Η Ιερά μονή Αγίου Γεωργίου Περιστερά ή Περιστερεώτα βρίσκεται σε απόσταση 28 χλμ. από την Τραπεζούντα και είναι χτισμένη στην κορυφή απότομου βράχου, στην πλαγιά του όρους Πυργί Γαλίαινας Ματσούκας, σε υψόμετρο 1.210 μέτρων.
Από τα ελάχιστα στοιχεία που έχουν διασωθεί για τη μονή, το καθολικό της μονής είχε επιρροές από την ιταλική τεχνοτροπία, με ανοιχτό νάρθηκα και υπερώο με έναν ρηχό τρούλο πάνω από ένα πολυγωνικό τύμπανο. Αριστερά του μοναστηριού υπήρχε η εκκλησία του Αγίου Κωνσταντίνου και Ελένης που έχτισε ο μητροπολίτης Τραπεζούντας, Κωνσταντίνος Καλπαξίδης, και δίπλα υπήρχαν τα κοιμητήρια των μοναχών, η βιβλιοθήκη και το Συνοδικό. Η είσοδος στη μονή γινόταν από 93 πετρόχτιστα σκαλιά που οδηγούσαν στην αυλή όπου υπήρχε ο ναός που έφερε εξώστη για να θαυμάσει κανείς τη θέα. Οι μαρτυρίες λένε ότι η μονή έμοιαζε περισσότερο με αυτές του Άθω παρά με την αρχιτεκτονική των Μεγαλοκομνηνών.
Ιδρύθηκε το 752 μ.Χ. και είχε πλούσια βιβλιοθήκη, όπως εκείνη της Παναγίας Σουμελά. Όμως το 1203, η μονή ερημώθηκε κατά τη διάρκεια περσικής επιδρομής. Το 1393 το μοναστήρι ανακαινίζεται από τον ηγούμενο της Παναγίας Σουμελά, Θεοφάνη από τη Λαζία, ο οποίος κατάφερε να αποσπάσει υπέρ της μονής αυτοκρατορικό χρυσόβουλο του Αλεξίου Δ’, Μεγάλου Κομνηνού, αυτοκράτορα Τραπεζούντας (1416- 1429).
Με την πτώση της Αυτοκρατορίας της Τραπεζούντας η Μονή του Περιστερεώτα υπέστη νέες ζημιές από επιθέσεις και αρπαγές ληστών, για να την αποτεφρώσει τελείως πυρκαγιά το 1483. Τότε χάθηκαν και καταστράφηκαν χρυσόβουλα των αυτοκρατόρων του Βυζαντίου και της Τραπεζούντας, τα σιγγίλια των οικουμενικών πατριαρχών καθώς και άλλα πολύτιμα κειμήλια, σκεύη και χειρόγραφα βιβλία.
Το 1493 ο σουλτάνος Βαγιαζήτ Β΄, γιος του Πορθητή, βοήθησε τη Μονή με νέο φιρμάνι που εξέδωσε και της χορήγησε πολλά προνόμια, όπως και στην Παναγία Σουμελά αλλά και στη Μονή Βαζελώνος. Ο Βαγιαζήτ Β΄ ήταν σύζυγος της Ελληνίδας Μαρίας, κόρης του εκ Τραπεζούντος ιερέα Χριστοφόρου, και εξ αυτού του λόγου έδωσε πολλά προνόμια στις μονές. Το 1501 η Μονή Περιστερεώτα με σιγγίλιο του πατριάρχη Καλλινίκου έγινε σταυροπηγιακή, όπως και οι άλλες δύο (Σουμελά και Βαζελώνος). Στη Μονή υπήρχαν χειρόγραφα του 10ου αιώνα, με εκπληκτική καλλιγραφία και καλαισθησία θρησκευτικών και εκκλησιαστικών θεμάτων, καθώς επίσης σουλτανικά φιρμάνια και πατριαρχικά σιγγίλια υπέρ της Μονής.
Κατά τον 19ο αιώνα η Μονή, στην οποία υπάγονταν 943 οικογένειες ή στέφανα, συντηρούσε σε κάθε χωριό ένα μικρό σχολείο στο οποίο φοιτούσαν αγόρια και κορίτσια μαζί, δίπλα στις εκκλησιές, με δάσκαλο που τον πλήρωνε η Μονή από τις εισφορές των κατοίκων (πέντε οκάδες καλαμπόκι ετησίως στη Μονή) και προσφορές σε άλλα είδη (στάρι ή ζωντανά) σε ένδειξη υποταγής…
Για την ονομασία «Περιστερεώτας» υπάρχουν δύο εκδοχές. Η μία λέει ότι προέρχεται από τα πολλά περιστέρια που υπήρχαν στο βράχο της Μονής, έναν βράχο ζωσμένο από πυκνό δάσος με έλατα και άλλα φυτά. Η άλλη αναφέρει ότι κατά την παράδοση, τρία περιστέρια οδήγησαν τους ιδρυτές μοναχούς στο σημείο αυτό, από τα δάση των Σουρμένων, που ήταν σε απόσταση 50 χλμ.
Στην ακμή του το μοναστήρι έφτασε να έχει 187 κελιά, και πλουσιότατη βιβλιοθήκη, με περίπου 7.000 τόμους, γραμμένους σε μεμβράνη, χαρτί και πάπυρο. Το 1922 όμως ερημώθηκε. Μέχρι τότε, η Μονή Περιστερεώτα όπως και η Σουμελά και η Βαζελώνος υπήρξαν κατά τις περιόδους των διωγμών καταφύγια για τους χριστιανούς, ακόμη δε και εστίες των γραμμάτων, αφού από αυτές βγήκαν πολλοί λόγιοι και ευπαίδευτοι ιερείς, ακόμα δε και πατριάρχες.
Η Ιερά Μονή του Αγίου Γεωργίου Περιστερεώτα ανιστορήθηκε στους πρόποδες του όρους Βερμίου, στο Ροδοχώρι Ναούσης, το 1968. Την έκταση, σε μια ειδυλλιακή τοποθεσία 200 στρεμμάτων, παραχώρησαν οι κάτοικοι του Ροδοχωρίου από την ιδιοκτησία τους. Τα επίσημα εγκαίνια της Ι. Μονής έγιναν στις 16 Ιουνίου 1978, χοροστατούντος του Μητροπολίτου Εδέσσης, Πέλλης και Αλμωπίας, Καλλίνικου.
Το παρακάτω βίντεο μας δείχνει, σε τρισδιάστατη μορφή, πως ήταν η Ιερά μονή Αγίου Γεωργίου Περιστερά ή Περιστερεώτα πριν «μαραζώσει» σε βουνό του Πόντου. Δημιουργός του 3D Animation είναι ο αρχιτέκτονας Βλαδίμηρος Νεφίδης, ενώ το μοντάζ επιμελήθηκε ο Γιώργος Κωστίδης.
Πηγές: protothema.gr, thessnews.gr, pontos-news
