Περίγραμμαείναι η γραμμή που περιβάλλει ένα αντικείμενο ή ένα σχήμα και καθορίζει τη μορφή του. Πολλοί δημιουργοί πρώτα σχεδιάζουν τις μορφές με περιγράμματα και στη συνέχεια τις ζωγραφίζουν, τις σκαλίζουν, στο μάρμαρο και στο ξύλο ή σε άλλα υλικά. Άλλοι ολοκληρώνουν τα έργα τους μόνο με περιγράμματα.
Περιγράμματα από τους μαθητές της Γ΄1 τάξης
ΜΙΚΡΟΜΑΓΕΙΡΕΜΑΤΑ
Προχθές,
φτιάξαμε στην τάξη μας τις τρουφομπαλίτσες, που είχε το μάθημα στο βιβλίο της Γλώσσας. Γιατί άλλο να μιλάς για ένα γλυκό κι άλλο να το φτιάξεις και να το φας.
Όπως καταλαβαίνετε, αγαπητοί μου, στη δεύτερη περίπτωση το πράγμα αποκτά άλλη σημασία, άλλο ενδιαφέρον, γιατί καθώς το παρασκευάζεις, το αισθάνεσαι, το μυρίζεις, παίρνεις λίγο από το μείγμα και γλείφεις τα δάχτυλά σου, βάζεις όλη σου την τέχνη, διαβάζεις και ξαναδιαβάζεις τα υλικά, την εκτέλεση, προσέχεις μην κάνεις κανένα λάθος και βάλεις παραπάνω ποσότητα απ’ αυτήν που γράφει η συνταγή ή μην ξεχάσεις τίποτα, ανασκουμπώνεσαι, λερώνεις μανίκια και μπλούζες (χωρίς να υπολογίζεις το βλοσυρό βλέμμα της μαμάς και μια πιθανή παντόφλα που μπορεί ν’ ακολουθήσει, όταν σε δει γεμάτο ζάχαρη άχνη, κακάο και σοκολάτες,) κάνεις την αίθουσα στο μαύρο της το χάλι με σακούλες, κουτιά, πλαστικά, χαρτιά, πιτσιλισμένη από σοκολάτες, ζάχαρη, βιτάμ, αρχίζουν να δουλεύουν με θόρυβο μίξερ, μπλέντερ, κουτάλια, λεκάνες, τσακώνεσαι με τους συμμαθητές σου για τις διάφορες δουλειές που πρέπει να γίνουν (και που όλες θέλεις να τις κάνεις εσύ, σαν ειδικός-ή και πολύξερος-η που είσαι,) για τα υλικά που ξέχασαν να φέρουν και γενικά, μέσα σε λίγα λεπτά, όλα γίνονται «ανακατωμένος ο ερχόμενος», «ένας μεγάλος χαμός» για να φτάσει η μεγάλη στιγμή που θα βάλεις τις τρουφομπαλίτσες σου στα χαρτάκια και μετά στο ψυγείο. Κατόπιν, περιμένεις να παγώσουν κι ετοιμάζεσαι ν’ απολαύσεις το τέλειο γλυκό (κατά την αλάνθαστη γνώμη σου πάντα) επιβεβαιώνοντας έτσι τις ζαχαροπλαστικές σου ικανότητες.
Κι εδώ οι άλλοι αναρωτιούνται: «Αξίζει τόσος κόπος και τόση φασαρία για μερικές τρουφομπαλίτσες;»
– Ασφαλώς και αξίζει, αγαπητοί μου! Κι αν έχετε αντίρρηση, ελάτε να δοκιμάσετε τις τρουφομπαλίτσες που φτιάξαμε. Είμαστε σίγουροι ότι θα συμφωνήσετε μαζί μας και θα θελήσετε να φτιάξετε κι εσείς. Γι’ αυτό, σας γράφουμε παρακάτω τη συνταγή του βιβλίου μας».
Μερικές χρήσιμες συμβουλές πριν ξεκινήσετε:
1) Συγκεντρώνετε όλα τα υλικά και τα σκεύη που θα χρησιμοποιήσετε σ’ ένα συγκεκριμένο σημείο π.χ. πάνω στο γραφείο της τάξης ή σ’ ένα θρανίο. 2) Πλένετε πολύ καλά τα χέρια σας (και πρέπει να ’χετε κόψει τα νύχια σας). 3) Κατά την παρασκευή του γλυκού προσέχετε να μην λερώνετε τα πάντα γύρω σας και βάζετε σε μια ακρούλα ό,τι χρησιμοποιήσατε από υλικά ή σκεύη και δε χρειάζονται άλλο. 4) Όταν τελειώσετε, μαζεύετε τα σκουπίδια, καθαρίζετε το χώρο, πλένετε τα σκεύη και τα τοποθετείτε στη θέση τους για την επόμενη χρήση.
ΤΡΟΥΦΟΜΠΑΛΙΤΣΕΣ
ΥΛΙΚΑ ΓΙΑ 30 ΚΟΜΜΑΤΙΑ
2 πακέτα βούτυρο
μισό φλιτζάνι σκόνη κακάο
μισό φλιτζάνι ζάχαρη άχνη
1 πακέτο τετράγωνα μπισκότα
2 φλιτζάνια σοκολάτα τρούφα
30 χάρτινες θήκες για τρουφάκια
ΕΚΤΕΛΕΣΗ
Στην αρχή, ανακατέψτε γρήγορα το βούτυρο, το κακάο και τη ζάχαρη μέχρι να γίνει μια σφιχτή κρέμα. Ύστερα τρίψτε και προσθέστε τα μπισκότα. Ανακατέψτε καλά. Κατόπιν, φτιάξτε μικρές μπαλίτσες με την κρέμα. Στη συνέχεια, απλώστε προσεκτικά την τρούφα σε ένα πιάτο και κυλήστε αργά μέσα σε αυτό τις μπαλίτσες. Τέλος, βάλτε τις τρουφομπαλίτσες στις θήκες και διατηρήστε τες στο ψυγείο.
Σας ευχόμαστε Καλή Επιτυχία!
Οι μαθητές και ο δάσκαλος της Γ΄1 τάξης
Τα ρομπότ είναι αυτόματες μηχανές που ελέγχονται από ηλεκτρονικό υπολογιστή. Αξιοποιούνται κυρίως στα εργοστάσια, όπου εκτελούν με ταχύτητα και ακρίβεια βαριές και δύσκολες δουλειές. Όμως, όπως φαίνεται, είναι οι μηχανές του μέλλοντος. Περπατάνε, μιλάνε, τραγουδάνε και εκτελούν απλές εντολές. Ίσως κάποια μέρα κατασκευαστούν ρομπότ που θα μας απαλλάξουν από όλες τις δουλειές του σπιτιού. Τι θα λέγατε να σας κρατά συντροφιά ένα κατοικίδιο ρομπότ; Ένας σκύλος-ρομπότ, ο οποίος δεν τρώει φαΐ αλλά κινείται με μπαταρίες και όταν λείπετε από το σπίτι αναλαμβάνει να το φυλάει; Μη σας φαίνεται καθόλου παράξενο, σε λίγο καιρό θα το δείτε με τα μάτια σας. Τα ρομπότ πάνε στο διάστημα! Στο μέλλον, οι περισσότερες αποστολές στο διάστημα θα γίνονται με ρομπότ.
Αγαπητοί μας φίλοι,
στα εργαστήρια της Γ΄1 τάξης του Σχολείου μας, οι διακεκριμένοι σχεδιαστές μας έχουν σχεδιάσει για σας Ρομπότ για όλες τις δουλειές. Σας παρουσιάζουμε τις καταπληκτικές μηχανές του μέλλοντος που σε λίγο καιρό θα κατακλύσουν την αγορά:
Robot-ex
Σε κουβαλάει, μαζεύει πράγματα,
κατασκοπεύει, μαζεύει αυτοκίνητα,
ακούς μουσική κ.α.
Σκυλορομπότ
Τακτοποιεί, μαζεύει πράγματα,
ξεσκονίζει κ.α.
Καταστροφέας
φιλικός
Προστατεύει, μαγειρεύει,
βγάζει τις καρφίτσες
που είναι στο σώμα του
και κάνει δουλειές.
Εξολοθρευτής 5000
Απλώς εξολοθρεύει…
Εξολοθρευτής
Πολεμάει, καθαρίζει,
πάει στο διάστημα…
Ρομποτάκια
Κάνουν εξερεύνηση στο διάστημα,
σώζουν ζωές.
Ρομποτάκι
Καθαρίζει, σκουπίζει…
Ρομποτορέξ
Μαζεύει σκουπίδια,
βάζει την καρέκλα στη θέση της.
Ρομποτο-
τραγουδο-
μαγειρο-
μηχανικός
Τραγουδάει, σκουπίζει,
μαγειρεύει και μαστορεύει.
Ρομποτέξ
Καθαρίζει, σκουπίζει.
Ανθρωπο-
ρομπότ
Κρεμάει τα ρούχα έξω στην αυλή,
σκουπίζει το πάτωμα και μαγειρεύει.
Ανθρωπο-
σαλιγκαρο-
ρομπότ
Τραγουδάει, περπατάει,
μαγειρεύει, καθαρίζει, ζωγραφίζει.
Μπούμπης
Κάνει δουλειές στο σχολείο, καθαρίζει
και βάζει τις καρέκλες στη θέση τους.
Τερατο-
πολεμιστής
Πολεμάει τέρατα, ρίχνει πυραύλους,
πετάει, δεν μπορούν να τον χτυπήσουν,
ρίχνει αστέρια, χτυπάει κακούς με το σπαθί,
ρίχνει μάτια λέιζερ και ρίχνει ηλεκτροσόκ απ’ τα χέρια.
Είναι γνωστό ότι το ενεργειακό μας μέλλον ανήκει στην ανεξάντλητη, άφθονη και δωρεάν ενέργεια που μας παρέχει ο ήλιος. Τώρα που αποκτούμε σιγά σιγά και την κατάλληλη τεχνογνωσία αρχίζουμε όλο και περισσότερο να εκμεταλλευόμαστε την ηλιακή ενέργεια. Οι νέες συσκευές και μηχανές που παράγουμε λειτουργούν μ’ αυτήν. Ποιο είναι τό κερδος; Μα φυσικά έχουμε δωρεάν κίνηση και λειτουργία των μηχανών μας και καθαρότερο περιβάλλον.
Με βάση τα παραπάνω, οι σχεδιαστές της Γ΄1 τάξης, θέλοντας να είναι, όπως πάντα, πρωτοπόροι στη δημιουργία και κατασκευή μηχανών του μέλλοντος, μετά την παρουσιάση των ρομπότ, δημιούργησαν και σας παρουσιάζουν τα νέα ηλιακά οχήματα. Άνετα, με πολλές δυνατότητες, χωρίς ενεργειακό κόστος και προ πάντων καθαρά (χωρίς πετρέλαια, βενζίνες και καυσαέρια) και φιλικά προς το περιβάλλον.
Ηλιακό λεωφορείο 1
Ηλιακό λεωφορείο 2
Ηλιακό λεωφορείο και ηλιακό φορτηγό.
Ηλιακό πυροσβεστικό όχημα
Ηλιακό λεωφορείο 3
Ηλιακή φεράρι
Ηλιακό αεροπλάνο
Ηλιακή βαρκούλα
Ηλιακό υποβρύχιο
(Φορτίζει τις μπαταρίες του όταν αναδύεται στην επιφάνεια της θάλασσας.)
Ο ΔΟΥΡΕΙΟΣ ΙΠΠΟΣ ΚΑΙ Η ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ ΤΗΣ ΤΡΟΙΑΣ
Μετά το θάνατο του Αχιλλέα οι Αχαιοί απελπίστηκαν. Δεν πίστευαν πως θα κατάφερναν να κυριεύσουν την Τροία. Τότε ο Οδυσσέας, ο πολυμήχανος, σκέφτηκε ότι η Τροία δεν θα έπεφτε με τα όπλα αλλά με πονηριά. Συμβούλεψε λοιπόν τους Αχαιούς να φτιάξουν ένα μεγάλο ξύλινο άλογο, κούφιο από μέσα, το Δούρειο ίππο.
Το έφτιαξαν λοιπόν οι Αχαιοί κι έγραψαν πάνω του: «Δώρο των Αχαιών στην Αθηνά». Και μια νύχτα σκοτεινή μπήκαν μέσα στο άλογο ο Οδυσσέας, ο Μενέλαος, ο Διομήδης, ο Νεοπτόλεμος, που ήταν γιος του Αχιλλέα, και μερικοί ακόμη γενναίοι Αχαιοί. Ο Αγαμέμνονας με τον υπόλοιπο στρατό, αφού έκαψαν το στρατόπεδο, μπήκαν στα πλοία και πήγαν και κρύφτηκαν πίσω από την Τένεδο.
Το πρωί οι Τρώες, κοιτώντας από τα τείχη, δεν πίστευαν στα μάτια τους. Οι Αχαιοί είχαν φύγει και είχαν αφήσει πίσω τους μόνο ένα μεγάλο ξύλινο άλογο, δίπλα στο ακρογιάλι! Βγήκαν λοιπόν από τα τείχη, το πλησίασαν και είδαν πως ήταν αφιέρωμα στην Αθηνά. Πολλοί έλεγαν πως έπρεπε να το ανεβάσουν στην ακρόπολη της Τροίας, για να τους προστατεύει η θεά.
Άδικα η Κασσάνδρα, φώναζε πως μέσα στην κοιλιά του ήταν κρυμμένοι Αχαιοί. Κανένας δεν την πίστευε. Κι ένας Τρώας, ο Λαοκόοντας, που ήταν ιερέας του Απόλλωνα, είπε: «Να φοβάστε τους Αχαιούς ακόμη κι αν σας φέρνουν δώρα».
Αμέσως δυο τεράστια φίδια σταλμένα από τον Ποσειδώνα, βγήκαν από τη θάλασσα κι έπνιξαν τον Λαοκόοντα μαζί με τα παιδιά του. Βλέποντας το θαύμα αυτό οι Τρώες τρόμαξαν κι έσυραν το άλογο στην πόλη. Για να μπει, γκρέμισαν κι ένα μέρος απ’ τα τείχη της. Μετά έφαγαν, ήπιαν και γλέντησαν χαρούμενοι όλη τη μέρα. Τη νύχτα κοιμήθηκαν κουρασμένοι από το χορό κι από το φαγοπότι.
Τα μεσάνυχτα βγήκαν οι Αχαιοί από την κοιλιά του αλόγου. Έτρεξαν κι άναψαν φωτιές ψηλά στα τείχη κι άνοιξαν τις πύλες. Σε λίγο γύρισε κι ο στρατός από την Τένεδο. Μπήκαν όλοι οι Αχαιοί στην Τροία, σκότωσαν τους πολεμιστές και πήραν σκλάβους τα παιδιά και τις γυναίκες. Ο Μενέλαος έτρεξε στο παλάτι του Πρίαμου και πήρε πίσω την Ελένη. Μετά έβαλαν φωτιά κι έκαψαν την πόλη, χωρίς να σεβαστούν ούτε τους ναούς των θεών.
Το πρωί φόρτωσαν τα πλοία τους με λάφυρα και ξεκίνησαν για να γυρίσουν στην πατρίδα.
Από το βιβλίο της Γ΄ Δημοτικού
ΜΑΓΕΙΡΙΚΗ
ΣΠΑΝΑΚΟΡΥΖΟ
Υλικά
1 κ. σπανάκι
3 κρεμμύδια χλωρά
1 ντομάτα ψιλοκομμένη
λίγο άνηθος
1 ποτήρι ελαιόλαδο
2 φλιτζάνια ρύζι
αλάτι, πιπέρι
Εκτέλεση
Σε μια κατσαρόλα ρίχνουμε το λάδι. Αφού ζεσταθεί, βάζουμε τα κρεμμύδια, τα αφήνουμε να τσιγαριστούν και προσθέτουμε το σπανάκι. Μόλις μαραθεί ρίχνουμε την ντομάτα και τον άνηθο. Αφήνουμε να βράσουν τα υλικά για δέκα λεπτά και συμπληρώνουμε το ρύζι και λίγο αλατοπίπερο. Τέλος αφήνουμε να βράσουν όλα μαζί για είκοσι λεπτά. Το φαγητό είναι έτοιμο. Σερβίρουμε με λίγο λεμονάκι και καλή όρεξη!
ΖΑΧΑΡΟΠΛΑΣΤΙΚΗ
ΚΟΥΛΟΥΡΑΚΙΑ ΚΑΝΕΛΑΣ
Υλικά
1/2 κιλό αλεύρι για όλες τις χρήσεις
1 κουταλάκι σόδα
2 κουταλάκια baking powder
1 1/2 κουταλάκι κανέλα
1/4 κουταλάκι γαρύφαλο
1/4 κουταλάκι μοσχοκάρυδο
1 κούπα ζάχαρη
1 κούπα σπορέλαιο
2 κουταλιές κονιάκ
1/4 κούπας χυμός πορτοκάλι
το ξύσμα ενός πορτοκαλιού
Εκτέλεση
Κοσκινίστε το αλεύρι και προσθέστε σε αυτό σόδα, baking powder, κανέλα, γαρύφαλο, μοσχοκάρυδο. Χτυπήστε το λάδι με τη ζάχαρη, προσθέτοντας κονιάκ, ξύσμα, χυμό πορτοκαλιού. Ανακατέψτε και ρίξτε τα στο αλεύρι. Ζυμώστε να πετύχετε ζύμη εύπλαστη, να μην κολλά στα χέρια. Προσθέστε λίγο ακόμη αλεύρι αν χρειαστεί. Πλάστε κουλουράκια. Αραδιάστε σε λαδωμένο ταψί και ψήστε στους 180 βαθμούς για 20 λεπτά να ροδίσουν.
Εικαστική δημιουργία των μαθητών στο
4ο κεφάλαιο της ιστορίας της Δ΄ δημοτικού:
“Η ΤΕΧΝΗ ΚΑΙ Η ΓΡΑΦΗ”
Από το χθες στο σήμερα…
Ο πολιτισμός είναι δημιούργημα των ανθρώπων. Τον αντιλαμβανόμαστε και τον ζούμε καθημερινά γύρω μας. Η γλώσσα, η θρησκεία, οι συνήθειες, η παιδεία, οι τέχνες, οι επιστήμες και η τεχνολογία είναι ο πολιτισμός μας.
Οι Έλληνες ταξίδευαν από τα αρχαία χρόνια. Γνώρισαν άλλους λαούς, επηρεάστηκαν από αυτούς και δημιούργησαν διαφορετικούς και σπουδαίους πολιτισμούς στις Κυκλάδες, στην Κρήτη του Μίνωα, στις Μυκήνες, στη Σπάρτη, στην Αθήνα, στα παράλια της Μικράς Ασίας, στο Βυζάντιο και αλλού.
Ορισμένα ελληνικά μνημεία, όπως την Ακρόπολη, τα θαυμάζει όλος ο κόσμος κι έχουν γίνει σύμβολα μιας εποχής, της αρχαίας, και ενός πολιτισμού, του ελληνικού. Πολιτισμός όμως δεν είναι μόνο τα σημαντικά έργα της αρχαίας εποχής. Είναι και τα σύγχρονα, όχι μόνο τα μεγάλα αλλά και τα μικρά, τα καθημερινά. Τα αντικείμενα που χρησιμοποιούμε, ο τρόπος που μιλάμε, που διασκεδάζουμε, που συμπεριφερόμαστε, είναι ο πολιτισμός μας.
Τα χρόνια περνούν. Κάθε μέρα παρουσιάζονται καινούριες εφευρέσεις και πολλά από τα αντικείμενα που χρησιμοποιούμε στην καθημερινή μας ζωή αλλάζουν χρόνο με το χρόνο. Ας δούμε μερικά απ’ αυτά που οι μεγαλύτεροι σίγουρα έχουν χρησιμοποιήσει και θυμούνται. (Εμείς κι ο κόσμος, Τάξη Δ΄)
Εργασία των μαθητών της Δ΄1 τάξης
| Α/α | Παλιά… | Σήμερα… |
| 1 | Ψυγείο με πάγο | Ηλεκτρικό ψυγείο |
| 2 | Φούρνος με ξύλα | Ηλεκτρική κουζίνα |
| 3 | Σίδερο με κάρβουνα | Ηλεκτρικό σίδερο |
| 4 | Σόμπα με ξύλα | Σόμπα πετρελαίου, Καλοριφέρ |
| 5 | Γούρνα από πουρί | Πλυντήριο |
| 6 | Λάμπα πετρελαίου | Ηλεκτρικό φως |
| 7 | Χάλκινα τεντζερέδια | Μεταλλικές κατσαρόλες |
| 8 | Σοφράς | Τραπέζι (ψηλό) |
| 9 | Φωτιά με σιδερωστιά | Ηλεκτρική κουζίνα |
| 10 | Γραμμόφωνο | Πικ-απ, στέρεο, Computer, Μαγνητόφωνο, CD player … |
| 11 | Σκάφη πλυσίματος | Πλυντήριο |
| 12 | Αργαλειός | Ηλεκτρικές μηχανές πλεξίματος |
| 13 | Αλέτρι | Μηχανοκίνητο τρακτέρ |
| 14 | Τσαπί | Σκαφτικό εργαλείο (κούνελος) |
| 15 | Μάτουκα | Σκαφτικό εργαλείο (κούνελος) |
| 16 | Κάρο (σούστα) | Αυτοκίνητο, φορτηγό κ.α. |
| 17 | Ραπτομηχανή χεριού | Ηλεκτρική ραπτομηχανή |
| 18 | Μαγκανοπήγαδο | Ηλεκτρική αντλία |
| 19 | Μαγκάλι με κάρβουνα | Καλοριφέρ, σόμπα πετρελαίου κ.α. |
| 20 | Γραφομηχανή | Ηλεκτρική γραφομηχανή, Computer |
| 21 | Φούρνος με κάρβουνο | Ηλεκτρικός φούρνος |
| 22 | Γούρνα με πουρί | Πλυντήριο |
| 23 | Σπίτι από πέτρες και πλίνθες | Σπίτι από μπετόν |
| 24 | Όργωμα με ζώα | Όργωμα με τρακτέρ |
| 25 | Γράψιμο με φτερό | Γράψιμο με στυλό και μολύβι |
| 26 | Πατητήρι για σταφύλια | Πιεστήριο για σταφύλια |
| 27 | Δρεπάνια θερισμού | Θεριστικές μηχανές |
| 28 | Φως με καντήλι και κερί | Ηλεκτρικό φως |
| 29 | Πηγάδι με πόσιμο νερό | Δίκτυο ύδρευσης |
| 30 | χωματόδρομος | Ασφαλτόδρομος |
| 31 | Πήλινα σκεύη | Σκεύη από πορσελάνη |
| 32 | Τσαρούχια | Παπούτσια |
ΙΣΤΟΡΙΚΟΣ ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΚΟΣ ΠΙΝΑΚΑΣ
ΜΕ ΤΑ ΚΥΡΙΟΤΕΡΑ ΓΕΓΟΝΟΤΑ ΤΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ ΤΟΥ 1940
18 Οκτωβρίου 1940: Ο Ιταλός πρεσβευτής Γκράτσι ζητάει από τον πρωθυπουργό Ιωάννη Μεταξά την παράδοση της Ελλάδας κι εκείνος απαντάει «ΟΧΙ».
3 Νοεμβρίου 1940: Οι Έλληνες στρατιώτες εκδιώκουν τους Ιταλούς και εισέρχονται σε αλβανικό έδαφος.
11 Νοεμβρίου 1940: Κατάληψη της Κορυτσάς από τους Έλληνες στρατιώτες.
1 Δεκεμβρίου 1940: Ο ελληνικός στρατός εισέρχεται στο Πόγραδετς.
5 Δεκεμβρίου 1940: Ο ελληνικός στρατός καταλαμβάνει την Πρεμετή, ενώ ο ιταλικός υποχωρεί σε όλη τη γραμμή του μετώπου.
9Δεκεμβρίου 1940: Τα ελληνικά στρατεύματα μπαίνουν στο Αργυρόκαστρο.
14 Δεκεμβρίου 1940: Κατάληψη της Χιμάρας.
6 Απριλίου 1941: Η Ελλάδα δέχεται επίθεση από τους Γερμανούς.
23 Απριλίου 1941: Ο βασιλιάς κι η κυβέρνηση αναχωρούν για την Κρήτη, ενώ οι Γερμανοί προελαύνουν προς την Αθήνα.
27 Απριλίου 1941: Οι Γερμανοί εισέρχονται στην Αθήνα.
Τέλη Μαΐου 1941: Διεξάγεται η μάχη της Κρήτης και μετά την ήττα των Ελλήνων αρχίζει η τριπλή κατοχή (Ιταλοί, Γερμανοί, Βούλγαροι).
Σεπτέμβριος 1941: Ιδρύονται οι αντιστασιακές οργανώσεις Ε.Α.Μ. / Ε.Λ.Α.Σ. και Ε.Δ.Ε.Σ.
3O Μαΐου 1941: Ο Μανόλης Γλέζος και ο Απόστολος Σάντας κατεβάζουν τη γερμανική σημαία από την Ακρόπολη.
25 Νοεμβρίου 1942: Ανατίναξη της γέφυρας του Γοργοποτάμου από τον Ε.Λ.Α.Σ. και τον Ε.Δ.Ε.Σ.
28 Φεβρουαρίου 1943: Η κηδεία του ποιητή Κωστή Παλαμά αποτέλεσε παλλαϊκή διαδήλωση εναντίον της γερμανικής κατοχής.
5 Μαρτίου 1943: Απεργία εναντίον της επιστράτευσης των Ελλήνων εργατών για το Γ’ Ράιχ.
12 Οκτωβρίου 1944: Απελευθέρωση της Αθήνας και του Πειραιά.
ΤΙ ΕΙΠΑΝ ΟΙ ΞΕΝΟΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΤΟΥ 1940
Aμα τη εκδηλώσει της Ιταλικής επιθέσεως ο Winston Churchill απέστειλε το ακόλουθο τηλεγράφημα στην Ελληνική κυβέρνηση:
“Η Ιταλία εύρε τας απειλάς του εκφοβισμού ανωφελείς έναντι του ηρέμου θάρρους σας. Κατέφυγεν επομένως εις απρόκλητον επίθεσιν εναντίον της πατρίδος σας, αναζητούσα εις αστηρίκτους κατηγορίας δικαιολογίαν της αισχράς της επιθέσεως. Ο τρόπος με τον οποίον ο Ελληνικός λαός, υπό την αξίαν εμπιστοσύνης ηγεσίαν σας, αντιμετώπισε τους κινδύνους και τις προκλήσεις των τελευταίων μηνών, κατέκτησε τον θαυμασμόν του Βρετανικού λαού διά την Ελλάδα. Αι αρεταί αυταί θα ενισχύσουν τον Ελληνικόν λαόν και κατά την παρούσαν στιγμήν της δοκιμασίας. Θα σας παράσχωμεν την δυνατήν βοήθειαν μαχόμενοι εναντίον κοινού εχθρού και θα μοιρασθώμεν την κοινήν νίκην.”
Και όταν πια ο Ελληνικός Στρατός έγραφε το Έπος της Πίνδου, είπε το περίφημο (εφημ. “Manchester Guardian”, 19 Απρ. 1941):
“Του λοιπού δεν θα λέγεται ότι οι Έλληνες πολεμούν ως ήρωες, αλλά ότι οι ήρωες πολεμούν ως Έλληνες.” Ο Βρετανός υπουργός F. Noel Baker (Οκτώβριος 1942):
“Αν η Ελλάς ενέδιδε εις το τελεσίγραφο του Mussolini, ουδείς θα εδικαιούτο να την μεμφθεί… Ο ’ξων θα εκυριάρχει στην Μεσόγειο… Η Συρία, το Ιράκ, η Περσία, η Κύπρος, θα κατελαμβάνοντο από τον ’ξονα. Η Τουρκία θα εκυκλώνετο. Οι πετρελαιοπηγές της Εγγύς Ανατολής θα ήσαν στη διάθεσή του. Η οπίσθια θύρα του Καυκάσου θα ανοιγόταν δι’ αυτόν… Χάρις εις την ελληνικήν αντίστασιν, μας εδόθη ο καιρός να αποκρούσωμε και να συντρίψωμε την ιταλικήν στρατιά, η οποία εκινήθη από τη Λιβύη κατά της Αιγύπτου, να εκκαθαρίσωμε την Ερυθράν Θάλασσα από τα εχθρικά πλοία, να μεταφέρωμε την αμερικανική βοήθεια προς την Εγγύς Ανατολή και να εξουδετερώσουμε έτσι την εχθρική απειλή εναντίον της… Αν το Στάλιγκραντ και ο Καύκασος κρατούν σήμερα, τούτο δεν είναι άσχετον προς την ελληνικήν αντίσταση, της οποίας επωφελούμεθα, μετά την πάροδον δύο ολόκληρων ετών. Ο κόσμος πραγματικά δεν δικαιούται να λησμονήσει τα ελληνικά κατορθώματα κατά την
Ο Adolf Hitler ήταν αντίθετος με την ιταλική επίθεση, καθώς δεν ήθελε να ανοίξει Βαλκανικό μέτωπο, τη στιγμή που προετοίμαζε την εκστρατεία κατά της ΕΣΣΔ. Αλλά και διότι η επίθεση της Ιταλίας κατά της Ελλάδος, απρόκλητη και βάρβαρη επίθεση του ’ξονα κατά ενός μικρού κράτους, και η ηρωική αντίσταση της τελευταίας, απετέλεσαν ισχυρά όπλα στα χέρια του Roosevelt, προκειμένου να κερδίσει την επανεκλογή του και να προωθήσει την κατά του ’ξονα πολιτική του. Ο Ναύαρχος φον Κανάρης αναφέρει στα απομνημονεύματά του, ότι σε σύσκεψη στο Μπερχτεσγκάντεν την 1η Φεβρουαρίου 1941, προκειμένου να συζητηθούν οι εξελίξεις μετά το θάνατο του Μεταξά, και ενώ είχε ήδη αποφασιστεί η Γερμανική επίθεση, ακούστηκε ο Hitler να μονολογεί: “Εάν επιτεθώ, θα μου πουν ότι κτυπώ πισώπλατα έναν ηρωικό λαό· εάν δεν επιτεθώ, προδίδω ένα φίλο και σύμμαχο (Mussolini).” Διέπραξε όμως την ατιμία αυτή, και τελικά οι φόβοι του επιβεβαιώθηκαν. Η ηρωική μάλιστα Ελληνική αντίσταση στα Οχυρά της Γραμμής Μεταξά τον έκανε να αναγνωρίσει σε λόγο του στο Ράιχσταγκ (4 Μαΐου 1941):
“Ενώπιον της Ιστορίας είμαι υποχρεωμένος να αναγνωρίσω ότι, από τους μέχρι τώρα αντιπάλους μας, ο Έλληνας στρατιώτης πολέμησε με εξαιρετική γενναιότητα και δεν παραδόθηκε παρά όταν κάθε αντίστασή του ήταν αδύνατη. Ως εκ τούτου, απεφάσισα να μην κρατηθεί κανένας Έλληνας στρατιώτης αιχμάλωτος και οι αξιωματικοί να διατηρήσουν τα προσωπικά όπλα τους.”
Όταν δε όλα θα έχουν κριθεί, θα ομολογήσει στην “Πολιτική Διαθήκη”, την οποία υπαγόρευσε στον Borman, το Φεβρουάριο του 1945 στο Βερολίνο:
“Η κακή τροπή του πολέμου για τον ’ξονα άρχισε από την περιττή και ανόητη επίθεση της Ιταλίας κατά της Ελλάδος, η οποία έδωσε την ευκαιρία στην Αγγλία να θέσει και πάλι τον πόδα της επί της Ευρώπης, στον Churchill να θριαμβολογήσει ότι η Αγγλία έχει και πάλι συμμάχους στον αγώνα της κατά του ’ξονα, και στους εχθρούς του Ράιχ να αναθαρρήσουν.”
“…’νευ των δημιουργηθεισών υπό των Ιταλών δυσκολιών εκ της εκστρατείας των κατά της Ελλάδος, θα είχον επιτεθή εναντίον των Ρώσων εβδομάδας τινάς ενωρίτερον.”
H Λένι Ρίφενσταλ στην αυτοβιογραφία της αναφέρει ότι ο Hitler της είπε σε συνάντησή τους στις 30 Μαρτίου 1944:
“Αν οι Ιταλοί δεν είχαν επιτεθή εις την Ελλάδα και δεν εχρειάζοντο την βοήθειάν μας, ο πόλεμος θα είχε πάρει διαφορετικήν τροπήν. Θα είχαμε προλάβει να κατακτήσωμεν το Λένινγκραντ και την Μόσχαν, πριν πιάσει το Ρωσικόν ψύχος.”
Για τη μάχη της Κρήτης ο Winston Churchill γράφει στα απομνημονεύματά του: “Στην Κρήτη ο Goering κέρδισε μια Πύρρειο νίκη, διότι με τις δυνάμεις που σπατάλησε εκεί θα μπορούσε εύκολα να κατακτήσει την Κύπρο, τη Συρία, το Ιράκ και ίσως ακόμη και την Περσία… Διέπραξε την ανοησία να αφήσει να του ξεφύγουν αυτές οι μεγάλες ευκαιρίες, με το να θυσιάσει τις αναντικατάστατες αυτές δυνάμεις σε έναν θανάσιμο αγώνα που διεξαγόταν συχνά σώμα με σώμα…”
Η καθυστέρηση των Γερμανών στην Κρήτη επέτρεψε στον ’γγλο στρατάρχη Weyvell να οργανώσει την άμυνα της Αιγύπτου. Ο ίδιος ανέφερε στην κυβέρνησή του: “Οι απώλεις των Γερμανών στην Κρήτη έσωσαν τη γενική κατάσταση στη Μεσόγειο, διότι καταστράφηκε μέγα μέρος από τα αεραγήματα του εχθρού και τεράστιος αριθμός αεροπλάνων.” Ο ίδιος λέγει: “Προθύμως αναγνωρίζομεν ότι οι Έλληνες σύμμαχοί μας είναι οι πρώτοι που τας υπερόχους νίκας των εις την Βόρειον Ήπειρον άνοιξαν τον δρόμον και κατάφερον πλήγματα κατά της φασιστικής Ιταλίας. Αι επιτυχίαι δεν είχαν μόνον τοπικήν σημασίαν, αλλά επηρέασαν την όλην εξέλιξιν του πολέμου. Η άμυνα της Κρήτης έσωσε την Κύπρον, την Συρίαν, το Ιράκ και ίσως το Τομπρούκ.”
Ο ίδιος ο Hitler παραδέχθηκε: ” Η Κρήτη απέδειξε ότι οι μεγάλες μέρες των αλεξιπτωτιστών τελείωσαν.”
Οι συμμαχικές δυνάμεις που έλαβαν μέρος στη μάχη της Κρήτης ήταν 30-32000 στρατιώτες και 1500 αξιωματικοί, ’γγλοι, Αυστραλοί και Νεοζηλανδοί. Επίσης 11500 Έλληνες νεοσύλλεκτοι. Και σύσσωμος ο ηρωικός Κρητικός λαός. 4000 αλεξιπτωτιστές και πάνω από 170 αεροπλάνα ήταν οι Γερμανικές απώλειες.
Αλλά και όλοι οι ανώτεροι Γερμανοί αξιωματούχοι που κατέθεσαν στη δίκη της Νυρεμβέργης, είτε ως κατηγορούμενοι είτε ως μάρτυρες (Keitel, Jodl, von Rundstedt, von List κ.ά.), ομολόγησαν ως βασική αιτία της αποτυχίας της επιχείρησης “Barbarossa” τη Βαλκανική εκστρατεία. Ο στρατάρχης Keitel συγκεκριμένα κατέθεσε:
“Η απροσδόκητη και ισχυρή αντίσταση των Ελλήνων εβράδυνε την επίθεση κατά της Ρωσίας για περισσότερο από δύο μήνες. Αν δεν υπήρχε η καθυστέρηση αυτή, η εξέλιξη του πολέμου θα ήτο διαφορετική, τόσο εις το Ανατολικό μέτωπο όσο και εις τον πόλεμο γενικά, και άλλοι σήμερα θα ήσαν εις την θέσιν του κατηγορουμένου
Γράφει ο Joseph Goebbels στο ημερολόγιό του, στις 8 Απρ. 1941, δύο ημέρες μετά την γερμανική επίθεση, εντυπωσιασμένος και αυτός από την μαχητικότητα των Ελλήνων: “Προχωρούμε αργά στην Ελλάδα… Οι Έλληνες είναι γενναίοι μαχηταί… Τα καταληφθέντα χαρακώματα είναι γεμάτα πτώματα… Και αυτός ο Φύρερ θαυμάζει ιδιαιτέρως το θάρρος των Ελλήνων. Ίσως υπάρχει ακόμη ένα ίχνος της παλαιάς ελληνικής καταγωγής σ’ αυτούς.” Αλλά και οι Ιαπωνικές εφημερίδες (Δεκέμβριος 1940):
“Η χώρα μας, εις την οποίαν ιδιαιτέρως τιμάται η ανδρεία, παρακολουθεί με θαυμασμόν τον αγώνα των Ελλήνων εις την Αλβανίαν, ο οποίος μας συγκινεί τόσον ώστε, παραμερίζοντες προς στιγμήν παν άλλο αίσθημα, αναφωνούμεν “Ζήτω η Ελλάς”.”
Ο Στρατάρχης Γιαν Σματς, Πρωθυπουργός της Ν. Αφρικής, χαρακτήρισε την 28η Οκτωβρίου 1940 ως “ημέρα που άλλαξε τον ρου της Ιστορίας”. Και προσέθεσε: “Πραγματικώς εγεννήθη μία νέα Ελλάς, όπως την ωνειρεύθησαν οι ποιηταί.”
Πράγματι, σύμμαχοι και εχθροί αναγνώρισαν την αποφασιστική συμβολή της Ελλάδος στο Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Η ΕΣΣΔ, διά του Ραδιοφωνικού Σταθμού της Μόσχας, αναγνώρισε την καθοριστική συμβολή της Ελλάδος στην καθυστέρηση και τελική αποτυχία της Γερμανικής επιθέσεως εναντίον της ΕΣΣΔ (επιχείρηση “Barbarossa”):
“Επολεμήσατε άοπλοι εναντίον πανόπλων και ενικήσατε. Μικροί εναντίον μεγάλων και επικρατήσατε. Δεν ήτο δυνατόν να γίνει άλλως, διότι είσθε Έλληνες. Εκερδίσαμεν χρόνον διά να αμυνθώμεν. Ως Ρώσοι και ως άνθρωποι σας ευγνωμονούμε.”
Ο Βρετανός Υπουργός Εξωτερικών Antony Eden:
“Αν το αποτυχόν χάρις εις την νικηφόρον αντίστασιν της Ελλάδος μεσογειακόν σχέδιον του Hitler επετύγχανεν, η επίθεσις της Γερμανίας εναντίον της Ρωσίας θα είχεν όλως διάφορα αποτελέσματα. Οι ήρωες που έχουν βάψει με το αίμα τους την ιεράν γην της Βορείου Ηπείρου, οι μαχηταί της Πίνδου και οι άλλοι, θα είναι οδηγοί μαζί με τους Μαραθωνομάχους, θα φωτίζουν ανά τους αιώνας την οικουμένην.”
Θα γράψει το περιοδικό TIME (January 6, 1941, “1940 Man of the Year: Winston Churchill”):
“Benito Mussolini, thinking conquest was easy, proved the year’s greatest flop.
[…] Among other Europeans who had made their mark in 1940, one was short, squat General John Metaxas, Premier of the Greeks, who had made a monkey of Benito Mussolini.”
Ο Franklin Roosevelt γράφει στον Έλληνα πρέσβη στην Washington (28 Οκτωβρίου 1942):
“Σημαντικώτερον ακόμη από την αρχικήν υπερήφανον απόκρουσιν της εχθρικής προκλήσεως είναι το γεγονός, ότι η Ελλάς εξηκολούθησε να μάχεται με κάθε μέσον το οποίον ημπορούσε να διαθέση. Όταν η ηπειρωτική Ελλάς κατελήφθη από την εχθρικήν υπεροπλίαν, η αντίστασις εξηκολούθησεν από τας νήσους. Και όταν αι νήσοι έπεσαν, η αντίστασις εξηκολούθησεν από την Αφρικήν, από τας θάλασσας, από οιονδήποτε μέρος εις το οποίον θα ημπορούσαν να κτυπηθούν οι επιδρομείς. Εις εκείνους που προτιμούν να επιτύχουν ένα συμβιβασμόν, να ακολουθήσουν πολιτικήν συνεννοήσεως ή κατευνασμού, να υπολογίσουν τας ζημίας και τα έξοδα της αντιστάσεως, ημπορώ να τονίσω ότι η Ελλάς εδημιούργησε το παράδειγμα, το οποίον ο καθείς από ημάς οφείλει να ακολουθήση μέχρις ότου οι άρπαγες της ελευθερίας αχθούν τελικώς εις την δικαίαν εξόντωσίν των.”
ΗΜΕΡΕΣ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗΣ
Ελλάς: 219
Νορβηγία 61
Γαλλία 43 [Η υπερδύναμη της εποχής]
Πολωνία 30
Βέλγιο 18
Ολλανδία 4
Γιουγκοσλαβία 3
Δανία 0 μέρες.[ Οι Δανοί παραδόθηκαν σε έναν μοτοσικλετιστή του Χίτλερ ο οποίος μετέφερε στον Δανό βασιλιά αίτηση του Χίτλερ για διέλευση των ναζιστικών στρατευμάτων, ο Δανός βασιλιάς σε ένδειξη υποταγής παρέδωσε το στέμμα του στον μοτοσικλετιστή για να το πάει στο Βερολίνο και στον Χίτλερ .]
Τσεχοσλοβακία 0
Λουξεμβούργο 0
ΑΝΘΡΩΠΙΝΕΣ ΑΠΩΛΕΙΕΣ
Οι νεκροί Έλληνες στρατιώτες ανήλθαν κατά την διάρκεια των 219 ημερών στους 13.676.
Κατά την διάρκεια της τετραπλής κατοχής που ακολούθησε τα κατοχικά στρατεύματα εκτέλεσαν :
Αλβανοί: 1165 (Πάργα , Μαργαρίτιο, Παραμυθία)
Ιταλοί: 8000
Βούλγαροι: 25000
Γερμανοί: 50000
Συνολικές απώλειες σε ποσοστό επί του πληθυσμού (εκτελέσεις, κακουχίες, μάχες)
Ελλάς 10% (750.000)
Σοβ. Ένωση 2,8%
Ολλανδία 2,2%
Γαλλία 2%
Πολωνία 1,8%
Γιουγκοσλαβία 1,7%
Βέλγιο 1,5%
ΔΗΛΩΣΕΙΣ ΠΡΩΤΑΓΩΝΙΣΤΩΝ
Πηγή:Ανθολόγιο Πατριδογνωσίας, Μενελάου Παγουλάτου
Κάρολος ντέ Γκώλ, Charles de Gault 1890-1970
Πρόεδρος τής Γαλλικής Δημοκρατίας 1958-1969, αρχηγός τής Γαλλικής Αντίστασης κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο
“Αδυνατώ να δώσω το δέον εύρος τής ευγνωμοσύνης πού αισθάνομαι για την ηρωική αντίσταση τού Λαού και των ηγετών τής Ελλάδος.”
(Από ομιλία του στο Γαλλικό Κοινοβούλιο μετά την λήξη τού Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.)
Μωρίς Σουμάν, Maurice Schumann 1911-1992
Υπουργός των εξωτερικών τής Γαλλίας 1969-1973, Μέλος τής Γαλλικής Ακαδημίας 1974
“Η Ελλάδα είναι το σύμβολο της μαρτυρικής υποδουλωμένης, ματωμένης, αλλά ζωντανής Ευρώπης
Ποτέ μία ήττα δεν υπήρξε τόσο τιμητική για κείνους πού την υπέστησαν”
(Από μήνυμά του πού απηύθυνε από το BBC τού Λονδίνου στους υποδουλωμένους λαούς τής Ευρώπης στις 28 Απριλίου 1941, ημέρα πού ο Χίτλερ κατέλαβε την Αθήνα ύστερα από πόλεμο 6 μηνών κατά τού Μουσολίνι και έξι εβδομάδων κατά τού Χίτλερ.)
Στάλιν, Joseph Vissarionovich Tzougasvili Stalin 1879-1953
Αρχηγός τής Σοβιετικής Ενώσεως από το 1924 έως 1953
“Λυπάμαι διότι γηράσκω και δεν θα ζήσω επί μακρόν δια να ευγνωμονώ τον Ελληνικό Λαό, τού οποίου ή αντίστασης έκρινε τον 2ον Παγκόσμιο Πόλεμο.”
(Από ομιλία του πού μετέδωσε ο ραδιοφωνικός σταθμός Μόσχας την 31 Ιανουαρίου 1943 μετά την νίκη τού Στάλιγκραντ και την συνθηκολόγηση τού στρατάρχου Paulus.)
Μόσχα, Ραδιοφωνικός Σταθμός
“Πολεμήσατε άοπλοι και νικήσατε, μικροί εναντίον μεγάλων . Σας οφείλουμε ευγνωμοσύνη, διότι κερδίσαμε χρόνο για να αμυνθούμε. Ως Ρώσοι και ως άνθρωποι σας ευχαριστούμε”.
(Όταν ο Χίτλερ επετέθη κατά τής Ε.Σ.Σ.Δ.)
Γεώργης Ζουκώφ, Georgy Constantinovich Joucov 1896-1974
Στρατάρχης τού Σοβιετικού Στρατού
“Εάν ο Ρωσικός λαός κατόρθωσε να ορθώσει αντίσταση μπροστά στις πόρτες τής Μόσχας, να συγκρατήσει και να ανατρέψει τον Γερμανικό χείμαρρο, το οφείλει στον Ελληνικό Λαό, πού καθυστέρησε τις Γερμανικές μεραρχίες όλον τον καιρό πού θα μπορούσαν να μας γονατίσουν. Η γιγαντομαχία τής Κρήτης υπήρξε το κορύφωμα τής Ελληνικής προσφοράς.”
(Απόσπασμα από τα απομνημονεύματά του για τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.)
Μπενίτο Μουσολίνι, Benito Mousolini 1833-1945
Πρωθυπουργός τής Ιταλίας 1922-1945
“Ο πόλεμος με την Ελλάδα απέδειξε ότι τίποτε δεν είναι ακλόνητο εις τα στρατιωτικά πράγματα και ότι πάντοτε μάς περιμένουν εκπλήξεις.”
(Από λόγο πού εκφώνησε στις 10/5/1941.)
Αδόλφος Χίτλερ, Hitler 1889-1945
Αρχηγός τού Γερμανικού κράτους 1889-1945
“Χάριν τής ιστορικής αληθείας οφείλω να διαπιστώσω ότι μόνον οι Έλληνες, εξ’ όλων των αντιπάλων οι οποίοι με αντιμετώπισαν, πολέμησαν με παράτολμο θάρρος και ύψιστη περιφρόνηση προς τον θάνατον
.”
(Από λόγο πού εκφώνησε στις 4 Μαΐου 1941 στο Ράιχσταγκ.)
Σερ Αντονυ Ηντεν, Sir Robert Antony Eden 1897-1977
Υπουργός Πολέμου και Εξωτερικών της Βρετανίας 1940-1945, Πρωθυπουργός της Βρετανίας 1955-1957
“Ασχέτως προς ότι θα πουν οι ιστορικοί τού μέλλοντος, εκείνο το οποίον μπορούμε να πούμε εμείς τώρα, είναι ότι η Ελλάς έδωσε αλησμόνητο μάθημα στον Μουσολίνι, ότι αυτή υπήρξε η αφορμή τής επανάστασης στην Γιουγκοσλαβία, ότι αυτή κράτησε τούς Γερμανούς στο ηπειρωτικό έδαφος και στην Κρήτη για έξι εβδομάδες, ότι αυτή ανέτρεψε την χρονολογική σειρά όλων των σχεδίων τού Γερμανικού Επιτελείου και έτσι έφερε γενική μεταβολή στην όλη πορεία τού πολέμου και νικήσαμε.”
(Από λόγο του στο Βρετανικό κοινοβούλιο στις 24/09/1942.)
Τσώρτσιλ, Winston Churchil 1874-1965
Πρωθυπουργός τής Μεγάλης Βρετανίας κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο
“Η λέξη ηρωισμός φοβάμαι ότι δεν αποδίδει το ελάχιστο εκείνων των πράξεων αυτοθυσίας των Ελλήνων, πού ήταν καθοριστικός παράγων τής νικηφόρου εκβάσεως τού κοινού αγώνα των εθνών, κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, δια την ανθρώπινη ελευθερία και αξιοπρέπεια.”
“Εάν δεν υπήρχε η ανδρεία των Ελλήνων και ή γενναιοψυχία τους, ή έκβαση τού Β’ Παγκόσμιο Πολέμου θα ήταν ακαθόριστη.”
(Από ομιλία του στο Αγγλικό κοινοβούλιο στις 24 Απριλίου 1941.)
“Μέχρι τώρα λέγαμε ότι οι Έλληνες πολεμούν σαν ήρωες. Τώρα θα λέμε: Οι ήρωες πολεμούν σαν Έλληνες.”
(Από λόγο πού εκφώνησε από το BBC τις πρώτες ημέρες τού Ελληνοιταλικού πολέμου.)
“Μαχόμενοι οι Έλληνες εναντίον τού κοινού εχθρού θα μοιρασθούν μαζί μας τα αγαθά τής ειρήνης.”
(Από λόγο πού εκφώνησε στις 28 Οκτωβρίου 1940, όταν επετέθη ή Ιταλία κατά τής Ελλάδας.)
Σέρ Χάρολδ Αλεξάντερ, Sir Harold Leofric George Alexander 1891-1969
Βρετανός Στρατάρχης κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο
“Δεν θα ήταν υπερβολή να πούμε ότι ή Ελλάς ανέτρεψε το σύνολο των σχεδίων τής Γερμανίας εξαναγκάσασα αυτήν να αναβάλει για έξι εβδομάδες την επίθεση κατά τής Ρωσίας. Διερωτώμεθα ποία θα ήταν ή θέση τής Σοβιετικής Ενώσεως χωρίς την Ελλάδα.”
(Από ομιλία του στο Βρετανικό κοινοβούλιο στις 28 Οκτωβρίου 1941.)
Γεώργιος ΣΤ’ (1898-1952)
Βασιλεύς τής Μεγάλης Βρετανίας 1936-1952
“Ο μεγαλοπρεπής αγώνας τής Ελλάδος, υπήρξε ή πρώτη μεγάλη καμπή τού Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.”
(Από λόγο του στο κοινοβούλιο τον Μάιο 1945.)
Φραγκλίνος Ρούσβελτ, Roosvelt 1882-1945
Πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής 1932-1945
“Εις την Ελλάδα παρασχεθεί την 28ην Οκτωβρίου 1940 χρόνος τριών ωρών δια ν’αποφασίσει πόλεμο ή ειρήνη, αλλά και τριών ημερών ή τριών εβδομάδων ή και τριών ετών προθεσμία να παρείχετο, ή απάντησης θα ήταν ή ίδια.”
“Οι Έλληνες δίδαξαν δια μέσου των αιώνων την αξιοπρέπεια. Όταν όλος ο κόσμος είχε χάσει κάθε ελπίδα, ο Ελληνικός λαός τόλμησε να αμφισβητήσει το αήττητο τού γερμανικού τέρατος αντιτάσσοντας το υπερήφανο πνεύμα τής ελευθερίας.”
(Από ραδιοφωνικό λόγο πού εξεφώνησε στις 10/6/1943.)
“Ο ηρωικός αγώνας τού ελληνικού λαού
κατά τής επιθέσεως τής Γερμανίας, αφού τόσον παταγωδώς νίκησε τούς Ιταλούς στην απόπειρά τους να εισβάλλουν στο ελληνικό έδαφος, γέμισε με ενθουσιασμό τις καρδιές τού αμερικανικού λαού και εκίνησε την συμπάθειά του. Προ ενός και πλέον αιώνος, κατά τον πόλεμο τής ελληνικής ανεξαρτησίας, το έθνος μας
εξέφρασε την φλογερή του συμπάθεια για τούς Έλληνες και ευχότανε για την ελληνική νίκη
”
(Δήλωσή του στο Ύπατο Συμβούλιο τής Αχέπα στις 25/04/1941, πού μεταδόθηκε ραδιοφωνικά από τον Λευκό Οίκο.)
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ:”10 Απριλίου 1941, μετά την Συνθηκολόγηση με την Γερμανία παραδίδονται τα οχυρά Παλιουριώτες και Ρούπελ. Οι Γερμανοί εκφράζουν τον θαυμασμό τους στους Έλληνες στρατιώτες, δηλώνουν ότι αποτελεί τιμή και υπερηφάνεια το ότι είχαν σαν αντίπαλο έναν τέτοιο στρατό και ζητούν από τον Έλληνα διοικητή να επιθεωρήσει τον Γερμανικό στρατό ως ένδειξη τιμής και αναγνωρίσεως ! Η Γερμανική Σημαία υψώνεται μόνο μετά την πλήρη αποχώρηση τού Ελληνικού Στρατού.
“Ένας Γερμανός αξιωματικός τής αεροπορίας δήλωσε στον διοικητή τής ομάδος μεραρχιών Ανατολικής Μακεδονίας αντιστράτηγο Δέδεν ότι ο Ελληνικός Στρατός ήταν ο πρώτος στρατός στον οποίον τα στούκας δεν προκάλεσαν πανικό. Οι στρατιώτες σας είπε, αντί να φεύγουν αλλόφρονες, όπως έκαναν εις την Γαλλία και την Πολωνία, μας πυροβολούν από τας θέσεις των.
Πηγή:ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΓΩΓΗ, τεύχος Απριλίου 2003.”
ΑΙΣΧΥΛΟΣ:
“ΓΙΑΤΙ ΜΟΝΟΙ ΕΜΕΙΣ (Οι Έλληνες), ΑΝΤΙΘΕΤΑ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΒΑΡΒΑΡΟΥΣ,
ΔΕΝ ΜΕΤΡΑΜΕ ΠΟΤΕ ΤΟ ΠΛΗΘΟΣ ΤΟΥ ΕΧΘΡΟΥ ΣΤΗΝ ΜΑΧΗ”
Θεατρικό σκετς: “ΤΙ ΝΑ ’ΝΑΙ ΤΟ ’40;”
Ιστορικό μονόπρακτο
28η ΟΚΤΩΒΡΗ (διασκευή από το πρωτότυπο)
Τα παιδιά μπερδεύουν την 28η Οκτωβρίου με την 25η Μαρτίου με και τη 17η Νοέμβρη!
Η δασκάλα επεξηγεί, διαχωρίζει και κάνει μια αναδρομή στα διαδραματιζόμενα κατά την περίοδο της ιταλικής και γερμανικής επιθέσεως.
Το σκετς αυτό προσπαθεί με ευχάριστο τρόπο να ενημερώσει τα παιδιά σε πράγματα που, συνήθως, ελάχιστα έως καθόλου, παρακολουθούν και μαθαίνουν από τις σχολικές ομιλίες.
ΠΡΟΣΩΠΑ: Η Δασκάλα και οι μαθητές. (Ο αριθμός των μαθητών μπορεί να μειωθεί ή να αυξηθεί): Δασκάλα, Γιώργος, Σωτηρία, Μαγδαληνή, Στέλιος, Γιάννης, Ελευθερία, Άννα, Δημήτρης, Νίκος, Ελένη, Ξανθή.
ΕΝΔΥΜΑΣΙΕΣ: Η δασκάλα είναι ντυμένη επίσημα. Οι μαθητές φορούν τα ρούχα της παρέλασης ή κανονικά ρούχα του σχολείου.
ΥΛΙΚΑ: 1. Σημαιούλες, 2. Αφίσες με επιγραφές «ΟΧΙ», «ΖΗΤΩ ΤΟ ΕΘΝΟΣ», «ΖΗΤΩ Η 28η ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ» κλπ.
ΣΚΗΝΙΚΑ: Η σκηνή είναι στολισμένη για την Εθνική γιορτή της 28ης Οκτωβρίου.
ΜΟΥΣΙΚΗ ΑΡΧΗΣ: Κάποιο από τα σχετικά πατριωτικά τραγούδια.
ΜΟΥΣΙΚΗ ΤΕΛΟΥΣ: Όπως και της αρχής.
Τα παιδιά ετοιμάζουν την αίθουσα (σκηνή) για την εθνική γιορτή. Η δασκάλα μπαίνει φορτωμένη με σημαιούλες, ενώ τους βρίσκει να στολίζουν με δάφνες και «ΟΧΙ» τους τοίχους. Άλλα παιδιά είναι σκαρφαλωμένα σε μια καρέκλα και άλλα βοηθάνε τα πρώτα. Ταυτόχρονα ακούγεται από τη χορωδία του σχολείου το τραγούδι: «……»
Κάντε κλικ για ν’ ακούσετε το θεατρικό: Tι να ‘ναι το ’40;
Κάντε κλικ για ν’ ακούσετε το τραγούδι: Η σημαία
ΔΑΣΚΑΛΑ: Σας έφερα και μπόλικες σημαιούλες!
ΓΙΩΡΓΟΣ: (Κάνει χαρά.) Α! ωραία, ωραία… Κι εμείς τις ψάχναμε!
ΣΩΤΗΡΙΑ : Να τις δέσουμε σ’ ένα σπάγκο και να τις κρεμάσουμε ψηλά από τη μιαν άκρη στην άλλη…
ΜΑΓΔΑ : Σε σχήμα Χι!
ΣΤΕΛΙΟΣ : Γιατί καλέ; Μήπως σε λένε Χριστίνα;
ΔΑΣΚΑΛΑ: Ελάτε τώρα… Θα τις στολίσουμε όπως κάνουμε κάθε χρόνο. Ένα παιδί θ’ ανεβεί προσεκτικά σε μια καρέκλα στη μια γωνιά κι ένα άλλο θα είναι στην άλλη. Θα τις στερεώσουμε μ’ ένα καρφάκι στον τοίχο.
ΓΙΑΝΝΗΣ : Κυρία! Είναι πολύ όμορφες οι σημαιούλες!
ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ: Αλλά γιατί κάθε τέτοια μέρα κρεμάμε τόσες πολλές;
ΑΝΝΑ : Αλήθεια! Κι εγώ είχα αυτή την απορία.
ΔΗΜΗΤΡΗΣ: Ναι. Κι εγώ…
ΔΑΣΚΑΛΑ : Δεν είστε μόνο εσείς, παιδιά… Όλα τα παιδιά στην ηλικία σας πολλές φορές αναρωτιούνται για τέτοια πράγματα. Και είναι φυσικό. Γι’ αυτό κι εμείς οι δάσκαλοι φροντίζουμε να ενημερώνουμε , όσο μπορούμε καλύτερα, τα παιδιά. Άλλοτε με ποιήματα και θεατρικά σκετς και άλλοτε με ομιλίες σχετικές με το θέμα.
ΝΙΚΟΣ : Θα γίνει ομιλία σήμερα;
ΔΑΣΚΑΛΑ : Βέβαια!… Τα περισσότερα μάλιστα, τα ξέρετε από την Ιστορία σας. Στην ομιλία θα τονιστεί ακόμα πιο έντονα η ανάγκη για τον καθιερωμένο εορτασμό της ημέρας αυτής.
ΕΛΕΝΗ : Κυρία, εγώ ξέρω τι γιορτάζουμε σαν σήμερα…Το βομβαρδισμό της Κωνσταντινούπολης από εγγλέζικα αεροπλάνα.(Γελάνε όλα τα παιδιά.)
ΔΑΣΚΑΛΑ : Ησυχάστε!… (Αυστηρά) Νομίζετε ότι εσείς οι άλλοι που ξεκαρδίζεστε στα γέλια ξέρετε καλύτερα; Για να μας πει η Ξανθή που γελάει. Τι γιορτάζουμε σαν σήμερα Ξανθή; Ξέρεις;
ΞΑΝΘΗ : Και βέβαια ξέρω κυρία! Γιορτάζουμε τον τορπιλισμό της Έλλης από το ναύαρχο Μπουμπουλίνα! (Γελάνε πάλι όλοι.)
ΔΑΣΚΑΛΑ : Σιωπή!… Αφού βλέπετε τα χάλια σας, εξακολουθείτε και γελάτε… Δηλαδή εσύ Γιώργο, ξέρεις καλύτερα;
ΓΙΩΡΓΟΣ : Μα βέβαια, κυρία!… Σαν σήμερα δεν ήτανε που ο Παλαιών Πατρών Γερμανός ύψωσε την Αλβανική σημαία στο Αργυρόκαστρο φωνάζοντας «αέρα»; (Γελάνε πάλι όλοι.)
ΔΑΣΚΑΛΑ : Ω! Θεέ μου!… Συμφορά που με βρήκε!… Μα είναι δυνατόν;
ΣΩΤΗΡΙΑ : Να πω εγώ κυρία;
ΔΑΣΚΑΛΑ : Λέγε κι εσύ πριν λιποθυμήσω γιατί όπως πάμε δεν τη γλιτώνω τη λιποθυμία.
ΣΩΤΗΡΙΑ : Μην ανησυχείτε κυρία. Εγώ τα ξέρω καλά γιατί τα συζητούσαμε στο διάλειμμα με το Νίκο… Σαν σήμερα ο Αθανάσιος Διάκος φώναξε «ελευθερία ή θάνατος» και για αντίποινα ο Μουσολίνι έστειλε τα τανκ να μπούνε στο Πολυτεχνείο, για να ελευθερώσουν το Γεώργιο Παπαδόπουλο. (Γελούν τα παιδιά πολύ, ενώ η δασκάλα πέφτει ξερή. Αμέσως προσπαθούν να τη συνεφέρουν τρομαγμένα για τη συμφορά που βρήκε τη δασκάλα τους.)
ΜΑΓΔΑ : Κυρία, κυρία… Τι πάθατε;
ΣΤΕΛΙΟΣ : Καλή μας κυριούλα, σηκωθείτε… Αστεία τα είπαμε καλέ!
ΓΙΑΝΝΗΣ: Καλέ κυρία, δεν είστ’ εντάξει! Λίγα παιδιά είναι έξυπνα σαν κι εμάς! (Η δασκάλα σιγά σιγά συνέρχεται.)
ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ: Νάτην! Μου φαίνεται συνέρχεται. (Ανασηκώνεται η δασκάλα)
ΔΑΣΚΑΛΑ : Πού βρίσκομαι; Τι έγινε;
ΑΝΝΑ : Στολίζουμε την τάξη μας για τη γιορτή!
ΔΑΣΚΑΛΑ : Ποια γιορτή;
ΔΗΜΗΤΡΗΣ: Η αλήθεια είναι ότι στο «ποια γιορτή» υπάρχει ένα μικρό προβληματάκι
ΝΙΚΟΣ : Για Χριστούγεννα πάντως δε μοιάζει!
ΔΑΣΚΑΛΑ : Μα βέβαια! Πώς ζαλίστηκα έτσι; Σήμερα είναι μεγάλη μέρα!… 28η Οκτωβρίου.
ΕΛΕΝΗ : Το θέμα είναι να μάθουμε τι ακριβώς συνέβη σαν σήμερα.
ΔΑΣΚΑΛΑ : (Τους πιάνει από τα χέρια και τους προτείνει να καθίσουν γύρω της.) Ελάτε, καθίστε. Λοιπόν ακούστε: Το 1940, στις 28 Οκτωβρίου, οι Ιταλοί μας κήρυξαν τον πόλεμο!
ΞΑΝΘΗ : Και γιατί παρακαλώ;
ΔΑΣΚΑΛΑ: Γιατί νόμισαν, ότι ήταν εύκολο να κατακτήσουν την πατρίδα μας.
ΓΙΩΡΓΟΣ : Μπα; Κι επειδή είναι εύκολο, δηλαδή, να δείρω εγώ τη μικρή αδελφή μου τη Μαρία, πρέπει να τη δείρω;
ΔΑΣΚΑΛΑ : Δυστυχώς! Μ’ αυτό το ανόητο μυαλό σκεφτόταν ο Μουσολίνι και ο Χίτλερ.
ΣΩΤΗΡΙΑ : Κι αν κατακτούσαν τη χώρα μας , τι θα κέρδιζαν;
ΔΑΣΚΑΛΑ : Θα μπορούσαν να πραγματοποιήσουν τα πονηρά σχέδιά τους για να κατακτήσουν τον κόσμο.
ΟΛΟΙ ΜΑΖΙ: (Με έκπληξη.) Να κατακτήσουν τον κόσμο; (Γελάνε δυνατά όλοι μαζί.)
ΔΑΣΚΑΛΑ : Μάλιστα, μάλιστα! Καταλαβαίνω, σας φαίνεται κουταμάρα αλλά είναι πέρα για πέρα αλήθεια.
ΣΩΤΗΡΙΑ : Για εξηγείστε μας καλλίτερα κυρία γιατί το πράγμα έχει ενδιαφέρον.
ΔΑΣΚΑΛΑ : Ήθελαν να έχουν την Ελλάδα στο χέρι τους, για να μπορούν να προχωρήσουν και παραπέρα, χρησιμοποιώντας τη χώρα μας σαν στέκι.
ΜΑΓΔΑ : Και νόμισαν ότι εμείς θα τους πούμε «ορίστε, περάστε»;
ΔΑΣΚΑΛΑ : Ναι, οι άμυαλοι! Νόμισαν ότι θα σκύψουμε το κεφάλι! Δηλαδή εδώ που τα λέμε, δεν το πίστευαν και καλά-καλά.
ΜΑΓΔΑ : Αυτό πού το ξέρετε κυρία;
ΔΑΣΚΑΛΑ : Να! Ενώ είχαν δώσει με το τελεσίγραφο προθεσμία τριών ωρών, ούτε που περίμεναν να λήξει η προθεσμία και άρχισαν την επίθεση νωρίτερα.
ΣΤΕΛΙΟΣ: Κι εμείς ασφαλώς θα ήμασταν πανέτοιμοι!
ΔΑΣΚΑΛΑ : Από καρδιά σίγουρα!
ΣΤΕΛΙΟΣ: Τι εννοείτε «από καρδιά»;
ΔΑΣΚΑΛΑ : Εννοώ ότι ήταν κάτι το αφάνταστα συγκινητικό ο τρόπος και ο ενθουσιασμός με το οποίο άφηναν οι άνδρες τα σπίτια τους, για να πάνε να πολεμήσουνε. Να σκεφθείτε ότι πάρα πολύς κόσμος πήγε με τα πόδια μέχρι τα σύνορα, γιατί τα μέσα μεταφοράς δεν επαρκούσαν! Αλλά από εξοπλισμό… ήμασταν να μας κλαίνε!…
ΓΙΑΝΝΗΣ : Δεν είχαμε όπλα;
ΔΑΣΚΑΛΑ : Ελάχιστα, αλλά κι αυτά… μπροστά στο σύγχρονο εξοπλισμό του εχθρού… ήταν παιχνιδάκια. Γι’ αυτό σας λέω. Εκείνη την εποχή το μόνο αυτόματο όπλο που διέθεταν οι Έλληνες, και ήταν ανίκητο, ήταν η καρδιά!…
ΓΙΑΝΝΗΣ: Και σε ποια σύνορα πήγαιναν;
ΒΑΣΙΛΗΣ: Στα αλβανικά. Από εκεί έγινε η επίθεση των Ιταλών.
ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ: Θέλανε να κατεβούνε προς τα κάτω ε;
ΔΑΣΚΑΛΑ : Ναι! Κι αντί να κατεβούνε προς τα κάτω αυτοί, ανεβήκαμε εμείς προς τα πάνω! Μέσα σε ενάμιση μήνα πήραμε τη Βόρειο Ήπειρο! Κορυτσά, Αργυρόκαστρο, Αγίους Σαράντα κι ένα σωρό άλλα μέρη.
ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ: Και οι Γερμανοί πότε ήρθανε;
ΒΑΣΙΛΗΣ : Οι Γερμανοί ήρθαν αργότερα… Η γερμανική επίθεση άρχισε την Κυριακή στις 6 Απριλίου του 1941 στις 5.15΄το πρωί!
ΑΝΝΑ : Τους αφιλότιμους! Κυριακάτικα ε;
ΔΑΣΚΑΛΑ : Αχ, παιδί μου! Δεν τους διέκριναν τέτοιες ευαισθησίες!… Να μη σας τα πολυλογώ, σε τρεις μέρες, και μετά από θηριώδη αντίσταση, αναγκάστηκε η χώρα μας αξιοπρεπώς πλέον να συνθηκολογήσει.
ΑΝΝΑ : Δηλαδή κυρία; Παραδοθήκαμε;
ΔΑΣΚΑΛΑ : Δυστυχώς, παιδί μου… Η πρωτεύουσα μεταφέρθηκε στην Κρήτη στις 23 Απριλίου.
ΔΗΜΗΤΡΗΣ: Αυτό πρώτη φορά το ακούω.
ΝΙΚΟΣ : Πώς μας τα λες έτσι βρε Δημητράκη! Λες και τ’ άλλα τα ΄χες ξανακούσει!…
ΔΑΣΚΑΛΑ : Θα ΄χετε ακούσει ασφαλώς για την περιβόητη μάχη της Κρήτης!
ΕΛΕΝΗ : Κάτι μου ΄χει πει ο παππούς μου.
ΔΑΣΚΑΛΑ : Εκεί οι Γερμανοί του Χίτλερ έπαθαν τη μεγαλύτερή τους ζημιά σε αλεξιπτωτιστές… Οι Κρητικοί τους αποδεκάτισαν! Δέκα μέρες τους παίδεψαν.
ΞΑΝΘΗ : Τελικά έπαθαν μεγάλη ζημιά στην Ελλάδα οι Ιταλοί και οι Γερμανοί.
ΔΑΣΚΑΛΑ : Όλοι οι λαοί τότε μας επαίνεσαν για την ανδρεία και το θάρρος μας. Οι εχθροί είχαν μεγάλες απώλειες, καθυστέρησαν αρκετά στην Ελλάδα και είχαν οδυνηρές συνέπειες στις επιχειρήσεις τους μ’ αποτέλεσμα αργότερα να χάσουν τον πόλεμο από τους συμμάχους μας.
Γι’ αυτό παιδιά πρέπει πάντα να θυμόμαστε τη μέρα αυτή και να τη γιορτάζουμε. Να καταθέτουμε ένα στεφάνι στη μνήμη των ηρώων μας που έπεσαν τότε για την τιμή και την ελευθερία της πατρίδας μας. Και πρέπει ακόμα να τιμούμε, να σεβόμαστε και να αγαπάμε κι όλους εκείνους που τραυματίστηκαν κι έμειναν ανάπηροι από τον πόλεμο και μέχρι και σήμερα ζουν ανάμεσά μας. Αν βρούμε τέτοιους ανθρώπους και πλησιάσουμε και τους ρωτήσουμε, σίγουρα θα έχουν πολλά να μας πουν για τις ηρωικές εκείνες μέρες της αντίστασης των Ελλήνων.
Ελάτε τώρα να πούμε ένα ωραίο τραγουδάκι για τη σημαία μας που είναι το σύμβολο της πατρίδας μας και που οι πρόγονοί μας την τίμησαν με το αίμα και τη ζωή τους.
(Όλοι σηκώνονται όρθιοι και τραγουδούν το τραγούδι:«Η ΣΗΜΑΙΑ».
Η ΣΗΜΑΙΑ
Μέσα μας βαθιά για σένα μια λαχτάρα (πάντα ζει), (2)
την πατρίδα συμβολίζεις και τη λευτεριά μαζί.
Γαλανόλευκη η θωριά σου και φαντάζεις μες στο νου
(σαν το κύμα, σαν το γέλιο του πελάου και τ’ ουρανού.) (2)
Της τιμής και της ανδρείας την αστείρευτη πηγή
του λευκού σταυρού σου η χάρη δυναμώνει κι ευλογεί.
Κι όσοι χάνονται για σένα σπώντας σίδερα βαριά
(Ξεψυχούν και τραγουδούνε «χαίρε ω χαίρ’ ελευθεριά».) (2)
ΤΕΛΟΣ
Άλλο θεατρικό σκετς
ΟΙ ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΣΤΑ ΒΟΥΝΑ ΤΗΣ ΠΙΝΔΟΥ ΣΤΟΝ ΠΟΛΕΜΟ ΤΟΥ 1940
Απόσπασμα από το θεατρικό“Ήταν μια φορά ένας πόλεμος” που γράφτηκε από τον Θωμά Μενεξέ το Σεπτέμβριο του 2008.
Διασκευή: Δρομπόνης Σωτήριος
Εισαγωγή: Ακούγεται το τραγούδι «Ηπειρώτισσες» (καραόκε), ενώ ταυτόχρονα προβάλλονται οι διαφάνειες με τις γυναίκες της Πίνδου που ανεβαίνουν στα βουνά μεταφέροντας πολεμοφόδια, τρόφιμα και ρούχα στους φαντάρους που πολεμούν.
Σκηνή 1η
(Μπαίνουν οι γυναίκες στη σκηνή από αριστερά. Κουβαλούν κουτιά με πολεμοφόδια, τρόφιμα και ρούχα. Σταματούν και συζητούν.)
Μαρία: Μάνα, δεν μπορώ άλλο, κουράστηκα.
Μαριάνθη: Ναι, μάνα, κι εγώ το ίδιο.
Αργυρώ: Να βάλουμε μια στάλα νερό στο στόμα μας.
Μαριλιάννα: Να φάμε και μια μπουκιά ψωμί να ψυχοπιαστούμε.
Μάνα: Δεν είναι ώρα για ξεκούραση κόρες μου. Έχουμε πόλεμο. Μπρος, σηκώστε τα μπογαλάκια σας και πάμε. Έχουμε μια ώρα δρόμο μέχρι την Κιάφα. Κι αν ο καιρός πάλι χαλάσει, θα βραδιάσουμε μέχρι να ξαναγυρίσουμε στο σπίτι μας.
Μαρία: Μα γιατί πρέπει κάθε μέρα να κουβαλάμε πολεμοφόδια, τρόφιμα και ρούχα στους φαντάρους μας;
Μαριάνθη: Τόσους άντρες έχει ο στρατός.
Μάνα: Οι άντρες κάνουν πόλεμο. Παντού πολεμούν τους Ιταλούς τα ευζωνάκια μας. Δεν περισσεύουν γι’ αυτή τη δουλειά που κάνουμε εμείς.
Αργυρώ: Και γιατί δώσαμε όλα τα μάλλινα ρούχα του συγχωρεμένου του πατέρα μας και τις κουβέρτες μας στους στρατιώτες;
Μάνα: Εμείς δώσαμε μόνο μάλλινα ρούχα και κουβέρτες. Άλλοι όμως έδωσαν τα χέρια τους, τα πόδια τους, τα μάτια τους κι άλλοι τη ζωή τους! Η πατρίδα μας χρειάζεται όλους. Ο καθένας πρέπει να δώσει ό,τι μπορεί στον αγώνα για να νικήσουμε τους κατακτητές.
Μαριλιάννα: Έχεις δίκιο μάνα. Μας συγχωρείς. Απλώς μας κούρασε αυτό το πήγαινε, έλα, πάνω στα καταράχια, απ’ το ένα κορφοβούνι στο άλλο.
Μάνα: Μπορεί να κουραστήκατε, μα αντέχετε. Σας ξέρω καλά, κόρες μου είστε. Εγώ σας μεγάλωσα.
Μαρία: Ναι, μάνα. Εμπρός αδελφές μου. Πάμε γρήγορα, πριν μας προλάβει ο χιονιάς.
Μαριάνθη: Οι άντρες κει πάνω πολεμούν γενναία μέσα στο ανελέητο κρύο και τα χιόνια.
Αργυρώ: Χρειάζονται μια μάλλινη φανέλα, ένα ζεστό ζευγάρι κάλτσες και γάντια για να μην πάθουν κρυοπαγήματα.
Μάνα: Είστε γυναίκες της Πίνδου! Αυτός ο τόπος είναι φτωχός, μα βγάζει ανθρώπους που τους περισσεύει η περηφάνια κι η παλικαριά.
Μαριλιάννα: Έχει δίκιο η μάνα μας. Αυτός ο τόπος δε φοβήθηκε κανένα τύραννο. Δεν έσκυψε το κεφάλι ούτε στον Τούρκο Αλή Πασά ούτε στο Σουλτάνο. Θα φοβηθούμε τώρα τους Ιταλούς μακαρονάδες;
Μαρία: Κι εγώ δε φοβάμαι, μα σκέφτομαι τη δύσμοιρη τη Δέσπω, τι έπαθε χτες.
Μάνα: Τι έπαθε; Δεν έμαθα. Μήπως προλαβαίνω να μάθω τίποτα με τόσες δουλειές;
Μαριάνθη: Κουβαλούσε μια στάμνα νερό για τους φαντάρους μας.
Αργυρώ: Οι Ιταλοί της έριξαν δυο σφαίρες. Η μια τρύπησε τη στάμνα και χύθηκε το νερό…
Μαριλιάννα: Κι η άλλη τρύπησε τα σωθικά της και χύθηκε το αίμα της.
Μάνα: Καημένη Δέσπω…
Μαρία: Τη βρήκε δυο ώρες αργότερα μισοπεθαμένη η Χριστίνα του Βασιλάκη.
Μαριάνθη: Νερό, της φώναξε η Δέσπω. Νερό!
Αργυρώ: Κι όταν η Χριστίνα της έδωσε νερό απ’ το φλασκί της, η Δέσπω φώναξε με τρεμάμενη φωνή:
Μαριλιάννα: Δε θέλω για μένα το νερό. Για να γεμίσω τη στάμνα μου το θέλω. Να πιουν οι φαντάροι μας να ξεδιψάσουν.
Μαρία: Αυτά είπε και ξεψύχησε.
Μάνα: Βλέπετε, κόρες μου, πως φτάνετε στα λόγια μου; Σας βαστάει μωρέ ν’ αφήσετε τους φαντάρους μας χωρίς τρόφιμα; Χωρίς νερό; Χωρίς μάλλινα ρούχα;
ΟΛΕΣ: Όχι, όχι!
Μάνα: Ε, τότε τι καθόμαστε; Πάρτε τα πράγματά μας και πάμε… Άντε, έχουμε πολύ δρόμο μπροστά μας…
ΟΛΕΣ: Πάμε! (Βγαίνουν από δεξιά. Ακούγεται πάλι το τραγούδι «Ηπειρώτισσες».)
Σκηνή 2η
(Η μουσική διακόπτεται από πυροβολισμούς. Μπαίνουν στη σκηνή από αριστερά οι φαντάροι και πολεμούν. Ύστερα από λίγο σηκώνονται, φωνάζουν «ΑΕΡΑ» και ορμούν βγαίνοντας από δεξιά. Ξαναμπαίνουν από αριστερά. Κάθονται να ξεκουραστούν και συζητούν.)
Κώστας: Πο πο πο! Τι ήταν κι αυτό το σημερινό παιδιά!
Ανέστης: Από τις έξι το πρωί πολεμάμε. Έφτασε απόγευμα και δε σταματήσαμε ούτε στιγμή.
Μανωλιός: Μου τελείωσαν οι σφαίρες. Αν κρατούσε ο πόλεμος ακόμη λίγο, θα πολεμούσα μόνο με την ξιφολόγχη μου.
Χρηστάκης: Τα καταφέραμε όμως. Έπρεπε οπωσδήποτε να πάρουμε αυτό το ύψωμα με το πολυβολείο για μπορέσει αύριο η μονάδα μας να προχωρήσει.
Μάρκος: Κοιτάξτε. Οι Ιταλοί ακόμα τρέχουν. Πήρανε τέτοια τρομάρα μόλις άκουσαν «ΑΕΡΑ» που θα φτάσουν τρέχοντας μέχρι τη θάλασσα.
Κώστας: Ας ξεκουραστούμε τώρα. Έχω πληροφορίες ότι σε λίγο θα ’ρθουν οι γυναίκες της Πίνδου με τρόφιμα, ζεστά ρούχα και πολεμοφόδια.
Ανέστης: Κάνει φοβερό κρύο. Πώς θα τη βγάλουμε απόψε εδώ πάνω στο βουνό; Το βράδυ μπορεί να χιονίσει. Θα παγώσουμε…
(Μπαίνουν από αριστερά οι γυναίκες με τις κούτες και τους μπόγους.)
Μανωλιός: Να ’τες! Πάνω στην ώρα.
Μάνα: Γεια σας λεβέντες. Σας φέραμε ζεστά ρούχα, τρόφιμα και πολεμοφόδια.
Χρηστάκης: Σας ευχαριστούμε. Τα έχουμε πολύ ανάγκη.
Μάρκος: Ο Θεός να σας έχει καλά και να σας δίνει κουράγιο και δύναμη στο κοπιαστικό κι επικίνδυνο έργο σας.
Μαρία: Δεν κάνουμε τίποτα παραπάνω από το χρέος μας στην πατρίδα. Αυτές τις δύσκολες ώρες μας έχει όλους ανάγκη.
Κώστας: Κι όμως, χωρίς εσάς δε θα μπορούσαμε να νικήσουμε. Ο εχθρός είναι πολυάριθμος. Έχει δυνατά όπλα, πολυβόλα, κανόνια, τανκς, αεροπλάνα που μας σφυροκοπούν όλη μέρα. Εμείς δεν έχουμε σχεδόν τίποτα.
Ανέστης: Μόνο ένα ξερό όπλο, την ξιφολόγχη μας, την ψυχή μας και την αγάπη μας για την πατρίδα.
Μαριάνθη: Κι είναι λίγα αυτά; Μόλις πριν από λίγο είδαμε με τα μάτια μας, καθώς ανεβαίναμε, πώς νικήσατε και διώξατε τους Ιταλούς.
Αργυρώ: Αυτοί φοβούνται. Δεν έχουν ψυχή μέσα τους, γιατί δεν πολεμούν για καμιά πατρίδα παρά μόνο για το φασισμό του Χίτλερ και του Μουσολίνι.
Μαριλιάννα: Φάτε, πιείτε, φορέστε τα ζεστά μάλλινα ρούχα και τις κάλτσες και κοιμηθείτε στις μάλλινες κουβέρτες που σας φέραμε. Αύριο σας περιμένει άλλη μάχη. Ο πόλεμος συνεχίζεται…
ΟΛΟΙ: Σας ευχαριστούμε γυναίκες της Πίνδου, γενναίες Ελληνίδες.
Μανωλιός: Είμαι από την περήφανη Κρήτη και πάντα καυχιόμουν για τις γενναίες Κρητικοπούλες, μανάδες και κόρες. Όμως τώρα βλέπω ότι και στην Ήπειρο υπάρχουν αντάξιες Ελληνίδες. (Όλοι πιάνονται χέρι χέρι, κάνουν ημικύκλιο και τραγουδούν στίχους από το τραγούδι «Ηπειρώτισσες»)
ΟΛΟΙ:
Γυναίκες Ηπειρώτισσες,
ξαφνιάσματα της φύσης,
εχθρέ γιατί δε ρώτησες
ποιον πας να κατακτήσεις;
Γυναίκες απ’ τα σύνορα,
κόρες, γριές, κυράδες,
εσείς θα είστε σίγουρα,
της λευτεριάς μανάδες.
ΤΕΛΟΣ
