας σε μια εποχή στην οποία τα εργαλεία του πολέμου έχουν κατά πολύ ξεπεράσει τα εργαλεία της ειρήνης, επαναλαμβάνουμε την υπόσχεση υποστήριξης μας, να αποτρέψουμε την μετατροπή του σε φόρουμ αλληλοκατηγοριών, να ενισχύσουμε την ασπίδα προστασίας που προσφέρει στα νέα και αδύναμα κράτη, και να επεκτείνουμε την γεωγραφική περιοχή που καλύπτει η χάρτα τους.

Τέλος, σε εκείνες τις χώρες που επιθυμούν να είναι αντίπαλοι μας, προσφέρουμε όχι υπόσχεση αλλά παράκληση: και οι δύο πλευρές να αρχίσουμε πάλι την επιδίωξη της ειρήνης, πριν εμπλακεί η ανθρωπότητα σε σχεδιασμένη ή τυχαία αυτοκαταστροφή από τις σκοτεινές δυνάμεις της καταστροφής που εξαπέλυσε η επιστήμη.

Δεν τολμούμε να τις θέσουμε σε πειρασμό με την αδυναμία μας. Γιατί μόνο όταν τα όπλα μας είναι επαρκή πέρα από κάθε αμφιβολία μπορούμε να είμαστε βέβαιοι πέρα από κάθε αμφιβολία ότι δεν θα χρησιμοποιηθούν ποτέ.

Αλλά δεν μπορούν βέβαια να επαναπαύονται δύο σπουδαίες και ισχυρές ομάδες εθνών από την σημερινή πορεία μας, και οι δύο πλευρές αγκομαχώντας από το κόστος των σύγχρονων όπλων, και οι δύο δικαίως ανήσυχες από την συνεχή εξάπλωση του φονικού ατόμου, και όμως και οι δύο να αγωνίζονται να μεταβάλουν αυτή την αβέβαιη ισορροπία τρόμου που εμποδίζει το ξέσπασμα του τελευταίου πολέμου της ανθρωπότητας.

Ας ξεκινήσουμε λοιπόν ξανά, και ας θυμηθούμε, και οι δύο πλευρές, ότι η πολιτισμένη συμπεριφορά δεν είναι σημάδι αδυναμίας και ότι η ειλικρίνεια πάντα πρέπει να επαληθεύεται. Ας μην διαπραγματευτούμε ποτέ από φόβο. Αλλά και ας μην φοβηθούμε ποτέ να διαπραγματευτούμε.

Ας ανακαλύψουν και οι δύο πλευρές τα προβλήματα που μας ενώνουν αντί να επιμένουμε στα προβλήματα που μας χωρίζουν.

Ας διατυπώσουν και οι δύο πλευρές, για πρώτη φορά, σοβαρές και ακριβείς προτάσεις για τον έλεγχο και τον περιορισμό των εξοπλισμών, και ας θέσουμε την απόλυτη ισχύ της καταστροφής άλλων χωρών υπό τον απόλυτο έλεγχο όλων των χωρών.

Ας επιδιώξουν και οι δύο πλευρές να χρησιμοποιήσουν τα θαύματα της επιστήμης και όχι τον τρόμο της. Μαζί, ας εξερευνήσουμε τα άστρα, ας κατακτήσουμε τις ερήμους, ας εξαλείψουμε τις ασθένειες, ας εκμεταλλευθούμε τα βάθη των ωκεανών και ας προωθήσουμε τις τέχνες και την οικονομία.

Ας ενωθούν και οι δύο πλευρές και ας κάνουν πράξη στα πέρατα της οικουμένης την εντολή του Ησαϊα, να «σηκώσουμε τα μεγάλα φορτία … και να απελευθερώσουμε τους καταπιεσμένους».

Και εάν ένα πρόχωμα συνεργασίας απωθήσει την ζούγκλα της καχυποψίας, ας ενωθούν οι δύο πλευρές και ας δημιουργήσουν όχι μια νέα ισορροπία ισχύος αλλά ένα καινούργιο κόσμο νομιμότητας, όπου οι ισχυροί είναι δίκαιοι και οι ανίσχυροι ασφαλείς και η ειρήνη κυριαρχεί.

Όλα αυτά δεν θα τελειώσουν στις πρώτες 100 μέρες. Ούτε θα τελειώσουν στις πρώτες 1.000 μέρες, ούτε στην διάρκεια της θητείας αυτής της Κυβέρνησης, ούτε ίσως και στην διάρκεια της ζωής μας σε αυτόν τον πλανήτη. Αλλά, ας αρχίσουμε.

Η τελική επιτυχία ή αποτυχία της πορείας μας, αγαπητοί μου συμπολίτες, εξαρτάται από εσάς περισσότερα από εμένα. Από τότε που ιδρύθηκε αυτή η χώρα, κάθε γενιά Αμερικανών έχει κληθεί να επαναβεβαιώσει την εθνική της αφοσίωση. Οι τάφοι νεαρών Αμερικανών που απάντησαν στο κάλεσμα για υπηρεσία είναι σπαρμένοι σε όλο τον πλανήτη.

Τώρα, η τρομπέτα μας καλεί και πάλι, όχι για να πάρουμε τα όπλα, αν και τα όπλα τα χρειαζόμαστε, όχι για να πέσουμε στην μάχη, αν και απειλούμεθα, αλλά για να σηκώσουμε το βάρος του μεγάλου και οδυνηρού αγώνα, χωρίς σταματημό, «χαρούμενοι με ελπίδα, υπομονετικοί στην δοκιμασία», ενός αγώνα εναντίον των κοινών εχθρών του ανθρώπου: της τυρρανίας, την ανέχειας, της ασθένειας και του ίδιου του πολέμου.

Μπορούμε να αντιτάξουμε σε αυτούς τους εχθρούς μιά μεγάλη και παγκόσμια συμμαχία, Βορρά και Νότου, Ανατολής και Δύσης, που θα μπορέσει να εξασφαλίσει μια παραγωγικότερη ζωή για όλη την ανθρωπότητα; Θα συμμετάσχετε σε αυτή την ιστορική προσπάθεια;

Στην μακρά ιστορία του κόσμου, μόνο σε μερικές γενιές χαρίσθηκε ο ρόλος του υπερασπιστή της ελευθερίας στην ώρα της μεγαλύτερης δοκιμασίας της. Δεν αποποιούμαι αυτής της ευθύνης. Την καλοδέχομαι. Δεν πιστεύω ότι κανείς από εμάς δεν θα άλλαζε θέση με κανέναν άλλο λαό και με καμμιά άλλη γενιά. Η ενέργεια, η πίστη, η αφοσίωση που φέρνουμε σ’ αυτή την προσπάθεια θα φωτίσει την πατρίδα μας και όλους όσους την υπηρετούν, και η λάμψη από αυτή την φωτιά μπορεί πραγματικά να φωτίσει τον κόσμο.

Και έτσι, Αμερικανοί συμπολίτες μου: μην αναρωτιέστε τι μπορεί να κάνει η πατρίδα σας για εσάς, αναρωτηθείτε τι μπορείτε να κάνετε εσείς για την πατρίδα σας.

Συμπολίτες μου του κόσμου: μην αναρωτιέστε τι θα κάνει η Αμερική για εσάς, αλλά τι μπορούμε να κάνουμε μαζί για την ελευθερία του ανθρώπου.

Τέλος, είτε είστε Αμερικανοί ή πολίτες του κόσμου, απαιτείστε από εμάς το ίδιο υψηλό επίπεδο δύναμης και θυσίας που ζητάμε από εσάς. Με ήσυχη συνείδηση ως μόνη σίγουρη ανταμοιβή, με την ιστορία ως τον τελικό κριτή των πράξεων μας, ας προχωρήσουμε και ας ηγηθούμε της χώρας που αγαπούμε, ζητώντας την ευλογία Του και την βοήθεια Του, αλλά γνωρίζοντας ότι εδώ στην γη, το έργο του Θεού πρέπει πραγματικά να είναι το δικό μας.

Ο λόγος του Θεοδώρου Κολοκοτρώνη στην Πνύκα . 8 Οκτωβρίου 1838

Ο λόγος που έβγαλε ο Κολοκοτρώνης ανεβασμένος στα βράχια της Πνύκας, όπως στα παλιά τα χρόνια τόσοι τρανοί ρήτορες στους Αθηναίους, στέκεται η πνευματική διαθήκη του ήρωα στο Έθνος. Ο λόγος του αγράμματου, μα σοφού στρατηγού προς τα νιάτα της Αθήνας του 1838.

Εφημερίς “Ο Αιών”, 13 Νοεμβρίου 1838

Παιδιά μου! Εις τον τόπον τούτον, οπού εγώ πατώ σήμερα, επατούσαν και εδημηγορούσαν τον παλαιόν καιρόν άντρες σοφοί και άντρες με τους οποίους δεν είμαι άξιος να συγκριθώ, και ούτε να φθάσω τα ίχνη των….

Εγώ επιθυμούσα να σας ιδώ, παιδιά μου, στη μεγάλη δόξα των προπατόρων μας κι έρχομαι να σας είπω όσα στον καιρό του αγώνα μας και πριν απ’ αυτόν κι ύστερα απ’ αυτόν ο ίδιος παρατήρησα κι απ’ αυτά να κάμωμεν συμπερασμούς και για την μέλλουσαν ευτυχία σας, μολονότι ο Θεός μόνος ηξεύρει τα μέλλοντα.

“Εγώ παιδιά μου, κατά κακή μου τύχη, εξαιτίας των περιστάσεων, έμεινα αγράμματος και διά τούτο σας ζητώ συγχώρεση, διότι δεν ομιλώ καθώς οι δάσκαλοί σας”

Και διά τους παλαιούς Έλληνας, οποίας γνώσεις είχαν και ποία δόξα και τιμήν έχαιραν κοντά εις τα άλλα έθνη του καιρού των, οποίους ήρωας στρατηγούς, πολιτικούς είχαν, διά ταύτα σας λέγουν καθ’ ημέραν οι διδάσκαλοί σας και οι πεπαιδευμένοι σας. Εγώ δεν είμαι αρκετός. Σας λέγω μόνον πως ήτον σοφοί, και από εδώ επήραν και εδανείσθηκαν τα άλλα έθνη την σοφίαν των… Αυτοί διέφεραν από ημάς εις την θρησκείαν, διότι επροσκυνούσαν τις πέτρες και τα ξύλα. Αφού ύστερα ήλθεν εις τον κόσμον ο Χριστός, οι λαοί όλοι επίστευσαν εις το Ευαγγέλιό του και έπαυσαν να λατρεύουν τα είδωλα… Οι παλαιοί Έλληνες, οι πρόγονοί μας, έπεσαν εις την διχόνοια και ετρώγονταν μεταξύ τους και έτσι έλαβαν καιρόν πρώτα οι Ρωμαίοι, έπειτα άλλοι βάρβαροι, και τους υπόταξαν. Ύστερα ήλθαν και οι Μουσουλμάνοι, και έκαμαν ότι μπορούσαν, διά να αλλάξει ο λαός την πίστη του… Έκοψαν γλώσσες σε πολλούς ανθρώπους, αλλ’ εστάθη αδύνατο να το κατορθώσουν… Τον ένα έκοβαν, ο άλλος τον σταυρό του έκανε.

Σαν είδε τούτο ο σουλτάνος, διώρισε έναν βιτσερέ (αντιβασιλέα), έναν Πατριάρχη και του έδωσε την εξουσία της Εκκλησίας. Αυτός και ο λοιπός Κλήρος έκαμαν ό,τι τους έλεγε ο Σουλτάνος. Ύστερον έγιναν οι Κοτζαμπάσηδες εις όλα τα μέρη. Η τρίτη τάξις, οι έμποροι, και οι προκομμένοι, το καλλίτερο μέρος των πολιτών, μη υποφέροντες τον ζυγό έφευγαν κι οι γραμματισμένοι επήραν τα βιβλία και φύγαν από την Ελλάδα, την πατρίδα των, κι έτσι έμεινε ο λαός, όστις στερημένος από τα μέσα της προκοπής, εκατήντησεν εις αθλίαν κατάσταση, και αυτή αύξαινε καθ’ ημέρα χειρότερα… διότι αν βρισκόταν μεταξύ του λαού κανείς με λίγη άνθηση τον λάμβανε ο κλήρος, όστις έχαιρε προνόμια, ή εσύρετο από τον έμπορον της Ευρώπης ως βοηθός του ή εγίνετο γραμματικός του προεστού. Και μερικοί μη υποφέροντες την τυραννίαν των Τούρκων και βλέποντες τις δόξες και τις ηδονές οπού απελάμβανον αυτοί, άφηναν την πίστη τους και εγίνοντο Μουσουλμάνοι. Και τοιουτοτρόπως κάθε μέρα ο λαός ελίγνευε και επτώχυνε.

Εις αυτήν την δυστυχισμένη κατάσταση μερικοί από τους φυγάδες γραμματισμένους εμετέφραζαν και έστελναν εις την Ελλάδα βιβλία. Και σαν τους πρέπει να χρεωστούμεν ευγνωμοσύνη, διότι ευθύς οπού κανένας άνθρωπος από το λαό εμάνθανεν τα κοινά γράμματα, εδιάβαζεν αυτά τα βιβλία και έβλεπε ποίους είχαμε προγόνους, τι έκαμεν ο Θεμιστοκλής, ο Αριστείδης και οι άλλοι πολλοί παλαιοί μας, και εβλέπαμεν και εις ποίαν κατάσταση ευρισκόμεθα τότε… Όθεν μας ήρθε στο νου να τους μιμηθούμε και να γίνομε ευτυχέστεροι και έτσι έγινε και επροόδευσεν η εταιρεία.

Όταν αποφασίσαμε να κάμωμε την Επανάσταση, δεν εσυλλογισθήκαμε ούτε πόσοι ήμεθα, ούτε πως δεν έχομεν άρματα, ούτε ότι οι Τούρκοι εβαστούσαν τα κάστρα και τας πόλεις, ούτε κανένας φρόνιμος μας είπε, “πού πάτε εδώ να πολεμήσετε με σιτοκάραβα βατσέλα”, αλλά, ως μία βροχή, έπεσε εις όλους μας η επιθυμία της Ελευθερίας μας… και όλοι, και οι κληρικοί και οι προεστοί και οι καπεταναίοι και οι πεπαιδευμένοι και οι έμποροι, μικροί και μεγάλοι, όλοι συμφωνήσαμεν σ’ αυτό το σκοπό και κάναμεν την επανάσταση.

Εις τον πρώτο χρόνο της Επαναστάσεως είχαμε μεγάλη ομόνοιαν και όλοι ετρέχαμε σύμφωνοι… Ο ένας πήγαινε στον πόλεμο, ο αδελφός του έφερνε ξύλα, η γυναίκα του εζύμωνε, το παιδί του εκουβαλούσε ψωμί και μπαρουτόβολα στο στρατόπεδο και εάν αυτή η ομόνοια εβαστούσε ακόμη δύο χρόνους, ηθέλαμε κυριεύσει και την Θεσσαλία και την Μακεδονία, και ίσως εφθάναμεν και εις την Κωνσταντινούπολη…

Τόσο τρομάξαμε τους Τούρκους, οπού άκουαν Έλληνα και φεύγαν χίλια μίλια μακριά. Εκατόν Έλληνες έβαζαν πέντε χιλιάδες εμπρός κι ένα καράβι μια αρμάδα. Αλλά δεν εβάσταξε. Ήλθαν μερικοί και ηθέλησαν να γένουν μπαρμπέρηδες εις του κασίδη το κεφάλι. Μας πονούσε το μπαρμπέρισμά τους μα τι να κάνουμε; Είχαμε κι αυτουνών την ανάγκη.

Από τότε ήρχισεν η διχόνοια και εχάθη η πρώτη προθυμία και ομόνοια. Κι όταν έλεγες του Κώστα να δώσει χρήματα διά τας ανάγκας του έθνους, ή να πάει στον πόλεμο, τούτος πρόβαλλε το Γιάννη. Και με αυτό τον τρόπο κανείς δεν ήθελε να συντράμει, μήτε να πολεμήσει. Και τούτο εγίνετο, επειδή δεν είχαμε έναν αρχηγό και μίαν κεφαλή. Αλλά μας έμπαινε Πρόεδρος έξι μήνες, εσηκώνετο ο άλλος και τον έρριχνε, και εκάθετο αυτός άλλους τόσους, και έτσι ο ένας ήθελε τούτο κι ο άλλος το άλλο. Ίσως όλοι ηθέλαμε το καλό, πλην καθένας κατά τη γνώμη του. Όταν προστάζουνε πολλοί, ποτέ το σπίτι δεν κτίζεται, ούτε τελειώνει. Ο ένας λέει ότι η πόρτα πρέπει να βλέπει στο ανατολικό μέρος, ο άλλος στο αντικρυνό κι ο άλλος στο βοριά, σαν να ήταν το σπίτι στον αραμπά και να γυρίζει καθώς λέγει ο καθένας. Με τούτον τον τρόπο δεν κτίζεται ποτέ το σπίτι, αλλά πρέπει να είναι αρχιτέκτονας, οπού να προστάζει πώς θα γίνει. Παρομοίως κι εμείς χρειαζόμαστε έναν αρχηγό κι έναν αρχιτέκτονα, όστις να προστάζει κι οι άλλοι να υπακούνε και ν’ ακολουθάνε. Αλλά επειδή είμαστε σε τέτοια κατάσταση, εξαιτίας της διχόνοιάς μας, έπεσε η Τουρκιά πάνω μας και κοντέψαμε να χαθούμε και εις τους στερνούς επτά χρόνους δεν κατορθώσαμε μεγάλα πράγματα.

Εις αυτή την κατάσταση έρχεται ο Βασιλεύς, τα πράματα ησυχάζουν και το εμπόριο κι η γεωργία κι οι τέχνες αρχίζουν να προοδεύουν και μάλιστα η παιδεία. Αυτή η μάθηση θα μας αυξήσει και θα μας ευτυχήσει. Αλλά για να αυξήσουμε, χρειάζεται κι η στερέωση της πολιτείας μας, που γίνεται με την καλλιέργεια και με την υποστήριξη του θρόνου. Ο Βασιλεύς είναι νέος, και συμμορφώνεται με τον τόπο μας. Δεν είναι προσωρινός αλλ’ η βασιλεία του είναι διαδοχική, και θα περάσει στα παιδιά των παιδιών του, και με αυτόν και σεις και τα παιδιά σας θα ζήσετε. Πρέπει να φυλάξετε την πίστη σας και να τη στερεώσετε, διότι όταν επιάσαμε τα άρματα, είπαμε πρώτα υπέρ Πίστεως κι ύστερα υπέρ Πατρίδος. Όλα τα έθνη του κόσμου έχουν και φυλάνε μία θρησκεία. Να μην έχετε πολυτέλεια, να μην πηγαίνετε στους καφενέδες και στα μπιλιάρδα. Να δοθήτε εις τας σπουδάς σας και καλλίτερα να κοπιάσετε ολίγον, δυο και τρεις χρόνους και να ζήσετε ελεύθεροι στο επίλοιπο της ζωής σας, παρά να περάσετε τέσσερις-πέντε χρόνους τη νεότητά σας και να μείνετε αγράμματοι, να σκλαβωθείτε εις τα γεράματά σας. Να ακούετε τας συμβουλάς των διδασκάλων και γεροντοτέρων και κατά την παροιμία “μύρια ήξευρε και χίλια μάθαινε”.

Η προκοπή σας και η μάθησή σας να μη γενεί σκεπάρνι μόνο για το άτομό σας, μα να κοιτάζει το καλό της κοινότητας, γιατί μέσα στο καλό αυτό βρίσκεται και το δικό σας.

Εγώ παιδιά μου, κατά κακή μου τύχη, εξαιτίας των περιστάσεων, έμεινα αγράμματος και διά τούτο σας ζητώ συγχώρεση, διότι δεν ομιλώ καθώς οι δάσκαλοί σας. Σας είπα όσα ο ίδιος είδα, ήκουσα και εγνώρισα, διά να ωφεληθήτε από τα περασμένα κι από τα κακά αποτελέσματα της διχόνοιας, την οποία να αποστρέφεσθε, και να έχετε ομόνοια. Εμάς μη μας τηράτε πλέον. Το έργο μας και ο καιρός μας επέρασε και οι μέρες της γενιάς που σας άνοιξε το δρόμο, θέλουν σε λίγο περάσει. Την ημέρα της ζωής μας θέλει διαδεχθεί η νύκτα του θανάτου μας, καθώς την ημέρα των Αγίων Ασωμάτων θέλει διαδεχθεί η νύκτα και η αυριανή ημέρα.

Εις εσάς μένει να ισάσετε και να στολίσετε τον τόπο όπου ημείς ελευθερώσαμε και διά να γίνει τούτο, πρέπει να έχετε ως θεμέλια της Πολιτείας την ομόνοια, την θρησκεία, την καλλιέργεια του θρόνου και την φρόνιμον ελευθερία. Τελειώνω τον λόγον μου.

Ζήτω ο Βασιλεύς μας Όθων! Ζήτω οι σοφοί διδάσκαλοι! Ζήτω η Ελληνική Νεολαία!

Θεόδωρος Κολοκοτρώνης – 8 Οκτωβρίου 1838

ΟΜΙΛΙΑ κ. ΣΑΒΒΑ
Γενικού Διευθυντή των Εκπαιδευτηρίων

ΟΜΙΛΙΑ
ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΣ ΕΛΣΗΣ ΧΡΙΣΤΟΦΙΑ
ΣΥΖΥΓΟΥ ΤΟΥ
ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΤΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ
ΚΑΙ ΕΠΙΤΙΜΗΣ ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ
ΣΤΗΝ ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΔΙΑΣΚΕΨΗ ΤΗΣ
ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΒΟΗΘΕΙΑΣ ΠΑΙΔΙΩΝ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ
ΤΕΤΑΡΤΗ 01 ΙΟΥΝΙΟΥ 2011
———————————–

Έντιμε κύριε Υπουργέ,
Αγαπητές κυρίες και κύριοι,
Εκπρόσωποι των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης,

Με πολύ χαρά σας καλωσορίζω στη δημοσιογραφική διάσκεψη της Επιτροπής Βοήθειας Παιδιών της Κύπρου της οποίας έχω την τιμή να είμαι Επίτιμη Πρόεδρος. Σήμερα που γιορτάζουμε την Παγκόσμια Ημέρα του Παιδιού, η σημερινή διάσκεψη τύπου αποκτά ξεχωριστή σημασία και στέλνει μηνύματα αισιοδοξίας και αλληλεγγύης.

Η Επιτροπή Βοήθειας Παιδιών της Κύπρου, δημιουργήθηκε αμέσως μετά την Τουρκική Εισβολή στην Κύπρο, κάτω από την εποπτεία της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Κύπρου. Σκοπός της ήταν να συλλέγει στοιχεία παιδιών τα οποία ήταν κυρίως προσφυγόπουλα και παιδιά αγνοουμένων και παθόντων και να τα παραπέμπει σε φιλανθρωπικούς οργανισμούς ομογενών του εξωτερικού που ενδιαφέρονταν να τους προσφέρουν οικονομική βοήθεια. Στη συνέχεια, να φροντίζει για τη μεταβίβαση των χρημάτων που στέλλονταν, ονομαστικά σε κάθε παιδί.

Με την πάροδο των χρόνων όμως η βοήθεια επεκτάθηκε σε ένα ευρύτερο φάσμα παιδιών που είχαν ανάγκη με αποτέλεσμα να συσταθεί στις 16.7.1987, επίσημα με απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου η Επιτροπή Βοήθειας Παιδιών της Κύπρου.

Τα παιδιά εντάσσονται στο Σχέδιο με αίτηση των γονιών ή κηδεμόνων τους προς την Επιτροπή νοουμένου ότι πληρούν τα κριτήρια τα οποία καθορίστηκαν κατά τη σύσταση της Επιτροπής. Πρόκειται για παιδιά εγκλωβισμένων ή εκτοπισμένων οικογενειών ή παιδιά οικογενειών με διάφορα προβλήματα οι περισσότερες από τις οποίες βοηθούνται με δημόσιο βοήθημα. Τα εισοδήματα τους, όταν υπάρχουν, δεν πρέπει να υπερβαίνουν τις €5.126 ετησίως και η ηλικία των παιδιών θα πρέπει να είναι μέχρι 18 χρονών. Η Επιτροπή εξασφαλίζει κοινωνικοοικονομική έκθεση από τις Υπηρεσίες Κοινωνικής Ευημερίας για επιβεβαίωση των στοιχείων της αίτησης τους.

Κατά τη διάρκεια του 2010 η Επιτροπή παραχώρησε βοήθεια ύψους €89.111 σε 405 παιδιά του Σχεδίου. Παρέλαβε 76 νέες αιτήσεις από τις οποίες απορρίφθηκαν οι 21 γιατί δεν πληρούσαν τα κριτήρια.

Τα βιβλία του Ταμείου τηρούνται από το Γενικό Λογιστήριο και ελέγχονται από την Ελεγκτική Υπηρεσία της Δημοκρατίας.

Η Επιτροπή εκτός από την οικονομική στήριξη προσπάθησε να βελτιώσει την ποιότητα ζωής των παιδιών αυτών και αποφάσισε από το 1990 να καθιερώσει ετήσια εκπαιδευτική εκδρομή στην Ελλάδα στην οποία λαμβάνουν μέρος 20-24 παιδιά του Σχεδίου. Το σχέδιο αυτό επεκτάθηκε για να μπορεί να καλύπτει και τη φιλοξενία παιδιών του Σχεδίου σε κατασκηνώσεις στην Κύπρο, αλλά και περιοδικά να προσφέρει στα παιδιά ευκαιρίες να επισκεφθούν και άλλους ειδικούς προορισμούς όπως το Disneyworld στο Orlando των Ηνωμένων Πολιτειών το οποίο επισκέφθηκαν τα εγκλωβισμένα παιδιά του Ριζοκαρπάσου και τη Ρωσική Ομοσπονδία την οποία θα επισκεφθούν φέτος 30 παιδιά του Σχεδίου.

Μέσα στα πλαίσια επέκτασης της κοινωνικής προσφοράς προς τα παιδιά του Σχεδίου η Επιτροπή αποφάσισε να εγκρίνει την ίδρυση Θεσμού Υποτροφιών. Η απόφαση αυτή στηρίχθηκε πάνω σε μελέτη που έγινε το 2009 για το σκοπό αυτό, η οποία έδειξε ότι το 79% των 147 ερωτηθέντων παιδιών του Σχεδίου ηλικίας 15-18 χρόνων ενδιαφέρονταν για ανώτερες σπουδές. Συγκεκριμένα, στην έρευνα απάντησαν, 30 παιδιά ηλικίας 18 χρόνων (16 αγόρια και 14 κορίτσια), 24 παιδιά ηλικίας 17 χρόνων (11 αγόρια και 13 κορίτσια) και 93 παιδιά που ήταν ηλικίας 15 και 16 χρόνων. Επιπρόσθετα ποσοστό 77% παιδιών τα οποία είχαν ενηλικιωθεί και δεν ανήκαν πλέον στο Σχέδιο απάντησαν ότι επέλεξαν να σπουδάσουν, παρόλα τα εμπόδια και τις δυσκολίες που συνάντησαν.

Για την εξασφάλιση των απαιτούμενων πόρων, η Επιτροπή απευθύνθηκε:

(α) σε διάφορους οργανισμούς/επιχειρηματίες με γνωστή κοινωνική προσφορά καθώς και στο Cyprus Children’s Fund των Ηνωμένων Πολιτειών, με την προσδοκία να συμβάλουν στην προσπάθεια της Επιτροπής για τη δημιουργία του συγκεκριμένου Θεσμού, και

β) σε Δημόσια/Ιδιωτικά Πανεπιστήμια, Κολλέγια και Επαγγελματικές Σχολές με την προσδοκία να προσφέρουν στα παιδιά του Σχεδίου που θα εξασφαλίσουν εγγραφή σε αυτά, μείωση διδάκτρων, πλήρη ή/και μερική υποτροφία, ή ακόμη και την εισαγωγή τους, εάν ενδείκνυται, με ειδικά κριτήρια.

Η ανταπόκριση στο κάλεσμα αυτό υπήρξε άμεση και γενναιόδωρη και θα ήθελα να απευθύνω εγκάρδιες ευχαριστίες προς όλους όσους πίστεψαν στο θεσμό αυτό και πρόσφεραν τη βοήθεια και την αγάπη τους δίνοντας μας τη δυνατότητα να βοηθήσουμε κατά την ακαδημαϊκή περίοδο 2009-2010, 13 παιδιά του Σχεδίου και κατά την ακαδημαϊκή περίοδο 2010-11, 27 παιδιά του Σχεδίου. Αν λάβουμε υπόψη τα στοιχεία της έρευνας και επίσης ότι τα αγόρια χρειάζεται να ενταχθούν στην Εθνική Φρουρά, φαίνεται ότι ο στόχος της Επιτροπής για να βοηθήσει τα παιδιά του Σχεδίου επιτεύχθηκε στην ολότητά του. Είμαι βέβαιη ότι με τη δική σας βοήθεια και συμπαράσταση, θα συνεχίσουμε να τους προσφέρουμε την οικονομική ενίσχυση που χρειάζονται για ανώτερη μόρφωση για βελτίωση της ποιότητας ζωής τόσο της δικής τους όσο και των οικογενειών τους.

Ολοκληρώνοντας θα ήθελα από μέρους της Επιτροπής να αναφέρω ότι το Ταμείο επιλέγει να ενεργεί με τρόπους που ενισχύουν τη γενικότερη προσπάθεια που καταβάλλει η πολιτεία για στήριξη των ευάλωτων κοινωνικά ομάδων του πληθυσμού. Όπως γνωρίζετε με απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου το Ίδρυμα Κρατικών Υποτροφιών έχει παραχωρήσει για τα έτη 2009-2010 και 2010-2011 οικονομική στήριξη σε προπτυχιακούς φοιτητές που σπουδάζουν στο εξωτερικό με βάση την κοινωνικοοικονομική κατάσταση της οικογένειας τους. Η πρωτοβουλία που ανέπτυξε το Ταμείο με τον Θεσμό των Υποτροφιών συμπληρώνει αυτή την προσπάθεια δίνοντας ευκαιρία στη μόρφωση σε παιδιά που λόγω οικονομικών δυσκολιών δεν έχουν τη δυνατότητα να φοιτήσουν ούτε καν σε κολλέγιο στην Κύπρο. Είναι σημαντικό όλοι μας να συμβάλλουμε στην διαμόρφωση ενός κράτους που προωθεί έμπρακτα την κοινωνική αλληλεγγύη και ενδυναμώνει το βιοτικό επίπεδο της κοινωνίας.

28-02-11 Ομιλία της Υπουργού Παιδείας, Διά Βίου Μάθησης και Θρησκευμάτων, Άννας Διαμαντοπούλου, στην ημερίδα ενημέρωσης και διαλόγου του Υπουργείου Παιδείας με τους Δημάρχους της χώρας

Δελτίο Τύπου

 Κυρίες και κύριοι Δήμαρχοι, κύριοι εκπρόσωποι των δημοτικών αρχών, κύριοι Περιφερειάρχες και εκπρόσωποι των Περιφερειαρχών, κύριοι Περιφερειακοί Διευθυντές της εκπαίδευσης, κύριοι Διευθυντές της εκπαίδευσης, κυρίες και κύριοι, ευχαριστούμε πολύ για τη συμμετοχή σας στη σημερινή συνάντηση.

Η σημερινή συνάντηση θα έλεγα ότι έχει τον χαρακτήρα συνάντησης εργασίας. Θέλω να συγχαρώ όλους τους νέους Περιφερειάρχες και Δημάρχους, οι οποίοι αναλαμβάνουν ένα από τα πιο σημαντικά, δύσκολα αλλά και ελπιδοφόρα έργα:  να αλλάξουμε τη δομή και τη λειτουργία της χώρας μας,  να αποκεντρώσουμε πραγματικά τις εξουσίες και  να φέρουμε την ανάπτυξη σε κάθε περιφέρεια μέσα από τις δικές της δυνάμεις.

Ο χώρος της εκπαίδευσης δεν είναι στο επίκεντρο όσων γίνονται το τελευταίο διάστημα, την τελευταία πολύ δύσκολη χρονιά της οικονομικής κρίσης που περνάει η χώρα μας, αλλά νομίζω ότι δεν υπάρχει ούτε ένας που να μη συμφωνεί ότι το θέμα της Παιδείας βρίσκεται στον κεντρικό πυρήνα του εθνικού σχεδίου για τη χώρα.

Μπορεί στην επόμενη περίοδο να αλλάξουν σημαντικά πράγματα. Να βγούμε από την κρίση, να περάσουμε τα επόμενα 3-4 χρόνια σε αυτό που όλοι θέλουμε, δηλαδή σε μία περίοδο ανάπτυξης, αλλά αν δεν έχει αλλάξει το εκπαιδευτικό μας σύστημα, αν δεν έχουμε κάνει τις τομές, τις απαραίτητες αλλαγές, τότε κανείς δεν μπορεί να διαβεβαιώσει ότι δεν θα ξαναβρεθούμε στην ίδια κατάσταση.

Γιατί η κρίση είναι οικονομική,  κοινωνική,  πολιτική, κρίση κουλτούρας και  οφείλουμε να την αντιμετωπίσουμε σε όλα τα επίπεδα.

Σήμερα καλέσαμε εκπροσώπους της Περιφερειακής και Τοπικής Αυτοδιοίκησης   -που χειρίζονται θέματα Παιδείας-  γιατί πιστεύουμε ότι τώρα στην αρχή της νέας προσπάθειας, θα πρέπει να ορίσουμε το σχέδιο συνεργασίας και να εντοπίσουμε τα προβλήματα. Υπάρχουν πολλά ζητούμενα στη νέα προσπάθεια, καθώς ο «Καλλικράτης» είναι ένα καινούργιο σχέδιο που εφαρμόζεται και τίποτα δεν μπορεί να είναι εύκολο από την πρώτη στιγμή.

Συνδυάζουμε την διοικητική με την εκπαιδευτική μεταρρύθμιση. Κάνουμε σαφές ότι η εκπαιδευτική μεταρρύθμιση δεν είναι μία προσπάθεια που θα ξεκινήσει και θα υλοποιήσει μόνο το Υπουργείο Παιδείας, αλλά είναι κάτι που αφορά στο σύνολο των πολιτικών δυνάμεων της χώρας.

Στην Ελλάδα έχουμε ίσως το πλέον συγκεντρωτικό σύστημα στο χώρο της εκπαίδευσης. Όλα ξεκινούν και καταλήγουν στο Υπουργείο Παιδείας. Ο Υπουργός Παιδείας για παράδειγμα έχει ευθύνη για το τι συμβαίνει σε ένα σχολείο στο βόρειο Έβρο. Στις περισσότερες χώρες  υπάρχει μια πολύ βαθιά αποκέντρωση των δομών της εκπαίδευσης. Αυτό δεν γίνεται από τη μια μέρα στην άλλη. Αυτό θέλει θεσμική, διοικητική και πολιτική προσπάθεια. Είναι, όμως,  η στιγμή να κάνουμε αυτό το πρώτο μεγάλο βήμα και να δούμε τη μεταφορά αρμοδιοτήτων, η οποία δεν μπορεί να αφορά μόνο στην ανέγερση των σχολείων, αλλά πρέπει να προχωρήσει πολύ περισσότερο και για αυτό θα ήθελα να σας ενημερώσουμε για το σύνολο των αλλαγών στην εκπαιδευτική πολιτική.

Ένα όργανο της Αυτοδιοίκησης λειτουργεί  σωστά, όταν  γνωρίζει το σύνολο της πολιτικής και τις ανάγκες. Πρέπει να  συμφωνήσουμε ότι κεντρικό στοιχείο της πολιτικής είναι το παιδί – ο μαθητής, η μαθήτρια, ο φοιτητής, η φοιτήτρια. Αυτή είναι η προτεραιότητά μας, όλα τα άλλα, όλες οι άλλες πολιτικές, το τι θέλει το Υπουργείο, το τι θέλει ο Δήμος, το τι θέλουν οι εκπαιδευτικοί, το τι θέλουν οι γονείς, όλα εξετάζονται  σε δεύτερο επίπεδο. Πρώτο είναι πάντοτε το παιδί. Θεωρώ ότι όταν υπάρχει αυτή η γνώση, είναι πολύ πιο εύκολη και πολύ πιο ουσιαστική η συνεργασία.

Σήμερα θα ανοίξουμε όλα τα κεφάλαια και θα υπάρξει ενημέρωση σχετικά με τη συνεργασία του Υπουργείου Παιδείας με την Τοπική Αυτοδιοίκηση σε όλους τους τομείς:  στη μεταρρύθμιση για το νέο σχολείο σε νηπιαγωγείο, δημοτικό και γυμνάσιο, στη μεταρρύθμιση για το νέο λύκειο, για το νέο τεχνολογικό λύκειο, για τη νέα πολιτική για την επαγγελματική κατάρτιση και τα ΙΕΚ, για τα ΤΕΙ και τα ΑΕΙ, για τη Διά Βίου Εκπαίδευση που αφορά στο σύνολο των πολιτών.

Από το 1830 που ξεκίνησαν οι πολιτικές για την Παιδεία μέχρι σήμερα, έχουν γίνει πολλές προσπάθειες εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης, από το Δημοτικό μέχρι τα Πανεπιστήμια. Η ιστορία δείχνει ότι ούτε μία δεν έφτασε μέχρι το τέλος. Αυτό μας βάζει όλους μπροστά σε μια πολύ μεγάλη ευθύνη. Δεν έχουμε περιθώρια ως πολιτεία και ως κοινωνία, να μην φέρουμε σε πέρας μία μεταρρύθμιση και αυτή δεν μπορεί να είναι αποσπασματική.

Δεν γίνεται να  αλλάξουμε μόνο  το τεχνικό λύκειο,  μόνο τα πανεπιστήμια, μόνο το δημοτικό σχολείο. Πρέπει η μεταρρύθμιση να ξεκινάει από την αρχή μέχρι το τέλος. Να έχει μία ενιαία λογική και φιλοσοφία, να έχει συγκεκριμένους στόχους και βεβαίως να έχουμε σημαντικές συναινέσεις.

Οι Υπουργοί έρχονται και παρέρχονται. Οι κυβερνήσεις έρχονται και παρέρχονται. Όπως και οι Δήμαρχοι έρχονται και παρέρχονται. Εάν συναινέσουμε και συμφωνήσουμε ότι η πολιτική αυτή θα ακολουθηθεί -άρα θέλουμε σημαντικές συναινέσεις και με άλλα κόμματα, με άλλες πολιτικές δυνάμεις και με κοινωνικές δυνάμεις- τότε μόνο μπορούμε να πιστέψουμε ότι πράγματι σε 10 χρόνια τα αποτελέσματα θα είναι σημαντικά. Δεν υπάρχει κανένας τομέας πολιτικής αντίστοιχος με την Παιδεία, όπου τίποτα δεν μπορεί να έχει άμεσα αποτελέσματα. Αν υπάρχει Υπουργός Παιδείας που φαντάζεται ότι θα «δοξαστεί» με μία μεταρρύθμιση, είναι μάλλον αφελής, γιατί ό,τι γίνεται στην Παιδεία έχει αποτελέσματα -καλά ή κακά- πολλά χρόνια μετά.

Με τη μεταρρύθμιση αυτή φιλοδοξούμε  να βάλουμε γερές βάσεις και να  μπορέσουμε να την υλοποιήσουμε γρηγορότερα από ότι άλλες χώρες. Η Φιλανδία -που έχουμε όλοι ως παράδειγμα γιατί είναι πρώτη σε επιδόσεις σε θέματα Παιδείας στον κόσμο- ξεκίνησε την εκπαιδευτική μεταρρύθμιση το 1973, όταν είχε τη μεγαλύτερη οικονομική κρίση και η ανεργία είχε φτάσει στο 17%. Τότε επέλεξαν, όχι απλά τη δημοσιονομική προσαρμογή ή την οικονομική πολιτική, αλλά την αλλαγή στην Παιδεία.

Πολύ συνοπτικά θα δώσω το συνολικό σχεδιασμό ώστε επιγραμματικά να δείτε όλο το πλαίσιο των αλλαγών.

Δημοτικό και Γυμνάσιο: Η αλλαγή ξεκινάει από τα προγράμματα σπουδών. Αυτή τη στιγμή 11 ομάδες σε συνεργασία με το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο και περίπου 250 εκπαιδευτικούς, οι οποίοι επελέγησαν με ανοιχτή προκήρυξη και με βάση τα προσόντα τους, οργανώνουν τα προγράμματα σπουδών. Τέρμα στο βιβλίο, στην αποστήθιση, στην παράγραφο από εδώ μέχρι εκεί. Θα ορίζονται συγκεκριμένοι στόχοι σε κάθε τάξη τους οποίους ο δάσκαλος θα πρέπει να επιτύχει, με ευελιξία, πρωτοβουλία και με διαφορετικού είδους βοηθήματα. Αλλάζει όλη η λογική των μαθημάτων έτσι όπως τα γνωρίζαμε μέχρι σήμερα.

Επιμόρφωση εκπαιδευτικών: Ένα από τα μεγαλύτερα προγράμματα που έχουν γίνει ποτέ για τους εκπαιδευτικούς, οι οποίοι θα επιμορφωθούν στα νέα προγράμματα σπουδών, αλλά και στις νέες μεθόδους. Αλλάζει ο τρόπος διδασκαλίας του μαθήματος και δημιουργούνται  ομάδες στην τάξη.  Για αυτό και έχει σημασία η πολιτική για τα σχολεία να δίνει τη δυνατότητα στην τάξη και στο σχολείο να έχουν το μέγεθος εκείνο ώστε να λειτουργούν ομάδες και τα παιδιά να μπορούν να ενταχθούν, όπως συμβαίνει σε όλες, αυτή τη στιγμή, τις αναπτυγμένες, εξελιγμένες και πρωτοπόρες στην Παιδεία χώρες.

Ψηφιακό σχολείο: Τα ψηφιακά εργαλεία αλλάζουν τελείως τη δομή του μαθήματος. Όλο το υλικό και όλα τα μαθήματα είναι αυτή τη στιγμή στο διαδίκτυο με δυνατότητα ανάδρασης. Ο μαθητής για παράδειγμα μπορεί να δει το βιβλίο Φυσικής στο διαδίκτυο και να κάνει μόνος του το πείραμα που υπάρχει στο βιβλίο του.

Όλα τα μαθήματα Δημοτικού, Γυμνασίου, Λυκείου, έχουν ψηφιοποιηθεί, είναι στο διαδίκτυο και μαθητές και εκπαιδευτικοί μπορούν να λειτουργήσουν με διαφορετικό τρόπο. Ήδη ξεκίνησαν τα πιλοτικά προγράμματα σε ένα μεγάλο αριθμό δήμων όπου μπήκε ο διαδραστικός πίνακας στην τάξη.

Ψηφιακό βοήθημα: Σήμερα σε μία πολύ δύσκολη περίοδο που τα παιδιά της Β’ και Γ’ λυκείου έχουν ανάγκη από υποστηρικτική βοήθεια για να δώσουν εξετάσεις, δίνουμε ατομική βοήθεια σε κάθε μαθητή μέσω ψηφιακού βοηθήματος. Δηλαδή σήμερα ένας μαθητής που δίνει Μαθηματικά στην Γ’ λυκείου, μπορεί να μπει στο διαδίκτυο στα Μαθηματικά της Γ’ λυκείου, να πατήσει το μάθημα μιγαδικοί αριθμοί και  να δει μία υποδειγματική διδασκαλία – δηλαδή έναν καθηγητή να διδάσκει το μάθημα-  να κάνει επιπλέον ασκήσεις,  να λύσει απορίες μέσα από μια υπηρεσία όπου θα στέλνει ερωτήσεις και θα παίρνει απαντήσεις μέσα σε μια εβδομάδα- να λύνει πλασματικά και υποδειγματικά διαγωνίσματα και ασκήσεις άλλων χρόνων. Το παιδί από όπου και αν βρίσκεται, από το χωριό του Βοΐου μέχρι το νησί της Ικαρίας και από το κέντρο της Αθήνας μέχρι τον Έβρο, θα έχει πρόσβαση σε αυτή την ειδική βοήθεια. Αυτό φέτος αφορά στα τρία βασικά μαθήματα των τεσσάρων κατευθύνσεων για τις Πανελλαδικές Εξετάσεις και από το Σεπτέμβριο θα γίνει για όλα τα μαθήματα.

Το Ψηφιακό Σχολείο, όμως, έχει πολύ μεγάλη σημασία να υποστηριχθεί από την Αυτοδιοίκηση. Πρέπει να σας πω ότι έχουμε παραδείγματα πριν ξεκινήσει η πολιτική του Ψηφιακού Σχολείου, στο Πήλιο π.χ. Δημάρχου ο οποίος είχε ο ίδιος με τους δασκάλους κάνει θαύματα. Είχαν μετατρέψει τα σχολεία σε πρότυπα και μάλιστα στο Πήλιο, σε ένα βουνό, σε μια απομακρυσμένη περιοχή, Δήμαρχος και δάσκαλοι άλλαξαν την εικόνα των σχολείων.

Επαγγελματικός προσανατολισμός: Νέος τρόπος υποστήριξης των παιδιών σε όλες τις ηλικίες. Να αρχίσουν από μικρή ηλικία να μπορούν να ανιχνεύουν μέσα από παιχνίδια  τις κλίσεις τους και το που θέλουν να πάνε.

Έχει, επίσης, μεγάλη σημασία να δούμε ξανά την αξία της τεχνικής εκπαίδευσης. Ο μέσος όρος  των μαθητών στην Ευρώπη είναι 50% στα τεχνικά λύκεια, 50% στα γενικά λύκεια. Στη Γερμανία είναι 70-30, με 70% στα τεχνικά. Στην Ελβετία είναι 75% στα τεχνικά, 25% στα γενικά. Τα τεχνικά σχολεία, τα τεχνολογικά λύκεια – όπως θέλουμε να τα ονομάσουμε – είναι κατ’ εξοχήν ένας χώρος γενικής Παιδείας, που όμως δίνει επαγγελματικά δικαιώματα. Αυτό σημαίνει ότι οι μαθητές μετά μπορούν να βρουν δουλειά. Ο επαγγελματικός προσανατολισμός των παιδιών είναι από τα πιο σημαντικά ζητήματα και βέβαια συνδέεται με τις περιφέρειες. Η κάθε περιφέρεια έχει το δικό της αναπτυξιακό τοπίο. Αυτό πρέπει να συνδεθεί με τις επιλογές που θα γίνουν σε κάθε περιοχή.

Όταν ήμουν Νομάρχης στην Καστοριά είχα επισκεφθεί αρκετά σχολεία για να πείσω τους τότε μαθητές Γυμνασίου να πάνε σε συγκεκριμένο Τεχνολογικό Λύκειο του Πειραιά  όπου υπήρχε ειδικότητα συντηρητών εικόνων. Είχαμε βρει τρόπο να φιλοξενηθούν τα παιδιά με την Εκκλησία του Πειραιά ώστε να παρακολουθήσουν τα μαθήματα συντήρησης  εικόνων που είχε ανάγκη η πόλη και δεν είχε ούτε έναν συντηρητή. Αυτά τα παιδιά έχουν σήμερα όλα δουλειά.

Γενικό Λύκειο: Αλλάζει όλη η λογική του σχολείου. Δεν ετοιμάζουμε απλά τα παιδιά για τις εξετάσεις. Έχουμε μικρό αριθμό βασικών μαθημάτων. Στα υπόλοιπα μαθήματα θα γίνονται κοινές εργασίες οι οποίες θα αξιολογούνται. Αλλάζει η λογική με την οποία αξιολογούνται οι μαθητές. Οι εξετάσεις θα γίνονται πια σε εθνικό επίπεδο, σε μικρό αριθμό μαθημάτων, με πολύ διαφορετική ύλη και με στάθμιση από τις Σχολές.

Θεωρώ λοιπόν πολύ σημαντικό να υπάρξει πλήρης ενημέρωση για τις αλλαγές  που γίνονται στην εκπαίδευση. Το επόμενο διάστημα μέχρι το 2020 υπολογίζουμε 370.000 θέσεις εργασίας που θα αφορούν τεχνικά επαγγέλματα.

Ανώτατη Εκπαίδευση: Το θέμα της μεταρρύθμισης σε Πανεπιστήμια και Τεχνολογικά Ιδρύματα αφορά και το μοντέλο διοίκησης και τις σπουδές, δηλαδή μια ουσιαστική αλλαγή στον τρόπο που λειτουργούν. Θέλουμε σπουδές με αξία.

Τα περιφερειακά Πανεπιστήμια είναι μία κεντρική επιλογή της χώρας για την εκπαίδευση, την ανάπτυξη των επιμέρους αντικειμένων, την ακαδημαϊκή διδασκαλία, την έρευνα, την ανάπτυξη επιστημόνων και για την ανάπτυξη των περιοχών. Η λειτουργία τους είναι ένα κεντρικό στοιχείο της αλλαγής και είναι σημαντικό να μην αντιμετωπίζουμε με τον ίδιο τρόπο ομοιόμορφα, το σύνολο των Ανωτάτων Ιδρυμάτων. Άλλο είναι το Πανεπιστήμιο του Αιγαίου, άλλο είναι το Καποδιστριακό, άλλο είναι το Πανεπιστήμιο των Ιωαννίνων ή της Δυτικής Μακεδονίας και άλλο Τεχνολογικό Ίδρυμα της Πελοποννήσου και άλλο των Ιονίων. Επομένως δίνουμε τη δυνατότητα μέσα από αυτή την πολυτυπία, να μπορούν τα Πανεπιστήμια να έχουν τη δική τους προσωπικότητα και να ανταποκρίνονται στις δικές τους ανάγκες.

Οι ενότητες που θα συζητηθούν είναι οι εξής:

Η πρώτη ενότητα αφορά στο «τι σχολεία θέλουμε» και ποιος είναι ο σχολικός χάρτης για το 2011.

Η δεύτερη αφορά στο θέμα της μεταφοράς των μαθητών, που είναι από μόνο του ένα πολύ μεγάλο ζήτημα.

Η τρίτη σχετίζεται με τη θεσμική συνεργασία,  τη λειτουργία των Σχολικών Επιτροπών, το θέμα των Σχολικών Συμβουλίων, αλλά και λειτουργικά ζητήματα, όπως το θέμα του καθαρισμού των σχολείων, των υπηρεσιών φύλαξης.

Η τέταρτη ενότητα είναι τα προγράμματα και οι τομείς στους οποίους υπάρχει συνεργασία ή πρέπει να υπάρχει συνεργασία. Ενδεικτικά αναφέρω το Ψηφιακό Σχολείο. Το πρόγραμμα του σχολείου ορίζεται από το Υπουργείο Παιδείας  αλλά κάθε περιφέρεια θα έχει τη δυνατότητα να βάλει μέσα στο εθνικό πρόγραμμα στοιχεία που την αφορούν και που πρέπει να ξέρουν οι μαθητές, όπως:

Αριστεία και Καινοτομία: Έχουμε μια εθνική πολιτική για τη βράβευση της αριστείας και της καινοτομίας στους εκπαιδευτικούς της Πρωτοβάθμιας, Δευτεροβάθμιας και Ανώτατης Εκπαίδευσης . Αυτό πρέπει να γίνει και σε περιφερειακό επίπεδο.

Πολιτισμό: Θα ανακοινώσουμε ένα πρόγραμμα συνεργασίας με Δήμους για θεατρική αγωγή, για πολιτιστικά γεγονότα που θα είναι μέσα στα σχολεία.

Κυκλοφοριακή Αγωγή : Ένα τεράστιο  ζήτημα γιατί  έχουμε κάθε χρόνο χιλιάδες νεκρούς στη χώρα μας.

Διατροφή: Πώς τα  τοπικά προϊόντα  συνδέονται με τα κυλικεία και την τοπική οικονομία. Σχολικές εκδρομές: Με κεντρικό σύνθημα το «Μένουμε Ελλάδα» και πώς για  αυτόν το σκοπό μπορούν να συνεργαστούν οι περιφέρειες, αλλά και οι Δήμοι.

Περιβαλλοντική εκπαίδευση: Τα Κέντρα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης και πώς αυτά θα γίνουν πηγές  μόρφωσης, περιβαλλοντικής συνείδησης και ανταλλαγών μεταξύ των περιφερειών.

Όλη αυτή η προσπάθεια, όλη αυτή η μεταρρύθμιση γίνεται σε μια πολύ δύσκολη περίοδο για τη χώρα μας. Και είναι σίγουρο ότι δεν είναι πάντα εύκολο να κάνεις μεταρρύθμιση όταν υπάρχουν τεράστια οικονομικά προβλήματα. Γιατί εκτός από μεταρρύθμιση, την ίδια στιγμή πρέπει να  υπάρξει μια ορθολογική διαχείριση των υποδομών, των δεδομένων που έχουμε σε κάθε χώρο, ώστε να πετύχουμε την καλύτερη χρήση τους, να έχουμε τα καλύτερα δυνατά αποτελέσματα σε συνεργασία με τους πρωταγωνιστές της εκπαίδευσης που είναι οι εκπαιδευτικοί. Οι 180.000 εκπαιδευτικοί της χώρας, οι οποίοι όπως ιστορικά αποδεικνύεται ήταν παρόντες με δημιουργικό τρόπο και με περίσσευμα ψυχής για τους μαθητές τους. Είναι οι εκπαιδευτικοί που δεν αφήνουν ποτέ την τάξη. Είναι οι δάσκαλοι και οι καθηγητές, που βάζουν πάνω από όλα τους μαθητές τους. Είναι οι άνθρωποι που είναι δίπλα στη μεταρρύθμιση, που γίνεται και με τις δικές τους δημιουργικές προτάσεις.

Ξεκινάω από την πρώτη ενότητα, τι σχολεία θέλουμε. Έχει γίνει μεγάλη συζήτηση το τελευταίο διάστημα για το θέμα των συνενώσεων. Υπάρχει μια φιλολογία και είναι πάρα πολύ εύκολη. Γιατί γίνονται; «Για το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο», είναι η απάντηση. Δεν υπάρχει καμία αναφορά στο μνημόνιο σε οτιδήποτε που να αφορά συνενώσεις ή επιλογές για θέματα σχολείων ή Πανεπιστημίων. Απολύτως καμία. Αν υπήρχε θα είχε δημοσιευτεί. Δεν έχουμε καμία δέσμευση. Είναι ένας χώρος στον οποίο και η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν μπορεί να παρέμβει, αλλά και το συγκεκριμένο μνημόνιο δεν έχει καμία παρέμβαση, γιατί δεν είναι οικονομικό θέμα.

Είναι πραγματικά έξω από κάθε ρεαλιστική ανάλυση το να προκύψει οικονομικό όφελος από τη συνένωση σχολείων ή Πανεπιστημίων.  Θα κάνω σαφές από την αρχή, ότι οι συνενώσεις γίνονται με βάση ένα υπάρχον θεσμικό πλαίσιο, της δεκαετίας του ’80 το οποίο  επικαιροποιήθηκε το 2006.Είναι κάτι που γίνεται κάθε χρόνο, πότε σε μικρότερη και πότε σε μεγαλύτερη κλίμακα. Γίνεται για παιδαγωγικούς λόγους και έχει στο κέντρο τους μαθητές. Δεν έχει στο κέντρο του, ούτε τη λειτουργία ενός σχολείου, ούτε τη λειτουργία μιας πόλης, ούτε επιλογές διαδικαστικών και διοικητικών θεμάτων, που αφορούν στην εκπαίδευση και το Υπουργείο.

Βεβαίως όλα αυτά θα ληφθούν υπόψη. Το κεντρικό στοιχείο όμως είναι το παιδαγωγικό. Η εφαρμογή του Νέου Σχολείου έχει νέες παιδαγωγικές μεθόδους. Υπάρχει ανάγκη ομαδικής λειτουργίας της τάξης. Είναι η λεγόμενη «ομαδο-συνεργατική διδασκαλία». Είναι ο τρόπος που τα παιδιά πρέπει να κοινωνικοποιούνται και να λειτουργούν σε σύνολο.

Θέλουμε να υπάρξουν νέες δυνατότητες για τα παιδιά. Όπως αυτές που  εφαρμόσαμε φέτος στα 800 ολοήμερα σχολεία για παράδειγμα στα Αγγλικά. Σας υπενθυμίζω ότι στα 800 σχολεία μπήκαν τα Αγγλικά και η Πληροφορική ως παιχνίδι από την Α΄ Δημοτικού, ώστε να έχουν τη δυνατότητα τα παιδιά με το νέο πρόγραμμα στη Γ΄ Γυμνασίου να παίρνουν το κρατικό πιστοποιητικό από το δημόσιο σχολείο.

Θέλουμε κάθε τάξη να έχει το δάσκαλό της. Είναι αλλιώς τα παιδιά στην Α΄ Δημοτικού να έχουν το δάσκαλό τους, στη Β’, στην Γ’ και αλλιώς να είναι ένας δάσκαλος για έξι τάξεις, ή ένα δάσκαλος για τρεις τάξεις. Τα αποτελέσματα για τα ίδια τα παιδιά είναι σαφώς διαφορετικά.

Θέλουμε να επεκτείνουμε το ολοήμερο σχολείο, να γίνει πιο σωστή εκπαιδευτική αξιοποίηση των δασκάλων και καθηγητών. Όταν τα Γυμνάσια έχουν  πλήρες προσωπικό (Πληροφορική, ξένες  γλώσσες, εικαστικά κ.α.) τότε υπάρχει η δυνατότητα καλύτερης λειτουργίας των ίδιων των εκπαιδευτικών αντί να τρέχουν από σχολείο σε σχολείο και να μην ξέρουν αν υπάγονται στον έναν Διευθυντή ή στον άλλον ή αν ανήκουν στο ένα πρόγραμμα ή στο άλλο.

Θέλουμε χωριστά τα παιδιά του Δημοτικού, του Γυμνασίου και του Λυκείου. Θέλουμε πλήρη, σωστή αξιοποίηση όλων των υποδομών σε εργαστήρια και αίθουσες πληροφορικής. Υπάρχουν για παράδειγμα σε ένα κτήριο δύο σχολεία, τα οποία έχουν τέσσερα εργαστήρια πληροφορικής, τέσσερα εργαστήρια φυσικής και χημείας, τα οποία δεν χρησιμοποιούνται βεβαίως, ενώ δίπλα μπορεί να υπάρχει σχολείο που δεν έχει κανένα.

Έχουμε θέσει ως στόχο -και ήδη έχει αντιμετωπιστεί με τη συνένωση των σχολείων στο λεκανοπέδιο-  το θέμα της διπλοβάρδιας. Υπάρχουν πολλά και συγκεκριμένα παραδείγματα και για αυτό η κάθε περιοχή, το κάθε σχολείο, ο κάθε Δήμος έχει την ιδιαιτερότητά του, αλλά βεβαίως υπάρχουν ορισμένες γενικές αρχές.

Ποιο είναι το ιδανικό μέγεθος;

Το ιδανικό μέγεθος για τα μεγάλα αστικά κέντρα, για το Δημοτικό, είναι το 12θέσιο Δημοτικό, ώστε να μπορούμε να έχουμε το σύνολο των δράσεων που απαιτούνται με τη μεγαλύτερη δυνατή άνεση για τους εκπαιδευτικούς. Για την περιφέρεια το ιδανικό σχολείο είναι το 6θέσιο.

Για τα Γυμνάσια και τα Λύκεια το ιδανικό μέγεθος για τις μεγάλες πόλεις είναι τα 12 με 15 τμήματα. Βεβαίως ο αριθμός των μαθητών ανά τμήμα δεν αλλάζει πουθενά. Δεν υπάρχει καμία περίπτωση να στοιβαχθούν μαθητές σε τμήματα. Δεν υπάρχει λόγος σε μια μεγάλη πόλη όπως είναι η Αθήνα ή η Θεσσαλονίκη να υπάρχουν δύο σχολεία σε ένα κτήριο με  μέσον όρο μαθητών 12 και 13. Γιατί αυτό λειτουργεί σε βάρος και του σχολείου και πολλές φορές και των μαθητών.

Γιατί φέτος ο νέος σχολικός χάρτης;

Γιατί από φέτος προχωρά η εφαρμογή του Νέου Σχολείου. Επομένως είναι πολύ σημαντικό  να έχουμε όσο το δυνατόν περισσότερα σχολεία που θα μπορούν να εφαρμόσουν τα νέα προγράμματα. Γιατί φέτος είναι η πρώτη χρονιά που έχουμε την εφαρμογή του «Καλλικράτη», σε συνδυασμό με τα νέα δεδομένα της διοικητικής μεταρρύθμισης.

Γιατί φέτος λήγει η θητεία των Διευθυντών των Σχολείων, η κανονική τους θητεία   -θυμίζω ότι δεν έγιναν αλλαγές στους Διευθυντές επειδή άλλαξε η Κυβέρνηση. Θα γίνει η αξιολόγηση των Διευθυντών, ώστε να ξεκινήσουμε από το Σεπτέμβρη με νέο Διευθυντή σε κάθε σχολείο.

Τι διαδικασία ακολουθήσαμε; Όπως είπα υπάρχει θεσμικό πλαίσιο. Είναι ο ν.1566 από τη δεκαετία του ’80. Επικαιροποιήθηκε  το 2006 με παιδαγωγικά κριτήρια.

Δεν υπήρχε τότε ούτε Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, ούτε τέτοια ζητήματα τα οποία τόσο εύκολα και για εύκολη κατανάλωση βάζουμε στο τραπέζι. Οι συνενώσεις συζητούνται από τη δεκαετία του ’80 και βεβαίως υπάρχουν μελέτες και έρευνες που δείχνουν ποια είναι τα αποτελέσματα για τα παιδιά των μονοθέσιων σχολείων. Τι σημαίνει μονοθέσιο σχολείο, που ένας δάσκαλος έχει έξι τάξεις; Τι σημαίνει διθέσιο σχολείο που δύο δάσκαλοι έχουν έξι τάξεις και παιδιά Α’ και ΣΤ’ Δημοτικού πάνε μαζί, που δεν έχουν διάλειμμα, που δεν έχουν δυνατότητα κοινωνικών δραστηριοτήτων.

Τα αποτελέσματα -βεβαίως το ξέρουν και τα συνέδρια των εκπαιδευτικών ομοσπονδιών- είναι πολύ σοβαρά για τα παιδιά. Όλοι μας έχουμε ευθύνη απέναντι στα παιδιά όχι απέναντι στους ψηφοφόρους μας, γιατί τα παιδιά είναι το μέλλον.

Έχουμε ένα συγκεκριμένο θεσμικό πλαίσιο. Εδώ υπάρχουν πάντα οι παράμετροι που πρέπει να λάβει κανείς υπόψη. Άλλο είναι το νησί, άλλο είναι το ορεινό χωριό. Υπάρχουν παντού αντικειμενικές συνθήκες, οι οποίες πρέπει να εξεταστούν. Δεν υπάρχει προκρούστια κλίνη. Προηγήθηκε οργανωμένη υπηρεσιακή καταγραφή σε κάθε περιοχή, Δήμο, γειτονιά.  Πόσα παιδιά έχει το κάθε σχολείο, πόσους Διευθυντές,  πόσες θέσεις, τι γίνεται δίπλα, ώστε να γίνουν προτάσεις που να μη δημιουργούν  προβλήματα στα παιδιά. Αυτή η πραγματική αποτύπωση,  δεν  αφορά μόνο το  Υπουργείο, αλλά και τους ίδιους τους Δήμους. Είναι ήδη έτοιμη η καρτέλα του κάθε σχολείου. Μέσω της καρτέλας του σχολείου η κεντρική υπηρεσία του Υπουργείου και ο Δήμος θα μπορεί θα μπορούν ανά πάσα στιγμή να βλέπει την κατάσταση του κάθε σχολείου, τον αριθμό των μαθητών, τον αριθμό των εκπαιδευτικών, τα τμήματα που λειτουργούν, τις ώρες. Θα έχουμε μια  πλήρη εικόνα για  κάθε σχολείο.

Ζητήσαμε από τους Διευθυντές να έρθουν σε επαφή με τις Δημοτικές Αρχές. Υπάρχουν  Περιφερειακά και Δημοτικά Συμβούλια, που κάλεσαν τον Περιφερειακό Διευθυντή και τον Διευθυντή εκπαίδευσης και έγινε συζήτηση.  Θέλω να  πιστεύω ότι όλοι οι Διευθυντές λειτούργησαν με τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Και αν υπάρχουν προβλήματα  είμαστε εδώ, να τα συζητήσουμε με τους Δήμους, ώστε να έχουμε τα καλύτερα δυνατά αποτελέσματα. Εγκαινιάσαμε μια μορφή διαβούλευσης που δεν έχει προηγούμενο. Κάθε χρόνο το Υπουργείο βγάζει μια εγκύκλιο, με βάση το νόμο. Φέτος η εγκύκλιος αυτή βγήκε στο διαδίκτυο για να ακούσουμε και προτάσεις ώστε να τις  λάβουμε υπόψη μας. Προέκυψαν από όλη την καταγραφή, αλλά και από τη διαβούλευση, ενδιαφέροντα στοιχεία. Θα σας πω ορισμένα παραδείγματα.

Είναι δυνατό να λειτουργούν τρία ανεξάρτητα Γυμνάσια σε μια ακτίνα 20 χιλιομέτρων, με μέσο όρο 18 μαθητές το καθένα;

Είναι δυνατό να στεγάζονται δύο σχολεία, με λιγότερους  από 100 μαθητές το καθένα, με χωριστές διευθύνσεις και να λειτουργούν πρωί και απόγευμα; Είναι δυνατό να συστεγάζονται Δημοτικό και Γυμνάσιο;

Είναι δυνατόν να  έχουν ιδρυθεί ειδικά σχολεία στα χαρτιά και να μην λειτουργούν στην πράξη;

Για όλα αυτά δεν μας φταίει το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. Και δεν χρειαζόμαστε κανέναν, από πουθενά, να μας πει πώς πρέπει να οργανώσουμε σωστά την εκπαίδευση στη χώρα μας και πώς πρέπει να το κάνουμε με τον καλύτερο δυνατό  τρόπο, γνωρίζοντας ότι  έχουμε ουσιαστικά  και οικονομικά προβλήματα.

Εμείς οι ίδιοι θα πούμε ποια είναι η σωστή λειτουργία των σχολείων. Πώς θα μάθουν τα παιδιά μας καλύτερα γράμματα. Πώς τα χρήματα του Έλληνα φορολογούμενου θα πιάνουν τόπο. Πώς ο εκπαιδευτικός θα λειτουργεί στις καλύτερες δυνατές συνθήκες και με τον καλύτερο δυνατό τρόπο.

Επιτέλους χρειάζεται από όλους μας θάρρος. Είναι δυνατόν για οποιαδήποτε κινητοποίηση, να αποφασίζουν συνδικαλιστές ή Δήμαρχοι  ή γονείς ή ενώσεις γονέων να κλείσουν τα σχολεία για να διαμαρτυρηθούν; Δηλαδή να στερήσουν το μάθημα από τα παιδιά; Είναι δυνατόν ως κοινωνία να αποδεχόμαστε λογικές, που βάζουν τη μάθηση των παιδιών ως στοιχείο εκβιασμού;

Απέναντι σε ποιον; Απέναντι στην πολιτεία ή απέναντι στα ίδια τα παιδιά; Να διαμαρτυρηθούμε στον Υπουργό, στην πολιτική και υπηρεσιακή ηγεσία  – αλλά να μην κλείνουμε τα σχολεία. Δεν είναι δυνατό. Είδαμε τις τελευταίες είκοσι μέρες, σε όλη την Ελλάδα, να παίρνουν τα παιδιά από το μάθημα και να τα βγάζουν στους δρόμους ή Δημοτικά Συμβούλια να κλείνουν σχολεία.

Με συγχωρείτε, αλλά έχουμε όλοι μας ευθύνη. Πώς θα αναπληρωθεί το μάθημα που δεν θα κάνει αυτό το παιδί; Για αυτό και έχω ζητήσει από τους Περιφερειακούς Διευθυντές, να υπάρξουν προτάσεις, για αναπλήρωση των μαθημάτων, για κάθε αιτία που τα παιδιά δεν κάνουν μάθημα, για άλλους λόγους, εκτός από αυτούς που ορίζονται από τις επίσημες αργίες.

Κυρίες και κύριοι, προχωράμε στο θέμα του κόστους μεταφορών. Οι μεταφορές είναι ένα τεράστιο θέμα που αφορά στο σύνολο των Δήμων.

Επειδή οι μεταφορές των μαθητών περνάει τώρα στην ευθύνη των Δημάρχων, θα παρακαλούσα να δείτε και να ελέγξετε κι εσείς – από εκεί να ξεκινήσουμε, τα στοιχεία των τελευταίων χρόνων. Το 2004 η μεταφορά ήταν γύρω στα 105 εκατομμύρια. Το 2009 ήταν 260 εκατομμύρια! Υπάρχουν περιοχές και νομοί όπου είχαμε κάθε χρόνο από 30% – 40% έως και 60% αύξηση των μεταφορών.

Αναθέσαμε από πέρυσι μια μελέτη στο Ινστιτούτο Μεταφορών του Ερευνητικού Κέντρου της Θεσσαλονίκης για την αντιμετώπιση των συνδυασμένων μεταφορών, ώστε από το Σεπτέμβριο  να υπάρξει η καλύτερη δυνατή διαχείριση.

Μέχρι το Σεπτέμβριο θα υπάρξει αντιμετώπιση για να μπορέσει να «βγει» αυτός ο χρόνος. Γιατί είναι αδύνατο οι Δήμαρχοι να αντιμετωπίσουν τώρα, με τα προβλήματα που έχουν μέχρι τον Ιούνιο το θέμα. Βεβαίως θα υπάρξει επικοινωνία για την αντιμετώπιση των χρεών που είναι πολλά. Επειδή δεν υπήρχε σχεδιασμός και έγινε με τον τρόπο που έγινε σε πολλές περιοχές, φύγαμε από κάθε λογική. Άλλος ο προϋπολογισμός που έβαζε το Υπουργείο με προτάσεις των νομαρχιών  και άλλα αυτά που προέκυπταν στο τέλος της χρονιάς, με τεράστιες αποκλίσεις.

Έρχομαι στο θέμα της συνεργασίας. Υπάρχει η Υπουργική Απόφαση του Υπουργείου Εσωτερικών για τις σχολικές επιτροπές. Οι σχολικές επιτροπές θα  λειτουργήσουν με τη συνεργασία των σχολείων,  των Δήμων και των εκπαιδευτικών. Χρειάζεται, με το που θα συσταθεί η Κεντρική Ένωση Δήμων Ελλάδας (ΚΕΔΕ), να υπάρξει μια διαρκής επιτροπή του Υπουργείου Εσωτερικών, του Υπουργείου Παιδείας και της ΚΕΔΕ, ώστε όλα αυτά να μπουν σε σειρά.

Κυρίες και κύριοι.

Έχουμε έναν πολύ δύσκολο αγώνα γιατί όλες αυτές οι αλλαγές γίνονται σε μια περίοδο με τεράστια οικονομικά προβλήματα.

Όμως, πιστεύω βαθιά ότι όλοι έχουμε έναν κοινό στόχο και αυτός ο στόχος δεν είναι απλά να σώσουμε την Ελλάδα. Είναι να αναγεννήσουμε την Ελλάδα.

Τελειώνω παραφράζοντας  μια φράση του Ελύτη με την οποία έκλεισε την ομιλία του όταν πήρε το Νόμπελ: «Η μοίρα μας, όχι η διάσωση, αλλά η αναγέννηση της Ελλάδας, είναι στα χέρια μας». Για αυτό πρέπει να προετοιμάσουμε το μέλλον, δηλαδή τα παιδιά μας.

Υπουργείο Παιδείας Δια Βίου Μάθησης και Θρησκευμάτων, Α. Παπανδρέου 37, Μαρούσι 15-180 Εσωτερική παραγωγή.