ΟΙ ΟΛΥΜΠΙΑΚΟΙ ΑΓΩΝΕΣ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Οι πρωτόγονοι και οι πρώτες αθλητικές δραστηριότητες
Αν μελετήσουμε τη ζωή των πρωτόγονων ανθρώπων θα βρούμε την πηγή της αθλητικής δραστηριότητας στην ίδια την ανθρώπινη εργασία. Πολλοί επιστήμονες λένε πως ο αθλητισμός είναι προέκταση και συνέχεια του κυνηγιού της πρωτόγονης κοινωνίας.
Οι πρωτόγονοι άνθρωποι για να εξασφαλίσουν την τροφή τους, ήταν υποχρεωμένοι αφού δεν είχαν αναπτύξει σε μεγάλο βαθμό το πνεύμα τους, να τρέξουν ταχύτητα για να μπορέσουν να πιάσουν τα ταχύποδα ζώα, να έχουν μεγάλη αντοχή, να πηδήσουν χαντάκια, ρυάκια, θάμνους, ν’ ανεβούν σε δέντρα, για να πετύχουν το σκοπό τους.
Με τις σωματικές τους δυνάμεις και ικανότητες έπρεπε ν’ αμυνθούν όταν κάποτε δέχονταν επίθεση από άγρια ζώα ή ισχυρότερους συνανθρώπους τους ή ακόμη και ν’ αποφύγουν τις γρήγορες θεομηνίες που πλησίαζαν.
Αλλαγή στον τρόπο ζωής (από κυνηγοί, καλλιεργητές γης)
Οι πρόγονοί μας ζούσαν με το κυνήγι για εκατοντάδες χιλιάδες χρόνια κι αυτό τους βοήθησε να εξασκηθούν στο τρέξιμο, στο πήδημα, στη σκοποβολή, στις ρίψεις κλπ. Κατόπιν όμως εγκατέλειψαν αυτόν τον τρόπο ζωής. Άφησαν το κυνήγι που είχε τόσο κόπο, κινδύνους κι όχι σίγουρη τροφή και άρχισαν να καλλιεργούν τη γη. Έτσι έγιναν παραγωγοί της τροφής τους. Το κυνήγι έπαψε να είναι απαραίτητο για τη ζωή του ανθρωπίνου είδους. Αλλά όσο μεγάλη κι αν ήταν αυτή η αλλαγή του τρόπου ζωής δεν μπόρεσε να εξαφανίσει τις βαθιά ριζωμένες συνήθειες και ικανότητες. Γι’ αυτό, ακόμα κι όταν το κυνήγι έπαψε να είναι η κύρια μέθοδος εξασφάλισης τροφής, συνεχίστηκε για ευχαρίστηση, για διασκέδαση και για σπορ.
ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ
Η αγάπη των Ελλήνων για τον αθλητισμό
Δεν υπάρχει λαός σ’ ολόκληρο τον αρχαίο κόσμο που ν’ αγάπησε τόσο πολύ τον αθλητισμό και ν’ ανέπτυξε το αγωνιστικό πνεύμα σε τόσο μεγάλο βαθμό, όσο οι Έλληνες. Ελληνική είναι η λέξη αθλητής που σήμερα χρησιμοποιούν όλες οι ευρωπαϊκές γλώσσες. Πρώτη η Ελλάδα, απ’ όλους τους λαούς της γης, δίδαξε τον τρόπο του αγώνα. Είναι γνωστή η απέραντη αγάπη των αρχαίων Ελλήνων για την άμιλλα δηλαδή τον τίμιο συναγωνισμό, που κυριαρχεί σε όλες τις εκδηλώσεις της ζωής και της τέχνης τους, στη μουσική, στην ποίηση, στο δράμα.
Οι αθλοπαιδιές ευχαριστούσαν εκείνους που έπαιρναν μέρος σ’ αυτές. Μόρφωναν και ψυχαγωγούσαν τους θεατές. Ταυτόχρονα όμως γύμναζαν το σώμα, έδιναν υγεία και ανέπτυσσαν τις απαραίτητες για την καθημερινή και προ παντός για την πολεμική ζωή, φυσικές και πνευματικές δυνάμεις: την ταχύτητα, τη σωματική δύναμη, την επιτηδειότητα, την εφευρετικότητα και τη φρόνηση, αρετές που τόσο εκτιμούσαν οι αρχαίοι Έλληνες. Οι συνθήκες του περιβάλλοντος και ο τρόπος ζωής δημιουργούν το αγωνιστικό πνεύμα.
Το πολύ καλό φυσικό περιβάλλον, το ήπιο κλίμα, η ανάγκη πολεμικής ετοιμότητας και οι συνθήκες ζωής που δεν ήταν εύκολη αλλά ούτε και πολύ δύσκολη, βοήθησαν στην ανάπτυξη του αγωνιστικού πνεύματος, δεμένου με το χαρακτήρα του Έλληνα.
Η συνεχής άσκηση, ανταγωνισμός, μεγαλύτερη αντοχή, η τιμή της νίκης
Άσκηση συνεχής και κοπιαστική των αθλητών για να αποκτηθεί όσο το δυνατόν μεγαλύτερη αντοχή. Ανταγωνισμός και προσπάθεια που προχωρεί ως την ολοκληρωτική εξάντληση καθώς ο αθλητής πλημμυρίζεται από τη σφοδρή επιθυμία να πειθαρχήσει τις δυνάμεις του, να ξεπεράσει κατά την άμιλλα τον αντίπαλο και να κατακτήσει την τιμή της νίκης.
Τα ατομικά αγωνίσματα
Οι αρχαίοι Έλληνες καλλιέργησαν τα πιο δημοφιλή ατομικά αγωνίσματα: τρέξιμο, άλματα, ακόντιο, δισκοβολία, σφαιροβολία. Έτσι έβαλαν τα θεμέλια του σύγχρονου αθλητισμού.
Οι αγώνες και οι Θεοί
Όλοι οι αγώνες γίνονταν για να τιμηθούν οι Θεοί. Τα Ολύμπια και τα Νέμεα για το θεό Δία. Τα Πύθια στους Δελφούς για τον Απόλλωνα και τα Ίσθμια για τον Ποσειδώνα. Οι ναοί και τα αγάλματα των θεών βρίσκονταν δίπλα στους αγωνιστικούς χώρους. Οι θυσίες, οι προσευχές και οι χορωδιακοί ύμνοι ήταν αναπόσπαστο μέρος αυτών των εκδηλώσεων. Οι μύθοι, οι θρύλοι, οι παραδόσεις και η λαογραφία που περισώθηκαν αναφέρουν ότι αρχικά εφευρέτες και προστάτες των αγώνων ήταν οι θεοί. Οι θεοί και οι θεές αγαπούσαν και αντιπροσώπευαν την άσκηση, τον αγώνα, την υγεία, το κάλλος, τη δύναμη, τις ψυχικές αρετές. Αυτό το πνεύμα και ο τρόπος σκέψεως που επικρατούσε, βοήθησε ώστε οι αγώνες να συνδέσουν περισσότερο τους θνητούς με τους θεούς.
Ποιοι έπαιρναν μέρος
Στους Ολυμπιακούς αγώνες της αρχαίας Ελλάδας έπαιρναν μέρος όλοι οι Έλληνες αλλά μόνο Έλληνες. Οι άλλοι λαοί αποκλείονταν. Οι αγώνες ήταν συγκέντρωση με χαρακτήρα ελληνικό, θρησκευτικό, πολιτικό, ειρηνικό, προχριστιανικό.
Η αρχαία Ολυμπία
Η Ολυμπία ήταν αρχικά το θρησκευτικό και αγωνιστικό κέντρο των Ηλείων, αργότερα των Πελοποννησίων και στη συνέχεια όλων των Ελλήνων. Εξελίχτηκε μέσα στο χρόνο σ’ ένα από τα μεγαλύτερα θρησκευτικά, αγωνιστικά και πολιτικά κέντρα ώστε οι Έλληνες να είναι έτοιμοι να σταματήσουν τις φιλονικίες και τους εμφύλιους πολέμους για να θυσιαστούν, αν χρειαζόταν, για τις ιδέες της πατρίδας και της ελευθερίας.
Η παραβίαση των κανονισμών των αγώνων
Η στενή σχέση μεταξύ αθλητή και θεού, μεταξύ αγώνων και θρησκείας, φανερώνεται και επιβραβεύεται από πολλά ιστορικά γεγονότα. Η παραβίαση των κανονισμών τη στιγμή που γινόταν το αγώνισμα, ήταν «κακούργημα», ασεβής πράξη που θύμωνε και δυσαρεστούσε τους θεούς, κατά την κρίση και τη συνείδηση των αρχαίων. Η Αγωνιστική ήταν θρησκεία για τους αρχαίους Έλληνες.
Τα ωφέλιμα αποτελέσματα της άσκησης και του αγώνα
Η άσκηση κι ο αγώνας καλλιεργήθηκαν συνειδητά στη δημόσια και ιδιωτική ζωή των αρχαίων γιατί είχαν καταλάβει πολύ καλά τα ευεργετικά τους αποτελέσματα στην ψυχή και το σώμα. Τα κυριότερα απ’ αυτά είναι: 1) Καλλιεργήθηκε σε βάθος μέσα στην παλαίστρα και το γυμνάσιο η ψυχή και η ανάπτυξη του σώματος. Με την άσκηση βελτιώθηκε και αναπτύχθηκε η οικογενειακή και κοινωνική υγεία, σφυρηλατήθηκε σταθερά η ελληνική φυλή, ο ελληνικός και παγκόσμιος πολιτισμός. 2) Βοήθησαν οι πανελλήνιοι αγώνες Ολύμπια, Νέμεα, Πύθια και Ίσθμια, στο να ανοίξουν οι πόλεις – κράτη τα προστατευτικά τους τείχη και να καλλιεργηθεί συνειδητά μεταξύ των Ελλήνων κλίμα φιλίας και φίλαθλο. Για πρώτη φορά στην ιστορία του παγκόσμιου πολιτισμού χρησιμοποιήθηκαν οι αγώνες από τους Έλληνες σαν μέσο για την εκπαίδευση των νέων και αποτέλεσαν εθνική ανάγκη για τη διαμόρφωση της ελληνικής ράτσας. 3) Προσπάθησαν οι αρμόδιοι – αγωνοθέτες των αγώνων, με τη συμμετοχή όλων των πολιτών στους αγώνες να καταπολεμήσουν σε βάθος την αντίληψη περί κοινωνικών τάξεων, απόδειξη ότι στους αγώνες πλούσιοι και φτωχοί συναγωνίζονταν τον περί « αρετής αγώνα ». 4) Τα αποτελέσματα από τη συνεχή άσκηση, από τη δοκιμασία του αγώνα επιδρούσαν στην ατομική προσωπικότητα του αθλητή – πολίτη ώστε αυτός να γινόταν περισσότερο νομοταγής, ηθικός, γενναίος, καρτερικός, δυναμικός.
Οι νικητές
Όταν ο αθλητής ανακηρυσσόταν Ολυμπιονίκης, στο στάδιο γινόταν σεισμός. Όλη η Ελλάδα χαιρόταν, οι θεατές σηκώνονταν και κινούσαν τα χέρια ψηλά πετώντας τα ενδύματά τους. Μερικοί μάλιστα πέθαιναν από τη χαρά και τη συγκίνηση. Σύμφωνα με όσα μας αναφέρει ο Πλούταρχος, στο Ολυμπιακό στάδιο, μετά την ανακήρυξη σε Ολυμπιονίκες, των Ροδίων αδελφών Δαμαγήτου και Ακουσίλαου, συνέβηκε να ανασηκώσουν στους ώμους το γέροντα πατέρα τους Διαγόρα και να τον περιφέρουν στεφανωμένο και ευτυχισμένο μέσα στον αγωνιστικό χώρο. Ήταν τόση η χαρά και η συγκίνηση του γέρου πατέρα που η καρδιά του δεν μπόρεσε ν’ αντέξει. Ο θάνατος τον αγκάλιασε μέσα σ’ αυτόν τον παράδεισο της ευτυχίας.
Ο νικητής λοιπόν στην Ολυμπία, ο ολυμπιονίκης, ο πρώτος, ο καλλίτερος, ο ασυναγώνιστος, ο άφθαστος, ήταν το επίκεντρο του πανελλήνιου θαυμασμού.
Κανένας θνητός της αρχαίας εποχής, στρατιωτικός, σοφός, ρήτορας, ποιητής ή πολιτικός, δεν αισθάνθηκε τόση ευτυχία και δόξα από το περιβάλλον του αλλά και την εσωτερική τελειότητα που γνώρισε ο νικητής στο στάδιο της Ολυμπίας.
Το στεφάνι του νικητή
Σύμφωνα με την παράδοση που διέσωσε ο Παυσανίας, το βραβείο της νίκης, δηλαδή το έπαθλο, στις έξι πρώτες Ολυμπιάδες ήταν ένα μήλο. Από την έβδομη Ολυμπιάδα, έπειτα από χρησμό του μαντείου των Δελφών, καθιερώνεται ως έπαθλο ο κότινος που ήταν ένα στεφάνι από κλαδί της « Καλλιστεφάνου ελιάς », της ιερής αγριελιάς που είχε βλαστήσει (στη νοτιοδυτική γωνία του οπισθόδομου) πίσω από το ναό του Δία στην Ολυμπία. Τα κλαδιά της, που προορίζονταν για στεφάνια, έκοβε με χρυσό δρεπάνι ένα παιδί που ζούσαν και οι δυο γονείς του.
Το στεφάνι του ολυμπιονίκη είχε συμβολική έννοια. Συμβόλιζε τον αγωνιστικό έρωτα και τον αθλητικό μόχθο του αθλητή – πολίτη για την αγωνιστική αξία.
Στα Ίσθμια στεφάνωναν τους νικητές με κλωνάρι πεύκου, στα Πύθια με κλωνάρι δάφνης και στα Νέμεα με στεφάνι από σέλινο.
Οργάνωση, προετοιμασία, έναρξη των Ολυμπιακών αγώνων
Την οργάνωση των Ολυμπιακών αγώνων είχαν αναλάβει οι Ηλείοι. Το έργο αυτό ήταν δύσκολο γιατί έπρεπε ν’ αντιμετωπισθεί πλήθος ζητημάτων που αφορούσαν τους αθλητές, τη μετακίνηση και διαμονή δεκάδων χιλιάδων εκπροσώπων πόλεων και επισκεπτών, καθώς και την ετοιμασία των αγωνιστικών χώρων και του ιερού.
Ανώτατοι άρχοντες των αγώνων ήταν οι Ελλανοδίκες ( αγωνοθέτες αρχαιότερα), που φορώντας πορφυρές ενδυμασίες θύμιζαν τη βασιλική καταγωγή του θεσμού. Ήταν υπεύθυνοι για την οργάνωση, την κρίση των αγώνων και την εφαρμογή των κανονισμών. Εκλέγονταν με κλήρο απ’ όλους τους Ηλείους. Είχαν πολλές υποχρεώσεις και μεγάλη δύναμη. Μπορούσαν ν’ αποκλείσουν από τους αγώνες αθλητές για παραπτώματα, να κρίνουν αν είχαν τα απαιτούμενα προσόντα, να επιβάλουν πρόστιμο, να τους τιμωρήσουν με διώξιμο ή και με δημόσιο μαστίγωμα. Κατά την άσκηση των καθηκόντων τους είχαν στη διάθεσή τους αστυνομική δύναμη από ραβδούχους ή μαστιγοφόρους με επικεφαλής τον αλυτάρχη. Τα κυριότερα παραπτώματα που τιμωρούσαν ήταν η μη έγκαιρη άφιξη, η ανυπακοή στις εντολές, η παραβίαση των κανόνων των αγώνων και η δωροδοκία. Στο τελευταίο αυτό αδίκημα έβαζαν μεγάλες χρηματικές ποινές τόσο στους ένοχους αθλητές, όσο και στις πόλεις τους. Στους Ελλανοδίκες ανήγγελλαν οι αθλητές τη συμμετοχή τους ένα χρόνο πριν για την εγγραφή των ονομάτων τους στους καταλόγους.
Όταν έφτανε ο καιρός για τους Ολυμπιακούς αγώνες σταματούσαν όλοι οι πόλεμοι μεταξύ των ελληνικών πόλεων και άρχιζαν να καταφθάνουν στην Ολυμπία πιστοί, αθλητές, προσωπικότητες και άλλοι Έλληνες, που συχνά έκαναν επίδειξη δυνάμεως και πλούτου με λαμπρές εκδηλώσεις, χρυσά σκεύη ή αναθήματα, με πολυτελείς κατασκηνώσεις, πλούσια γεύματα και πολυάριθμα αγωνιστικά άρματα. Οι αθλητές που θα έπαιρναν μέρος στους αγώνες έφθαναν πιθανόν ένα μήνα νωρίτερα για να προετοιμασθούν και να γίνει ο απαραίτητος έλεγχος. Τους συνόδευαν οι γυμναστές τους και τους νέους αθλητές οι πατέρες και οι αδελφοί τους. Ο έλεγχος της ελληνικής καταγωγής των αθλητών ήταν αυστηρός γιατί μόνο οι γεννημένοι ελεύθεροι Έλληνες από ελεύθερους γονείς μπορούσαν να συμμετάσχουν στους αγώνες. Αποκλείονταν οι δούλοι, οι βάρβαροι, οι παραβάτες της κατάπαυσης πολέμου (στη διάρκεια των αγώνων), οι ιερόσυλοι και οι Ελλανοδίκες. Οι αθλητές έπρεπε με όρκο να βεβαιώσουν, σύμφωνα με τον Παυσανία, ότι συμπλήρωσαν δέκα μήνες άσκηση. Από το διάστημα αυτό ο τελευταίος μήνας εντατικής άσκησης γινόταν στο παλαιό γυμνάσιο της Ήλιδος όπου με αυστηρή εποπτεία των Ελλανοδικών διδάσκονταν τους κανόνες του τιμίου αγώνος. Όταν πια ολοκληρωνόταν το προκαταρκτικό αυτό στάδιο, Ελλανοδίκες και αθλητές έπαιρναν την ιερά οδό που οδηγούσε στην Ολυμπία και καθώς περνούσαν από την πηγή Πιέρα, που συναντούσαν στο δρόμο τους, τελούσαν θυσία και καθαρτήριο τελετή. Τις μέρες των αγώνων απαγορευόταν με ποινή θανάτου η είσοδος των γυναικών και μάλιστα των εγγάμων, στην Άλτη. Μόνο στην ιέρεια της Δήμητρας Χαμύνης επιτρεπόταν να παρα-κολουθήσει τους αγώνες στο στάδιο, καθισμένη στο βωμό της Θεάς. Μοναδικό γνωστό παράδειγμα παραβιάσεως του απαγορευτικού νόμου παραδίδεται η περίπτωση της Καλλιπάτειρας, κόρης του Ροδίου Διαγόρα, που μπήκε στο στάδιο μεταμφιεσμένη σε γυμναστή για να παρασταθεί στον αθλητή γιο της. Στον ενθουσιασμό της για τη νίκη του στο αγώνισμα της πυγμής παίδων αποκαλύφθηκε, αλλά συγχωρήθηκε η απάτη της από σεβασμό στην αθλητική παράδοση των Διαγοριδών που ανέδειξαν τρεις γενιές Ολυμπιονικών. Το περιστατικό ωστόσο έγινε αφορμή να θεσπισθεί νόμος, που όριζε να προσέρχονται και οι γυμναστές γυμνοί στους αγώνες.
Η σειρά των Ολυμπιακών αγώνων ήταν η ακόλουθη: Η πανηγυρική έναρξη των Ολυμπίων γινόταν το πρωΐ της πρώτης ημέρας με ιεροτελεστίες και ορκωμοσία στο Βουλευτήριο, μπροστά στο άγαλμα του Ορκίου Διός. Ορκίζονταν οι αθλητές , οι γυμναστές, οι πατέρες ή οι αδελφοί των νέων αθλητών, πως ασκήθηκαν δέκα μήνες και πως θ’ αγωνιστούν τίμια. Οι Ελλανοδίκες ότι θα είναι αμερόληπτοι (δηλαδή δε θα πάρουν το μέρος κανενός) και ότι δε θ’ αποκαλύψουν τους λόγους των αποφάσεών τους. Ακολουθούσαν την ίδια μέρα αγώνες κηρύκων και σαλπιγκτών, που θα προσέφεραν τις υπηρεσίες τους στην Ολυμπιάδα. Το απόγευμα της ίδιας μέρας γίνονταν τα αγωνίσματα των παίδων.
Η δεύτερη μέρα άρχιζε με τους πολύ θεαματικούς αγώνες, τις ιπποδρομίες και αρματοδρομίες στον ιππόδρομο. Ακολουθούσαν το απόγευμα τα αγωνίσματα του Πένταθλου και η μέρα έκλεινε με νυκτερινές νεκρικές ιεροτελεστίες, χοές και θρηνωδίες, αφιερωμένες στον Πέλοπα.
Η τρίτη μέρα, που συνέπιπτε με την επομένη της πανσελήνου, ήταν η σπουδαιότερη μέρα των αγώνων, αφιερωμένη στη λατρεία του Διός. Το πρωΐ προσφερόταν η κύρια θυσία, η εκατόμβη των Ηλείων. Η πανηγυρική πομπή με τη συμμετοχή των αρχόντων, των θεωρών όλων των πόλεων και του πλήθους σχηματιζόταν στο Πρυτανείο και κατευθυνόταν στο μεγάλο βωμό του Διός. Εκεί θυσιάζονταν 100 ταύροι και μόνο οι μηροί τους καίγονταν σε φωτιά από ξύλα λεύκης, που άναβε στην κορυφή του βωμού. Το απόγευμα γίνονταν τα αγωνίσματα του δρόμου, οι προκριματικοί του σταδίου, κατά τετράδες αθλητών, και οι τελικοί του δολίχου σταδίου και του διαύλου.
Η τέταρτη μέρα περιελάμβανε βαριά αγωνίσματα, πάλη, πυγμή, παγκράτιο, και οπλίτη δρόμο.
Οι Ολυμπιακοί αγώνες τελείωναν την πέμπτη μέρα με την πανηγυρική τελετή της ανακήρυξης των Ολυμπιονικών και της στεφανώσεως στον πρόναο του ναού του Διός, μπροστά στο άγαλμα του Ολυμπιονίκη Θεού, την ώρα που οι θεατές τους έραιναν με άνθη και φύλλα (φυλλοβολία). Στην αρχή τα στεφάνια (κότινοι) τοποθετούνταν σε χάλκινο τρίποδα, αργότερα όμως στη χρυσελεφάντινη τράπεζα του Κολώτη, που φυλασσόταν στο ναό της Ήρας. Μετά τη στεφάνωση των νικητών η τελετή έκλεινε με επίσημο γεύμα σ’ αυτούς στο Πρυτανείο.
Καθώς η νύχτα έπεφτε σιγά σιγά και το φεγγάρι έβγαινε, η γραφική κοιλάδα, το Κρόνιο και οι μακρινοί λόφοι αντιλαλούσαν από τα επινίκια τραγούδια και τους ύμνους των ολυμπιονικών και των συντρόφων τους και τους ολονύκτιους πανηγυρισμούς της λαμπρής ομηγύρεως.
Τη μοναδική αυτή σε μεγαλείο και ομορφιά νυκτερινή εορταστική ατμόσφαιρα μας περιγράφουν οι στίχοι του Πινδάρου: «Αλλά να που το όμορφο πρόσωπο του φεγγαριού, με την ερατεινή διαύγεια, φώτισε τη νύκτα. Και ολόκληρο το ιερό αντηχούσε από χαρούμενη ευτυχία και θριαμβευτικά τραγούδια».
Τα αθλήματα
1) Ιππόδρομος: Στον ιππόδρομο γίνονταν οι αρματοδρομίες και οι ιπποδρομίες. Το μήκος του ήταν πιθανόν δυο στάδια (384,56 μ.) Μια πλήρης διαδρομή από την άφεση ως το τέρμα ήταν τέσσερα στάδια (769,12 μ.) και , ανάλογα με το αγώνισμα, η διαδρομή αυτή έπρεπε να γίνει περισσότερες φορές.
2) Δρόμος: Είναι το πιο παλιό και συνηθισμένο αγώνισμα και αναφέρεται από τον Όμηρο σε όλους τους αγώνες των Αχαιών. Ο δρομέας ασκείται γυμνός και ξυπόλυτος και έχει το σώμα του αλειμμένο με λάδι. Οι αγώνες δρόμου γίνονταν στο στάδιο αφού προηγούνταν οι προκριματικοί εξ’ αιτίας της μεγάλης συμμετοχής, και ιδιαίτερα στην Ολυμπία. Τα γνωστά είδη δρόμου είναι: α) Δρόμος ή στάδιο (192 μ.) β) Δίαυλος, δρόμος ταχύτητας δυο σταδίων (384 μ.) γ) Ίππιος, αγώνας δρόμου τεσσάρων σταδίων (769 μ.) δ) Δόλιχος, αγώνας δρόμου αντοχής (4.608 μ.) ε) Οπλίτης δρόμος, πολεμικό αγώνισμα, που οι δρομείς έτρεχαν φορώντας πανοπλία. στ) Λαμπαδηδρομία ή λαμπαδηφορία, δρόμος με αναμμένη λαμπάδα, την οποία ο ένας δρομέας έδινε στον άλλο. Η λαμπάδα έπρεπε να φτάσει άσβηστη στο βωμό του τιμώμενου Θεού. Ήταν ομαδικό αγώνισμα, όπως η σκυταλοδρομία.
3) Άλμα: Αγώνισμα πηδήματος σε μήκος και όχι σε ύψος.
4) Δίσκος: Ρίψη μεταλλικού στρογγυλού αντικειμένου.
5) Ακόντιο: Ρίψη ξύλινου κονταριού.
6) Πάλη: Γινόταν στο στάδιο σε ειδικό « σκάμμα ». Οι παλαιστές αγωνίζονταν όρθιοι και χρησιμοποιούσαν κάθε είδους χτυπήματα και λαβές, για να νικήσουν τον αντίπαλο ρίχνοντάς τον τρεις φορές στο έδαφος.
7) Πένταθλο: Αγώνισμα πενταπλό, που συνδυάζει δρόμο σταδίου, άλμα, δίσκο, ακόντιο και πάλη.
8) Πυγμή: Το αγώνισμα της πυγμής ήταν από τα πιο δημοφιλή και αρχαία. Οι πύκτες τυλίγουν τις πυγμές τους με απλούς ιμάντες από δέρμα βοδιού, που προφυλάσσουν και κάνουν ισχυρότερα τα χτυπήματα. Κατά την πυγμαχία νικητής ανακηρύσσεται ο πύκτης που θα θέσει τον αντίπαλό του εκτός αγώνος ή θα τον εξαναγκάσει να αναγνωρίσει την ήττα του.
9) Παγκράτιο: Ήταν αγώνισμα ανεξάρτητο που συνδύαζε πυγμή και πάλη. Ο παγκριατιστής χρησιμοποιεί όλα τα τεχνάσματα και τα κτυπήματα της πυγμής – με γυμνά όμως τα χέρια- όλες τις λαβές και τους συνδυασμούς της όρθιας πάλης και ακόμη με την « κύλισιν » συνεχίζει τον αγώνα και στο έδαφος, ως τη στιγμή που ο αντίπαλός του « απαγορεύει », αναγνωρίζει δηλαδή την ήττα του.
10) Ιππικοί αγώνες: Από τα πιο παλιά αγωνίσματα είναι οι αρματοδρομίες. Στο άρμα βρίσκεται μόνο ο ηνίοχος. Το επικίνδυνο για ατυχήματα σημείο ήταν η «νύσσα» όπου τα άρματα έπαιρναν τη στροφή.
11) Άλλα αγωνίσματα: Το 396 π.Χ. εισάγονται στην Ολυμπία αγώνες σαλπιγκτών και κηρύκων. Οι νικητές προσφέρουν τις υπηρεσίες τους στη διάρκεια των αγώνων. Περίφημος σαλπιγκτής ήταν ο Μεγαρίτης Ηρόδωρος Ολυμπιονίκης σε 10 συνεχείς Ολυμπιάδες (328-292 π.Χ.). Επίσης γίνονταν κολυμβητικοί αγώνες, αγώνες κατάδυσης στη θάλασσα, κωπηλασίας και αγώνες πλοίων (Ίσθμια).
Μεγαρίτες αθλητές και Ολυμπιονίκες
720 π.Χ. -15η Ολ. – Όρσιππος – Δρόμος (στάδιο)
704 π.Χ. – 19η Ολ. – Μένος – Δρόμος (στάδιο)
652 π.Χ. – 32η Ολ. – Κρατίνος – Δρόμος (στάδιο)
……… _ ……… – Κομαίος – Σαλπιγκτής
328 έως 292 π.Χ. – 113η έως122η Ολ. Ηρόδωρος – Σαλπιγκτής
172 π.Χ. – 152η Ολ. – Δημόκριτος – Στάδιο
