ΑΝΑΛΦΑΒΗΤΙΣΜΟΣ
Πρόλογος: Ο εικοστός πρώτος αιώνας έχει χαρακτηριστεί ως αιώνας της πληροφορίας. Κι ενώ η τεχνολογία έχει κάνει τέτοια πρόοδο σε πολλές χώρες του κόσμου, ακόμα και σήμερα, υπάρχουν εκατομμύρια αναλφάβητοι. Το ίδιο όμως πρόβλημα παρατηρείται και στις λεγόμενες ανεπτυγμένες κοινωνίες. Κι όμως ο αναλφαβητισμός αποτελεί ένα σοβαρό κοινωνικό πρόβλημα.
Ορισμός: Είναι η αδυναμία του ατόμου να διαβάζει , να γράφει και να κατανοεί το περιεχόμενο ενός απλού κειμένου, αλλά και η γενικότερη αδυναμία του να αντιλαμβάνεται τα προβλήματα και της ιδιαίτερες συνθήκες του περιβάλλοντος, μέσα στο οποίο ζει, καθώς και να έχει σαφή αντίληψη των πολιτικών δικαιωμάτων και των υποχρεώσεών του.
ΜΟΡΦΕΣ
- Οργανικός αναλφαβητισμός : Αναφέρεται σε άτομα που δε φοίτησαν στο σχολείο και δε γνωρίζουν καθόλου γραφή και ανάγνωση.
- Λειτουργικός αναλφαβητισμός: Αναφέρεται σε άτομα που γνωρίζουν ανάγνωση, αλλά όχι γραφή, καθώς και σε άτομα τα οποία έμαθαν να διαβάζουν και να γράφουν, αλλά στη συνέχεια, για διάφορους λόγους, έχασαν την ικανότητα αυτή. Σήμερα, λειτουργικός αναλφαβητισμός θεωρείται η αδυναμία του ανθρώπου να κατανοήσει απλά και καθημερινά γεγονότα ( πολιτικά, κοινωνικά, οικονομικά). Η μορφή αυτή του αναλφαβητισμού, είναι ανεξάρτητη από την τυπική μόρφωση και αφορά κάθε κοινωνικό στρώμα.
ΑΙΤΙΑ
- Οικονομικές ανισότητες:
- Πρόωρη εγκατάλειψη του σχολικού περιβάλλοντος από τα παιδιά φτωχότερων οικογενειών λόγω οικονομικών προβλημάτων.
- πολλά παιδιά εγκαταλείπουν νωρίς το δημοτικό λόγω της ανάγκης να εργαστούν
- συνήθως τα φτωχότερα στρώματα έχουν και χαμηλότερες σχολικές επιδόσεις στο σχολείο.
- Ανισότητες μεταξύ υπαίθρου-επαρχίας και πόλης.
- Αδιαφορία της πολιτείας για χτίσιμο σχολείων σε ορεινές, δυσπρόσιτες και απομονωμένες περιοχές.
- Εμπόδια στις μετακινήσεις των μαθητών.
- Έλλειψη των απαιτούμενων κονδυλίων για την εκπαίδευση
- Νοοτροπία ορισμένων ανθρώπων για μη αναγκαιότητα της εκπαίδευσης.
- Αδιαφορία της πολιτείας για την εφαρμογή της βασικής υποχρεωτικής εκπαίδευσης.
- Προκαταλήψεις, κοινωνικός και φυλετικός ρατσισμός.
- Ύπαρξη ανελεύθερων και αντιδημοκρατικών καθεστώτων.
- Η άνιση αντιμετώπιση των δύο φύλων.
- Αδιαφορία για την ίδρυση ειδικών σχολείων για παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες.
- Οι διαρκείς πόλεμοι σε μία χώρα.
- Το ρεύμα της μετανάστευσης των τελευταίων ετών.
ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ
- Κοινωνικό φαινόμενο.
- τη στιγμή που ο άνθρωπος κατασκευάζει και εφευρίσκει μηχανήματα που μπορούν να κάνουν τη ζωή του ευκολότερη υπάρχουν κάποιοι οι οποίοι δεν έχουν τη δυνατότητα ούτε καν να υπογράψουν.
- ρατσισμός και απομόνωση των ανθρώπων εκείνων που είναι αγράμματοι.
- αμάθεια: η αμάθεια είναι η χειρότερη σκλαβιά.
- δεν αναπτύσσεται η κριτική ικανότητα.
- φανατισμός (εξαιτίας της αδυναμίας κριτικής σκέψης και άγνοιας)
- απομόνωση της επαρχίας και ενίσχυση της αστυφιλίας με την επαπειλούμενη ερήμωση της υπαίθρου.
- Πολιτικό πρόβλημα.
- αναστέλλει τη συμμετοχή των πολιτών στα κοινά.
- αποτελεί εμπόδιο για την ανάπτυξη συμμετοχικών θεσμών.
- ενισχύεται ο φανατισμός/μισαλλοδοξία.
- οι πολίτες χειραγωγούνται, πέφτουν θύματα προπαγάνδας και λαϊκισμού.
- Πολιτιστικό πρόβλημα.
Ο αγράμματος άνθρωπος δεν είναι σε θέση να καταλάβει ούτε τις νέες μορφές τέχνης, αλλά μένει προσκολλημένος στην Παράδοση.
ΜΕΤΡΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ
- Έλεγχος της πολιτείας και υποχρεωτική εκπαίδευση με πρακτικά μέσα ως και το λύκειο, χτίσιμο σχολείων σε απομακρυσμένες περιοχές και αποστολή εκπαιδευτικών.
- Στήριξη των αδύναμων μαθητών (ενισχυτική διδασκαλία) ώστε να μην εγκαταλείπουν πρόωρα το σχολείο.
- Να καταρτιστούν ειδικά προγράμματα και να δημιουργηθούν νέοι θεσμοί όπως:
α) κέντρα αναλφάβητων.
β) περισσότερα νυχτερινά σχολεία, ώστε να φοιτούν οι εργαζόμενοι.
- Η πολιτεία να υποστηρίξει οικονομικά τις οικογένειες που αντιμετωπίζουν προβλήματα επιβίωσης, ώστε να αποδεσμεύσει τα νεαρά μέλη της από κάθε απασχόληση.
- Αναβάθμιση του ρόλου του ΟΗΕ και άλλων διεθνών οργανισμών για την αντιμετώπιση του προβλήματος κυρίως στις τριτοκοσμικές χώρες.
- Να καλλιεργηθεί η κριτική ικανότητα για την οποία απαιτούνται:
α) συγγραφή κατάλληλων εγχειριδίων, ώστε να αποκτήσουν οι μαθητές ολοκληρωμένη εικόνα για το αντικείμενο γνώσης.
β) διάλογος, ως μέσο προσέγγισης της αλήθειας και όχι απλώς μετάδοση γνώσεων και όχι δασκαλοκεντρισμός.
Επίλογος: Ο αναλφαβητισμός αποτελεί σήμερα ένα σοβαρότατο κοινωνικό και πολιτικό πρόβλημα. Ειδικά στον αιώνα που ζούμε, το φαινόμενο αυτό ουσιαστικά αποτελεί ένα στοιχείο διάλυσης και καθυστέρησης της κοινωνίας.